Σε τροχιά κλιμάκωσης με κίνδυνο ανάφλεξης έχει μπει η ιμπεριαλιστική σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία, με διακύβευμα τον γεωπολιτικό συσχετισμό δυνάμεων σε Ανατολική Ευρώπη, Βαλτική και Μαύρη Θάλασσα, στο φόντο των εντεινόμενων εναέριων επεισοδίων με καταγγελλόμενες παραβιάσεις και αναχαιτίσεις στη Βαλτική, της κατάρριψης ρωσικών drones στην Πολωνία και των «υβριδικών απειλών» με την παρουσία «άγνωστων» drones κοντά σε αεροδρόμια της Δανίας και της Νορβηγίας.

Τα επεισόδια παραβιάσεων και αναχαιτίσεων μεταξύ μαχητικών αεροσκαφών του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας στη Βαλτική είναι συχνά, καθώς όμως συνεχίζονται ο πόλεμος στην Ουκρανία και τα ουκρανικά χτυπήματα εντός της Ρωσίας, μπορούν ανά πάσα στιγμή να οδηγήσουν σε περαιτέρω κλιμάκωση και γενίκευση της σύγκρουσης, ενώ ήδη αξιοποιούνται από τα δύο στρατόπεδα για τη συγκέντρωση όλο και περισσότερου στρατιωτικού υλικού όλο και πιο κοντά στα σύνορά τους.

Στην Πολωνία, για παράδειγμα, είχαν σηκωθεί προληπτικά κι άλλες φορές κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στην Ουκρανία μαχητικά αεροσκάφη για να προστατεύσουν τον εναέριο χώρο από ρωσικά ή και ουκρανικά drones που πλησιάζουν τα πολωνικά σύνορα ή εισέρχονται για λίγο. Ομως ποτέ δεν είχαν καταρριφθεί drones, τα οποία μάλιστα ήταν αρκετά σε αριθμό και φέρεται να εισήλθαν βαθιά στα σύνορα.

Ενδεικτικό της έντασης είναι ότι το Αρθρο 4 της ιδρυτικής Συνθήκης του ΝΑΤΟ έχει ενεργοποιηθεί μόλις 9 φορές από το 1949 και από αυτές οι 2 ήταν μόνο μέσα στον Σεπτέμβρη, μετά τις καταγγελλόμενες παραβιάσεις του εναέριου χώρου σε Πολωνία και Εσθονία. Η Δανία εξετάζει επίσης την ενεργοποίησή του, που συνεπάγεται διαβουλεύσεις σε περίπτωση απειλής κατά κράτους - μέλους.

Ευρωπαίοι διπλωμάτες «προειδοποίησαν» αυτήν τη βδομάδα τη Μόσχα ότι το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να απαντήσει με «πλήρη ισχύ» σε οποιαδήποτε περαιτέρω παραβίαση του εναέριου χώρου των κρατών - μελών του, ακόμα και με κατάρριψη ρωσικών μαχητικών, μετέδωσε το πρακτορείο «Bloomberg», επικαλούμενο αξιωματούχους που γνωρίζουν τις συνομιλίες.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, κατά τη διάρκεια μιας τεταμένης κεκλεισμένων των θυρών συνάντησης στη Μόσχα οι Βρετανοί, Γάλλοι και Γερμανοί εκπρόσωποι διατύπωσαν «σοβαρές ανησυχίες» για την πρόσφατη παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας από τρία μαχητικά MiG-31. Οι διπλωμάτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παραβίαση αυτή αποτέλεσε εσκεμμένη ενέργεια κατόπιν εντολής από τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία.

Η ρωσική πλευρά δημόσια αρνήθηκε οποιαδήποτε παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας, δηλώνοντας πως δεν υπάρχει πρόθεση πρόκλησης ή δοκιμής της αντίδρασης του ΝΑΤΟ. Αναφορικά με τα περίπου 20 drones που εισήλθαν στον εναέριο χώρο της Πολωνίας και ορισμένα καταρρίφθηκαν, η Μόσχα απέδωσε την ευθύνη σε «τεχνικό σφάλμα» λόγω ηλεκτρονικού πολέμου.

