Στην αρχή μάλιστα της επιδημίας και προς επίρρωση αυτού του ισχυρισμού, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης διεθνώς επιδόθηκαν στην προβολή θετικών κρουσμάτων μεταξύ επιχειρηματιών, χρυσοπληρωμένων ηθοποιών του Χόλιγουντ, καλλιεργώντας πολλές φορές την εντύπωση ότι η λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 αφορά κυρίως τα υψηλά εισοδηματικά στρώματα, τα οποία εκτέθηκαν στον ιό λόγω των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων και ταξιδιών.

Εναν χρόνο μετά, ο μύθος του αταξικού, αόρατου εχθρού δεν μπορεί πλέον να σταθεί σε οποιαδήποτε κριτική. Τα επιστημονικά δεδομένα από όλο τον κόσμο επιβεβαιώνουν τον ταξικό χαρακτήρα της πανδημίας και τον αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης, σοβαρής νόσησης και θανάτου από Covid-19 αντιστρόφως ανάλογα με την ταξική θέση.

Στη Βαρκελώνη, στις συνοικίες με το χαμηλότερο μέσο εισόδημα ο κίνδυνος λοίμωξης από Covid-19 υπολογίστηκε έως και δυόμισι φορές υψηλότερος σε σχέση με τις συνοικίες όπου ζουν τα υψηλότερα εισοδηματικά στρώματα της πόλης.

Στην Αγγλία και την Ουαλία ο κίνδυνος θανάτου από τον ιό υπολογίστηκε έως και διπλάσιος στις φτωχές περιοχές σε σχέση με τις πλουσιότερες.

Στη Γαλλία, στα γεωγραφικά διαμερίσματα με την υψηλότερη οικονομική ανισότητα παρατηρήθηκαν και τα υψηλότερα ποσοστά σοβαρής νόσησης, νοσηλειών και τελικά θανάτων από Covid-19.

Ομοίως στη Νέα Υόρκη, στις γειτονιές του Μπρονξ, όπου παρατηρούνται τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας και συγκέντρωσης μειονοτικών εθνοτικών ομάδων, το ποσοστό θνησιμότητας από Covid-19 ήταν συντριπτικά υψηλότερο σε σχέση με τα υπόλοιπα τέσσερα διαμερίσματα της πόλης, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά νοσηλειών και θανάτων παρατηρήθηκαν στις πλούσιες γειτονιές του Μανχάταν.

Οι ταξικές επιπτώσεις των πανδημιών, αλλά και η επιχείρηση συσκότισής τους, δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης το 1918, η οποία υπολογίζεται ότι έπληξε σχεδόν το ένα τρίτο του τότε παγκόσμιου πληθυσμού, με πάνω από 500 εκατομμύρια κρούσματα και 20-50 εκατομμύρια θανάτους, το επιχείρημα ότι «ο ιός πλήττει το ίδιο πλούσιους και φτωχούς» ήταν και τότε, όπως και σήμερα, το βασικό αφήγημα της άρχουσας τάξης.

Ο Edgar Sydenstricker, οικονομολόγος και στατιστικός, αξιοποιώντας στοιχεία από την επιδημία της Ισπανικής Γρίπης στις ΗΠΑ ήδη από το 1931, κατέρριψε με επιστημονικό τρόπο τον αστικό αυτό μύθο. Ο κίνδυνος νόσησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης το 1918 ήταν κατά 50% υψηλότερος στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα σε σχέση με τα υψηλότερα, ο δε κίνδυνος θανάτου ήταν έως και τρεις φορές υψηλότερος στους φτωχούς σε σχέση με τους πλούσιους.

Ο Αλμπέρ Καμί στο βιβλίο του «Η Πανούκλα» περιγράφει το πώς η επιδημία της πανώλης (την οποία ο ίδιος μυθιστορηματικά τοποθετεί στις αρχές της δεκαετίας του '40 στην πόλη Οράν στο Αλγέρι) έφερε στην επιφάνεια τις κρυμμένες αλήθειες ενός διεφθαρμένου κόσμου. Ετσι ακριβώς λειτουργούν οι επιδημίες στον καπιταλισμό, φέρνουν στην επιφάνεια και πολλαπλασιάζουν τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες, ταξικές ανισότητες που ο καπιταλισμός γεννά και θρέφει.

