Μπορεί το βλέμμα να είναι στραμμένο, όπως είναι απολύτως φυσικό, στο Ιράκ και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, εντούτοις οι προθέσεις των Αμερικανών δε σταματούν εδώ. «Η δεκαετία της Αφρικής» είναι ένα από τα τελευταία πονήματα, το οποίο συντάχθηκε μετά την «περιβόητη» καλοκαιρινή περιοδεία του Τζορτζ Ουόκερ Μπους στη μαύρη ήπειρο.

Μολονότι η ολιγωρία των Ηνωμένων Πολιτειών να αναμειχθούν εξαιρετικά ενεργά στον εμφύλιο της Λιβερίας να ήταν χαρακτηριστική, τα σχέδια ποτέ δεν απεμπολήθηκαν και φυσικά είναι ενδεδυμένα - προς το παρόν - με το μανδύα της ανθρωπιστικής βοήθειας και αμέσως μετά ακολουθεί η εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων, όπως τόνισε και ο καθηγητής του Κεντρικού Πανεπιστημίου της Νότιας Αφρικής, Μάικλ Νίκεν. Ο Νίκεν, που για χρόνια ήταν ανώτατο στέλεχος της αμερικανικής πετρελαϊκής «Texaco» στη Νότια Αφρική, τόνισε ότι ο Μπους κατά την περιοδεία του άσκησε απίστευτες πολιτικές πιέσεις στους ηγέτες των αφρικανικών κρατών ώστε να ανοίξουν τις αγορές στις πολυεθνικές και εννοείται αυτές που βρίσκονται εντός της αμερικανικής επικράτειας, ενώ πρόσθεσε ότι την πολιτική αυτή τομή στη στρατηγική των ΗΠΑ έναντι της Αφρικής τη συνεχίζουν με ραγδαίους ρυθμούς ανώτατα κυβερνητικά και επιχειρησιακά στελέχη των ΗΠΑ, που ουσιαστικά προετοιμάζουν το έδαφος για την έναρξη της «δεκαετίας της Αφρικής».

Νευραλγικό σημείο αυτής της στρατηγικής είναι η σταδιακή αντικατάσταση του κρίσιμου για την οικονομία των ΗΠΑ Περσικού Κόλπου με τον Κόλπο της Γουινέας, καθώς όπως τονίζουν Αμερικανοί αξιωματούχοι - φυσικά διατηρώντας την ανωνυμία τους - η περιοχή της Κόλπου και κυρίως η πολιτική και κοινωνική αναταραχή που επικρατεί σε χώρες όπως το Ιράκ, το Ιράν, αλλά και η Σαουδική Αραβία, οδηγεί σε επικίνδυνους ατραπούς, με εξαιρετικά υψηλό επίπεδο κινδύνου για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Εξάλλου και από μόνα τους τα πετρελαϊκά αποθέματα της περιοχής του Κόλπου της Γουινέας αποτελούν δέλεαρ αφού υπολογίζονται σε 80 δισεκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου. Δεν πρόκειται για «θεωρίες και συνωμοσιολογίες», αλλά για τις ίδιες τις εκτιμήσεις του Πολ Μάικλ Γουάμπι, ειδικού συμβούλου του Λευκού Οίκου, αλλά και του Πενταγώνου για ενεργειακά ζητήματα, σχετιζόμενα με την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.

Ο Κόλπος της Γουινέας είναι ουσιαστικά ένα γεωγραφικό τόξο που περιλαμβάνει τη Νιγηρία, την Ισημερινή Γουινέα, το Καμερούν, την Γκαμπόν και την Αγκόλα, χώρες που σύμφωνα με τους αναλυτές αναμένεται μέσα στη «δεκαετία της Αφρικής» να διπλασιάσουν την παραγωγή τόσο του αργού πετρελαίου όσο και του φυσικού αερίου. Ο μαύρος χρυσός της Αφρικής όχι μόνο δεν υπολείπεται του μεγέθους του μαύρου χρυσού του Περσικού, αλλά υπερτερεί κατά πολύ σε ποιότητα - όπερ και κέρδος - ενώ η μεταφορά του είναι πολύ εύκολη, αφού όλες οι χώρες είναι προσβάσιμες διά θαλάσσης, ενώ ο πόλεμος είναι πολύ μακριά... Την ίδια στιγμή κομβικό στοιχείο είναι επίσης ότι καμία από αυτές δεν είμαι μέλος του ΟΠΕΚ, συνεπώς η τιμή του αργού πετρελαίου θα προσδιορίζεται από «άλλους παράγοντες» και δε θα ακολουθεί φυσικά την τιμή στην παγκόσμια αγορά, όπως αυτή τουλάχιστον ορίζεται από τον ΟΠΕΚ.

