«H εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή», χαρακτικό του Τάσσου

Τα παραπάνω λόγια, ενός από τους 200 μελλοθάνατους κομμουνιστές, που περήφανα πήγαινε στο εκτελεστικό απόσπασμα του Σκοπευτηρίου, πριν από 75 χρόνια, μαζί με τους συντρόφους του, αφήνοντας κι αυτός μια ψηφίδα ηρωισμού στην Ιστορία του επαναστατικού μας κινήματος, αναδεικνύουν το μεγαλείο της θυσίας των χιλιάδων αλύγιστων. Το μεγαλείο της κληρονομιάς ενός λαού που μεγαλούργησε όταν πίστεψε στη δύναμή του, όταν αποφάσισε να συγκρουστεί με το δυνάστη του, όταν ανταποκρίθηκε στο ανατρεπτικό κάλεσμα του ΚΚΕ.

1η Μάη 1944: Αλλη μια κατακόκκινη Πρωτομαγιά παίρνει τη θέση της στην Ιστορία του τόπου, αυτήν τη φορά στα χώματα της ανταρτομάνας Καισαριανής.

Είχε προηγηθεί η ανακοίνωση των ναζί κατακτητών:

«Την 27.4.1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι, παρά τους Μολάους, κατόπιν μίας εξ ενέδρας επιθέσεως, εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανό στρατηγό και τρεις συνοδούς του αξιωματικούς και ετραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς στρατιώτες. Εις αντίποινα θα εκτελεσθούν: 1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1η Μαΐου 1944. 2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών, τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων. Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Ελληνες εθελονταί (σ.σ. δηλαδή τα "Τάγματα Ασφαλείας") εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς. Ο στρατιωτικός διοικητής Ελλάδος».

Το έγκλημα των ναζί τελέστηκε την Πρωτομαγιά, τη μέρα - σύμβολο για την παγκόσμια εργατική τάξη. Αφού μάζεψαν 200 από τα πιο διαλεχτά παιδιά του λαού, κομμουνιστές κρατούμενους στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, τους μετέφεραν στο Σκοπευτήριο.

Εκεί τους στήνουν ανά 20 στο απόσπασμα. Κανένας δεν λύγισε. Ενας ένας, όσοι άκουγαν το όνομά τους στο προσκλητήριο εκείνης της Κυριακής, ήξεραν τι τους περιμένει. Και στο άκουσμα κάθε ονόματος, ρίγη σεβασμού για τον ήρωα που θα περνούσε στην Ιστορία. «Ζήτω το ΕΑΜ! Γεια σας αδέρφια! Εκδίκηση!», τα λόγια του αποχαιρετισμού. Κανείς δεν φοβήθηκε. Κανείς δεν ζήτησε να του χαριστεί η ζωή. Και το προσκλητήριο τελείωσε. Συμπληρώθηκαν οι 200 για να πληρωθεί η εξόντωση του φασίστα αξιωματικού.

Τα σημειώματα των εκτελεσμένων συγκλονίζουν:

«Πατερούλη, πάω για εκτέλεση, να 'σαι περήφανος για τον μονάκριβο γιο σου. Ν' αγαπάς και να λατρεύεις την κορούλα σου και την αδερφούλα μου, κι οι δυο μεγάλοι άνθρωποι. Γεια, γεια πατερούλη. ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΟΥΚΑΤΖΙΔΗΣ». Αυτά έγραφε ο θρυλικός Ναπολέων Σουκατζίδης, στέλεχος του ΚΚΕ, πρώην πρόεδρος του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Ηρακλείου. Ο Ναπολέων Σουκατζίδης ήταν κι αυτός Ακροναυπλιώτης, φυλακισμένος στην Ακροναυπλία από το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά και παραδόθηκε, όπως όλοι οι κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές κρατούμενοι, στους Γερμανούς κατακτητές. Ετσι βρέθηκε στο Χαϊδάρι. Η τελευταία πράξη της ζωής του φρονηματίζει: Επαναλαμβάνει ό,τι έκανε καθημερινά ως κρατούμενος. Του δίνεται η δυνατότητα από τον διοικητή του στρατοπέδου να «κερδίσει» τη ζωή του κι εκείνος βάζει όρο: «Δέχομαι τη ζωή μόνο αν δεν μπει άλλος στη θέση μου». Οι ναζί δεν το δέχονται, αφού θέλουν 200 εκτελεσμένους, κι εκείνος επιλέγει ελεύθερα και συνειδητά το θάνατο.