Η δε ρωσική πρεσβεία στην Κοπεγχάγη ισχυρίστηκε ότι οι αναφερόμενες διαταραχές από drones στα αεροδρόμια της Δανίας είναι «στημένη πρόκληση» και πρόσχημα για κλιμάκωση των εντάσεων.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμ. Πεσκόφ, δήλωσε σε ΜΜΕ ότι οι ρωσικές στρατιωτικές πτήσεις «συμμορφώνονται με τους διεθνείς κανόνες».

Ωστόσο - σύμφωνα πάντα με το «Bloomberg» - κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στη Μόσχα Ρώσος διπλωμάτης φέρεται να υποστήριξε ότι οι παραβιάσεις ήταν αντίποινα για ουκρανικές επιθέσεις στην Κριμαία, κατηγορώντας το ΝΑΤΟ για στήριξη αυτών των επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, η Μόσχα θεωρεί ότι βρίσκεται ήδη σε σύγκρουση με ευρωπαϊκές χώρες.

Η συνάντηση στη Μόσχα προσφέρει μια εικόνα της αυξανόμενης έντασης και της διπλωματικής σύγκρουσης που εκτυλίσσεται στα παρασκήνια, τονίζει το «Bloomberg».

Εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης επιβεβαίωσε ότι πραγματοποιήθηκε συνάντηση και ότι οι πρέσβεις δήλωσαν ξεκάθαρα πως οι παραβιάσεις πρέπει να σταματήσουν.

Το ΝΑΤΟ βρίσκεται σε διαδικασία να συντονίσει τη στάση του ως προς την κατάρριψη ή όχι ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών σε περίπτωση που αυτά εισέρχονται στον εναέριο χώρο κρατών - μελών του.

Ο γγ του ΝΑΤΟ, Μ. Ρούτε, υποστήριξε τα σχόλια του Αμερικανού Προέδρου, Ντ. Τραμπ, ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να καταρρίπτουν ρωσικά drones και μαχητικά αεροσκάφη «αν είναι απαραίτητο». Δήλωσε δε ότι οι στρατιώτες του ΝΑΤΟ είναι εκπαιδευμένοι να αξιολογούν τέτοιες απειλές και να καθορίζουν αν μπορούν να συνοδεύσουν ρωσικά αεροσκάφη έξω από συμμαχικό έδαφος, ή να αναλάβουν περαιτέρω δράση.

Στο μεταξύ ο Τραμπ σε μια αινιγματική ανάρτησή του άλλαξε τη στάση του ως προς τα ουκρανικά εδάφη που έχει καταλάβει η Ρωσία, ενώ φαίνεται και να πετάει στην ΕΕ το «μπαλάκι» της πιο άμεσης υποστήριξης του Κιέβου.

Συγκεκριμένα, υποστήριξε ότι η Ουκρανία μπορεί να ανακαταλάβει όλα τα χαμένα εδάφη - σε αντίθεση με την τρέχουσα κατάσταση στο πεδίο και με τις μέχρι τώρα θέσεις της κυβέρνησης Τραμπ - «αλλά και να προχωρήσει ακόμα περισσότερο», με τη στήριξη της ΕΕ. Διευκρίνισε ότι ο ρόλος των ΗΠΑ θα περιοριστεί στην πώληση όπλων στο ΝΑΤΟ, τα οποία μπορούν να διατεθούν όπου κρίνεται απαραίτητο.

Οπως τονίζει το πρακτορείο «Bloomberg», η θέση των ΗΠΑ παραμένει ασαφής. «Ο Τραμπ αρνήθηκε να πει αν ο Λευκός Οίκος θα υποστήριζε το ΝΑΤΟ» σε περίπτωση που εμπλακεί με ρωσικά αεροσκάφη πάνω από τον εναέριο χώρο του, λέγοντας ότι «εξαρτάται από την περίσταση».

