«Βελούδινη» και μάλιστα «επανάσταση», ονόμασαν ορισμένοι την πρόσφατη ανατροπή του Σεβαρντνάντζε. Αλήθεια όμως, τι σχέση έχει με την έννοια της Επανάστασης, αυτό που είδαμε και που περιγράφεται ως εξής: «Σας ευχαριστούμε για την προσέλευση! Τώρα μπορείτε να πάτε στα σπίτια σας! Και σε 45 μέρες από τώρα μην ξεχάσετε να 'ρθείτε να μας ψηφίσετε!». Οσο κι αν προσπαθούν να «λαφυραγωγήσουν» από την έννοια της Επανάστασης, δε θα τα καταφέρουν! Οι λαοί γνωρίζουν τι σημαίνει αυτή, τι θυσίες απαιτεί, αλλά και από την άλλη τις λαϊκές κατακτήσεις από τις ριζικές κοινωνικο-οικονομικές και πολιτικές αλλαγές που επιβάλλει.

Η νίκη των δυνάμεων του σοσιαλισμού στη Γεωργία πέρασε μέσα από την οξύτατη αντιπαράθεση με τους οπορτουνιστές. Αντιπαράθεση που πήρε χαρακτήρα ένοπλης σύγκρουσης. Οι μενσεβίκοι που κατέλαβαν την εξουσία το Νοέμβρη 1917, με τη βοήθεια άλλων αντεπαναστατικών δυνάμεων συγκρότησαν Εθνικό Σοβιέτ και στρατό. Το Φλεβάρη του 1918 η αντιπαράθεσή τους με τους μπολσεβίκους οξύνθηκε και προχώρησαν στο κλείσιμο των μπολσεβίκικων εφημερίδων και αιματοκύλησαν τις διαδηλώσεις των εργατών στην Τιφλίδα. Οι μπολσεβίκοι πέρασαν στην παρανομία. Το 1918 οι μενσεβίκοι και οι άλλες αντεπαναστατικές δυνάμεις ανακήρυξαν τη Γεωργία «Ανεξάρτητη Δημοκρατία». Στη χώρα μπήκαν γερμανο-τουρκικά στρατεύματα, τα οποία στη συνέχεια, το 1919, αντικαταστάθηκαν από αγγλικά. Από το 1919 οι μπολσεβίκοι, κάτω από την καθοδήγηση του Γ. Ορτζονικίντζε, ξεκίνησαν την προετοιμασία της ένοπλης εξέγερσης, ενάντια στις αντεπαναστατικές αρχές και τα ξένα στρατεύματα. Τον Οκτώβρη και το Νοέμβρη 1919 οι εργαζόμενοι σε πολλές περιοχές της Γεωργίας πραγματοποίησαν εξεγέρσεις. Η δύσκολη εσωτερική κι εξωτερική κατάσταση υποχρέωσε τους μενσεβίκους να υπογράψουν συμφωνία με τη Σοβιετική Ρωσία, στη βάση της οποίας θα έπρεπε να διώξουν από τη χώρα τα ξένα στρατεύματα και τους Ρώσους αντεπαναστάτες και να νομιμοποιήσουν τις μπολσεβίκικες οργανώσεις. Το Μάη του 1920 οργανώθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα Γεωργίας κι οι κομμουνιστές, βγαίνοντας από την παρανομία, ανέπτυξαν μεγάλη δράση μέσα στις λαϊκές μάζες, κάτι που ενόχλησε τους μενσεβίκους, οι οποίοι προχώρησαν σε νέες διώξεις σε βάρος του ΚΚΓ. Τη νύχτα της 11ης προς 12η Φλεβάρη 1921 σε πολλές πόλεις και περιοχές της χώρας ξέσπασε η ένοπλη εξέγερση ενάντια στους μενσεβίκους. Η επαναστατική κυβέρνηση ανακήρυξε τη Γεωργία Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία και τέθηκε επικεφαλής του αγώνα ενάντια στα στρατεύματα κυβέρνησης και ξένων. Στις 25 Φλεβάρη 1921 τμήματα της 11ης Κόκκινης Στρατιάς της Σοβιετικής Ρωσίας κατέφθασαν για να συνδράμουν στην επιτυχία της εξέγερσης και μαζί με τμήματα Γεωργιανών επαναστατών μπήκαν στην Τιφλίδα και ανέτρεψαν την κυβέρνηση των μενσεβίκων. Στα τέλη Μάρτη 1921 η Γεωργία είχε απαλλαγεί ολοκληρωτικά από τα στρατεύματα ξένων και μενσεβίκων.

