Ενα καλαίσθητο φυλλάδιο, με πλούσιο πληροφοριακό υλικό και συγκλονιστικές μαρτυρίες αγωνιστών για το κολαστήριο της Μακρονήσου, θα μοιράζεται σε όσους συμμετάσχουν στην εκδήλωση της επόμενης Κυριακής για την αποκάλυψη του Μνημείου. Περιέχεται επίσης ένας χάρτης - γράφημα για τη σφαγή στο Α' Τάγμα Σκαπανέων, που έγινε στις 29 Φλεβάρη - 1 Μάρτη 1948. Ο «Ριζοσπάστης» θα παρουσιάσει αυτό το ξεχωριστό υλικό σε επόμενο φύλλο.

Την ερχόμενη Κυριακή, 6 Σεπτέμβρη, στις 7 μ.μ., η ΚΕ του ΚΚΕ διοργανώνει εκδήλωση στο κολαστήριο της Μακρονήσου για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου. Σε αυτόν τον μαρτυρικό και ιστορικό τόπο θα τιμήσουμε τα χιλιάδες μέλη και οπαδούς του ΚΚΕ, τους χιλιάδες αγωνιστέςς, που εξορίστηκαν εκεί και κράτησαν ψηλά τη σημαία του αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης. Το ηθικό τους μεγαλείο, η ανωτερότητα και ο ηρωισμός που επέδειξαν, η ακλόνητη πίστη τους εμπνέουν μέχρι και σήμερα. Θα τιμήσουμε το Κόμμα που από τα σπλάχνα του βγήκαν τέτοιοι λαϊκοί αγωνιστές. Θα διατρανώσουμε ότι οι θυσίες τους δεν πήγαν χαμένες. Θα δώσουμε υπόσχεση αγώνα έως την ανατροπή αυτού του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος.

Στην εκδήλωση θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Θα ακολουθήσει συναυλία με τα έργα του Θάνου Μικρούτσικου «Καντάτα για τη Μακρόνησο» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου και «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη» (βλ. σελίδα δίπλα). Οσον αφορά τα ποιήματα της «Καντάτας», σημειώνει ο ίδιος ο Γ. Ρίτσος: «Τα ποιήματα αυτά γράφτηκαν στη Μακρόνησο, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη του 1949, στο Δ' Τάγμα Πολιτικών Εξορίστων, πριν ακόμα μεταφερθούμε στο Β' Τάγμα, πριν ακόμα ζήσουμε όλη τη φρίκη της Μακρονήσου. Τα χειρόγραφα αυτά έμειναν θαμμένα στο χώμα μέσα σε σφραγισμένα μπουκάλια. Ξεθάφτηκαν τον Ιούλη του 1950».

Το Μνημείο φιλοτέχνησε ο γλύπτης και αναπληρωτής καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Μάρκος Γεωργιλάκης, ανταποκρινόμενος στον ανοιχτό πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό που προκήρυξε η ΚΕ για φιλοτέχνηση μνημείων σε Γυάρο και Μακρόνησο. Για τον Μάρκο Γεωργιλάκη, ζητούμενο της γλυπτικής του σύνθεσης ήταν η «παρουσία» των εξόριστων στο Μνημείο, αφού δεν μπορεί να αντιληφθεί τη Μακρόνησο χωρίς τους ανθρώπους της, όλους αυτούς που εξορίστηκαν, πόνεσαν και βασανίστηκαν στα χώματά της. «Οι κρατούμενοι της Μακρονήσου υπάρχουν, αφού με τη στάση τους διεμβόλισαν το χρόνο και πήραν τη θέση τους στην Ιστορία. Υπάρχουν στη σκέψη και στη συνείδηση του καθενός μας. Οι σκιές τους ξεπροβάλλουν από το έδαφος της Μακρονήσου και μας περιμένουν, μας υποδέχονται στο χώρο τους και συνδιαλέγονται μαζί μας», σημείωνε ο γλύπτης στην πρόταση που είχε καταθέσει για τη συμμετοχή του στο διαγωνισμό. Η γλυπτική σύνθεση περιλαμβάνει πέντε ανθρώπινες μορφές - σκιές, που ξεπροβάλλουν από τη γη της Μακρονήσου.

