Συμφωνώ με το κείμενο των Θέσεων στο σύνολό του.

Στη Θέση Ε.8 κωδικοποιούνται κάποια βασικά μέτωπα του ιδεολογικού αγώνα για τα οποία απαιτείται να ανέβει η ικανότητα παρέμβασής μας, συλλογικά και ατομικά. Φωτίζοντας κάποιες πλευρές από την παρέμβασή μας στον κλάδο του Εμπορίου, μπορούμε να ξεχωρίσουμε τα παρακάτω ζητήματα:

1. Για την ανάδειξη του χαρακτήρα της εκμετάλλευσης

Πρόκειται για καθήκον που είναι δεμένο (ιδιαίτερα σε κλαδικές Οργανώσεις) με την ανάγκη καλής μελέτης του κλάδου, των τάσεων και των εξελίξεων, καθήκον που τίθεται σε αρκετά σημεία των Θέσεων. Για τους χώρους του Εμπορίου το καθήκον αυτό έχει τις δικές του ιδιαίτερες απαιτήσεις, αν λάβουμε υπόψη ότι από νέα κομματικά μέλη και εργαζόμενους που συσπειρώνονται δίπλα μας σε χώρους όπως τα σούπερ μάρκετ έρχονται προβληματισμοί που αφορούν τα εξής: «Πώς μπορούμε να αποδείξουμε ότι μας εκμεταλλεύονται εφ' όσον δεν δραστηριοποιούμαστε στον τομέα της παραγωγής;», «πώς μπορούμε να υπολογίσουμε τον πλούτο που περνάει από τα χέρια μας για να απαντήσουμε αποδεικτικά στα επιχειρήματα της εργοδοσίας, ότι τόσα αξίζει η δουλειά μας ή ότι τόσα μπορεί να δίνει η επιχείρηση;». Ορος για να γίνουμε πιο αποδεικτικοί είναι αναμφισβήτητα η προσπάθεια να μελετήσουμε την πορεία μαζί με την κερδοφορία μεγάλων ομίλων σούπερ μάρκετ, ώστε να αποδείξουμε ότι τα ρεκόρ κερδοφορίας επιτυγχάνονται με τον ιδρώτα των εργαζομένων και να κάνουμε την αντιπαραβολή με το ύψος των μισθών, αλλά και συνολικά τους όρους δουλειάς των εργαζομένων. Μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση πλαισίων πάλης, προτάσεων για ΣΣΕ. Ταυτόχρονα απαιτείται να επιμείνουμε στην πιο ολοκληρωμένη κατανόηση του ιδιαίτερου ρόλου του εμπορικού κεφαλαίου για την πραγμάτωση της ήδη παραχθείσας αξίας, και στην εξήγηση των παραγόντων που καθορίζουν σε κάθε φάση της σημερινής καπιταλιστικής κοινωνίας το ύψος του μισθού.

Επιπλέον, στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και των επιτευγμάτων της μπορεί να βαθαίνει ο προβληματισμός αναδεικνύοντας τη μεγάλη εικόνα, ιδιαίτερα σε χώρους όπως οι αποθήκες των σούπερ μάρκετ, χώρους πολυπληθείς και κρίσιμους για την παρέμβασή μας. Την εποχή που μια σειρά επιτεύγματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται για να μειώνεται ο εργάσιμος χρόνος, για να γίνεται λιγότερο κοπιαστική η εργασία των εργαζομένων, για να προλαμβάνονται επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα, μεγάλες εταιρείες logistics και όχι μόνο, σε όλη την Ευρώπη, χρησιμοποιούν εξωσκελετούς εργασίας, όχι για να μειώσουν την κόπωση και να αυξήσουν την ασφάλεια, αλλά για να κάνουν τους εργαζόμενους να υπερβούν τις σωματικές τους ικανότητες, υπερβαίνοντας έτσι και κάθε φραγμό στην εκμετάλλευση, για τους στόχους αύξησης της κερδοφορίας. Πιο επιθετικά μπορούμε να θέσουμε το ζήτημα ότι η νέα εποχή στην τεχνολογία απαιτεί και νέα εποχή στην κοινωνία.

