Στην αρχή μάλιστα της επιδημίας και προς επίρρωση αυτού του ισχυρισμού, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης διεθνώς επιδόθηκαν στην προβολή θετικών κρουσμάτων μεταξύ επιχειρηματιών, χρυσοπληρωμένων ηθοποιών του Χόλιγουντ, καλλιεργώντας πολλές φορές την εντύπωση ότι η λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 αφορά κυρίως τα υψηλά εισοδηματικά στρώματα, τα οποία εκτέθηκαν στον ιό λόγω των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων και ταξιδιών.

Εναν χρόνο μετά, ο μύθος του αταξικού, αόρατου εχθρού δεν μπορεί πλέον να σταθεί σε οποιαδήποτε κριτική. Τα επιστημονικά δεδομένα από όλο τον κόσμο επιβεβαιώνουν τον ταξικό χαρακτήρα της πανδημίας και τον αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης, σοβαρής νόσησης και θανάτου από Covid-19 αντιστρόφως ανάλογα με την ταξική θέση.

Στη Βαρκελώνη, στις συνοικίες με το χαμηλότερο μέσο εισόδημα ο κίνδυνος λοίμωξης από Covid-19 υπολογίστηκε έως και δυόμισι φορές υψηλότερος σε σχέση με τις συνοικίες όπου ζουν τα υψηλότερα εισοδηματικά στρώματα της πόλης.

Στην Αγγλία και την Ουαλία ο κίνδυνος θανάτου από τον ιό υπολογίστηκε έως και διπλάσιος στις φτωχές περιοχές σε σχέση με τις πλουσιότερες.

Στη Γαλλία, στα γεωγραφικά διαμερίσματα με την υψηλότερη οικονομική ανισότητα παρατηρήθηκαν και τα υψηλότερα ποσοστά σοβαρής νόσησης, νοσηλειών και τελικά θανάτων από Covid-19.

Ομοίως στη Νέα Υόρκη, στις γειτονιές του Μπρονξ, όπου παρατηρούνται τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας και συγκέντρωσης μειονοτικών εθνοτικών ομάδων, το ποσοστό θνησιμότητας από Covid-19 ήταν συντριπτικά υψηλότερο σε σχέση με τα υπόλοιπα τέσσερα διαμερίσματα της πόλης, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά νοσηλειών και θανάτων παρατηρήθηκαν στις πλούσιες γειτονιές του Μανχάταν.

Οι ταξικές επιπτώσεις των πανδημιών, αλλά και η επιχείρηση συσκότισής τους, δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης το 1918, η οποία υπολογίζεται ότι έπληξε σχεδόν το ένα τρίτο του τότε παγκόσμιου πληθυσμού, με πάνω από 500 εκατομμύρια κρούσματα και 20-50 εκατομμύρια θανάτους, το επιχείρημα ότι «ο ιός πλήττει το ίδιο πλούσιους και φτωχούς» ήταν και τότε, όπως και σήμερα, το βασικό αφήγημα της άρχουσας τάξης.

Ο Edgar Sydenstricker, οικονομολόγος και στατιστικός, αξιοποιώντας στοιχεία από την επιδημία της Ισπανικής Γρίπης στις ΗΠΑ ήδη από το 1931, κατέρριψε με επιστημονικό τρόπο τον αστικό αυτό μύθο. Ο κίνδυνος νόσησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Ισπανικής Γρίπης το 1918 ήταν κατά 50% υψηλότερος στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα σε σχέση με τα υψηλότερα, ο δε κίνδυνος θανάτου ήταν έως και τρεις φορές υψηλότερος στους φτωχούς σε σχέση με τους πλούσιους.

Ο Αλμπέρ Καμί στο βιβλίο του «Η Πανούκλα» περιγράφει το πώς η επιδημία της πανώλης (την οποία ο ίδιος μυθιστορηματικά τοποθετεί στις αρχές της δεκαετίας του '40 στην πόλη Οράν στο Αλγέρι) έφερε στην επιφάνεια τις κρυμμένες αλήθειες ενός διεφθαρμένου κόσμου. Ετσι ακριβώς λειτουργούν οι επιδημίες στον καπιταλισμό, φέρνουν στην επιφάνεια και πολλαπλασιάζουν τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες, ταξικές ανισότητες που ο καπιταλισμός γεννά και θρέφει.

Ολο και περισσότεροι επιστήμονες και μελετητές ανά τον κόσμο περιγράφουν την πανδημία Covid-19 ως ένα «συνδημικό» (syndemic) φαινόμενο. Οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες του καπιταλισμού αλληλοεμπλέκονται και αλληλοτροφοδοτούνται με τα νέα προβλήματα υγείας που προκαλεί η πανδημία του νέου κορονοϊού, γεννώντας νέες ανισότητες στην υγεία εις βάρος των πιο φτωχών και ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Ενα «συνδημικό» σπιράλ με καταστροφικές επιπτώσεις εις βάρος της υγείας των πολλών.

