ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του ανταποκριτή μας ΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ).-

Ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου «ενημέρωσε» χτες στις Βρυξέλλες για πρώτη φορά το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) σχετικά με τις «ανιχνευτικές προσπάθειες» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για «τις εκκρεμείς συνοριακές διαφορές» και το ενδεχόμενο παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Συζητήθηκαν οι «σκέψεις» για την «επίλυση του ζητήματος του ευρωστρατού» όπου αναμένεται «πρωτοβουλία» της ισπανικής προεδρίας της ΕΕ κατόπιν «διαβουλεύσεων με Τουρκία και ΗΠΑ» και το Κυπριακό απασχόλησε τόσο την ημερήσια διάταξη όσο και το γεύμα των 15 ΥΠΕΞ.

Πρόκειται για το σύνολο των εκκρεμών, χρόνιων προβλημάτων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, τα οποία έρχονται για πρώτη φορά ως «πακέτο» προς επίλυση στην ΕΕ. Και μάλιστα τα τρία καυτά ζητήματα έχουν για πρώτη φορά και ορατή «ημερομηνία λήξης», αφού εντός του 2002 αναμένεται να έχουν λυθεί τόσο το Κυπριακό, όσο και το ζήτημα των ελληνοτουρκικών «αψιμαχιών» για τον ευρωστρατό. Πριν από την ελληνική προεδρία της ΕΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2003, αναμένεται να έχουν δρομολογηθεί οι προενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, και «το αργότερο στα τέλη του 2004», σύμφωνα με το άρθρο 4 των αποφάσεων του Ελσίνκι (Δεκέμβρης 1999), «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή συνοριακή διαφορά και άλλα συναφή θέματα».

Οσον αφορά αυτό το πρώτο εξάμηνο του 2002, η ισπανική προεδρία της ΕΕ έχει εντάξει ήδη στην ατζέντα των εργασιών της το Κυπριακό, τον ευρωστρατό και το προενταξιακό «καθεστώς» της Τουρκίας. Με δεδομένο ότι οι καθοριστικής σημασίας «εκθέσεις» της Κομισιόν για διεύρυνση (Κύπρο, Τουρκία) αναμένονται για το φθινόπωρο του 2002, η Τουρκία έχει ήδη κάνει κρούση και προς τη Δανία, η οποία απολαμβάνει την προεδρία της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2002, ώστε στα τέλη του χρόνου και πριν την ανάληψη της ελληνικής προεδρίας το πρώτο εξάμηνο του 2003 να έχουν επιλυθεί ή προωθηθεί όλα τα ζητήματα τουρκικού ενδιαφέροντος εντός της ΕΕ και όπως δήλωσε ο Γ. Παπανδρέου «από την επόμενη βδομάδα» αρχίζουν «ανιχνευτικές προσπάθειες» και «διερευνητικές επαφές» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας «σε επίπεδο πολιτικών διευθυντών των ΥΠΕΞ» με ομολογημένο, δημόσια, «στόχο», να «πάει η υφαλοκρηπίδα στη Χάγη» (Γ. Παπανδρέου).

Αυτά, βέβαια, ισχυρίζεται η ελληνική πλευρά (...). Γιατί οι αποφάσεις του Ελσίνκι δεν αναφέρουν «υφαλοκρηπίδα», αλλά «κάθε εκκρεμή συνοριακή διαφορά και άλλα συναφή» Και τις αποφάσεις του Ελσίνκι επικαλούνται τόσο ο Γ. Παπανδρέου όσο και ο Τούρκος ΥΠΕΞ Ισμαΐλ Τζεμ.

Το ζήτημα της Χάγης έρχεται για πρώτη φορά προς συζήτηση στις Βρυξέλλες, σε επίπεδο Συμβουλίου Υπουργών. Ο Γ. Παπανδρέου, ερωτηθείς, δήλωσε ότι «έχει έρθει και στο τελευταίο Συμβούλιο Σύνδεσης Τουρκίας - ΕΕ» εννοώντας, προφανώς, ότι οι ελληνοτουρκικές διαφορές (...) υπονοούνται εδώ και χρόνια. Αλλά πρώτη φορά «το θέμα της υφαλοκρηπίδας» (Γ. Παπανδρέου), δηλαδή «κάθε εκκρεμής συνοριακή διαφορά» (Ελσίνκι) απασχολούν τις Βρυξέλλες. Και αυτό δεν προμηνύει τίποτα το θετικό για τη χώρα μας.