2. Για την αποκάλυψη της ταξικής φύσης του αστικού κράτους ως κράτους του κεφαλαίου. Παρότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε αμέτρητα παραδείγματα που συνηγορούν σε αυτό, όπως και νέες επεξεργασίες, υπάρχει δυσκολία να προσεγγίζουμε το ζήτημα αυτό ολοκληρωμένα και δεμένο με την προοπτική του εργατικού κράτους. Πολλές φορές η απάντηση που δίνουμε στο ερώτημα γιατί το αστικό κράτος δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί ή γιατί πρέπει να τσακιστεί είναι «επειδή είναι κράτος των καπιταλιστών», «γιατί υπάρχει η σχέση βάσης - εποικοδομήματος» κ.λπ., διαπιστώσεις ναι μεν σωστές, όχι όμως αυταπόδεικτες για την εργατική τάξη, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που εντείνονται ιδεολογήματα περί ανάκτησης της εμπιστοσύνης στους θεσμούς και που εκτιμάμε ότι θα ενταθούν οι ρεφορμιστικές πιέσεις.

Τα παραπάνω μπορούν να φωτιστούν και από το ειδικό στο γενικό, όπως για παράδειγμα ότι ήταν επιλογή του αστικού κράτους να χρηματοδοτήσει συγκεκριμένους ομίλους με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης οι οποίοι κατευθύνθηκαν σε νέες επενδύσεις. Από μόνα τους όμως τέτοια παραδείγματα δεν αρκούν, αν δεν αναδεικνύουμε σταθερά ότι κάθε λειτουργία, κάθε θεσμός, κάθε νόμος του αστικού κράτους υπερασπίζεται το δίκιο του κεφαλαίου σε βάρος του δίκιου των εργαζομένων.

3. Για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τη δυνατότητα εργατικών - λαϊκών μαζών να παρέμβουν, παίρνοντας τις τύχες τους στα χέρια τους. Εχουμε μετρήσει βήματα στην ανάδειξη του πολέμου ως ιμπεριαλιστικού και στην αποκάλυψη του συνόλου της εμπλοκής της χώρας μας. Κάτι που φαίνεται να δυσκολεύει τις δυνάμεις μας και έρχεται και από περίγυρο της οργάνωσης είναι το «είμαστε αδύναμοι απέναντι σε κάτι τόσο μεγάλο», «δεν ζούμε στην εποχή του ανταρτοπόλεμου αλλά των σύγχρονων όπλων μαζικής καταστροφής, με το πάτημα ενός κουμπιού μπορούν να ισοπεδώσουν ολόκληρες περιοχές». Σε αυτήν τη συζήτηση η επαναφορά ζητημάτων που τίθενται στο ίδιο το Πρόγραμμα και στην πρόσφατη Απόφαση για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο μπορούν να φωτιστούν και από πρόσφατη αρθρογραφία του «Ριζοσπάστη». Τα πρόσφατα άρθρα για τον γνωστικό πόλεμο που συζητήθηκε σε Συνέδριο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και για τη θέληση των κοινωνιών να πολεμήσουν φανερώνουν ότι και οι αστοί μέσα και από τις ιμπεριαλιστικές τους συμμαχίες ανησυχούν, γιατί γνωρίζουν καλά ότι για να διεξάγουν και πόσο μάλλον για να κερδίσουν έναν πόλεμο χρειάζονται τον άνθρωπο, όχι απλά ως έμψυχο δυναμικό, αλλά χρειάζονται και τις συνειδήσεις της πλειοψηφίας στρατευμένες πίσω από τις δικές τους επιδιώξεις. Οπως οι ίδιοι ομολογούν, «οι κοινωνίες χρειάζονται ένα όραμα για να πολεμήσουν γι' αυτό».

