ΝΕΟΛΑΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)

Παίρνουμε θέση με τον κλάδο για να υπερασπιστούμε το σχολείο που έχουμε ανάγκη σήμερα

Εν μέσω πανδημίας, με πολλά σχολεία κλειστά και με δεδομένο ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, παρά τις τεράστιες προσπάθειες των εκπαιδευτικών, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη διά ζώσης διδασκαλία, το υπουργείο Παιδείας προχώρησε στην έκδοση Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) με ΦΕΚ 140/20-1-2021 και τίτλο: «Συλλογικός προγραμματισμός, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο».

Δεν λαμβάνονται υπόψη τα γενικότερα προβλήματα που προκαλεί η πανδημία στην κοινωνία και αντανακλώνται και στην εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά και τα ειδικά ζητήματα που δημιουργούνται στην Εκπαίδευση από την εφαρμογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, όπως ο αποκλεισμός χιλιάδων μαθητών λόγω έλλειψης κατάλληλων υποδομών, ο βαθμός εμπέδωσης της ύλης, το άγχος και η ψυχική κόπωση των μαθητών από την αδυναμία ανταπόκρισης σε αυτή, προβλήματα που λειτουργούν σωρευτικά σε αυτά που ήδη υπάρχουν στο χώρο της Εκπαίδευσης.

Διερευνώντας το θεσμικό πλαίσιο, όπως διαμορφώνεται από το Ν. 4692/20 και την ΥΑ 6603/ΓΔ4 (ΦΕΚ 140/τ.Β'/20-1-2021) επισημαίνεται ότι

η αποτίμηση των θεματικών αξόνων κατά την εσωτερική αξιολόγηση σε τετράβαθμη κλίμακα 1-4,
η αποτίμηση των θεματικών αξόνων κατά την εξωτερική αξιολόγηση από το συντονιστή Εκπαιδευτικού Εργου σε δεκάβαθμη κλίμακα,
η δημοσιοποίηση τόσο της εσωτερικής όσο και της εξωτερικής αξιολόγησης

οδηγούν, στην πράξη, στη δημόσια σύγκριση των σχολικών μονάδων, συνεπώς στην κατηγοριοποίησή τους. Η εμπειρία από άλλα εκπαιδευτικά συστήματα δείχνει ότι οι συνέπειες της κατηγοριοποίησης των σχολείων είναι συγχωνεύσεις και καταργήσεις σχολικών μονάδων, περικοπές στη χρηματοδότηση ανάλογες με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, απολύσεις εκπαιδευτικών, γονεϊκή επιλογή σχολικής μονάδας κ.ά.

Αναλύοντας τους δείκτες της εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης προκύπτουν ερωτήματα αναφορικά με το ποιος έχει την ευθύνη για:

την αξιοποίηση του διδακτικού προσωπικού,
τη διαχείριση των οικονομικών πόρων,
την αξιοποίηση των σχολικών υποδομών,
τα προβλήματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης,
την εκπαίδευση των μεταναστών και προσφύγων,
την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών κ.ά.

Οπως φαίνεται από την ΥΑ, η σχολική μονάδα έρχεται να λογοδοτήσει για προβλήματα της εκπαίδευσης, που προκαλούνται από την καθυστερημένη πρόσληψη των 50.000 συμβασιούχων (αναπληρωτών και ωρομισθίων), την υποχρηματοδότηση των σχολικών μονάδων, την έλλειψη σχολικών υποδομών. Η σχολική μονάδα θα λογοδοτήσει για τον προγραμματισμό του διδακτικού έργου, όταν ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει υπηρεσία το Νοέμβρη ή και αργότερα. Η σχολική μονάδα θα κληθεί να λογοδοτήσει για τα μέτρα που έλαβε για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, όταν οι εκπαιδευτικοί περιμένουν σχεδόν ένα χρόνο την επιμόρφωση για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση από το υπουργείο. Με άλλα λόγια, γίνεται προσπάθεια μετάθεσης των ευθυνών στην εκπαιδευτική κοινότητα.

Εξετάζοντας τόσο τους θεματικούς άξονες όσο και τους δείκτες, δηλαδή τις δράσεις που ιεραρχούνται από την ΥΑ, προκειμένου να αποτυπωθεί η βασική λειτουργία του σχολείου, η παιδαγωγική και μαθησιακή, παρατηρείται ότι:

η βασική λειτουργία του σχολείου, η μορφωτική, περιορίζεται σε δύο από τους δεκατέσσερις θεματικούς άξονες,
γίνεται προσπάθεια να αποτυπωθεί η λογική των δεξιοτήτων, που αποτελεί βασικό πυλώνα των αναλυτικών προγραμμάτων τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Η ΥΑ πηγαίνει και ένα βήμα παραπάνω προτρέποντας τις σχολικές μονάδες να πραγματοποιήσουν δράσεις για ανάπτυξη ήπιων δεξιοτήτων (οι δεξιότητες διακρίνονται σε «σκληρές», αυτές που αφορούν τη γνώση του αντικειμένου, και σε «ήπιες», που είναι δεξιότητες επικοινωνίας, ομαδικής εργασίας, προσαρμοστικότητας, επίλυσης προβλημάτων κ.ά.),
η κριτική σκέψη, ο γλωσσικός και επιστημονικός εγγραμματισμός ενισχύονται μέσα από δράσεις που πραγματοποιεί η σχολική μονάδα και όχι μέσα από τα αναλυτικά προγράμματα,
ιεραρχούνται δείκτες για δράσεις που δεν απευθύνονται σε όλους τους μαθητές, όπως όμιλοι, διαγωνισμοί, προγράμματα κ.ά.,
το ρήμα διδάσκω λείπει από την ΥΑ και έχει αντικατασταθεί από τα ρήματα ελέγχω, παρακολουθώ, εντοπίζω, αξιολογώ, ιεραρχώ κ.ά.

Ο θεματικός άξονας παιδαγωγική και μαθησιακή λειτουργία, όπως εξειδικεύεται σε δείκτες που αφορούν προτεινόμενες δράσεις προς τις σχολικές μονάδες, δείχνει τον γνωστικό προσανατολισμό του σχολείου, όπως σχεδιάζεται αυτήν την περίοδο μέσα από τα νέα αναλυτικά προγράμματα και προετοιμάζεται και μέσα από την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας.

Σε συνθήκες που η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας απαιτεί το σχολείο να παρέχει στέρεη γνώση και ολόπλευρη μόρφωση σε όλους τους μαθητές, αυτό θα καλλιεργεί εφήμερες χρηστικές δεξιότητες. Δεν είναι τυχαία η ιεράρχηση των ήπιων δεξιοτήτων, διότι «σε μια εποχή έντονου ανταγωνισμού» ανάμεσα σε εργαζόμενους που έχουν το ίδιο πτυχίο, επιλέγονται, σύμφωνα με τα πρότυπα των επιχειρήσεων, αυτοί που διαθέτουν τις λεγόμενες «ήπιες» δεξιότητες. Είναι και ένας τρόπος μετάθεσης της ευθύνης στους μαθητές μας και αυριανούς εργαζόμενους ότι είναι άνεργοι διότι δεν διαθέτουν ήπιες δεξιότητες...

Οι συντονιστές Εκπαιδευτικού Εργου, ως αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής κοινότητας, γινόμαστε δέκτες των προβλημάτων που βιώνουν καθημερινά οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές στα σχολεία, αφουγκραζόμαστε τα άγχη και τις αγωνίες των γονιών για το μέλλον και την πρόοδο των παιδιών τους, υποστηρίζουμε επιστημονικά και παιδαγωγικά τις σχολικές μονάδες για ένα ποιοτικά αναβαθμισμένο σχολείο για όλα τα παιδιά.

Θεωρώντας, λοιπόν, ότι αυτή η Υπουργική Απόφαση δεν συμβάλλει στην ποιοτική αναβάθμιση του σχολείου που έχουν ανάγκη οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές και οι γονείς, το οποίο θα παρέχει ίσες δυνατότητες και επιστημονική γνώση σε όλους τους μαθητές, οι συντονιστές Εκπαιδευτικού Εργου δεν έχουμε παρά να συνταχθούμε με την απόφαση του κλάδου για απεργία - αποχή απέχοντας από κάθε διαδικασία που προβλέπεται από την ΥΑ.

Μαργαρίτα ΚΟΥΣΑΘΑΝΑ
Δρ Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών, αναπληρώτρια οργανωτική συντονίστρια, 1ο ΠΕΚΕΣ Νότιου Αιγαίου

OΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΟΜΟΛΟΓΗΤΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Μια ματιά στην αξιολόγηση στα πρότυπα - πειραματικά σχολεία

...ή αλλιώς μια ματιά στο ζοφερό μέλλον της δημόσιας Εκπαίδευσης

INTIME NEWS

Το ΥΠΑΙΘ (υπουργείο Παιδείας), αφού δεν πήρε κανένα μέτρο για να μείνουν τα σχολεία ανοιχτά και ασφαλή, δίνει «τα ρέστα του» για την προώθηση της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων, εν μέσω πανδημίας, με χιλιάδες μαθητές κλεισμένους στο σπίτι τους εδώ και μήνες.

«Προωθούμε τα αυτονόητα, κάνουμε αυτά που επιβάλλει η κοινή λογική, όποιος αξιολογεί αξιολογείται, με σκοπό τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος, την καταγραφή θετικών και αρνητικών σημείων». Αυτό είναι το - όχι και πολύ πρωτότυπο - προπαγανδιστικό «μότο» του ΥΠΑΙΘ.