Λίγες ώρες πριν από τα σχόλια του Τραμπ, μάλιστα, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μ. Ρούμπιο αντέκρουσε τον ισχυρισμό του Πολωνού πρωθυπουργού, Ντ. Τουσκ, περί καταρρίψεων ξένων αεροσκαφών που μπαίνουν σε ΝΑΤΟικό εναέριο χώρο. Η πολιτική του ΝΑΤΟ, είπε, είναι να αναχαιτίζει ξένα αεροσκάφη που δεν επιτίθενται, αντί να τα πυροβολεί.

Στις αρχές της βδομάδας ο Πολωνός πρωθυπουργός είχε προειδοποιήσει με κατάρριψη των εναέριων απειλών, δηλώνοντας ότι δεν υπάρχουν πλέον «περιθώρια συζήτησης» για το θέμα. Την ίδια στάση υιοθέτησαν και τα κράτη της Βαλτικής.

Ο Λετονός Πρόεδρος Ε. Ρίνκεβιτς ζήτησε μια «επίδειξη δύναμης» από το ΝΑΤΟ: «Νομίζω ότι οι κανόνες εμπλοκής πρέπει επίσης να αναβαθμιστούν, έτσι ώστε αν η Ρωσία συνεχίσει, η επιλογή να ανοίξουμε πυρ να είναι μια εναλλακτική λύση».

Το κοινοβούλιο της Λιθουανίας έδωσε «πράσινο φως» στις Ενοπλες Δυνάμεις της χώρας να καταρρίπτουν από τον Οκτώβρη κάθε drone που παραβιάζει τον εναέριο χώρο της. Ο στρατός της Λιθουανίας έχει μέχρι τώρα τη δυνατότητα να στοχεύει drones μόνο εφόσον διαπιστωθεί ότι είναι οπλισμένα ή ότι αποτελούν άμεσο κίνδυνο για αντικείμενα σημαντικά για το κράτος.

Την Πέμπτη το Ανώτατο Συμβούλιο Αμυνας της Ρουμανίας ενέκρινε κανόνες εμπλοκής για κατάρριψη αεροσκαφών. Σύμφωνα με πηγές, όμως, αντιμετωπίζει έλλειψη εξοπλισμού. Στις 13 Σεπτέμβρη το Βουκουρέστι κατήγγειλε ότι ρωσικό drone παραβίασε τον εναέριο χώρο της Ρουμανίας για 50 λεπτά, με τις ρουμανικές αρχές να το παρακολουθούν χωρίς να το καταρρίψουν, επικαλούμενες τον κίνδυνο από τα συντρίμμια.

Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμ. Μακρόν, σε συνέντευξή του στο «France 24», απέφυγε να προσδιορίσει την αντίδραση του ΝΑΤΟ σε πιθανές νέες παραβιάσεις. Δήλωσε ότι «αν κάποιος μας προκαλέσει ξανά, θα πρέπει να αντιδράσουμε λίγο πιο δυναμικά», ωστόσο πρόσθεσε ότι «δεν πρόκειται να ανοίξουμε πυρ» απέναντι στις προκλήσεις των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Ο Γερμανός υπουργός Αμυνας, Μπ. Πιστόριους, προειδοποίησε ότι το ΝΑΤΟ κινδυνεύει να πέσει στην «παγίδα κλιμάκωσης» του Ρώσου Προέδρου Βλ. Πούτιν, ενώ την Πέμπτη ο καγκελάριος Φρ. Μερτς δήλωσε ότι βρίσκεται σε συντονισμό με το Παρίσι, το Λονδίνο και τη Βαρσοβία και στηρίζει «όλα τα αναγκαία μέτρα».

Αλλοι ηγέτες, όπως η Ιταλίδα Τζ. Μελόνι, ζητούν «αυτοσυγκράτηση».