Αυτή η παραδοχή είναι για μας δύναμη ώστε να εξηγούμε ότι σε συνθήκες πιο άμεσης εμπλοκής, όχι απλά μπορούν οι λαϊκές μάζες να παίξουν κρίσιμο ρόλο και να μη δείξουν καμία εμπιστοσύνη στη δική τους αστική τάξη, αλλά και σε συνθήκες που θα μπορούν να επιδράσουν για μεγαλύτερες, ριζικές αλλαγές στην κοινωνία, μπορούν να στρατευτούν μαχητικά γύρω από το σωστό «όραμα», γύρω από την πάλη για ριζική ανατροπή του συστήματος της εκμετάλλευσης.

4. Για την ανάδειξη του δρόμου της ανατροπής. Ενισχυτικά με τα παραπάνω να φωτίζουμε ότι οι συνθήκες που θα ευνοούν το επαναστατικό πέρασμα στον σοσιαλισμό προκύπτουν αντικειμενικά από τις ίδιες τις αντιθέσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Σήμερα λοιπόν ζούμε σε μια περίοδο που γιγαντώνονται τέτοιες αντιθέσεις, που συσσωρεύονται στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν σε απότομη όξυνση της ταξικής πάλης, ακόμα και στην εκδήλωση επαναστατικής κατάστασης. Σε τέτοιες συνθήκες οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ, στις αποθήκες τους, στο δίκτυο διανομής, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της επαναστατικής διαδικασίας, γεγονός που αυξάνει τις απαιτήσεις σήμερα για την ανασύνταξη του κινήματος και την κομματική οικοδόμηση, ειδικά στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Οι Θέσεις στρέφουν την προσοχή στη βελτίωση της καθημερινής δουλειάς με το Πρόγραμμα και το Καταστατικό, την αντιστοίχηση της λειτουργίας μας στον σκοπό ίδρυσης και χαρακτήρα του Κόμματος, την όξυνση της ιδεολογικοπολιτικής δουλειάς στο εσωτερικό μας και προς τις μάζες.

Είναι, πραγματικά, ζωογόνο να έχεις τόσο εμφατικές επιταγές να προσανατολίζουν τη σκέψη σου και συμφωνώ με τις κατευθύνσεις που προτείνονται. Με αυτό το συναίσθημα, θα ήθελα να καταθέσω κι εγώ τις σκέψεις μου. Την περισσότερη έμφαση θα τη δώσω σε αδυναμίες που παρότι δεν τις θεωρώ γενικευμένες, πρέπει να χτυπηθούν αλύπητα. Αλλωστε η αδυναμία που μας απειλεί, είναι μόνο αυτή που θα υποτιμήσουμε.

• Πέρασμα σε συλλογική μελέτη του «Ριζοσπάστη»

Σίγουρα, για την επιτυχία των βαριών πολιτικών καθηκόντων μας, είναι απαραίτητη η ουσιαστική βελτίωση της επαφής με τον «Ριζοσπάστη». Για να βελτιωθεί, όμως, η σχέση με τον συλλογικό οργανωτή και καθοδηγητή της πάλης του Κόμματος, πρέπει και το διάβασμά του να πάψει πια να είναι ατομική διαδικασία. Πέρασμα στη συλλογική μελέτη του «Ριζοσπάστη». Να τον εντάξουμε οργανικότερα στην κομματική ζωή.

Προτείνω διερωτώμενος: Θα βοηθούσε αν οι ΚΟΒ, με την επιμέλεια των καθοδηγητικών οργάνων, ανέθεταν εκ περιτροπής στα μέλη τους να μελετούν και να προετοιμάζουν για παρουσίαση στις ΓΣ συγκεκριμένα ζητήματα που εκτίθενται στον «Ριζοσπάστη», αναπτύσσοντας έπειτα συζήτηση στα πρότυπα των ιδεολογικών σχολών; Δεν είναι εύκολο, αλλά πιστεύω πως η συλλογική μελέτη θα ενίσχυε και την ατομική επαφή γενικότερα με τις επεξεργασίες μας, και θα προσάρμοζε καλύτερα την καθημερινή αξιοποίησή τους στις προτεραιότητες του Κόμματος.