«Δεν σας ξέχασα ποτές. Για σας και για τον ελληνικό λαό έδωσα τη ζωή μου. Σήμερα, 1η Μάη 1944 , σας φιλώ για τελευταία φορά», γράφει ένας απ' τους εκτελεσθέντες που δεν αφήνει καν το όνομά του. Μόνο το αρχίγραμμα «Α».

«Αγαπημένοι μου, ο θάνατός μου δε θα πρέπει να σας λυπήσει, αλλά να σας ατσαλώσει πιο πολύ για την πάλη που διεξάγετε. Σφίξτε τις καρδιές σας και βγείτε παλικάρια απ' τη νέα δοκιμασία. Ετσι θα μας τιμήσετε καλύτερα. Οταν ο άνθρωπος δίνει τη ζωή του για ανώτερα ιδανικά δεν πεθαίνει ποτέ. Με πολλή αγάπη. Σας φιλώ Μήτσος ΡΕΜΠΟΥΤΣΙΚΑΣ».

Ενώ ο μεταλλεργάτης Σάββας Σαββόπουλος σημειώνει: «Ας μάθει όλη η Ελλάδα πως ούτε στιγμή δε χάσαμε την πίστη στην τελική νίκη της Σοβιετικής Ενωσης, στον μεγάλο Στάλιν. Καμία δύναμη δεν θα μπορέσει να τσακίσει το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ θα νικήσει (...) Καλώ τον αδελφό μου, με σκληρή δουλειά να προσπαθήσει να ξεπλύνει το κακό που έκανε με τη δήλωσή του και την αδελφούλα μου να πάρει τη θέση μου στο ΚΚΕ».

Στο πέρασμα των νεκρών κομμουνιστών, λένε οι μαρτυρίες, οι άντρες έβγαζαν τα καπέλα τους και οι γυναίκες έραναν με λουλούδια. Ολοι υποκλίνονταν στο μεγαλείο τους. Την επόμενη μέρα, ο λαός της Καισαριανής αψηφά την τρομοκρατία και μετονομάζει το δρόμο που κύλησε το αίμα, την οδό Σκοπευτηρίου, σε «ΟΔΟ ΗΡΩΩΝ». Στους τοίχους του γράφεται το σύνθημα: «Αυτός ο δρόμος είναι ΔΡΟΜΟΣ ΗΡΩΩΝ. Τον διαβαίνουν οι λεβέντες του έθνους. Χτες 1 του Μάη τον διάβηκαν 200 παλικάρια».

Λίγες μέρες μετά το ΕΑΜ αναφέρει σε κάλεσμά του προς το λαό: «(...) Η φρικώδης και πρωτάκουστη τρομοκρατία που εξασκεί στην Ελλάδα ο καταχτητής με τη βοήθεια γερμανοράλληδων δεν είναι στην ουσία αντίποινα για τη δράση του ΕΛΑΣ εδώ και στην ύπαιθρο. Αυτό είναι απλή δικαιολογία. Γίνεται για να τρομοκρατηθεί ο λαός, να σταματήσει την αντίστασή του και να πραγματοποιήσουν ανενόχλητοι οι κατακτητές την επιστράτευση και τη ληστεία του τόπου μας. ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ, η στιγμή είναι κρίσιμη. Αν σκύψουμε το κεφάλι είμαστε χαμένοι. Τα θύματα του αγώνα είναι πολύ λιγότερα από τα θύματα της επιστράτευσης, από τα θύματα της πείνας. Οι κρεμασμένοι και τουφεκισμένοι ήρωες, τα καμένα μας χωριά φωνάζουν. Μην αφήστε τη θυσία μας να πάει χαμένη! Μην υποταχθείτε! Αγωνιστείτε για να μη γίνει η επιστράτευση. Αγωνιστείτε για τη ζωή σας. Εκδικηθείτε. Αγωνιστείτε για να σταματήσουν οι σφαγές».

