ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 5 Δεκέμβρη 2020 - Κυριακή 6 Δεκέμβρη 2020
Σελ. /40
ΑΓΡΟΤΙΚΑ
Η έκθεση Πισσαρίδη, το ολλανδικό αγροτοδιατροφικό «θαύμα»

...και η πραγματική διέξοδος για τους βιοπαλαιστές αγρότες

Εγκαταστάσεις θερμοκηπίων στην Ολλανδία
Εγκαταστάσεις θερμοκηπίων στην Ολλανδία
Πριν από λίγες μέρες δόθηκε στη δημοσιότητα η τελική έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη που πρόκειται να αποτελέσει τον οδηγό παρέμβασης της κυβέρνησης της ΝΔ στην καπιταλιστική οικονομία συνολικά, αλλά και εξειδικευμένα ανά τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, η έκθεση περιλαμβάνει μια «ακτινογραφία» των λεγόμενων «συγκριτικών πλεονεκτημάτων» και «διαρθρωτικών αδυναμιών» του «αγροτοδιατροφικού τομέα» (αγροτική παραγωγή και μεταποίησή της) και υποδεικνύει συγκεκριμένους άξονες κρατικής παρέμβασης, έχοντας ως κριτήριο τον μονοπωλιακό ανταγωνισμό για τα κέρδη.

Ουσιαστικά η έκθεση επαναλαμβάνει όσα κατά καιρούς έχουν επισημανθεί από διάφορα αστικά επιτελεία και την ίδια την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), στους στόχους της οποίας συστήνει την απαρέγκλιτη προσήλωση.

Αναπαράγει και ζητά την επιτάχυνση της εφαρμοζόμενης αστικής παρέμβασης στην αγροτική παραγωγή, με βασικό στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, που αποτελεί βασικό όρο για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας, στην οποία ο «αγροτοδιατροφικός τομέας» είναι σχετικά πιο εκτεταμένος (αποτελεί το 6,6% του ΑΕΠ, έναντι 3,5% του ΑΕΠ στην ΕΕ-27).

Στην κατεύθυνση αυτή συστήνεται ο εκσυγχρονισμός της παραγωγικής βάσης με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, που όμως προϋποθέτει ορισμένες αναγκαίες προσαρμογές στην οργάνωση της παραγωγής, στην κατεύθυνση διεύρυνσης της συγκέντρωσής της και υιοθέτησης των προδιαγραφών που επιβάλλουν τα μονοπώλια (π.χ. πιστοποιημένοι σπόροι, φυτοπροστασία, άλλες εισροές, παράμετροι ποιότητας κ.λπ.), ενώ προωθούνται και αναδιανομές στην «πίτα» που καρπώνονται τα μονοπώλια.

Οι προσαρμογές αυτές περιλαμβάνουν τη θέσπιση ισχυρότερων κινήτρων, με καλύτερη αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων της ΚΑΠ, για την οργάνωση σε συνεταιρισμούς και ομάδες παραγωγών, που παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα καθώς, όπως επισημαίνεται, στην Ελλάδα μόλις το 8% της παραγωγής διακινείται μέσω συλλογικών σχημάτων, σε αντίθεση με το 49% στην ΕΕ-27.

Παράλληλα, προτείνονται η θέσπιση κινήτρων για επέκταση της συμβολαιακής γεωργίας και καθετοποίηση της παραγωγής μέσω των συλλογικών σχημάτων, η ανάπτυξη συνεργασιών ανάμεσα σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, «νεοφυείς» επιχειρήσεις («start-ups») και συνεταιρισμούς, η θέσπιση αναγνωρίσιμων ονομασιών («brands») εθνικής εμβέλειας και, τέλος, η ενίσχυση της διασύνδεσης της αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό.

Πρόκειται για κατευθύνσεις που στόχο έχουν να βαθύνουν την πρόσδεση του ατομικού αγροτοπαραγωγού, στον βαθμό που αυτός θα καταφέρει να παραμείνει στην παραγωγή, με τη βιομηχανία και με μηχανισμούς συγκέντρωσης του αγροτικού προϊόντος και θα εντείνουν την κλοπή του ιδρώτα του βιοπαλαιστή αγρότη από το εμποροβιομηχανικό κεφάλαιο και τις τράπεζες.

Σε συνδυασμό και με τις υπόλοιπες προτάσεις της έκθεσης, που ολοκληρώνουν την επίθεση σε ασφαλιστικά δικαιώματα και ενισχύουν τη φοροληστεία και τις αντιδραστικές αλλαγές σε Εκπαίδευση - Υγεία, γίνεται καθαρό ότι οι θυσίες του λαού για λογαριασμό των κερδών του κεφαλαίου δεν πρόκειται να έχουν τέλος.