Ολο και περισσότεροι επιστήμονες και μελετητές ανά τον κόσμο περιγράφουν την πανδημία Covid-19 ως ένα «συνδημικό» (syndemic) φαινόμενο. Οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες του καπιταλισμού αλληλοεμπλέκονται και αλληλοτροφοδοτούνται με τα νέα προβλήματα υγείας που προκαλεί η πανδημία του νέου κορονοϊού, γεννώντας νέες ανισότητες στην υγεία εις βάρος των πιο φτωχών και ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Ενα «συνδημικό» σπιράλ με καταστροφικές επιπτώσεις εις βάρος της υγείας των πολλών.

Τα εμπειρικά δεδομένα από την πανδημία Covid-19 επιβεβαιώνουν καθημερινά τον παραπάνω ισχυρισμό. Οι δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης με αυξημένο συγχρωτισμό, η εργασιακή έκθεση, η χρήση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και η μειωμένη πρόσβαση σε μέσα ατομικής προστασίας αυξάνουν σωρευτικά τον κίνδυνο έκθεσης στον ιό, κυρίως στην εργατική τάξη και στις πλέον ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες.

Στην Αγγλία, πριν από την εφαρμογή των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης (lockdown) οι ανειδίκευτοι εργάτες στις κατασκευές, στη φύλαξη και στην καθαριότητα, οι βιομηχανικοί εργάτες και οι εργαζόμενοι στο λιανικό εμπόριο είχαν έως και διπλάσιο κίνδυνο θανάτου από τη νόσο του SARS-CoV-2 σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό παραγωγικής ηλικίας (20 - 64 ετών).

Μετά την εφαρμογή του lockdown και το κλείσιμο του τριτογενούς τομέα, οι εργαζόμενοι με τον υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από Covid-19 ήταν οι υγειονομικοί, οι εργαζόμενοι στις κοινωνικές υπηρεσίες και οι βιομηχανικοί εργάτες.

Στις ΗΠΑ οι ισπανόφωνοι Αμερικανοί έχουν υπερδιπλάσια ποσοστά θανάτου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Την αυξημένη αυτή θνησιμότητα πολλοί βιάστηκαν να την αποδώσουν σε γενετικούς παράγοντες ή πολιτισμικές - συμπεριφορικές διαφορές. Νέα ερευνητικά δεδομένα όμως αποδεικνύουν το αυτονόητο: Οι ισπανόφωνοι Αμερικανοί εργαζόμενοι έχουν υψηλότερα ποσοστά θανάτου από Covid-19 όχι γιατί είναι απείθαρχοι ή πιο κοινωνικοί, αλλά γιατί αναλογικά εργάζονται περισσότερο στον Επισιτισμό και σε επισφαλείς εργασίες, άρα παραμένουν πιο εκτεθειμένοι στον ιό.

Στην Ελλάδα, πρώιμα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι μετανάστες και πρόσφυγες οι οποίοι διαβιούν εγκλεισμένοι στα Κέντρα Φιλοξενίας και Ταυτοποίησης, σε συνθήκες απόλυτου συγχρωτισμού, στερούμενοι στοιχειώδη μέσα προφύλαξης, έχουν έως και τριπλάσιο κίνδυνο λοίμωξης από τον ιό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

Ομοίως, δεκάδες είναι οι συρροές κρουσμάτων σε μεγάλους εργασιακούς χώρους (π.χ. σε βιομηχανίες τροφίμων, στο λιανικό εμπόριο, στους εργάτες γης) στην Ελλάδα, συρροές για τις οποίες δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή και έρχονται στο φως της δημοσιότητας όταν πλέον ο αριθμός των κρουσμάτων έχει τεθεί εκτός ελέγχου.

Εναν χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας, o «αόρατος εχθρός» του αστικού αφηγήματος έχει πλέον πρόσωπο. Είναι ένας ταξικός, ορατός εχθρός, ο οποίος πλήττει δυσανάλογα τους εργαζόμενους και τις πλέον ευάλωτες κοινωνικά και οικονομικά πληθυσμιακές ομάδες.