Η ιστορία των 200 εκτελεσμένων κομμουνιστών ξεκινάει, όπως και για χιλιάδες ακόμα αλύγιστους, από την περίοδο του Μεσοπολέμου, μια περίοδο που σφυρηλατήθηκαν στο καμίνι της ταξικής πάλης, σε σκληρές διώξεις.

Στην πλειονότητά τους ήταν δοκιμασμένα στελέχη του εργατικού κινήματος, που άντεξαν στα δύσκολα χρόνια, σε βασανιστήρια και κακουχίες από το αστικό κράτος. Ατσαλώθηκαν μπροστά στον εχθρό, έμαθαν να επιβιώνουν κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες, χωρίς να κάνουν σπιθαμή πίσω από την ιδεολογία τους, από τα ιδανικά τους, από την πίστη στο δίκιο της εργατικής τάξης.

Κατά τη μεταξική δικτατορία της 4ης Αυγούστου συλλαμβάνονται και εκτοπίζονται εκατοντάδες μέλη και στελέχη του ΚΚΕ στην Ακροναυπλία, στις φυλακές της Κέρκυρας, αλλά και σε διάφορα ξερονήσια του Αιγαίου. Εκεί, φυλακισμένοι κι εκτοπισμένοι, ανέπτυξαν ακόμα περισσότερο τις αρετές τους, μετατρέποντας τις φυλακές και τις εξορίες σε κυψέλες μόρφωσης και πολιτισμού. Στις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι κομμουνιστές παραδίδονται στους Γερμανούς και παραμένουν στις φυλακές κάτω από αντίξοες συνθήκες.

Ο συνολικός αριθμός των φυλακισμένων ξεπερνάει τους 600. Από αυτούς άλλοι μεταφέρονται στις φυλακές της Λάρισας, άλλοι στις φυλακές των Τρικάλων και κάποιοι οδηγούνται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Χαϊδάρι. Ο αριθμός τους μεγαλώνει ακόμα περισσότερο με τη μεταφορά κρατουμένων από διάφορα μέρη, όπως την Ανάφη, αλλά και από το κολαστήριο της οδού Μέρλιν.

Από τους Ακροναυπλιώτες οι περισσότεροι μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα Κατούνας, Βόνιτσας, Λαζαρέτου Κέρκυρας και Λάρισας, Τρικάλων, ενώ κάποιοι διασκορπίστηκαν στα σανατόρια της χώρας ως φυματικοί.

Από τους 200 κομμουνιστές που τους πήγαν για εκτέλεση από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, οι περισσότεροι ήταν Ακροναυπλιώτες και Αναφιώτες εξόριστοι.

Οι διακόσιοι πρωτοπόροι αγωνιστές ήταν μέλη και στελέχη του ΚΚΕ κι έπεσαν έως τον τελευταίο με το κεφάλι ψηλά. Το αιμάτινο ποτάμι, που έτρεξε εκείνη τη μέρα στους δρόμους της Καισαριανής, χάραξε ακόμα πιο βαθιά την κόκκινη διαχωριστική γραμμή, το όριο που ακόμα και σήμερα χωρίζει δύο κόσμους: Από τη μια, τον κόσμο της εκμετάλλευσης και καταπίεσης που γεννά το φασισμό και τον πόλεμο και δεν διστάζει μπροστά σε κανένα έγκλημα. Και, από την άλλη, τον κόσμο που παλεύει για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες, δίχως πόλεμο και εκμεταλλευτές, δίνοντας ό,τι καλύτερο έχει, ακόμα και τη ζωή του, για να υπερασπίσει τη ζωή, τα δικαιώματα και τη λευτεριά του λαού.