Από τις πρώτες κιόλας μέρες, η νέα εξουσία εθνικοποίησε τη βιομηχανία, τους σιδηροδρόμους, τη γη, όπου αναπτύχθηκε το συνεταιριστικό κίνημα. Η χώρα από καθυστερημένη αγροτική, αποκτά στα χρόνια του σοσιαλισμού ισχυρή κι αναπτυγμένη βιομηχανία. Εμφανίζονται πάνω από 1.000 νέες μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις. Μόνο την περίοδο 1921 -1970 στη χώρα επενδύθηκαν 14,3 δισεκατομμύρια ρούβλια, εκ των οποίων τα 4 δισ. στην ανάπτυξη της βιομηχανίας. Είναι χαρακτηριστικό πως ο όγκος της ακαθάριστης βιομηχανικής παραγωγής το 1970 ήταν κατά 8,4 φορές μεγαλύτερος, σε σχέση με το 1940. Τα βιομηχανικά προϊόντα της Γεωργίας εξάγονταν στις υπόλοιπες Σοβιετικές Δημοκρατίες και σε 65 ακόμη χώρες. Η παραγωγή αγροτικών προϊόντων σε σχέση με την προεπαναστατική εποχή αυξήθηκε κατά 7 φορές, παρά το ότι ο ορεινός όγκος της χώρας περιόριζε τις καλλιεργούμενες εκτάσεις μόλις στο 11,3% του συνολικού εδάφους της χώρας. Εννοείται πως απαιτήθηκαν μεγάλα αρδευτικά έργα. Χαρακτηριστικά, στην αμπελουργία καλλιεργήθηκαν 400 διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιών. Γενικά στη χώρα υπήρχαν πάνω από 1.200 συνεταιρισμοί (κολχόζ) και περίπου 200 κρατικές αγροτικές επιχειρήσεις (σοφχόζ).

Η ανάπτυξη της λαϊκής οικονομίας οδήγησε σε σημαντικές επιτυχίες στους τομείς της Παιδείας, Υγείας, του Πολιτισμού. Από τα 32 χρόνια που ήταν η μέση διάρκεια ζωής στην προεπαναστατική Γεωργία, το 1970 ο μέσος όρος διάρκειας της ζωής έφτασε τα 73 χρόνια! Εξαφανίστηκαν ασθένειες όπως η πανώλη, ο τύφος, η ευλογιά κ.ά. Αν πριν την επικράτηση της Επανάστασης υπήρχαν 41 νοσοκομεία με 2 χιλιάδες κρεβάτια και 461 γιατροί όλων των ειδικοτήτων, το 1977 υπήρχαν 478 νοσοκομεία, με 51 χιλιάδες κρεβάτια, 21,3 χιλιάδες γιατρούς και 52,8 χιλιάδες υγειονομικό προσωπικό. Στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας βρίσκονταν δεκάδες θεραπευτήρια, σπίτια αναψυχής.