Η αναγνώριση του ταξικού χαρακτήρα της πανδημίας δεν είναι μία επιστημονική ή θεωρητική άσκηση. Εχει συγκεκριμένες πρακτικές προεκτάσεις στο επίπεδο της πολιτικής και υγειονομικής αντιμετώπισης της επιδημίας.

Με δεδομένες τις σοβαρότατες καθυστερήσεις για την επίτευξη συλλογικής ανοσίας μέσω εμβολιασμών και τις καταστροφικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες ενός ατέρμονου lockdown, o μόνος ρεαλιστικός τρόπος, από τη σκοπιά εξυπηρέτησης των συμφερόντων των πολλών, για τη διαχείριση της επιδημίας, είναι η αντιμετώπιση της ρίζας των ταξικών συνθηκών και ανισοτήτων που τη γεννούν και την αναπαράγουν, που βρίσκεται στο σημερινό κοινωνικοοικονομικό σύστημα.

Α.Κ.: Υπάρχει άλλος δρόμος. Τον γνωρίσαμε τον 20ό αιώνα, κυρίως στη Σοβιετική Ενωση αλλά και στα άλλα σοσιαλιστικά κράτη. Αναφερόμαστε σε ένα άλλο σύστημα Υγείας, εδραιωμένο σε ένα διαφορετικό κοινωνικό - οικονομικό σύστημα, το σοσιαλιστικό, που στο επίκεντρό του είχε τις ανάγκες των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων, σε αντιδιαστολή με το σύστημα που ζούμε, στο οποίο η Υγεία είναι εμπόρευμα και υποτάσσεται στο νόμο του κέρδους.

Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι το σύστημα Υγείας στην ΕΣΣΔ διαμορφώθηκε σχεδόν από το μηδέν. Δεν «κληρονόμησε» κανένα επίπεδο υποδομών από την προηγούμενη κοινωνία. Η υγειονομική κατάσταση στην προεπαναστατική Ρωσία ήταν η χειρότερη μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Συχνές ήταν οι επιδημίες τύφου, χολέρας, πανώλης, ευλογιάς, ελονοσίας, σύφιλης, φυματίωσης. Η προληπτική ιατρική ήταν ανύπαρκτη. Το πρώτο διάστημα μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η κατάσταση επιδεινώθηκε στο πλαίσιο της κατάρρευσης όλων των θεσμών του παλαιού καθεστώτος, του εμφυλίου πολέμου, σοβαρής οικονομικής καταστροφής και τις επεμβάσεις των καπιταλιστικών χωρών. Παντού υπήρχε έλλειψη εξειδικευμένων ιατρών, ιατρικών ιδρυμάτων, φαρμάκων.

• Ενότητα των αρχών οργάνωσης της Υγείας και κεντρικά σχεδιασμένο σύστημα περίθαλψης.
• Ισότιμη και δωρεάν πρόσβαση όλων των πολιτών στην υγειονομική περίθαλψη.
• Προτεραιότητα στην προστασία της μητρότητας και τη φροντίδα της νέας γενιάς.
• Σύνδεση της πρόληψης με τη θεραπεία.
• Κατάργηση των κοινωνικών παραγόντων της νοσηρότητας.
• Συμμετοχή των εργαζομένων στις αποφάσεις για τη δημόσια Υγεία σε όλες τις βαθμίδες.

Παρότι αυτές οι αρχές αναπτύχθηκαν ήδη από τον 19ο αιώνα, μόνο το πρώτο εργατικό κράτος μπόρεσε να τις εφαρμόσει για πρώτη φορά στην ιστορία της Ιατρικής. Ενα ενιαίο διοικητικό όργανο άρχισε να διαχειρίζεται το σύστημα Υγείας ενός ολόκληρου κράτους. Δημιουργήθηκε ένα σύστημα ιατρικών ιδρυμάτων το οποίο εξασφάλισε ομοιόμορφες αρχές για την οργάνωση της υγειονομικής περίθαλψης ολόκληρου του πληθυσμού από τα πιο μακρινά χωριά μέχρι τις πρωτεύουσες.