• «Γίνεται πόλεμος έτσι;»

Φαινόμενα «αυταρχικού διοικητισμού», «μη δεκτικότητας στην κριτική»: Σωστά οι Θέσεις προειδοποιούν για τον επιζήμιο «αντικαθοδηγητισμό» (θα προσέθετα και την παθητικοποίηση δυνάμεων) που, αξιοποιούμενες από τον αντίπαλο, μπορεί να προκαλούν τέτοιες περιπτώσεις. Ομως η διατύπωση των Θέσεων θα έπρεπε να μαχητικοποιεί περισσότερο απέναντι σε τέτοια φαινόμενα. Οχι απλά να προειδοποιούμε για μια επιζήμια αντίδραση, αλλά να παρακινούμε δυναμικά όλα τα μέλη προς την αντίθετη, επίσης υπαρκτή, αντίδραση: Την αποφασιστική καταπολέμηση τέτοιων φαινομένων, μέσω της επιμονής στις αρχές λειτουργίας του Κόμματος. Αλλωστε και αυτά τα φαινόμενα είναι αξιοποιήσιμα από τον αντίπαλο.

Να ένα παράδειγμα τέτοιας διαπαιδαγώγησης από την έκδοση «Είμαι μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού», που κυκλοφόρησε το 1949. Ας κάνουμε τις αναλογίες. Μαχητής, επικρίνοντας σε συνέλευση λόχου τη δειλία που επέδειξε ο διμοιρίτης του στη μάχη και προτείνοντας καθαίρεση, η οποία και υπερψηφίζεται, διερωτάται: «Αυτός είναι αξιωματικός και εγώ ένας μαχητής (...) Αν σήμερα εγώ δεν μπορούσα να μιλήσω, όπως γίνεται στους φασίστες, τι θα γινόταν; Αυτός θα ήταν όπως πάντα διμοιρίτης, εγώ θα τον είχα διοικητή κι από μέσα μου θα τον κορόιδευα. Γίνεται πόλεμος έτσι;».

Επειδή, λοιπόν, προετοιμάζουμε το Κόμμα για όλα, θα ήθελα να παρατηρήσω πως δεν είναι αρκετή η διατύπωση των Θέσεων, για «ανάγκη τα στελέχη σε όλη την κλίμακα (...) με τη στάση τους να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση» των εν λόγω φαινομένων, που φυσικά πρέπει. Το καθήκον είναι η καταπολέμησή τους από όλα τα μέλη, και τα συνεδριακά μας ντοκουμέντα πρέπει να είναι αιχμηρότερα σε αυτό, βοηθώντας τα μέλη να υπερνικούν ένα κακό δέος απέναντι σε φορείς τέτοιων συμπεριφορών και την αυτο-ενοχοποίηση στην οποία μπορεί να αυθυποβάλλονται, μήπως η κριτική, ή η απεύθυνσή τους προς τα πάνω είναι απλώς κανένα καπρίτσιο, εμμονή, ή αντικομματική συμπεριφορά.

Καθόλου δεν είναι κάτι τέτοιο η απαιτητική προσκόλληση στις καταστατικές αρχές συλλογικής λειτουργίας, κριτικής και λογοδοσίας. Είναι παρακαταθήκη και για τα καθήκοντά μας στην εργατική εξουσία.

«Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε! / Μην αφεθείς να πείθεσαι. / Μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος. / Ο,τι δεν ξέρεις ο ίδιος / Καθόλου δεν το ξέρεις. / Ελεγξε το λογαριασμό. / Εσύ θα τον πληρώσεις. / Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι. / Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ; / Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία!» (από το «Εγκώμιο στη Μάθηση» - Μπρεχτ)

• Πρωτόφαντα σκληρή και με τον οπορτουνισμό η πάλη του «μεθαύριο»

Είναι σημαντικό πως το Κόμμα δεν προετοιμάζεται μόνο για την πάλη του «αύριο», της άμεσης εμπλοκής σε ιμπεριαλιστικό πόλεμο και της επαναστατικής κατάστασης, αλλά κοιτάζει και τα «μεθαυριανά» καθήκοντα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, επιμένοντας στη μελέτη της πείρας της ΕΣΣΔ, και με τη «μετάφραση - έκδοση βασικών έργων».