Στη σφαίρα της Παιδείας βασικό μέλημα των επαναστατικών αρχών ήταν η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, που ήταν περίπου στο 50% του πληθυσμού. Μετά την επικράτηση της Επανάστασης όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα έγιναν κρατικά, το σχολείο αποχωρίστηκε από την εκκλησία, καθιερώθηκε η διδασκαλία της γλώσσας στη μητρική γλώσσα. Αναπτύχθηκε, η ανύπαρκτη πριν την Επανάσταση, προσχολική αγωγή και το 1977 στα προσχολικά ιδρύματα πήγαιναν 154 χιλιάδες παιδιά. Ολα τα παιδιά τελείωναν το σχολείο και στη συνέχεια πήγαιναν σε κάποια από τις 55 επαγγελματικές σχολές, 95 ανώτερες σχολές, είτε σε ένα από 18 ΑΕΙ της χώρας. Βέβαια, τότε δεν υπήρχε το «τέρας» της ανεργίας. Στη χώρα λειτουργούσαν 3.550 λαϊκές βιβλιοθήκες, 2.074 πολιτιστικές λέσχες, 81 μέγαρα πιονέρων, 74 μουσεία, 25 θέατρα. Το 1976 σε κάθε 1.000 απασχολούμενους οι 802 είχαν ανώτατη ή μέση μόρφωση, όταν το 1939 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 163. Το 1970 το 24,8% του πληθυσμού (πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι) ασχολούνταν με τον αθλητισμό. Στη χώρα υπήρχαν 7.000 αθλητικοί σύλλογοι.

(Τα στοιχεία είναι από τη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια)

Και σε ποιον δεν είναι γνωστά τα ονόματα ηγετών κι οι ονομασίες οργανώσεων υπεράσπισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, οι οποίες με όλη τους τη φωνή καταδίκαζαν «τις καταφανείς μαζικές παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου» στο έδαφος της ΕΣΣΔ... Μέχρι και σε μας στη Γεωργία τις δεκαετίες του '80 - '90 ήταν ιδιαίτερα γνωστές. Αλλά σήμερα, στη Δημοκρατία της Γεωργίας δεν υπάρχει ούτε μία οργάνωση που στο κέντρο της προσοχής της να βρίσκεται πρώτα απ' όλα η καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Είναι αλήθεια πως υπάρχει μια επιτροπή για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις διεθνικές σχέσεις, αλλά δεν μπορεί να επιδράσει ούτε στην τήρηση, ούτε, πολύ περισσότερο, στη διαφύλαξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Μάλιστα, η συγκεκριμένη επιτροπή δεν τολμά καν στα ντοκουμέντα της προς τις διεθνείς οργανώσεις να κάνει λόγο για προβλήματα.

Η Γεωργία, όπως και τα άλλα «ανεξάρτητα» κράτη, που δημιουργήθηκαν στο έδαφος της ΕΣΣΔ, ανήκει στις λεγόμενες πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Στο έδαφός της για διάστημα 70 χρόνων υπήρχε το σοσιαλιστικό σύστημα. Στον κόσμο για το σοσιαλισμό υπήρχε κι εξακολουθεί να υπάρχει η ασπρόμαυρη αποτίμηση. Ορισμένοι έλεγαν μόνον τα θετικά, οι άλλοι μόνον τα αρνητικά. Σήμερα στη Γεωργία το 95% του λαού εκτιμά εκείνον τον σοσιαλισμό, ο οποίος σήμερα έχει χαθεί, ως αποκλειστικά κάτι το θετικό. Πρώτα απ' όλα αυτό έχει να κάνει με το ότι, αν στα σοσιαλιστικά χρόνια υπήρχαν ορισμένες μεμονωμένες περιπτώσεις καταπάτησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, σήμερα τα δικαιώματα του ανθρώπου στη Γεωργία καταπατούνται πλήρως. Οι κάτοικοι της Γεωργίας δεν ήταν ποτέ σε τέτοια άδικη θέση, όπως σήμερα.