-- Πώς λειτουργούσε η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στην ΕΣΣΔ;

Δ.Κ.: Καταρχήν, πρέπει να πούμε ότι όλες οι υγειονομικές υπηρεσίες, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ήταν δωρεάν, καλύπτονταν από το σοσιαλιστικό κράτος. Ηταν από τα πρώτα διατάγματα των Μπολσεβίκων μετά τη νίκη τους, δηλαδή σε συνθήκες που ακόμα δεν είχε ανασυγκροτηθεί η οικονομία σε σοσιαλιστική βάση.

Η πρωταρχική δομή ήταν η πολυκλινική κάθε περιοχής, η οποία αποτελούνταν από εξωτερικά ιατρεία όλων των ειδικοτήτων της εποχής και τα οποία αναπτύσσονταν και διευρύνονταν ανάλογα με την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης (παθολογικό, χειρουργικό, φυματίωσης, νευροψυχολογικό, αφροδισιολογικό, μικροβιολογικό, δερματολογικό, καρδιολογικό, λοιμωξιολογικό κ.τ.λ.). Η πολυκλινική κάθε περιοχής ήταν συνδεδεμένη με το νοσοκομείο της ευρύτερης περιφέρειας και αυτά με τη σειρά τους με εξειδικευμένα ιδρύματα, στα οποία οι ασθενείς παραπέμπονταν ανάλογα με την ιδιομορφία της πάθησής τους. Εκείνη την εποχή, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι άρχισαν να απευθύνονται σε γιατρό, να πηγαίνουν σε εξωτερικά ιατρεία, σε νοσηλευτικά ιδρύματα κ.λπ., παγιώνοντας έτσι την έννοια της ιατρικής παρακολούθησης, του ιατρικού φακέλου (ο ιατρικός φάκελος ή ιατρική καρτέλα ήταν στη διάθεση των γιατρών του νοσοκομείου εάν ο ασθενής για κάποιο λόγο νοσηλευόταν και κατά την έξοδο επέστρεφε στην πολυκλινική που θα παρακολουθούνταν στο εξής). Κάθε πολίτης παρακολουθούνταν από τους γιατρούς συστηματικά. Είτε για λόγους πρόληψης, είτε για τις ανάγκες παρακολούθησης κάποιας ασθένειας. Ολοι είχαν υγειονομική παρακολούθηση. Μάλιστα, σε περίπτωση που κάποιος δεν πήγαινε στην καθορισμένη συνάντηση, τότε αναλάμβανε ο γιατρός να έρθει σε επαφή μαζί του.

Υπήρχαν κι άλλα ξεχωριστά κάθετα συστήματα, τα οποία είχαν στη βάση τους την πολυκλινική. Ξεχωριστό δίκτυο με παρόμοια δομή υπήρχε για τους εργαζόμενους στους σιδηροδρόμους, τους ανθρακωρύχους, το στρατό, της μητρότητας, του παιδιού. Η οδοντιατρική φροντίδα είχε ξεχωριστή δομή, με δικά της ιατρεία κ.τ.λ.

Το σύστημα έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα σε θέματα μητρότητας και παιδιού δημιουργώντας κάθετο σύστημα, με προγεννητικές κλινικές, περιφερειακά νοσοκομεία μητρότητας, εξειδικευμένα κέντρα (π.χ. για κυήσεις υψηλού κινδύνου).

Οσον αφορά τα παιδιά, η παρακολούθηση ξεκινούσε από την ενδομήτριο ζωή: Συμβουλευτικά ιατρεία για τις εγκύους, φροντίδα μητρότητας, συμβουλευτικά ιατρεία για τους παιδικούς σταθμούς μητέρας και παιδιού, νηπιαγωγεία, παιδικές κλινικές, νοσοκομεία, θέρετρα, προστατεύοντας την υγεία του παιδιού έως και την εφηβεία σε μία ενιαία αλυσίδα ιδρυμάτων άρρηκτα συνδεδεμένων μεταξύ τους.