Σύμφωνα με τον Γ. Παπανδρέου «πρόκειται για μια ευκαιρία να αξιολογήσουμε την πρόοδο της Τουρκίας». Και ερωτηθείς σχετικά με τις πρόσφατες δηλώσεις Τζεμ, ο Ελληνας ΥΠΕΞ τόνισε με έμφαση ότι «υπάρχει ένα συναινετικό πνεύμα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας τα δύο τελευταία χρόνια, και είναι σημαντικό να διατηρηθεί και σε δυσκολότερες προσπάθειες, στις οποίες αναφέρεται ο Ισμαΐλ Τζεμ». Για όποιον δεν κατάλαβε, αυτά σημαίνουν ότι πάμε για συνολική επίλυση των «εκκρεμών» ελληνοτουρκικών διαφορών.

Οσον αφορά το θέμα του ευρωστρατού, και τις ελληνικές «επιφυλάξεις» στις τουρκικές απαιτήσεις στις σχέσεις ΕΕ, ΝΑΤΟ, ο Γ. Παπανδρέου έκανε ασαφείς και γενικόλογες δηλώσεις. Υπάρχουν «σκέψεις» από ελληνικής πλευράς, υπάρχουν «σκέψεις» από την ισπανική προεδρία της ΕΕ και υπάρχουν «σκέψεις» του στρατοκράτη της ΕΕ και πρώην ΓΓ του ΝΑΤΟ Χ. Σολάνα, με τον οποίο ο Γ. Παπανδρέου είχε «κατ' ιδίαν συνάντηση» χτες για το όλο ζήτημα. Σύμφωνα με τον Γ. Παπανδρέου θα υπάρξει «πρωτοβουλία» της ισπανικής προεδρίας αλλά η ελληνική πλευρά «δε γνωρίζει τη διαδικασία», υποθέτει, όμως, ότι η ισπανική προεδρία «θα κάνει διαβουλεύσεις με Τουρκία και ΗΠΑ». Η ελληνική πλευρά ισχυρίζεται ότι «η προεδρία πρέπει να κινηθεί σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και λογική».

Οσον αφορά την Αγκυρα, ο Γ. Παπανδρέου δήλωσε ότι «με τον Τζεμ έχουμε ανταλλάξει απόψεις αλλά τώρα συζητάμε εντός της ΕΕ». Παραμένει αδιευκρίνιστο αν η «βάση» συζήτησης είναι η συμφωνία της Αγκυρας μεταξύ Τουρκίας, Βρετανίας και ΗΠΑ, και πώς αυτή «έχει τεθεί ήδη για επίλυση στα θεσμικά όργανα της ΕΕ» (Γ. Παπανδρέου), αν η σχετική αναφορά του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Λάακεν (Δεκέμβρης 2001) θα χρησιμοποιηθεί ή όχι και για άλλα συναφή θέματα. Γκρίζες διαδικασίες για γκρίζα θέματα και γκρίζες «επιλύσεις». Οσον αφορά το Κυπριακό ο Ελληνας ΥΠΕΞ έκανε διπλή αναφορά και στην ημερήσια διάταξη και στο γεύμα, χαρακτήρισε «θετική» την έναρξη διαπραγματεύσεων και τόνισε ότι «θα δεχτούμε με χαρά τους Τουρκοκύπριους στην Ενωμένη Ευρώπη». Η Αθήνα αν επιλυθεί το πολιτικό, είναι υπέρ στη χρηματοδότηση των Τουρκοκυπρίων από την Κομισιόν.