Δηλώσεις συμμετοχής μπορούν να γίνουν μέσω των Οργανώσεων του Κόμματος και της ΚΝΕ έως αυτό το Σάββατο, 29 Αυγούστου. Η μεταφορά στη Μακρόνησο θα γίνει με πλοίο από το Λαύριο. Διευκρινίζεται πως θα τηρηθούν αυστηρά όλα τα αναγκαία υγειονομικά πρωτόκολλα.

Ανεβοκατεβήκαμε το βουνό

κουβαλώντας στη ράχη την πέτρα και το θάνατο

κάτω απ' την βρισιά και το μαστίγιο

λογαριάσαμε το νερό και την πέτρα

τη ζωή και το θάνατο

συνηθίσαμε - λιγόστεψε ο καημός

ακόμα κι ο θυμός λιγόστεψε

μονάχα η απόφαση δε λιγόστεψε.

Ανάμεσα στην αξίνα και στο φτυάρι της νύχτας

ξεκουράζονται οι σύντροφοι

με σφιγμένα τα δόντια

με τη γροθιά τους για προσκέφαλο.

(«Μακρονησιώτικα», Γ. Ρίτσος)

Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Μακρονήσου. Εκεί, όπου οι πολιτικά διωκόμενοι γνώρισαν τη μεγαλύτερη αναμέτρησή τους με τον ταξικό αντίπαλο.

Η λειτουργία του άρχισε το Μάη του 1947, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η ένοπλη πάλη του ΔΣΕ. Η δημιουργία της Μακρονήσου υπήρξε οργανωμένο σχέδιο των Βρετανών και των Αμερικανών, σε συνεργασία με το ελληνικό αστικό κράτος, για την εξουδετέρωση μεγάλης μερίδας του λαϊκού κινήματος. «Η Ιστορία θα γράψει πως η στροφή της παγκοσμίου καταστάσεως εδώ άρχισε, στη Μακρόνησο, στο ξερονήσι αυτό, υπέροχον σχολείον αναβαπτίσεως των ασώτων υιών του έθνους, εβλάστησεν σήμερον η Ελλάς ωραιοτέρα παρά ποτέ», δήλωνε ο υπουργός Στρατιωτικών, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, δίνοντας συγχαρητήρια στους επιτελείς των ταγμάτων στη Μακρόνησο.

Αρχικά, σκοπός ήταν η εκκαθάριση του κυβερνητικού στρατού από δυνάμεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν εξεγέρσεις σε μονάδες, σε συνδυασμό με την αποστέρηση του ΔΣΕ από πολύτιμες εφεδρείες. Και παράλληλα γινόταν προσπάθεια να τσακιστεί η πολιτική επιρροή του ΚΚΕ μέσα από την υπογραφή δηλώσεων αποκήρυξης του Κόμματος και της ιδεολογίας του, να καμφθούν το ηθικό και η ηρωική πάλη του λαϊκού κινήματος. Στο πλαίσιο αυτό, οι μηχανισμοί καταστολής τελειοποιήθηκαν. Η βία συστηματοποιήθηκε. Ξύλο, φάλαγγα, πολύωρη έκθεση στον ήλιο και το κρύο, ορθοστασία, κάψιμο με πυρωμένα σίδερα και τσιγάρα, ασταμάτητο κουβάλημα πέτρας. Παράλληλα, εφαρμόζονταν και ψυχολογικές μέθοδοι βασανισμού. Αποκορύφωμα της βίας ήταν η ομαδική σφαγή άνω των 300 φαντάρων στο Α' ΕΤΟ (29 Φλεβάρη 1948 - 1 Μάρτη 1948).