Αναπτύχθηκε ένα μεγάλο δίκτυο σταθμών πρώτων βοηθειών για την αντιμετώπιση των εκτάκτων περιστατικών (π.χ. εγκεφαλικό, έμφραγμα, ατύχημα) με ασθενοφόρα στελεχωμένα πάντα από οδηγό, γιατρό και νοσοκόμο, που είχαν τη δυνατότητα μετάγγισης, ανάνηψης, καρδιογράφο, αναπνευστήρα κ.λπ.

Οι γιατροί των πολυκλινικών μέσα στο ωράριό τους κάλυπταν επισκέψεις κατ' οίκον (κυρίως παθολόγοι, παιδίατροι). Μέσα στις υποχρεώσεις τους ήταν να διαθέτουν 8 ώρες το μήνα για την εκπαίδευση στην πρόληψη και σε δημόσιες συζητήσεις σε πάρκα, αίθουσες διδασκαλίας κ.τ.λ. κάνοντας διαλέξεις και απαντώντας σε ερωτήσεις. Σε κάθε εργοστάσιο, επιχείρηση κολχόζ οργανώθηκαν ιατρικές μονάδες που ασχολούνταν με την ανίχνευση, πρόληψη, θεραπεία επαγγελματικών ασθενειών, παρείχαν επίσης πρώτες βοήθειες σε περίπτωση τραυματισμού.

-- Μιας και αναφερθήκαμε στους χώρους εργασίας, μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα για τις ειδικές προβλέψεις που υπήρχαν εκεί;

Α.Κ.: Γιατρός Εργασίας υπήρχε σε κάθε χώρο εργασίας. Ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων, μια επιχείρηση μπορεί να είχε ιατρείο με νοσηλευτή, με νοσηλευτή και γιατρό, μέχρι και κλινική. Στα ποντοπόρα πλοία υπήρχε ιατρείο με παθολόγο, οδοντίατρο, ακόμα και χειρουργείο.

Το σύστημα διαχείρισης αυτού του οικοδομήματος είχε τη μορφή ενός «τριγώνου με ευρεία βάση». Στη βάση του τριγώνου βρίσκονταν πολυάριθμες επιτροπές υγείας που ήταν διαθέσιμες σε κάθε εργοστάσιο, κολχόζ, επιχείρηση. Οι επιτροπές αυτές ήταν σε διαρκή συνεργασία με τους γιατρούς εργασίας και από κοινού κατέληγαν σε προτάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την αναβάθμιση της ποιότητας των υγειονομικών υπηρεσιών.

Παρακολουθούσαν τη διαχείριση των ταμείων της κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων, έλεγχαν την υγειονομική κατάσταση και τις συνθήκες εργασίας στους χώρους δουλειάς και στους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, οργάνωναν εκπαιδευτικά σεμινάρια για την υγιεινή στους χώρους δουλειάς. Οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των εργαζομένων συμμετείχαν στη διοίκηση σε υψηλότερο επίπεδο, τα σοβιέτ. Τα σοβιέτ επόπτευαν τα νοσοκομεία, τα ιατρικά ιδρύματα, οργάνωναν τη δημόσια εκπαίδευση για την ατομική υγιεινή κ.τ.λ.

-- Πώς αντιμετωπίζονταν οι επιδημίες;

Δ.Κ.: Κάθε περιφέρεια (συνολικά στην ΕΣΣΔ υπήρχαν περίπου 3.000) είχε δικό της τμήμα δημόσιας υγείας με επικεφαλής έναν περιφερειακό επιθεωρητή υπεύθυνο για τη λειτουργία των τοπικών ιατρικών ιδρυμάτων. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονταν το επιτροπάτο υγείας. Εκεί συγκεντρώνονταν τα αποτελέσματα των εργασιών διαφόρων ερευνητικών ινστιτούτων, με βάση τις παρατηρήσεις και το υλικό που συλλεγόταν από τα ιατρεία. Στόχος ήταν η μελέτη της υγείας των εργαζομένων και όλων των παραγόντων που μπορούν να την βελτιώσουν.