Σε αυτόν τον σχεδιασμό θα πρέπει να δοθεί έμφαση και στην ιστορική τεκμηρίωση της λενινιστικής αρχής πως η μετάβαση από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό «είναι αναπόφευκτα περίοδος μιας πρωτόφαντα σκληρής ταξικής πάλης, πρωτόφαντης οξύτητας των μορφών της».

Τεκμηρίωση αναγκαία, όχι απλά απέναντι στη μαινόμενη, αστική και οπορτουνιστική «σταλινολογία», αλλά ως προετοιμασία για τα καθήκοντα της εργατικής εξουσίας στην Ελλάδα, την οποία και ο οπορτουνισμός θα πολεμήσει με πρωτόφαντη σκληρότητα και οξύτητα στις μορφές του.

Ας μην αφήνουμε αντιμετωπίσιμες αδυναμίες να στενεύουν την προετοιμασία για εκείνη την ακόμα πιο σκληρή φάση της ταξικής πάλης. Η οργανωμένη ανάδειξη των αδυναμιών, με σκοπό συλλογική μελέτη και αυτών, είναι ο καλύτερος τρόπος να τις αντιμετωπίσουμε.

• Περισσότερη προσοχή σε αυτό που εμπνέουμε

Η επαναστατική μας θεωρία, όπως αποτυπώνεται στη συλλογική μας δράση, βοηθούν στην άνθιση του αισθήματος της δημιουργικότητας και πρωτοβουλίας, που μπορούν να εκφραστούν πολύμορφα. Χρειάζεται όμως προσοχή στο να αξιοποιούμε περισσότερο ό,τι βγάζουμε.

Ποιος σύντροφος, δρώντας, μελετώντας, ερχόμενος σε επαφή με την πρωτοπόρα τέχνη, δεν έχει εμπνευστεί να δημιουργήσει και αυτός κάτι πνευματικό, να πάρει κάποια πρωτοβουλία προς όφελος της τάξης του και της πρωτοπορίας της, γενικά να δώσει χωρίς να του ζητηθεί;

Τι συμβαίνει, όμως, σε οτιδήποτε καλό ή ποιοτικά νέο φυτρώνει ή «ξεφυτρώνει» εκεί που καλλιεργούμε, στην περίπτωση που το αγνοούμε, ή εξετάζουμε τις αδυναμίες του όχι βελτιωτικά, αλλά απορριπτικά, όταν δεν το αξιοποιούμε οργανωμένα; Δεν μένει έτσι άκαρπο; Ο φορέας του δεν παίρνει έτσι ένα μήνυμα σαν «Μόνο αν μου πουν θα σκεφτώ/δράσω», «Η πρωτοβουλία δεν εκτιμάται»; Αυτό δεν θα το φουντώνει ο αντίπαλος; Δεν καθυστερεί έτσι η ανάπτυξη όλου του Κόμματος;

Αν η επαναστατική μας θεωρία - δράση συνεγείρουν σήμερα το ανήσυχο πνεύμα σε «λίγους», η απελευθέρωση της εργατικής δύναμης από τα καπιταλιστικά δεσμά θα πυροδοτήσει αφάνταστα μαζικές διαθέσεις πρωτοβουλίας και δημιουργικότητας. Αυτές είναι οι ανθρώπινες ιδιότητες που με την καθοδήγηση της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης χτίζουν σήμερα τη δύναμη της ανατροπής και αύριο θα χτίσουν τον κομμουνισμό. Περισσότερη προσοχή, λοιπόν, σε αυτό που εμπνέουμε.