Ας δούμε λοιπόν τι εννοεί το ΥΠΑΙΘ όταν μιλά για βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και των σχολείων. Αυτήν τη φορά δεν θα αναφερθούμε στην Υπουργική Απόφαση με τους δείκτες της αξιολόγησης στην Εκπαίδευση, στην πείρα από τον υπόλοιπο δημόσιο τομέα (μια κακοκαιρία είναι αρκετή για να παραλύσει ο κρατικός μηχανισμός), στη διεθνή πείρα. Θα αναφερθούμε στους στόχους και τα κριτήρια της αξιολόγησης των πρότυπων - πειραματικών σχολείων (ΠΠΣ), όπως αυτά αποτυπώθηκαν στον νόμο 4692/2020 (άρθρα 20 και 21). Εχουμε και λέμε:

1. «Αξιολογείται η απόδοση του σχολείου στο σύνολό της» (άρθρο 21, παρ. 3γ)! Τι σημαίνει όμως ο όρος «απόδοση» για ένα σχολείο; Σε κενό αέρα βρίσκεται μία σχολική μονάδα; Δεν εξαρτάται κυρίως από την εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική, τις κατευθύνσεις της, τα μέτρα στήριξης από την πολιτεία, τη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού και τόσα άλλα; Και πώς μπορεί να μετρηθεί το παιδαγωγικό έργο που πραγματοποιείται σε ένα σχολείο; Με τα μαθησιακά αποτελέσματα (π.χ. πόσοι περνάνε στα ΑΕΙ); Και αν στο σχολείο αυτό φοιτούν μαθητές από φτωχότερα λαϊκά στρώματα; Φυσικά, συγκεκριμένα για τα ΠΠΣ δεν κρύβουν ότι θέλουν να συγκεντρώνουν μαθητές με υψηλές επιδόσεις, στη λογική της αριστείας. Μήπως οι στόχοι για τη μέτρηση της απόδοσης είναι η ολόπλευρη μόρφωση - γνώση για τους μαθητές, η ομαλή κοινωνικοποίησή τους, η διαπαιδαγώγηση των νέων ανθρώπων με κριτήριο την κοινωνική πρόοδο και ευημερία; Πουθενά δεν αναφέρονται αυτά. Δείκτες για τη μέτρηση της απόδοσης του σχολείου είναι οι προγραμματιζόμενες δραστηριότητες, οι εκπαιδευτικές δράσεις. Φυσικά, η έκθεση απόδοσης του σχολείου (έκθεση εσωτερικής αξιολόγησης το λένε) αναρτάται στην ιστοσελίδα του σχολείου, έτσι, για να μπορεί ο καθένας να ξέρει αν αυτό το σχολείο είναι «καλό» ή όχι, ή αν το διπλανό ΠΠΣ είναι «καλύτερο»...

2. «Το εκπαιδευτικό προσωπικό αξιολογείται για το εκπαιδευτικό και διδακτικό του έργο (...) στη διάρκεια της μονοετούς θητείας και στη διάρκεια του τελευταίου έτους της διετούς ή τετραετούς θητείας του, κατά περίπτωση». Κάθε χρόνο αξιολόγηση λοιπόν. Με κριτήρια «το βαθμό συμμετοχής στις δράσεις εσωτερικής αξιολόγησης του σχολείου, την αποδοτικότητα των μαθητών στις δράσεις που περιλαμβάνονται στα σχέδια προγραμματισμού δράσεων και εκπαιδευτικών στόχων του σχολείου, κατά τη διάρκεια της θητείας τους». Θητείας; Ναι, θητείας. Στα ΠΠΣ δεν υπάρχει οργανική θέση, σταθερή και μόνιμη εργασία. Αν αξιολογηθείς θετικά, μπορεί και να μείνεις (άρθρο 20, παρ. 4). Αν όχι, πας σε άλλο σχολείο, όχι σε ΠΠΣ (άρθρο 20, παρ. 6), αλλά σε ένα από «αυτά τα κανονικά», που πάνε όλοι ντε.

3. «Ο Συντονιστής Εκπαιδευτικού Εργου αξιολογεί τη διδακτική επάρκεια του εκπαιδευτικού, ύστερα από συνολική εκτίμηση του έργου του, η οποία περιλαμβάνει παρατήρηση της διδασκαλίας στην τάξη και εκτίμηση του φακέλου με τις εργασίες και το διδακτικό υλικό, που ο εκπαιδευτικός παραχωρεί στους μαθητές». Ενα σκληρό αξιολογικό σύστημα, όπως στη Μ. Βρετανία, με τον επιθεωρητή μέσα στην τάξη. Φυσικά, κριτήριο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού είναι η συνεργασία με τους γονείς.

Οσο και να προσπαθεί το ΥΠΑΙΘ να καμουφλάρει τους πραγματικούς, ανομολόγητους στόχους της αξιολόγησης πίσω από ωραίες λέξεις όπως αποτίμηση, ανατροφοδότηση, καταγραφή θετικών και αρνητικών, βελτίωση και άλλα τέτοια, δεν θα τα καταφέρει. Το προσπάθησε άλλωστε και η προηγούμενη κυβέρνηση (πιο μάστορες στην εξαπάτηση και την ενσωμάτωση) κι έφαγαν κι αυτοί τα μούτρα τους. Τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς είναι πια... «ψυλλιασμένοι».

Ηλίας ΠΑΤΙΔΗΣ
Πρόεδρος της ΕΛΜΕ Πειραιά