Παράλληλα, και πάντα σε συνεργασία με τις υπόλοιπες δομές, δημιουργήθηκε η υγειονομική - επιδημιολογική υπηρεσία με δομή ανάλογη του συστήματος Υγείας με εδαφική - περιφερειακή - επαρχιακή - Σοσιαλιστική Δημοκρατία, παρουσία σταθμών με επιδημιολόγους, εργαστήρια υγιεινής και βακτηριολογίας, σταθμούς απολύμανσης. Αποκλειστικός σκοπός της ήταν η πρόληψη και καταπολέμηση των μολυσματικών ασθενειών και επιδημιών.

Πάνω από 100 διατάγματα του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτροπών είχαν ως στόχο την καταπολέμηση των επιδημιών και την πρόληψη των ασθενειών. Ιδιαίτερη θέση μεταξύ αυτών κατείχε το διάταγμα «για τις υγειονομικές αρχές της δημοκρατίας» (15/9/1922).

Σε αυτό το διάταγμα αποτυπώνονται τα δικαιώματα των υγειονομικών αρχών στον τομέα της υγειονομικής εποπτείας, καθορίζονταν οι ειδικότητες των γιατρών, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις τους και υπογραμμίζονταν η ανάγκη ανάπτυξης και εξειδίκευσης του υγειονομικού προσωπικού, η ανάγκη αύξησης του αριθμού των λοιμωξιολόγων, επιδημιολόγων και άλλων ειδικοτήτων.

Ο ταχύς ρυθμός ανάπτυξης της υγειονομικής - αντιεπιδημιολογικής οργάνωσης απαιτούσε την κατάρτιση ειδικευμένου προσωπικού και την επέκταση του δικτύου ειδικών ιδρυμάτων. Το 1936 δημιουργήθηκαν οι πρώτες υγειονομικές σχολές στα ιατρικά ιδρύματα. Το 1948 η υποχρεωτική οργάνωση υγειονομικών και επιδημιολογικών σταθμών εισήχθη σε όλες τις τοπικές αρχές Υγείας. Διαμορφώθηκε μια μεγάλη υποδομή της υγειονομικής - επιδημιολογικής υπηρεσίας με γιατρούς, επιδημιολογικούς σταθμούς, εργαστήρια υγιεινής και σταθμούς απολύμανσης.

Α.Κ.: Η νομοθεσία παρείχε στην υγειονομική επιδημιολογική υπηρεσία ευρείες εξουσίες για την προστασία του περιβάλλοντος από τη ρύπανση, την εποπτεία της βιομηχανίας, τη διάταξη των κατοικημένων περιοχών.

Ανάμεσα στις επιδημιολογικές υπηρεσίες και όλες τις άλλες δομές Υγείας υπήρχε άμεση επαφή. Αντίστοιχη άμεση επαφή υπήρχε και με τις άλλες κρατικές διοικητικές υπηρεσίες και τις Κομματικές Οργανώσεις. Οταν αναφέρονταν κάποια κρούσματα σε μια περιοχή έμπαινε σε λειτουργία όλος ο μηχανισμός. Οι φορείς και όλοι όσοι βρίσκονταν ότι είχαν επαφή μαζί τους μετά από ιχνηλασία, έμπαιναν σε καραντίνα σε κλινικές και όχι σπίτια τους.

Πριν τον πόλεμο δύο φορές εμφανίστηκαν επιδημίες στην ΕΣΣΔ. Το 1923 που εμφανίστηκε χολέρα και το 1936 ευλογιά και πανώλη. Ακριβώς λόγω της λειτουργίας του παραπάνω μηχανισμού, ήδη από τα πρώτα βήματα της σοβιετικής εξουσίας, ποτέ δεν πήραν τη μορφή της πανδημίας.