Οταν εφάρμοσαν τη λεγόμενη περεστρόικα στην ΕΣΣΔ (και στη Γεωργία), δε σκέφτηκαν τα δικαιώματα του ανθρώπου, του λαού στο σύνολό του. Μεταλλάσσοντας τη σοσιαλιστική οικονομία στη λεγόμενη οικονομία της αγοράς, οι «μεταρρυθμιστές» δε ρώτησαν τους ανθρώπους, το τι είδους μεταρρυθμίσεις θέλουν, κι αν ακόμη τους ρώτησαν, έκαναν το ανάποδο! Αυτή η μετάλλαξη του σοσιαλιστικού συστήματος στο λεγόμενο σύστημα της αγοράς (βλέπε καπιταλιστικό) χωρίς κάποιο πρόγραμμα που να έχει την έγκριση του λαού, ήταν η μεγαλύτερη καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Στη Γεωργία επί σοσιαλισμού ο άνθρωπος είχε εγγυημένα δικαιώματα στην εργασία, ξεκούραση. Υλική εξασφάλιση για τα γηρατειά και στην περίπτωση που δεν μπορούσε να εργαστεί. Είχε δωρεάν Παιδεία και υγειονομική περίθαλψη, κατοικία. Ελευθερία επιλογής της θρησκευτικής πίστης του, ένωσης σε κοινωνικές οργανώσεις, σε συνδικαλιστικές ενώσεις, σε οργανώσεις νεολαίας κλπ. Οι πολίτες της Σοβιετικής Ενωσης θυμούνται πολύ καλά ότι καθένα από τα παραπάνω δικαιώματα διασφαλιζόταν στο Σύνταγμα και πραγματικά εξασφαλιζόταν.

Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως στο σοσιαλισμό δεν υπήρχαν περιπτώσεις καταπάτησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Δεν πρέπει να εξιδανικεύουμε το παρελθόν. Αλλά σε σύγκριση με αυτό που υπάρχει σήμερα στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη σημερινή Γεωργία μας, εκείνο που υπήρχε έως πρόσφατα φαντάζει σχεδόν ως επίγειος παράδεισος. Βγάλτε συμπεράσματα μόνοι σας. Θα αναφέρω μονάχα δύο παραδείγματα.

Σήμερα το δικαίωμα για τη ζωή στη Γεωργία δεν είναι εγγυημένο. Στη χώρα πραγματοποιείται ένας τεράστιος αριθμός δολοφονιών, βιασμών, ληστειών, συγκρούσεων. Το δικαίωμα στη ζωή δεν το έχουν χάσει μόνον οι μεμονωμένοι άνθρωποι, αλλά και ολόκληροι λαοί. Από την αρχή της «μετάλλαξης» του σοσιαλισμού σε καπιταλισμό ξεκίνησε αυτή η αφαίρεση του δικαιώματος για ζωή, ιδιαίτερα μεταξύ των εθνικών μειονοτήτων της χώρας. Δημιουργούνται ένοπλα σώματα, αρχίζουν οι ανταλλαγές πυρών ενάντια σε Οσέτιους, Αμπχάζιους, καίγονται χωριά, σχολεία, νοσοκομεία. Από την άλλη μεριά οι εξτρεμιστές από την Οσετία, την Αμπχαζία κάνουν το ίδιο, στερώντας το δικαίωμα της ζωής από τους Γεωργιανούς και άλλες εθνικότητες. Σύμφωνα με ορισμένα στοιχεία, μέσα στα πρώτα 5 χρόνια των «μετασχηματισμών» σκοτώθηκαν περίπου 150.000 άνθρωποι. Οι άνθρωποι, φοβούμενοι μην πέσουν θύματα των «μετασχηματισμών», έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα. Την Αμπχαζία εγκατέλειψαν περίπου 300.000 άνθρωποι, από την Οσετία έφυγαν 35.000 άνθρωποι και συνολικά από όλη τη Γεωργία πάνω από ένα εκατομμύριο. Με δύο κουβέντες, αυτός ο «μετασχηματισμός» αποδείχτηκε μια πραγματική γενοκτονία για όλο το λαό.