Το τραπέζι των απ' ευθείας συνομιλιών για όλες τις ελληνοτουρκικές «διαφορές» υπέδειξε με δηλώσεις του σε τουρκικό τηλεοπτικό σταθμό ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Ι. Τζεμ, συμβάλλοντας κι αυτός με τον τρόπο του στη δημιουργία κλίματος για την έναρξη του διαλόγου. Την ίδια στιγμή στην Αθήνα η ελληνική κυβέρνηση, προσπαθεί να βαπτίσει θετικές τις δηλώσεις Τζεμ, επισημαίνοντας ότι ο Τούρκος υπουργός συμπεριλαμβάνει στους τρόπους επίλυσης των διαφορών και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ομως, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών στις δηλώσεις του, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν θετικά από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο και υπουργό Τύπου Χρ. Πρωτόπαππα, δεν είπε τίποτε διαφορετικό από όσα προ ημερών είχε υποστηρίξει ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπ. Ετσεβίτ. Απλώς τα είπε με διαφορετικό τρόπο, ο οποίος βοηθά την ελληνική κυβέρνηση να προσέλθει χωρίς μεγάλους κλυδωνισμούς στο τραπέζι των συνομιλιών.

Για την επίλυση των ζητημάτων στο Αιγαίο, μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο «CNN-Turk», ο Ι. Τζεμ είπε ότι «όσον αφορά το ζήτημα του Αιγαίου, αποδεχόμαστε το σύνολο των προτάσεων που απαριθμούνται τόσο στην "Ατζέντα 2000" της ΕΕ, όσο και στην υπ' αριθμόν 33 απόφαση των Ηνωμένων Εθνών». Και στη συνέχεια διευκρίνισε: «Στα έγγραφα αυτά απαριθμούνται με τη σειρά οι εξής τρόποι επίλυσης: Διεξαγωγή κατ' ιδία συνομιλιών, διαιτησία, έμμεσες συνομιλίες, μεσολάβηση και περιλαμβάνεται και η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Αυτά τα αποδεχόμαστε».

Σε άλλο σημείο των δηλώσεών του ο Τούρκος υπουργός είπε ότι «με τον Ελληνα υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Παπανδρέου συναντηθήκαμε πρόσφατα και θα συναντηθούμε στη Νέα Υόρκη για τις συναντήσεις του Νταβός» και πρόσθεσε: «Ας αρχίσουμε τις συνομιλίες πρώτα εντοπίζοντας τα σημεία στα οποία συμφωνούμε στο Αιγαίο και, στο σημείο όπου θα παρουσιαστεί εμπλοκή, ας προσφύγουμε στους άλλους τρόπους με τη σειρά». Με άλλα λόγια, δηλαδή, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών περιγράφει το χαρακτήρα που θα έχουν οι διερευνητικές επαφές τις οποίες έχει προαναγγείλει ο Γ. Παπανδρέου.

Τις θέσεις του Τούρκου ΥΠΕΞ, ανέλαβε να εκλαϊκεύσει με τρόπο που να βολεύει τους κυβερνητικούς χειρισμούς στην Αθήνα ο υπουργός Τύπου Χρ. Πρωτόπαππας. Ο υπουργός... είδε ότι «υπάρχει τοποθέτηση του κ. Τζεμ, σε διαφορετικό κλίμα από τις συνήθεις τουρκικές τοποθετήσεις. Υπάρχει μία πρόοδος». Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σημείωσε ότι η μόνη εδαφική διαφορά που αναγνωρίζει η χώρα μας, αφορά την υφαλοκρηπίδα και πρόσθεσε ότι «θα ήταν ευχής έργο να υπογραφεί συνυποσχετικό για τη Χάγη, ώστε να τελειώνει αυτή η υπόθεση». Πρόσθεσε μάλιστα ότι «σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που έχει δώσει ο κ. Παπανδρέου, θα γίνουν διερευνητικές συναντήσεις σε υπηρεσιακό επίπεδο, σε επίπεδο διευθυντών των δύο υπουργείων Εξωτερικών, για να δούμε αν υπάρχουν περιθώρια ώστε να προχωρήσουμε στον τομέα αυτό, με βάση το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Ανάλογες διερευνητικές επαφές μπορεί να έχει και ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου με τον ομόλογό του, π.χ. στη Νέα Υόρκη».