«Σαν απολιθώματα», οι προβολές του τραγικού περάσματος ενός κόσμου, που βίαια εξορίζεται από το γενέθλιο χώρο του, για να ριχτεί, ξαφνιασμένος πλέον, στη δίνη της βιομηχανικής έκρηξης. Σπαράγματα μιας πρόσκαιρης και απατηλής ευημερίας. Πρόσωπα και κτίρια που μοιάζουν να εκλιπαρούν για τη μη κατεδάφισή τους.

«Σαν απολιθώματα», είναι ο τίτλος ενός ντοκιμαντέρ (διάρκεια 50΄), του Ιταλού σκηνοθέτη Λούκα Παστόρε, όπου «οι πρωταγωνιστές του είναι βουβοί». Δεν υπάρχουν συνεντεύξεις, δεν ακούγεται ανθρώπινη φωνή, ο λόγος συντάσσεται με εικόνες, «σιωπηλές αλλά εκκωφαντικές» όπως μας είπε ο ίδιος. Τον συναντήσαμε στη Ρόδο, στα πλαίσια του 3ου Φεστιβάλ Εκοσίνεμα, όπου προβλήθηκε η ταινία του.

Γεννημένος στο Τορίνο, ο Λούκα Παστόρε κουβαλά την ιστορία της περιοχής του. Τότε που η εκβιομηχάνιση του ιταλικού βορρά έθρεφε με όνειρα μιας καλύτερης ζωής εκατομμύρια φτωχούς της Νότιας Ιταλίας, αλλά και το «όραμα» του Ντούτσε για τη «Μεγάλη Ιταλία» συνέθλιβε τη συνείδηση των μαζών. Στην Πιέλα, την πόλη όπου εστιάζεται η κινηματογραφική δουλιά του Λ. Παστόρε υπήρξε η πιο εντυπωσιακή κλωστοϋφαντουργική ζώνη της Ιταλίας. Μέχρι σήμερα αποτελεί την έδρα των υφασμάτων της υψηλής ραπτικής στην Ιταλία, παράγοντας τα πιο ακριβά ιταλικά υφάσματα, όπως τα κασμίρ.

«Ο πλούτος που έφερε η ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας στις αυτόνομες κοινότητες στην κοιλάδα της Πιέλα ήταν μεγάλος. Οχι όμως για όλους...», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης. «Σήμερα στην περιοχή δεσπόζει η ανεργία, η εγκατάλειψη στην παλίρροια των ναρκωτικών. Αυτή η ταινία είναι αποτέλεσμα ενός οδοιπορικού 25 ταινιών, με συνεντεύξεις των εργατών. Η αρχιτεκτονική είναι το εύρημα για να αφηγηθώ την περιπέτειά τους. Τα εργοστάσια εκφράζουν αυτή τη συλλογική εμπειρία, όχι μόνο στο επίπεδο της ενασχόλησης αλλά και στο επίπεδο της κριτικής και προβάλλονται στην ταινία ως σκέψεις που συνεργούν πέρα από την καταγγελία, στη διατύπωση της ανάγκης για μια λύση», αναφέρει ο Λούκα Παστόρε.

Ο κινηματογράφος για τον Ιταλό σκηνοθέτη, δείχνει να είναι ένα ανοιχτό πεδίο μάχης. Αρένα, όπου συγκρούονται δύο κόσμοι. Αυτός της κυριαρχίας των εκμεταλλευτών και ο κόσμος των εκμεταλλευομένων. Με πολλές ταινίες στο ενεργητικό του, θέτει στην κινηματογράφησή του το χαρακτήρα της απολύτρωσης. Στρατευμένος, υπέρμαχος ενός πολιτικού κινηματογράφου, διαχειρίζεται το λόγο του με αισθητική τόλμη, βλέποντας τη φόρμα σαν παιχνίδι που στόχο έχει να υπηρετήσει όσο καλύτερα μπορεί τις ιδέες. «Το "σαν απολιθώματα" είναι ένα πολιτικό ντοκιμαντέρ. Πιστεύω στις ιδέες της Αριστεράς και με ενδιαφέρει να υπηρετώ τις ιδέες μου, διαμορφώνοντας την αισθητική μου "παίζοντας". Το ντοκιμαντέρ, δεν πρέπει να περιορίζεται από κανόνες. Δεν υπάρχουν κανόνες. Είναι ανοικτό, όπως και η πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Η αισθητική δεν μπορεί να υπονομεύει το περιεχόμενο, αλλά να το ενεργοποιεί στο κοινωνικό γίγνεσθαι».

Ο Λ. Παστόρε τοποθετεί την κινηματογραφική του μηχανή στα πεδία των κοινωνικών συγκρούσεων. Αλλοτε στο πλευρό των απολυμένων και απεργών της ΦΙΑΤ, εκεί που εδρεύει η απόγνωση της επόμενης μέρας και οι ανθρώπινες απώλειες πληθαίνουν. Διασχίζει τη Νικαράγουα, μια χώρα όπου λεηλατούνται από την άρχουσα τάξη της τα αγαθά που απέφερε ο ξεσηκωμός των Σαντινίστας. Κάνει μια ταινία για τον ΙΡΑ. Επιστρέφει στο Τορίνο των χιλιάδων απολυμένων κι αναζητά μαζί τους τρόπους διεκδίκησης μιας καλύτερης μοίρας. «Μέσα στην ταινία μου δεν καταγράφεται ο αρχιτεκτονικός βιομηχανικός χώρος, αλλά η βιωμένη εμπειρία των ανθρώπων που πέρασαν από αυτά. Στην περιοχή αυτή, η εργατική τάξη υπέστη μια ήττα. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι λύσεις έχουν στερέψει. Υπάρχει διέξοδος μέσα από την αλληλεγγύη των εργατών, τις σχέσεις και τις ιδέες που διαμορφώνουν. Αυτοί οι βιομηχανικοί χώροι πρέπει να επιστρέψουν στην κοινωνία. Η δραματική απομόνωση αυτού του κόσμου της εργατιάς δεν είναι μια τελεσίδικη κατάσταση».

Στην ταινία η λύση υπερτερεί της καταγραφής. Οχι ως μια απλοϊκή διατύπωση, αλλά ως αίτημα. Οι παλιές βιομηχανίες. Τα απολιθωμένα πρόσωπα των εργατών. Η μουσική που αντιστρατεύεται το θάνατο του χώρου και των ανθρώπων. Το τεμάχισμα του κάδρου με πολλές συνεκδοχές. Η ζωγραφική διάσταση του κάδρου, που μετεωρίζεται ανάμεσα στο σύγχρονο και αυτό της μεσαιωνικής Ιταλίας. Πορτρέτα εργατών που προβάλλουν ανάγλυφα. Μοντάζ που φρενάρει σε στατικές απεικονίσεις της εποχής. Ολα αυτά δημιουργούν την αίσθηση ενός φρέσκου βλέμματος που προβάλλει αργά αλλά τολμηρά μέσα στις εθνικές κινηματογραφίες πολλών χωρών. Η ταινία «Σαν απολιθώματα» απέσπασε το 3ο βραβείο του Φεστιβάλ Οικολογικών Ταινιών και το Βραβείο Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ, ενώ ο σκηνοθέτης της, Λούκα Παστόρε, ετοιμάζεται για «επόμενες μάχες», όπως τόνισε.