Ολα τα παραπάνω αποκαλύπτουν επίσης την υποκρισία του ΣΥΡΙΖΑ, που επιχειρώντας να σερβίρει την ξαναζεσταμένη σούπα «μνημόνιο - αντιμνημόνιο», έχει προαναγγείλει το «αντι-Πισσαρίδη» σχέδιό του ως απάντηση «στο νεοφιλελεύθερο μνημόνιο της ΝΔ».

Το γεγονός ότι η στρατηγική κατεύθυνση της πολιτικής του δεν διαφοροποιείται στο παραμικρό σε σχέση με τα όσα αναφέρονται στην έκθεση, επιβεβαιώνεται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στη διαχρονική και απόλυτη συμφωνία του με τις στοχεύσεις της ΚΑΠ, τις οποίες άλλωστε υπηρέτησε στην πράξη, με ιδιαίτερη επιμέλεια, ως κυβέρνηση την περίοδο 2015 - 2019.

Η έκθεση παρουσιάζει τους προτεινόμενους άξονες παρέμβασης ως προαπαιτούμενα που θα ενισχύσουν δήθεν τη γενική «ευημερία». Παραθέτει μάλιστα ως τεκμήριο για την ορθότητα των εκτιμήσεών της το παράδειγμα του «αγροτοδιατροφικού» τομέα της Ολλανδίας, ο οποίος, όπως αναφέρεται, μέσω της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών και των αντίστοιχων προσαρμογών στην οργάνωση της παραγωγής, έχει πετύχει πολύ υψηλό επίπεδο τυπικής απόδοσης1 ανά στρέμμα καλλιεργούμενης έκτασης, που ξεπερνά τα 1.300 ευρώ ετησίως, σχεδόν 8 φορές πάνω από το αντίστοιχο της Ελλάδας (170 ευρώ).

Σκοπός του παρόντος άρθρου δεν είναι να σταθεί αναλυτικά στην κατάσταση της αγροτικής παραγωγής στην Ολλανδία, την οποία ούτως ή άλλως δεν πρέπει κανείς να δει ξεκομμένα από το σύνολο της καπιταλιστικής οικονομίας και από πλευρές της αστικής πολιτικής (π.χ. πολιτική γης κ.λπ.) και της ιστορικής εξέλιξής της στη συγκεκριμένη χώρα.

Αξίζει ωστόσο τον κόπο να γίνουν ορισμένες επισημάνσεις ώστε να αποκαλυφθεί η λαθροχειρία που επιχειρεί το σχέδιο Πισσαρίδη, το οποίο έχει προβληθεί από την κυβέρνηση της ΝΔ και τον προπαγανδιστικό μηχανισμό της ως επιστημονικό θέσφατο.

Παράλληλα, να αναδειχθεί το γεγονός ότι η αναμφισβήτητη πρόοδος που έχει σημειωθεί στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας σε αυτήν τη χώρα και οι τεράστιες δυνατότητες που δημιουργούν οι νέες τεχνολογίες, όχι μόνο δεν συνεπάγονται μια γενική ευημερία, αλλά αντίθετα, επειδή κριτήριο είναι το κέρδος, οδηγούν σε αποστράτευση βιοπαλαιστών αγροτών από την παραγωγή τους, διεύρυνση της ανισομετρίας ανάμεσα στους διάφορους κλάδους με επιδείνωση του βαθμού κάλυψης των κοινωνικών αναγκών σε ποιοτικά και ασφαλή τρόφιμα και περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Είναι χαρακτηριστικά τα εξής:

1. Η καπιταλιστική ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής στην Ολλανδία έχει καταπιεί τους μικρούς καλλιεργητές. Αν και παραμένει σχετικά ευρύ το μερίδιο της εργασίας που προέρχεται από τους κατόχους των εκμεταλλεύσεων και τις οικογένειές τους (56%), η παραγωγή αναπτύσσεται αποκλειστικά από καπιταλιστικές αγροτικές εκμεταλλεύσεις, με εκτεταμένη χρήση μόνιμης μισθωτής εργασίας (27% επί της συνολικής εργασίας, έναντι 5% στην Ελλάδα).

Είναι ενδεικτικό2 ότι το 65% της συνολικής ετήσιας τυπικής απόδοσης της αγροτικής παραγωγής προέρχεται από εκμεταλλεύσεις οικονομικού μεγέθους (σε ετήσια τυπική απόδοση) άνω των 250.000 ευρώ ετησίως (στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό βρίσκεται στα επίπεδα του 0,7%).