Δημιουργήθηκαν τρία Ειδικά Τάγματα Οπλιτών (Α', Β' και Γ' ΕΤΟ). Το Σεπτέμβρη του 1947 μεταφέρθηκαν στο Γ' Κέντρο Αξιωματικών και οι μάχιμοι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν εκεί και οι Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (ΣΦΑ), όπου κρατούνταν οι υπόδικοι των στρατοδικείων και οι οποίες μετονομάστηκαν σε Δ' ΕΤΟ, το Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Ιδιωτών (ΕΣΑΙ), οι Φυλακές Ανηλίκων καθώς και το ΕΣΑΓ (Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Γυναικών) με 1.200 γυναίκες και παιδιά από το Τρίκερι, το Γενάρη του 1950.

Υπολογίζεται ότι από τη Μακρόνησο πέρασαν σχεδόν 100.000 στρατιώτες και πολίτες... Εκλεισε το 1954 και μέχρι το 1958 επιχειρήθηκε συστηματικά να καταστραφούν εγκαταστάσεις και κτίσματα, σε μια προσπάθεια να εξαφανιστούν στοιχεία.

Για το ΚΚΕ η τοποθέτηση του Μνημείου στη Μακρόνησο είναι μέρος ενός ακούραστου αγώνα για την προστασία και την αποκατάσταση των ιστορικών χώρων του νησιού. Εχουν περάσει 31 χρόνια από την Υπουργική Απόφαση τυπικής ανακήρυξης ολόκληρου του νησιού ως ιστορικού τόπου, διαχρονικά όμως ελάχιστα έχουν γίνει για την προστασία των κτιρίων από τη φθορά του χρόνου και του περιβάλλοντος απέναντι σε κάθε είδους αυθαιρεσίες. Μόλις τους τελευταίους μήνες υπήρξε κατεδάφιση ορισμένων αυθαίρετων κτισμάτων. Μένουν να γίνουν πολλά ακόμη. Η πραγματοποίηση μαζικών επισκέψεων καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της κακής κατάστασης των λιμενικών εγκαταστάσεων.

Για τη μετατροπή της Μακρονήσου σε πραγματικό μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, το ΚΚΕ στηρίζει ανεπιφύλακτα τις προτάσεις της ΠΕΚΑΜ και άλλων εργατικών και λαϊκών φορέων της περιοχής: Σύγχρονο λιμάνι, ώστε το νησί να είναι επισκέψιμο όλο το χρόνο. Κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων. Περίφραξη των στρατοπέδων και άλλων χώρων και σηματοδότηση των σημαντικών χώρων λειτουργίας. Τοπική αναστήλωση τμημάτων του στρατοπέδου και άλλων χώρων. Καθαρισμός και βατότητα των δρόμων σύνδεσης των στρατοπέδων και άλλων χώρων. Αναστήλωση των κτιρίων που υπάρχουν. Οργάνωση του κτιρίου των αρτοκλιβάνων, που έχει επισκευαστεί, σε Ιστορικό Μουσείο μόνιμης έκθεσης φωτογραφιών, αντικειμένων, εντύπων της περιόδου εκείνης. Ενταξη στα εκπαιδευτικά προγράμματα και οργάνωση επισκέψεων σχολείων, για να γίνει γνωστή η Ιστορία στις νεότερες γενιές. Καθαρισμός των στρατοπέδων, των στρατιωτικών στρατοπέδων και λοιπών χώρων. Εγκατάσταση φυλάκων.

Το Μνημείο στη Μακρόνησο, που ολοκληρώνεται τις επόμενες μέρες, στηρίζεται στην οικονομική ενίσχυση από εργαζόμενους, από ανθρώπους καλής θέλησης.

Ηδη η ανταπόκριση στο κάλεσμα για οικονομική στήριξη που έχει απευθύνει η ΚΕ του ΚΚΕ είναι ικανοποιητική, όμως αυτή η προσπάθεια πρέπει να ενταθεί για να καλυφθεί το κόστος, να ξεπεραστούν κάθε είδους δυσκολίες.

Οι προσφορές μπορούν να κατατεθούν στις κατά τόπους Κομματικές Οργανώσεις και στον «Ριζοσπάστη».