Σεισμό στην παλαιοανθρωπολογία έχει προκαλέσει η ανακάλυψη τον περασμένο Οκτώβρη σε μια σπηλιά στο νησί Φλόρες της Ινδονησίας, ενός μικροσκοπικού σκελετού ανθρώπου, με ύψος μόλις ένα μέτρο. Σύμφωνα με τους Αυστραλούς και Ινδονήσιους ερευνητές που ανακάλυψαν τα υπολείμματα, πρόκειται για ανθρωπίδα (δηλαδή είδος που ανήκει στο γένος homo), που περπατούσε πάνω στη Γη μέχρι πριν 13.000 χρόνια, όταν προ πολλού είχε κάνει την εμφάνισή του ο homo sapiens (άνθρωπος ο σοφός) και είχε εξαφανιστεί ο άνθρωπος του Νεάντερνταλ και ο homo erectus (άνθρωπος ο όρθιος). Αν πράγματι είναι έτσι, τότε με μιας ανακαλύφθηκε ένας ακόμα κλάδος του ανθρώπινου γενεαλογικού δέντρου, διαψεύστηκε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ο μόνος ανθρωπίδας που περπατούσε πάνω στη Γη στα τελευταία 25.000 χρόνια και ταυτόχρονα βρέθηκε το πρώτο ανθρώπινο είδος, στο οποίο παρουσιάστηκε μείωση του μεγέθους του σώματος, αλλά και του μεγέθους του εγκεφάλου του.

Μέχρι την ανακάλυψη του homo floresiensis (άνθρωπος του Φλόρες) όπως ονομάστηκε, οι μόνοι ανθρωπίδες αυτού του μεγέθους που ήταν γνωστοί στους παλαιοανθρωπολόγους ήταν οι αυστραλοπίθηκοι, δηλαδή οι παλαιότεροι πρόγονοί μας, που έζησαν πριν από 3 εκατομμύρια χρόνια. Το ανάστημα ήταν το πρώτο στοιχείο που έκανε κάποιους παλαιοανθρωπολόγους να αμφισβητήσουν το εύρημα και να μιλήσουν για το ενδεχόμενο να ανακαλύφθηκε ο σκελετός κάποιου αυστραλοπίθηκου. Αλλά και κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικό, αφού ανθρωπίδες μικρού μεγέθους έχουν βρεθεί μόνο στην Αφρική και στη Γεωργία και είναι μάλλον δύσκολο κάποιοι απ' αυτούς να μπόρεσαν να διασχίσουν τη θάλασσα για να φτάσουν στο Φλόρες και να ζήσουν μέχρι πριν από 13.000 χρόνια.

Κατά μια άλλη εκδοχή, δεν πρόκειται για νέο είδος παλαιοανθρώπου, αλλά για άτομο του είδους άνθρωπος ο σοφός, το οποίο έπασχε από μικροκεφαλία. Ωστόσο, οι άνθρωποι που και σήμερα πάσχουν από μικροκεφαλία, δεν πάσχουν συνήθως και από μικροσωμία ή νανισμό. Το κρανίο του ανθρώπου του Φλόρες έχει αναλογικό σκελετό και μάλιστα οι ερευνητές μετά την επιστημονική δημοσίευση για την ανακάλυψή τους βρήκαν υπολείμματα από 5 ακόμα σκελετούς ανάλογου ύψους. Στον ένα βρέθηκε μάλιστα και η κάτω σιαγόνα, που ταιριάζει σε μέγεθος με τη σιαγόνα του πρώτου σκελετού που ανακτήθηκε ολόκληρος, κάνοντας πιο απίθανο το ενδεχόμενο μικροκεφαλίας.

Επιπλέον, υπάρχει σαφής αναλογία των χαρακτηριστικών του ανθρώπου του Φλόρες, με εκείνα του ανθρώπου του ορθού. Ο homo erectus κατοικούσε την Ασία επί τουλάχιστον δύο εκατομμύρια χρόνια και υπολείμματά του βρέθηκαν και στο Φλόρες. Θα μπορούσε, λοιπόν, ο homo floresiensis να έχει προέλθει από την επίδραση της φυσικής επιλογής πάνω στον homo erectus που κάποια στιγμή πέρασε στο Φλόρες και μετά αποκλείστηκε εκεί. Οπως έχει διαπιστωθεί, το νησιωτικό περιβάλλον έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του μεγέθους των μεγάλων ζώων και την αύξηση του μεγέθους των μικρών ζώων. Ετσι, στο Φλόρες βρέθηκαν υπολείμματα Στεγόδοντα, ενός είδους πυγμαίου ελέφαντα που δεν υπάρχει πια, αλλά και γιγαντιαίων αρουραίων, που επίσης έχουν εξαφανιστεί. Δεν αποκλείεται η ίδια οικολογική πίεση (έλλειψη τροφής) να οδήγησε σταδιακά στη μείωση του μεγέθους του homo erectus και στην εμφάνιση του homo floresiensis.

Το δεύτερο στοιχείο που έσπειρε αμφιβολίες ήταν το μικρό μέγεθος του εγκεφάλου του ανθρώπου του Φλόρες, σε συνδυασμό με τα ευρήματα πέτρινων εργαλείων στην ίδια σπηλιά όπου βρέθηκε ο σκελετός, αλλά ακόμα και υπολειμμάτων φωτιάς και ψημένων ζώων. Οι παλαιοανθρωπολόγοι θεωρούν γενικά ότι χρειάστηκε ο εγκέφαλος του γένους των ανθρώπων να ξεπεράσει ένα ορισμένο μέγεθος πριν μπορέσουν να αναπτύξουν την ικανότητα κατασκευής εργαλείων και να ελέγξουν τη φωτιά και ο μόλις 350 κυβικών εκατοστών εγκέφαλος του ανθρώπου του Φλόρες (σε σχέση με τα 1.350 κ.ε. του εγκεφάλου του σύγχρονου ανθρώπου) δε συνάδει μ' αυτό. Τα εργαλεία και τα υπολείμματα φωτιάς μπορεί βεβαίως να εξηγούνται από την κατοίκηση της σπηλιάς σε κατοπινούς χρόνους από τον homo sapiens. Η παραπέρα διερεύνηση της διαστρωμάτωσης των ευρημάτων αναμένεται να οδηγήσει σε κάποια συμπεράσματα σε σχέση με αυτό το αίνιγμα.

Οι υποστηρικτές της θεωρίες της εξέλιξης του ανθρώπου του Φλόρες από τον άνθρωπο τον ορθό, συζητούν και το ενδεχόμενο οι νοητικές ικανότητες να μην είναι συνάρτηση του μεγέθους του εγκεφάλου, όταν αυτός έχει πια αποκτήσει την εσωτερική διασύνδεση που χρειάζεται και για κάποιο εξωτερικό λόγο μικρύνει σε μέγεθος. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, τα ευρήματα του νησιού Φλόρες, θα συζητιούνται για χρόνια και είναι μάλλον βέβαιο, ότι θα οδηγήσουν σε βαθύτερη γνώση της εξελικτικής διαδικασίας, που οδήγησε στο σύγχρονο άνθρωπο.