Την ίδια ώρα, η ανάγκη ενσωμάτωσης ακριβής τεχνογνωσίας οδηγεί σε εκτόξευση του τραπεζικού δανεισμού και ένταση της εξάρτησης των αγροτικών επιχειρήσεων από το εμποροβιομηχανικό κεφάλαιο, επιταχύνοντας τη βίαιη έξοδο χιλιάδων αγροτοπαραγωγών. Μόνο κατά την τριετία 2013 - 2016 ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων μειώθηκε κατά 18%. Πρόκειται για μια κατάσταση που πυροδότησε τη μαζική έξοδο των τρακτέρ στους δρόμους της Χάγης τον Οκτώβρη του 20193.

2. Μπορεί οι αγροτικές επιδοτήσεις στην Ολλανδία4 να βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο σε σχέση με τη συνολική τυπική απόδοση του αγροτικού τομέα (3% το 2009 έναντι 27% στην Ελλάδα), την ίδια όμως στιγμή η μέση επιδότηση ανά εκμετάλλευση ξεπερνά τις 15.000 ευρώ ετησίως (έναντι 4.000 ευρώ στην Ελλάδα5).

Πρόκειται για μια πραγματικότητα την οποία αποσιωπά συνειδητά η έκθεση Πισσαρίδη όταν αναμασά τα χιλιοειπωμένα περί «εξαρτημένων» από τις επιδοτήσεις Ελλήνων αγροτών, θέλοντας να δείξει με το δάχτυλο τους βιοπαλαιστές αγρότες που παλεύουν να επιβιώσουν.

Ο βραβευμένος επιστήμων και η παρέα του σίγουρα γνωρίζουν ότι λόγω της ατομικής ιδιοκτησίας στη γη, τα επενδυμένα κεφάλαια στην αγροτική παραγωγή υπολείπονται σε σχέση με τα συνολικά στην εκάστοτε καπιταλιστική οικονομία, ακόμα και στην πιο αναπτυγμένη. Τις συνέπειες αυτής της διαφοράς επιχειρεί να αμβλύνει η αστική πολιτική σε όλες τις χώρες με τη χορήγηση των αγροτικών επιδοτήσεων, τις οποίες τελικά καρπώνονται τα μονοπώλια της εμπορίας και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων που εξασφαλίζουν μέσω αυτών φθηνότερες πρώτες ύλες.

Την ίδια ώρα, το αστικό κράτος παρεμβαίνει επιδοτώντας επίσης, άμεσα ή έμμεσα, τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις όλων των παραγωγικών κλάδων (π.χ. ενισχύσεις, φοροαπαλλαγές τη διεύρυνση των οποίων συστήνει και η έκθεση Πισσαρίδη, διαγραφές χρεών, ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών, συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο ανωνύμων εταιρειών κ.λπ.) με πόρους που εξασφαλίζει από την άγρια φορολεηλασία των λαϊκών στρωμάτων.

3. Το ολλανδικό αγροτοδιατροφικό «θαύμα» αναφέρεται σε συγκεκριμένους γεωργικούς κλάδους, με βασικότερους αυτούς των κηπευτικών, κυρίως θερμοκηπίου, της ανθοπαραγωγής, της σποροπαραγωγής και στους κτηνοτροφικούς κλάδους της χοιροτροφίας, της πτηνοτροφίας και της γαλακτοπαραγωγού αγελαδοτροφίας.

Οι κλάδοι αυτοί, που συγκεντρώνουν πάνω από το 80% της συνολικής παραγωγής, στηρίζουν τη μεγάλη κερδοφορία και εξωστρέφεια των μονοπωλιακών ομίλων για την οποία επιχαίρει η έκθεση Πισσαρίδη. Την ίδια στιγμή, ο αγροτικός τομέας της Ολλανδίας χαρακτηρίζεται από σημαντική αδυναμία κάλυψης βασικών διατροφικών αναγκών, όπως σε φρούτα και έλαια, με τις εισαγωγές να ξεπερνούν6 τα 12 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, αλλά και σε άλλα προϊόντα, όπως τα δημητριακά, το ρύζι, τα αμπελοοινικά κ.ά.