Μια από τις βασικότερες συνθήκες υλοποίησης του δικαιώματος για ζωή είναι η πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Στη Γεωργία το 1989 υπήρχαν 421 νοσοκομεία με 58.800 κρεβάτια. Τον πληθυσμό της χώρας, που ήταν 5.443.000 άνθρωποι, τον εξυπηρετούσαν 31.200 γιατροί όλων των ειδικοτήτων. Σήμερα αυτό το σύστημα Υγείας έχει ξεχαρβαλωθεί. Συχνά τα νοσοκομεία δε μοιάζουν ως τέτοια και δε δέχονται καν ασθενείς. Τα φάρμακα είναι απλησίαστα για το 90% του πληθυσμού. Στην ουσία λοιπόν το ζήτημα της ελεύθερης πρόσβασης στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι αυταπάτη, μια και πλέον δε βοηθά καθόλου στην υλοποίηση του δικαιώματος στη ζωή.

Το δικαίωμα στη δουλιά. Το 1989 οι εργαζόμενοι της χώρας ήταν 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι. Οι άνθρωποι απασχολούνταν κατά 100%, κι από αυτούς το 69,9% στην παραγωγή και το 30,4% στις υπηρεσίες. Σήμερα κανείς δε γνωρίζει τον αριθμό των ανθρώπων που δεν εργάζονται, που έχουν στερηθεί το δικαίωμα στη δουλιά, αλλά με σιγουριά μπορείς να πεις πως η απόλυτη πλειοψηφία του λαού έχει στερηθεί αυτό το δικαίωμα. Το αποτέλεσμα είναι να μην μπορούν να εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή ζωή. Ακόμη κι αυτοί που έχουν εργασία τις περισσότερες φορές δεν μπορούν με το μισθό τους να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή. Και αυτό συνέβη γιατί οι «μεταρρυθμιστές» με συνοπτικές διαδικασίες διέλυσαν τον κρατικό (παλλαϊκό) και τον συνεταιριστικό τομέα της παραγωγής, στους οποίους και εργαζόταν το 98% του πληθυσμού.

Σήμερα στη Γεωργία η λαϊκή οικονομία έχει πλήρως διαλυθεί, η βιομηχανία δε λειτουργεί, η αγροτική οικονομία φυτοζωεί, όπως κι οι επικοινωνίες. Κι όταν σε μια τέτοια θέση βρίσκεται η χώρα, για ποια δικαιώματα του ανθρώπου μπορεί να γίνει λόγος;

Πολύ περισσότερο δεν μπορείς να μιλήσεις για δικαιώματα του ανθρώπου όταν δεν υπάρχει το ενιαίο γεωργιανό κράτος. Η Γεωργία έχει κοπεί σε τσιφλίκια, τα οποία «διοικούν» άνθρωποι που δε λογοδοτούν σε κανέναν και συχνά είναι απλώς διεφθαρμένοι. Η σημερινή γεωργιανή ηγεσία δεν είναι σε θέση να διοικήσει το κράτος, δεν ελέγχει τα σύνορα, δεν μπορεί να υπερασπιστεί τους πολίτες της χώρας. Για ποια δικαιώματα μπορείς να κάνεις λόγο σε μια χώρα στην οποία οι πολίτες έχουν εκδιωχθεί από την εξουσία; Είναι μάλλον προσβολή να μιλάς για τα δικαιώματα του ανθρώπου εκείνης της χώρας της οποίας οι ηγέτες γυρίζουν με χέρι απλωμένο στα πέρατα του κόσμου ζητώντας ελεημοσύνη, την οποία, όταν την παίρνουν, δεν είναι ικανοί να τη φτάσουν έως τους ηλικιωμένους και τα παιδιά.

Την ίδια ώρα οι πρόσφατοι «ιππότες» της υπεράσπισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, για κάποιον άγνωστο λόγο, σιωπούν...