Τα εμπειρικά δεδομένα από την πανδημία Covid-19 επιβεβαιώνουν καθημερινά τον παραπάνω ισχυρισμό. Οι δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης με αυξημένο συγχρωτισμό, η εργασιακή έκθεση, η χρήση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και η μειωμένη πρόσβαση σε μέσα ατομικής προστασίας αυξάνουν σωρευτικά τον κίνδυνο έκθεσης στον ιό, κυρίως στην εργατική τάξη και στις πλέον ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες.

Στην Αγγλία, πριν από την εφαρμογή των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης (lockdown) οι ανειδίκευτοι εργάτες στις κατασκευές, στη φύλαξη και στην καθαριότητα, οι βιομηχανικοί εργάτες και οι εργαζόμενοι στο λιανικό εμπόριο είχαν έως και διπλάσιο κίνδυνο θανάτου από τη νόσο του SARS-CoV-2 σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό παραγωγικής ηλικίας (20 - 64 ετών).

Μετά την εφαρμογή του lockdown και το κλείσιμο του τριτογενούς τομέα, οι εργαζόμενοι με τον υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από Covid-19 ήταν οι υγειονομικοί, οι εργαζόμενοι στις κοινωνικές υπηρεσίες και οι βιομηχανικοί εργάτες.

Στις ΗΠΑ οι ισπανόφωνοι Αμερικανοί έχουν υπερδιπλάσια ποσοστά θανάτου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Την αυξημένη αυτή θνησιμότητα πολλοί βιάστηκαν να την αποδώσουν σε γενετικούς παράγοντες ή πολιτισμικές - συμπεριφορικές διαφορές. Νέα ερευνητικά δεδομένα όμως αποδεικνύουν το αυτονόητο: Οι ισπανόφωνοι Αμερικανοί εργαζόμενοι έχουν υψηλότερα ποσοστά θανάτου από Covid-19 όχι γιατί είναι απείθαρχοι ή πιο κοινωνικοί, αλλά γιατί αναλογικά εργάζονται περισσότερο στον Επισιτισμό και σε επισφαλείς εργασίες, άρα παραμένουν πιο εκτεθειμένοι στον ιό.

Στην Ελλάδα, πρώιμα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι μετανάστες και πρόσφυγες οι οποίοι διαβιούν εγκλεισμένοι στα Κέντρα Φιλοξενίας και Ταυτοποίησης, σε συνθήκες απόλυτου συγχρωτισμού, στερούμενοι στοιχειώδη μέσα προφύλαξης, έχουν έως και τριπλάσιο κίνδυνο λοίμωξης από τον ιό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

Ομοίως, δεκάδες είναι οι συρροές κρουσμάτων σε μεγάλους εργασιακούς χώρους (π.χ. σε βιομηχανίες τροφίμων, στο λιανικό εμπόριο, στους εργάτες γης) στην Ελλάδα, συρροές για τις οποίες δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή και έρχονται στο φως της δημοσιότητας όταν πλέον ο αριθμός των κρουσμάτων έχει τεθεί εκτός ελέγχου.

Εναν χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας, o «αόρατος εχθρός» του αστικού αφηγήματος έχει πλέον πρόσωπο. Είναι ένας ταξικός, ορατός εχθρός, ο οποίος πλήττει δυσανάλογα τους εργαζόμενους και τις πλέον ευάλωτες κοινωνικά και οικονομικά πληθυσμιακές ομάδες.

Η αναγνώριση του ταξικού χαρακτήρα της πανδημίας δεν είναι μία επιστημονική ή θεωρητική άσκηση. Εχει συγκεκριμένες πρακτικές προεκτάσεις στο επίπεδο της πολιτικής και υγειονομικής αντιμετώπισης της επιδημίας.

Με δεδομένες τις σοβαρότατες καθυστερήσεις για την επίτευξη συλλογικής ανοσίας μέσω εμβολιασμών και τις καταστροφικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες ενός ατέρμονου lockdown, o μόνος ρεαλιστικός τρόπος, από τη σκοπιά εξυπηρέτησης των συμφερόντων των πολλών, για τη διαχείριση της επιδημίας, είναι η αντιμετώπιση της ρίζας των ταξικών συνθηκών και ανισοτήτων που τη γεννούν και την αναπαράγουν, που βρίσκεται στο σημερινό κοινωνικοοικονομικό σύστημα.