4. Η εντατικοποίηση της παραγωγής με κίνητρο το κέρδος και ο βαθύτερος έλεγχός της από τα μονοπώλια βρίσκονται πίσω από τα εκτεταμένα διατροφικά σκάνδαλα (π.χ. εντοπισμός της απαγορευμένης ουσίας φιπρονίλη σε αυγά και κρέας πουλερικών, μόλυνση παρασκευασμάτων κρέατος με τον ιό της ηπατίτιδας Ε) και ωθούν σε ανορθολογική χρήση λιπασμάτων, αντιβιοτικών και φυτοφαρμάκων με ανυπολόγιστες συνέπειες για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πωλήσεις χημικών φυτοπροστατευτικών (σε κιλά) ανά στρέμμα καλλιέργειας στην Ολλανδία ήταν το 2016 σχεδόν πενταπλάσιες σε σχέση με τις αντίστοιχες στην Ελλάδα7.

Ολα τα παραπάνω αναδεικνύουν το ανυπόστατο των ισχυρισμών της έκθεσης Πισσαρίδη ότι η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην παραγωγή και η συνεπακόλουθη ανάπτυξη της παραγωγικότητας της εργασίας μπορούν να προαγάγουν τη γενική «ευημερία» στο πλαίσιο των σημερινών σχέσεων παραγωγής.

Ο λαός μας δεν πρέπει να έχει καμιά εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, στο κράτος και τις εκθέσεις των διαφόρων «σοφών» που λειτουργούν με κριτήριο τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων και τις «αντοχές» της οικονομίας. Οσο η παραγωγή οργανώνεται από την αστική τάξη με κριτήριο το κέρδος, θα διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στο πώς θα μπορούσαν να ζουν και πώς τελικά ζουν οι παραγωγοί του κοινωνικού πλούτου.

Εμπιστοσύνη πρέπει να δείξει μόνο στη δική του δύναμη. Η τάση τεχνολογικού εκσυγχρονισμού και βαθύτερης πρόσδεσης της αγροτικής παραγωγής με τη βιομηχανική αντανακλά τον μεγάλο βαθμό κοινωνικοποίησης της εργασίας και δείχνει ότι είναι ώριμο να ξεπεραστούν, με την ανατρεπτική δράση της εργατικής τάξης σε συμμαχία με τους βιοπαλαιστές αγρότες και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα, οι ατομικοί όροι στην οργάνωση της παραγωγής, στη διάθεση των προϊόντων, στην προστασία από φυσικά φαινόμενα, στην Υγεία, στην Πρόνοια, στην Παιδεία, στην ποιότητα ζωής.

Ειδικά στην Ελλάδα, παρά την υφιστάμενη λόγω της καπιταλιστικής ανάπτυξης υπονόμευσή τους και με ανισομετρία από προϊόν σε προϊόν, παραμένουν σημαντικές δυνατότητες για κάλυψη των διατροφικών και άλλων αναγκών από την εγχώρια αγροτική παραγωγή. Αυτές θα απελευθερωθούν από την εργατική εξουσία στη βάση της κοινωνικοποίησης των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, του κεντρικού σχεδιασμού, των κινήτρων συνεταιριστικοποίησης των ατομικών αγροτοπαραγωγών, της αποδέσμευσης από τις ιμπεριαλιστικές συμφωνίες και οργανισμούς.

Παραπομπές:

1. Πρόκειται για δείκτη της ακαθάριστης χρηματικής αξίας της αγροτικής παραγωγής. Περισσότερες λεπτομέρειες στο: «Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ: Η παρέμβαση του ΚΚΕ στους βιοπαλαιστές αγρότες, Πρακτικά της Ευρείας Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 7/2020 σελ. 243 - 244 & 342 - 344.

2. Στοιχεία βάσης δεδομένων EUROSTAT έτους 2016.

3. https://www.agronews.gr/oikonomia-kai-politiki/politikes/180047/me-trakter-apekleisan-10000-agrotes-germanikes-poleis-se-anavrasmo-galloi-kai-ollandoi-paragogoi/

4. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Στατιστικά στοιχεία για αγροτική ανάπτυξη στην Ολλανδία έτους 2020: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/food-farming-fisheries/farming/documents/agri-statistical-factsheet-nl_en.pdf

5. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Στατιστικά στοιχεία για αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα έτους 2020: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/food-farming-fisheries/farming/documents/agri-statistical-factsheet-el_en.pdf

6. https://www.statista.com/statistics/869604/top-5-agri-food-products-imported-to-the-netherlands/

7. Στοιχεία βάσης δεδομένων EUROSTAT έτους 2016


Του
Ορέστη ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ*
* Ο Ορ. Διαμαντόπουλος είναι μέλος του Τμήματος Αγροτικής Πολιτικής της ΚΕ του ΚΚΕ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