* Αρθρο από το ρωσόφωνο περιοδικό «Ο μαρξισμός στη σημερινή εποχή»

Ο συχνός επισκέπτης της αμερικανικής πρεσβείας στην Τιφλίδα, Μιχαήλ Σαακασβίλι, που παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ ως ηγέτης της δημοκρατικής «αντιπολίτευσης», είναι ο ίδιος «κύριος», που πριν 2 χρόνια, ως υπουργός Δικαιοσύνης του Σεβαρντνάτζε, πρότεινε να απαγορευτεί η δραστηριότητα του Ενιαίου Κομμουνιστικού Κόμματος Γεωργίας! (Βλ. «Ρ» 28/2/2001). Σήμερα, βέβαια, οι νέες αρχές, ίσως για να δείξουν αλλαγή της επίσημης στάσης απέναντι στο ΚΚ, επέστρεψαν στον πρόεδρο του ΕΚΚΓ, Π. Γκεοργκάτζε, το περίστροφο που του είχε χαρίσει ο Φιντέλ Κάστρο και είχε κατασχεθεί σε έρευνα της Ασφάλειας στο σπίτι του κομμουνιστή ηγέτη το 1995. Την ίδια ώρα όμως, η αβεβαιότητα για το πού θα φτάσουν τα πράγματα στη Γεωργία παραμένει. Οπως παραμένει άλυτο και το κουβάρι των αντιθέσεων, εσωτερικών κι εξωτερικών, που μπλέχτηκε περισσότερο.

Οσο ποτέ άλλοτε παραμονεύει ο κίνδυνος της διάλυσης της χώρας, αν επικρατήσουν στην Τιφλίδα οι εθνικιστικές (φίλο-αμερικάνικες) δυνάμεις. Η μεγαλύτερη αυτόνομη περιοχή της χώρας, η Αμπχαζία, παραμένει σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Γεωργία. Σε «διάσταση» βρίσκεται και η Νότια Οσετία. Για πρώτη φορά και η αυτόνομη περιοχή της Αντζάριας έκλεισε τα σύνορά της με την υπόλοιπη Γεωργία, διαφοροποιήθηκε σε τέτοιο βαθμό από την Τιφλίδα, που δηλώνει ότι δε θα ανοίξει τα εκλογικά τμήματα για τις εκλογές νέου προέδρου της Γεωργίας. Πρωτοφανής είναι και η προσπάθεια συντονισμού των 3 «απείθαρχων» περιοχών σε συνάντηση που είχαν οι ηγέτες τους στη Μόσχα!

Οι εξελίξεις στη Γεωργία, χωρίς άλλο, έχουν σχέση με τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των ξένων δυνάμεων στη Γεωργία. Επιδιώξεις, όπως αυτές των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, να βάλουν για τα καλά (και με στρατιωτικά μέσα) το πόδι τους στο «υπογάστριο» της Ρωσίας. Να διασφαλίσουν τη λειτουργία των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από Κασπία προς Τουρκία, που θα παρακάμπτουν τη Ρωσία. Η τελευταία δε βλέπει με «καλό μάτι» τα σχέδια αυτά. Επίσης η Γεωργία συνορεύει με την αυτόνομη ρωσική Δημοκρατία της Τσετσενίας και η προηγούμενη ηγεσία της είχε κατηγορηθεί από τη Ρωσία ότι οι Τσετσένοι αποσχιστές εφορμούσαν από τη Γεωργία. Τα μεγάλα ιδιωτικά ρωσικά συμφέροντα έδειξαν τελευταία μια ιδιαίτερη «κινητικότητα» στην κατεύθυνση της Γεωργίας, διεισδύοντας σε τομείς της ντόπιας οικονομίας. Διείσδυση που τώρα κινδυνεύει να ανακοπεί αν επικρατήσουν οι «ευρωατλαντικοί» πολιτικοί.

Η όξυνση των ξένων αντιθέσεων στο έδαφος της χώρας, μέσα στο πλαίσιο της κοινωνικο-οικονομικής εξαθλίωσης του γεωργιανού λαού και στο φόντο της κλιμάκωσης των διεθνικών αντιπαραθέσεων στη μικρή αλλά πολυεθνική Γεωργία, φτιάχνει ένα καταλυτικό μείγμα, που δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον της ίδιας της χώρας.