Αντιθέτως, ο Ολλανδός πρωθυπουργός Ντικ Σχοφ δήλωσε ότι θα υποστηρίξει την κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους σε περίπτωση παραβίασης: «Οι Ρώσοι πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορεί να συμβεί αν μπουν στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ».

«Αν το ΝΑΤΟ καταρρίψει ρωσικό αεροσκάφος με το πρόσχημα μιας παραβίασης, αυτό σημαίνει πόλεμο», δήλωσε στο ραδιόφωνο RTL ο Ρώσος πρέσβης στη Γαλλία Αλεξέι Μέσκοφ.

Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως η Ρωσία δεν θα επιλέξει μια άμεση στρατιωτική επίθεση, αλλά μια «υβριδική επιχείρηση» με σκοπό την πρόκληση σύγχυσης και την αποφυγή ευθείας αντιπαράθεσης.

«Η Ρωσία μας δοκιμάζει - την ετοιμότητά μας, τη δέσμευσή μας να απαντήσουμε», δήλωσε ο Πρόεδρος της Λιθουανίας Γκ. Ναουσέντα, προσθέτοντας ότι «η ταχύτητα της αντίδρασης είναι κρίσιμη».

Στη Δανία, τρεις νύχτες την περασμένη βδομάδα έκλεισαν αεροδρόμια λόγω «αγνώστων drones», με την Κοπεγχάγη να λέει πως δέχεται «υβριδική επίθεση».

Ο Γάλλος Πρόεδρος δήλωσε έτοιμος «να συνεισφέρει στην ασφάλεια του εναέριου χώρου της Δανίας».

Σε κάθε περίπτωση, το βέβαιο είναι ότι τα δύο στρατόπεδα συγκεντρώνουν περισσότερο στρατιωτικό υλικό όλο και πιο κοντά το ένα με το άλλο και μεγαλώνει ο κίνδυνος μιας «φιτιλιάς», που θα οδηγήσει σε ανάφλεξη ολόκληρης της περιοχής της Ανατολικής Ευρώπης.

Την προηγούμενη βδομάδα, μετά την καταγγελθείσα κατάρριψη ρωσικών drones στην Πολωνία, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε τη δημιουργία της επιχείρησης «Ανατολική Φρουρά» («Eastern Sentry»), με συνεισφορές σε μαχητικά και αντιαεροπορικά συστήματα από διάφορα κράτη - μέλη, όπως Δανία, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία κ.ά.

Επίσης, την Παρασκευή έγινε κοινή συνεδρίαση της ΕΕ για να συζητηθούν η δημιουργία ενός «τείχους κατά των drones» και άλλα αντίστοιχα μέτρα.

Η Τουρκία έστειλε προσωρινά αεροσκάφος έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου - γνωστό και ως AWACS - στη Λιθουανία, σε κίνηση «αλληλεγγύης» προς άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, καθώς ενισχύεται η ΝΑΤΟική στρατιωτική παρουσία στη Βαλτική.

Το αεροσκάφος είναι ικανό να εντοπίζει drones που πετούν χαμηλά, και άλλα αντικείμενα τα οποία δεν εντοπίζονται, και αποκαλείται «το μάτι του ΝΑΤΟ στον ουρανό».

Η Ισπανία αναπτύσσει μαχητικά αεροσκάφη στη Λιθουανία, τόσο για εναέρια αστυνόμευση όσο και για εκ περιτροπής αποστολή αεράμυνας, σηματοδοτώντας την πρώτη τέτοια ανάπτυξη στη χώρα της Βαλτικής.

Η Ιταλία δήλωσε ότι παρατείνει τη διάρκεια της ανάπτυξης αντιαεροπορικού συστήματος στην Εσθονία.

Σουηδία και Πολωνία ξεκινούν τη στρατιωτική άσκηση «Gotland Sentry», για να ενισχύσουν την «άμυνα» του στρατηγικού νησιού Γκότλαντ στη Βαλτική Θάλασσα.