Στο πλαίσιο του σφοδρού ανταγωνισμού των ΗΠΑ κυρίως με την Κίνα για το «προβάδισμα» στην Αφρική, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Αντ. Μπλίνκεν ξεκίνησε την Τετάρτη μια πενθήμερη μίνι αφρικανική περιοδεία, με σταθμούς σε Κένυα, Νιγηρία και Σενεγάλη.

Η... αποστολή του Μπλίνκεν δεν είναι εύκολη, καθώς η Κίνα μέσα στην τελευταία 20ετία κατάφερε να γίνει η πρώτη χώρα σε επενδύσεις και ο μεγαλύτερος κρατικός δανειστής στην Αφρική, πραγματοποιώντας τεράστια έργα υποδομών, αξίας πολλών εκατοντάδων δισ. δολαρίων, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ενας Δρόμος - Μία Ζώνη».

Σε ένα τέτοιο φόντο εμφανίζεται ο Μπλίνκεν για να δηλώσει το «παρών» των ΗΠΑ και των αμερικανικών μονοπωλίων, ενώ η επιλογή των τριών αφρικανικών χωρών τις οποίες επισκέπτεται δεν έγινε τυχαία.

Η Κένυα, χώρα με περιφερειακή ισχύ στην Ανατολική Αφρική, είναι κόμβος σε μεταφορές και εμπόριο, παίζοντας νευραλγικό ρόλο σε γεωπολιτικά παιχνίδια που συνδέονται με τους έντονους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.

Στο όνομα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας», οι κενυατικές αρχές αξιοποιούν την παρατεταμένη δράση τζιχαντιστών της οργάνωσης «Αλ Σαμπάμπ» στη Σομαλία (Κέρας της Αφρικής, με «θέα» μεταξύ άλλων σε νευραλγικές ναυτιλιακές γραμμές του διεθνούς εμπορίου) για εκεί επιχειρήσεις του στρατού, ενώ δοκιμάζουν δυνατότητες για αύξηση της επιρροής τους και σε άλλες γειτονικές χώρες που βρίσκονται σε τροχιά πολιτικής αποσταθεροποίησης ή συγκρούσεων. Τέτοια παραδείγματα είναι η Αιθιοπία και η επαρχία Τιγκράι (που έχει βυθιστεί από τον Νοέμβρη του 2020 στο χάος σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ στρατού και αντικυβερνητικών ενόπλων των οργανώσεων TPLF και OLO), καθώς και το Σουδάν, ιδιαίτερα μετά το νέο στρατιωτικό πραξικόπημα της 25ης Οκτώβρη.

Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι τυχαίο που ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντ. Τραμπ, ήδη από τον Αύγουστο του 2018 είχε υπογράψει συμφωνία αναβάθμισης των διμερών σχέσεων ΗΠΑ - Κένυας σε «στρατηγικές». Την ίδια πολιτική συνεχίζει η κυβέρνηση Μπάιντεν, με την Κοινή Δήλωση που εξέδωσαν οι κυβερνήσεις ΗΠΑ και Κένυας μετά τη συνάντηση των δύο ΥΠΕΞ, όπου υπογραμμίζεται η βούληση για «ενδυνάμωση της στρατηγικής συνεργασίας», με στόχο «την ειρήνη και την ασφάλεια στην Αφρική και στον δυτικό Ινδικό Ωκεανό».

Παράλληλα, από τον Ιούλη του 2020 Κένυα και ΗΠΑ ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, η πρώτη του είδους στην υποσαχάρια Αφρική...

Ακριβώς για τη διασφάλιση αυτής της «στρατηγικής σχέσης», ο Μπλίνκεν κατά την τωρινή επίσκεψή του επέστησε μεταξύ άλλων την προσοχή του στις πολιτικές διεργασίες και στις επικείμενες εκλογές του 2022, κάνοντας λόγο για την ανάγκη ασφαλούς διεξαγωγής του, δίχως τις σφαγές του 2007, ή τις ταραχές και τις καταγγελίες για νοθεία και βία του 2013 και του 2017.

Σε οικονομικό επίπεδο, οι αμερικανικές επενδύσεις μέχρι στιγμής αφορούν κυρίως τον τομέα της τουριστικής βιομηχανίας, της Πληροφορικής και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ωστόσο, όπως επιβεβαιώθηκε και από την Κοινή Δήλωση, γίνεται προσπάθεια να μπει στο επίκεντρο και η ανάπτυξη υποδομών μέσω της πρωτοβουλίας «Build Back Better World».