Στα άμεσα σχέδια της Ουάσιγκτον είναι η σταθεροποίηση της περιοχής του Κόλπου της Γουινέας κατά το δοκούν, κατ' αρχήν σε πολιτικό επίπεδο, ώστε να δημιουργηθούν οι αναγκαίες και απαραίτητες συνθήκες για την «οικονομική ανάπτυξη, που θα είναι ανοιχτή στις επενδύσεις». Ηδη, οι πετρελαϊκές πολυεθνικές που έχουν βάση τις ΗΠΑ εκτιμούν ότι μέχρι το 2010 οι επενδύσεις τους θα έχουν αγγίξει τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια, με κύριο στόχο να υπερκεράσουν τους ανταγωνιστές τους στην περιοχή - πολυεθνικές χωρών όπως η Γαλλία, η Ολλανδία, η Μεγάλη Βρετανία και η Μαλαισία.

Μετά την αποαποικιοποίηση και εξαιτίας του κληροδοτήματος που άφησαν πίσω τους οι αποικιοκρατικές χώρες, η συντριπτική πλειοψηφία των αφρικανικών οικονομιών ήταν αγροτικές, ενώ συμπληρωματικός τομέας ήταν η εξόρυξη ορυκτών, κυρίως χρυσού και διαμαντιών. Ενδεικτικό είναι ότι η συμμετοχή της Αφρικής στο παγκόσμιο εμπόριο κυμαινόταν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 από το 2% έως το 4%, ενώ αυτή τη στιγμή - εξαιρουμένων της Νιγηρίας, της Νοτίου Αφρικής και της Αιγύπτου - η συμμετοχή της Αφρικής είναι σχεδόν μηδενική.

Παρ' όλα αυτά η ανακάλυψη των τεράστιων και εξαιρετικά πλούσιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων στην ήπειρο έχει δημιουργήσει μία άλλη δυναμική στην παγκόσμια αγορά, που πια ορέγεται τη μέχρι σήμερα παντελώς ξεχασμένη μαύρη ήπειρο. Σε συνδυασμό πάντα με τον ατέρμονο πόλεμο στο Ιράκ και την έκρυθμη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Μέση Ανατολή, πράγματα που αποκάλυψαν - κατά τους αναλυτές πάντα - την εν γένει αδυναμία της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου και την αναγκαιότητα να ανατραπούν πλήρως οι όροι προμήθειας πετρελαίου της Δύσης. Η παραγωγή, λοιπόν, του Κόλπου της Γουινέας παρέχει την ευκαιρία να ξεπεραστεί το «εξαρτησιακό» όριο των 4,5 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως και κυρίως να ξεπεραστούν «ύφαλοι» όπως το Ιράν, αλλά και η... ανυπότακτη Βενεζουέλα.

Ετσι, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2003 το αφρικανικό πετρέλαιο προμηθεύει την αγορά στις Ηνωμένες Πολιτείες με το 15% των συνολικών εισαγωγών, ενώ η συνεχώς αυξητική τάση φανερώνει ότι θα ξεπεράσει το 25% μέχρι το έτος 2025. Από την άλλη πλευρά, το 2000 το 22% των προμηθειών των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης προερχόταν από την Αφρική.

Ενας ακόμη δείκτης των αλλαγών που συντελούνται στην Αφρική, εξαιτίας της πετρελαϊκής παραγωγής, είναι η πορεία των χωρών της Αφρικής. Μέχρι τη δεκαετία του '60 η Βόρεια Αφρική αποτελούσε το κέντρο βάρους, εν αντιθέσει με τις επόμενες δεκαετίες όπου η ανακάλυψη των κοιτασμάτων κυρίως στη Νιγηρία μετέφερε αυτό το κέντρο. Οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην υποσαχάρια Αφρική είναι συντριπτικές. Ενδεικτικό είναι ότι η Νιγηρία αποτελεί μαζί με τη Νότια Αφρική τους κύριους δείκτες της πολιτικής και κοινωνικής εξέλιξης στην Αφρική, ενώ η ίδια η Νιγηρία κάνει χρήση της πετρελαϊκής παραγωγής τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε αφρικανικό επίπεδο, συνδιαλλασσόμενη με τον ΟΠΕΚ για την παραγωγή και την τιμή εξ ονόματος των αφρικανικών χωρών, αλλά και εξάγοντας τεχνογνωσία εξόρυξης και παραγωγής στις γειτονικές της χώρες. Συνεπώς, εξελίσσεται σε περιφερειακή δύναμη και συναγωνίζεται τις άλλες «μεγάλες δυνάμεις», όπως τη Νότια Αφρική και τη Λιβύη.

Ομως στην Αφρική, η μετακίνηση του κέντρου βάρους της οικονομίας, έχει σημάνει και άλλες συντριπτικές αλλαγές. Βάσει της πλειοψηφίας των εκθέσεων και αναφορών, σε χώρες όπως η Νιγηρία και η Ισημερινή Γουινέα, όπου η οικονομία τους στηρίζεται από 60% έως 80% στην εξαγωγή πετρελαίου, τα κέρδη παραμένουν στα «υψηλά διαζώματα», δηλαδή στα χέρια των κυβερνώντων και των συνεργατών τους... Ετσι το πετρέλαιο αντί να συμβάλλει στην ανάπτυξη - έστω και σχετική - της ηπείρου, τείνει να γίνει το εργαλείο της επαναποικιοποίησής τους.