Ρόλο «παγκόσμιου παίκτη» σε μια εποχή ιμπεριαλιστικών ανακατατάξεων διεκδικεί η ΕΕ με τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού, διαμόρφωση πιο συντονισμένης εξωτερικής, αμυντικής και εξοπλιστικής πολιτικής, με ενίσχυση των στρατιωτικών της αποστολών, παρά τις προσπάθειες να εμφανιστεί ταυτόχρονα ως ένας «παράγοντας σταθερότητας και ειρήνης». Η ενεργή συμμετοχή της ΕΕ στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς σε κάθε γωνιά του κόσμου συνεπάγεται μεγάλους κινδύνους για τους λαούς της Ευρώπης.

Μια τέτοια κρίσιμη περιοχή, όπου εντείνεται ο ανταγωνισμός μεγάλων ιμπεριαλιστικών κέντρων για οικονομική και γεωπολιτική επιρροή, είναι και η ανερχόμενη περιοχή του Ινδικού - Ειρηνικού. Στο προσκήνιο έρχεται και η Νότια Κινεζική Θάλασσα, με στρατηγικής σημασίας εμπορικά περάσματα, όπου συγκεντρώνονται όλο και περισσότερα μονοπώλια και εδραιώνουν την παρουσία τους οι πολεμικές δυνάμεις χωρών, με πρώτη την Κίνα, αλλά και τις ΗΠΑ. Ο λεγόμενος «εμπορικός πόλεμος» ΗΠΑ - Κίνας, το παζάρι και οι εξελίξεις στην Κορεατική Χερσόνησο, ο ανταγωνισμός με τη Ρωσία, οι αντιθέσεις ΗΠΑ - ΕΕ κ.ά., είναι πτυχές και αυτού του ανταγωνισμού.

Η ΕΕ επιδιώκει πιο ενεργό ρόλο στην οικονομία, στην «ασφάλεια» στην περιοχή Ινδικού - Ειρηνικού και «συντονισμένη εξωτερική πολιτική», όπως εκφράστηκε και στη 12η Σύνοδο Ασίας - Ευρώπης (ASEM), τον περασμένο Οκτώβρη, ενώ παράλληλα φουντώνουν και οι εσωτερικές της αντιθέσεις, πλευρές των οποίων αναδεικνύονται και από το Brexit.

Τελευταία, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία υπογραμμίζουν όλο και πιο έντονα τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες τους στην ευρύτερη περιοχή, ανταγωνίζονται για πόστα στα κράτη που βρίσκονται μεταξύ Ινδίας και Ιαπωνίας, με στόχο να επωφεληθούν από μια γεωπολιτική τάση: Τη μετατόπιση του παγκόσμιου εμπορίου από το δυτικό - ατλαντικό ημισφαίριο, προς την Ασία.

Σύμφωνα με έκθεση της Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ADB), «η Ασία βρίσκεται εν μέσω ενός ιστορικού μετασχηματισμού». Αν συνεχίσει τη σημερινή πορεία της, μέχρι το 2050 θα διπλασιάσει σχεδόν το ποσοστό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ, στο 52%, ανακτώντας την κυρίαρχη οικονομική θέση που κατείχε πριν από περίπου 300 χρόνια, πριν από τη βιομηχανική επανάσταση. Τις επόμενες δεκαετίες ενδέχεται το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής να πραγματοποιείται στην Ασία.

Πρωταγωνιστικός, φυσικά, είναι ο ρόλος της Κίνας, ιδιαίτερα με την πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος». Βασικό μέρος του σχεδίου είναι και τα λιμάνια κατά μήκος των γειτονικών κρατών του Ινδικού - Ειρηνικού προς τη Δύση, που χρηματοδοτούνται και ελέγχονται από κινεζικά κεφάλαια, καθώς το 90% του παγκόσμιου εμπορίου διεξάγεται μέσω θαλάσσης, σύμφωνα με το Διεθνές Επιμελητήριο Ναυτιλίας. Η Κίνα διεκδικεί - με ισχυρή Πολεμική Αεροπορία, στόλο, βάσεις - σχεδόν ολόκληρη τη Νότια Κινεζική Θάλασσα, μια θέση κρίσιμη για αλιευτικά πεδία και εμπορευματικές μεταφορές.

Σε αυτό το φόντο, το μοναδικό γαλλικό αεροπλανοφόρο «Σαρλ ντε Γκολ» εξοπλίζεται για να πλεύσει την άνοιξη στην περιοχή Ινδικού - Ειρηνικού. Το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει να στείλει το νέο αεροπλανοφόρο «Κουίν Ελίζαμπεθ» στο πρώτο ταξίδι του στην Ασία το 2021, ενώ ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία βρετανικής στρατιωτικής βάσης πιθανόν στο Μπρουνέι ή στη Σιγκαπούρη. Μέσω των λεγόμενων «Επιχειρήσεων Ελεύθερης Ναυσιπλοΐας» που διεξάγουν οι δύο χώρες - αλλά και οι ΗΠΑ - αμφισβητείται η κυριαρχία της Κίνας στη Νότια Κινεζική Θάλασσα.