Η στόχευση αυτή, βέβαια, δεν είναι τυχαία, καθώς ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία η Κίνα έχει πραγματοποιήσει τεράστια έργα υποδομών στη χώρα. Σημαντικά έργα, όπως το σιδηροδρομικό δίκτυο σύνδεσης της πρωτεύουσας Ναϊρόμπι με το λιμάνι της Μομπάσα, που εξυπηρετεί τις ανάγκες πολλών αφρικανικών χωρών (γνωστό ως σιδηρόδρομος SGR ή «Mantaraka Express»), έγιναν από κινεζικά κατασκευαστικά μονοπώλια. Κινεζική σφραγίδα υπάρχει επίσης στο σιδηροδρομικό δίκτυο Ναϊρόμπι - Μάλαμπα, όπως επίσης σε οδικά δίκτυα, γέφυρες και υπηρεσίες συγκοινωνιών, αθλητικά στάδια, δημόσια κτίρια αξίας εκατοντάδων δισ. δολαρίων. Ταυτόχρονα, οι σχολές εκμάθησης Κινεζικών μέσω του Ινστιτούτου «Κομφούκιος» πολλαπλασιάζονται σε Ναϊρόμπι, Μομπάσα και άλλες μεγάλες πόλεις, όπως επίσης τα κινεζικά καταστήματα λιανικής, εστίασης κ.λπ.

Δεν είναι συνεπώς καθόλου περίεργο που η Κίνα αυτήν τη στιγμή έχει στα χέρια της το 1/3 του εξωτερικού χρέους της Κένυας...

Επόμενος σταθμός της περιοδείας Μπλίνκεν ήταν η Νιγηρία, η πολυπληθέστερη χώρα της υποσαχάριας Αφρικής και μία από τις πρώτες αφρικανικές χώρες σε παραγωγή πετρελαίου.

Και εδώ οι ΗΠΑ επιχειρούν να αξιοποιήσουν τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», απέναντι στην έξαρση της δράσης οργανώσεων τζιχαντιστών («Μπόκο Χαράμ», «Αλ Κάιντα», «Ισλαμικό Κράτος» κ.λπ.), για να αυξήσουν την παρουσία και τον ρόλο του αμερικανικού στρατού και να αποκτήσουν καλύτερα «πατήματα» για την παρέμβασή τους στη χώρα.

Και στην περίπτωση της Νιγηρίας, όμως, η παρουσία της Κίνας είναι ισχυρή σε έργα υποδομών, στην εκμετάλλευση χρυσού και άλλων μεταλλευμάτων, σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες κ.ά. Τον περασμένο Οκτώβρη, μάλιστα, ο Κινέζος πρέσβης στην Αμπούτζα, Κούι Τζιαντσάν, ανακοίνωσε την έναρξη διαπραγματεύσεων για την εμφάνιση και δράση μεγάλων κινεζικών τραπεζών στη Νιγηρία, η οποία είναι μέλος του ΟΠΕΚ και πουλά το πετρέλαιό της σε δολάρια... Σε σχετικό άρθρο της αγγλόφωνης κινέζικης διπλωματικής επιθεώρησης «The Diplomat», ξεκάθαρα αναφέρεται ότι απώτερος στόχος του σχεδίου στενότερης συνεργασίας των Κεντρικών Τραπεζών Νιγηρίας και Κίνας δεν είναι μόνο η αύξηση των μεταξύ τους εμπορικών συναλλαγών σε νομίσματα των δύο χωρών (όπως έγινε στο πλαίσιο της σχετικής τριετούς συμφωνίας 2019 - 2021), αλλά και να πειστούν διεθνή μονοπώλια Ενέργειας που δραστηριοποιούνται στη Νιγηρία να δεχτούν την πληρωμή και σε γουάν...