Τον Δεκέμβρη του 1959, στη Μόσχα εμφανίστηκε κρούσμα «μαύρης ευλογιάς», ασθένεια η οποία είχε εξαφανιστεί στην ΕΣΣΔ από το 1937. Την αρρώστια μετέφερε ο ζωγράφος Αλεξέι Κοκορέκιν, μετά από ένα ταξίδι του στην Ινδία και 24 ώρες μετά την επιστροφή του. Για την αποφυγή της διασποράς μιας θανατηφόρας αρρώστιας με ποσοστό θνησιμότητας 30% - 100%, η αντίδραση ήταν αστραπιαία. Για την αποφυγή πανικού, η πρωτεύουσα της ΕΣΣΔ τέθηκε σε σιωπηρή καραντίνα. Οργανώθηκε νοσοκομείο που απομονώθηκε αποκλειστικά για τα κρούσματα της επιδημίας, ανιχνεύτηκαν όλες οι πιθανές επαφές των κρουσμάτων και 10.000 άνθρωποι μπήκαν σε νοσοκομειακή καραντίνα. Για την εξασφάλιση ιματισμού και άλλου ιατρικού εξοπλισμού χρησιμοποιήθηκαν αποθέματα του στρατού. Ηδη υπήρχαν κινητές μονάδες επιδημιολογικού ελέγχου (πρώτη φορά παγκοσμίως), πλήρως εξοπλισμένες από προσωπικό, εξοπλισμένες ακόμη και με εργαστήριο.

Ας προσέξουμε τώρα τη διαφορά με το τι συμβαίνει στη χώρα μας και σε άλλα καπιταλιστικά κράτη. Για την αποτροπή της επιδημίας η φαρμακευτική σοβιετική βιομηχανία στα Ουράλια προχώρησε σε μαζική παραγωγή εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων. Συγκροτήθηκαν 20.000 ομάδες εμβολιασμού και 6,7 εκατομμύρια Μοσχοβίτες εμβολιάστηκαν δωρεάν μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Τελικά, 64 νόσησαν και 4 πέθαναν, ανάμεσά τους και ο Σοβιετικός ζωγράφος.

Πρωτοφανές και μοναδικό γεγονός στην ιστορία των πολέμων είναι το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην ΕΣΣΔ δεν εμφανίστηκε κάποια επιδημία.

-- Γιατί αυτές οι πρόνοιες που υπήρχαν στην ΕΣΣΔ δεν μπορούν να εφαρμοστούν και από καπιταλιστικά κράτη;

Δ.Κ.: Μέθοδοι οργάνωσης της υγειονομικής φροντίδας που αναπτύχθηκαν στην ΕΣΣΔ αξιοποιήθηκαν και αξιοποιούνται διεθνώς, αποτελούν παράδειγμα, διδάσκονται σε ανάλογες σχολές. Αυτό όμως που δεν μπορεί να εφαρμοστεί είναι η συνολική κατεύθυνση του συστήματος Υγείας και οι βασικές αρχές που περιγράψαμε. Αυτό συμβαίνει γιατί το πρόβλημα δεν είναι απλά επιστημονικό - τεχνικό. Είναι πρόβλημα κοινωνικοοικονομικής κατεύθυνσης. Ολα αυτά μπόρεσαν να εφαρμοστούν ενιαία και ολοκληρωμένα, σε μια κοινωνία που τίποτα δεν έμπαινε εμπόδιο στη δωρεάν για όλο τον λαό πρόσβαση στην πρόληψη και θεραπεία. Μοναδικό όριο ήταν τα όρια της ίδιας της επιστήμης και τα βήματα στη συνολική ανάπτυξη της κοινωνίας. Παρά τα προβλήματα που είχε η σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ, στο επίκεντρο ήταν οι κοινωνικές λαϊκές ανάγκες. Αυτό δεν μπορεί να υπάρξει σε κανένα καπιταλιστικό κράτος. Μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι πατώντας πάνω στην πείρα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα και τα σύγχρονα επιτεύγματα της επιστήμης, ο σοσιαλισμός στο μέλλον θα δώσει πολλά περισσότερα σε αυτόν τον τομέα.

Θα θέλαμε, αξιοποιώντας το βήμα που μας δίνετε, να επισημάνουμε ότι η σημαντική πείρα από τα επιτεύγματα στον τομέα της Υγείας και της Πρόνοιας δεν μπορεί να περιοριστεί στη σημερινή συζήτηση. Αντιλαμβανόμενοι πλήρως την ευθύνη που μας αναλογεί σαν σύλλογος αποφοίτων από τις σοσιαλιστικές χώρες, δεσμευόμαστε να δώσουμε συνέχεια σε μια πιο ολοκληρωμένη ανάδειξη αυτής της σημαντικής για το μέλλον ιστορικής παρακαταθήκης.