Οι κινεζικές επενδύσεις ύψους πολλών δεκάδων δισ. δολαρίων στη Νιγηρία έχουν επίδραση και στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Χαρακτηριστικά, η Νιγηρία υποβάθμισε τις σχέσεις με την Ταϊβάν και διέταξε την απομάκρυνση του Γραφείου Εμπορίου της Ταϊβάν από την Αμπούτζα, προς ικανοποίηση της Κίνας.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ως βασικοί στόχοι της επίσκεψης Μπλίνκεν στη Νιγηρία προσδιορίζονταν η «επέκταση της πρόσβασης στην Ενέργεια και της οικονομικής ανάπτυξης», η διεύρυνση της συνεργασίας στον τομέα της Υγείας και η «αναζωογόνηση της δημοκρατίας». Υπογραμμιζόταν ότι η Νιγηρία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ στην Αφρική (το διμερές εμπόριο το 2019 κυμάνθηκε στα 10 δισ. δολάρια), ενώ προγραμματιζόταν να υπογραφεί μια συμφωνία «αναπτυξιακής βοήθειας» ύψους 2,17 δισ. δολαρίων.

Τελευταίος σταθμός της περιοδείας του Αμερικανού ΥΠΕΞ προγραμματιζόταν να είναι η Σενεγάλη, που αναλαμβάνει το επόμενο διάστημα την προεδρία της Αφρικανικής Ενωσης.

Η επίσκεψη Μπλίνκεν μάλιστα πραγματοποιείται λίγες μόλις μέρες πριν την 8η υπουργική σύνοδο του Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας και Αφρικής (FOCAC), που θα φιλοξενηθεί στη Σενεγάλη (28 και 29 Νοέμβρη). Στο επίκεντρο της εν λόγου συνόδου θα βρεθούν η εμβάθυνση των εταιρικών σχέσεων Κίνας και Αφρικής, η προώθηση της σινο-αφρικανικής «Βιώσιμης Ανάπτυξης» και η χαρτογράφηση «ενός κοινού μέλλοντος σε μία νέα εποχή» στο πλαίσιο του «Οράματος Συνεργασίας 2030».

Και στην περίπτωση της Σενεγάλης, που συμμετέχει στην κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη - Ενας Δρόμος», δεν λείπουν τα μεγάλα κινεζικά έργα υποδομών. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το Μεγάλο Εθνικό Θέατρο στο Ντακάρ, το μεγαλύτερο εθνικό στάδιο της χώρας, «Leopold Sedar Senghor», το παιδιατρικό νοσοκομείο στο Νταμνιάντιο, το Βιομηχανικό Πάρκο «Νταμνιάντιο» (30 χλμ. από το Ντακάρ), οι οδικοί άξονες Θάις (Thies) - Τούμπα, Ντακάρ - Εμπούρ και Θάις - Ντακάρ, και η ταχεία λεωφορειακή γραμμή σύνδεσης του Ντακάρ με τα προάστια της πρωτεύουσας.

Στη λιτή ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την επίσκεψη αναφέρεται ότι ο Μπλίνκεν θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο της Σενεγάλης Μάκι Σαλ και την ΥΠΕΞ Αϊσάτα Ταλ Σαλ, επιβεβαιώνοντας «τη στενή εταιρική σχέση μεταξύ των δύο χωρών». Θα συζητήσει τις περιφερειακές εξελίξεις και «κοινές αξίες», όπως και την ενίσχυση του ρόλου σε γυναίκες επιχειρηματίες της Σενεγάλης και τη συνεισφορά των ΗΠΑ στις προσπάθειες καταπολέμησης της πανδημίας.

Να σημειωθεί ότι η Σενεγάλη συμμετέχει και αυτή σε προγράμματα συνεργασίας με τον αμερικανικό στρατό, αλλά και σε αμερικανικά προγράμματα αύξησης της αγροτικής παραγωγής, βελτίωσης των υπηρεσιών Υγείας και εκσυγχρονισμού του τομέα Ενέργειας.

Με δυο λόγια, σε όλη τη διαδρομή της περιοδείας Μπλίνκεν, «βγάζουν μάτι» ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - Κίνας και η προσπάθειά τους να ενισχύσουν τη θέση τους σε βάρος των σχεδίων της άλλης πλευράς. Στη βάση ακριβώς αυτής της αντιπαράθεσης ανάβουν «φιτίλια» και φουντώνουν «φωτιές» σε βάρος των λαών της Αφρικής, όπως άλλωστε επιβεβαιώνουν οι εξελίξεις σε αυτές τις τρεις χώρες αλλά και στην ευρύτερη «γειτονιά» τους, π.χ. στην Αιθιοπία, στη Σομαλία, στο Σουδάν κ.ο.κ.