Η Βρετανία δεν κρύβει τη στρατηγική «Ινδικού - Ειρηνικού», που προτάσσει ενόψει του Brexit. Ενδεικτικά, κατά την επίσκεψή του στη Σιγκαπούρη το Γενάρη, ο Βρετανός ΥΠΕΞ, Τζέρεμι Χαντ, την αποκάλεσε «ένα από τα πέντε κλειδιά του κόσμου», που «συμβολίζει το δυναμισμό και τη ζωτικότητα της Ασίας». «Και ως φυσική διασταύρωση μεταξύ Ινδικού και Ειρηνικού Ωκεανού, η Σιγκαπούρη έχει μετατραπεί στη μεγαλύτερη παγκόσμια αρτηρία εμπορίου, από όπου μόνο το 2017 διήλθαν φορτηγά πλοία 84.000 φορές», είπε.

Εξήγησε ότι η Βρετανία μόλις φύγει από την ΕΕ θα «αρχίσει μια ρεαλιστική αξιολόγηση της παγκόσμιας θέσης της», ως η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατιωτικό προϋπολογισμό στο ΝΑΤΟ, τον τρίτο μεγαλύτερο προϋπολογισμό «εξωτερικής βοήθειας», ένα από τα δύο μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά κέντρα, με εξαιρετικά αποτελεσματικές υπηρεσίες πληροφοριών, παγκόσμιο διπλωματικό δίκτυο κ.ά. «Η Βρετανία ανήκει στις λίγες ευρωπαϊκές χώρες με πρεσβεία ή ύπατη αρμοστεία σε κάθε μέλος της Ενωσης Εθνών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) και φέτος, θα ανοίξουμε μια νέα έδρα την Τζακάρτα», πρόσθεσε ο Τζ. Χαντ.

«Το παγκόσμιο κέντρο οικονομικής βαρύτητας μετατοπίζεται ανατολικά προς την Ασία εδώ και δεκαετίες - και αυτή η τάση δεν δείχνει κανένα σημάδι ύφεσης», συνέχισε, αναφέροντας ότι από τα 30 τρισ. δολάρια επιπλέον κατανάλωσης της μεσαίας τάξης που αναμένονται έως το 2030, μόλις το 1 τρισ. δολάρια θα προέρχεται από τη Δύση. «Η εξουσία ακολουθεί πάντοτε το χρήμα, επομένως η άνοδος της Ασίας θα έχει βαθιές επιπτώσεις στην παγκόσμια ισορροπία», είπε.

Επισήμανε ότι η Βρετανία είναι ο μεγαλύτερος Ευρωπαίος επενδυτής στη Νοτιοανατολική Ασία, το εμπόριο με την ASEAN φτάνει τα 37 δισ. λίρες και οι βρετανικές επιχειρήσεις ξεπερνούν τις 4.000.

Ολα τα παραπάνω σημαίνουν - σύμφωνα με τον Βρετανό ΥΠΕΞ - ότι η Βρετανία μετά το Brexit θα πρέπει να «λειτουργεί ως μια αόρατη αλυσίδα που συνδέει (...) εκείνες τις χώρες που υποστηρίζουν το ελεύθερο εμπόριο». Σημαίνει «να είμαστε ενεργοί όταν έχουμε ειδικές ευθύνες, όπως η εξασφάλιση της ειρήνης στην Υεμένη» αλλά και ευελιξία στην επιλογή συμμάχων, «όπως με τους Γάλλους στη Λιβύη, το ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία στην Ασία».

Αλλωστε, ο Βρετανός υπουργός Αμυνας, Γκάβιν Γουίλιαμσον, σε συνέντευξή του («Sunday Telegraph», 6/1) ξεκαθάρισε ότι «μετά από μισό αιώνα, το Ηνωμένο Βασίλειο θέλει μετά το Brexit να επιστρέψει στη στρατηγική του "προς τα ανατολικά του Σουέζ" και να επεκτείνει τη στρατιωτική παρουσία του στην Ανατολή». Τα επόμενα χρόνια οι προτεραιότητες της Βρετανίας «θα αλλάξουν δραστικά». Θα δημιουργηθούν δύο νέες στρατιωτικές βάσεις, στην Καραϊβική και στον Ινδικό - Ειρηνικό, είπε, ώστε η Βρετανία «να υπερασπιστεί την επιρροή της στρατιωτικά μετά το Brexit». «Για δεκαετίες η συζήτηση για την ΕΕ είχε "χρωματίσει" πολύ την εθνική μας οπτική. Τώρα ήρθε η στιγμή να γίνουμε και πάλι ο πραγματικός παγκόσμιος παίκτης - και οι Ενοπλες Δυνάμεις μας διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο», επισήμανε.

Χαρακτηριστική είναι και η πρόσφατη ομιλία της Γερμανίδας καγκελαρίου, Αγκελα Μέρκελ, στην Επιτροπή Ασίας - Ειρηνικού των Γερμανικών Επιχειρήσεων: «Συμμερίζομαι την άποψη ότι η Ασία θα διαδραματίσει εξέχοντα ρόλο στον 21ο αιώνα. Ολοι αισθανόμαστε ότι γίνονται τεκτονικές μετατοπίσεις αυτήν τη στιγμή (...) Η Ασία γίνεται όλο και πιο σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση της παγκοσμιοποίησης», είπε.

Εξήρε το ρόλο της Επιτροπής στη διείσδυση των γερμανικών ομίλων λέγοντας πως σήμερα πάνω από το 15% των γερμανικών εξαγωγών κατευθύνονται στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού και οι άμεσες γερμανικές επενδύσεις στην περιοχή αυξήθηκαν κατά 50% μεταξύ 2011 - 2016, ανερχόμενες σε πάνω από 170 δισ. ευρώ. «Η σημασία της περιοχής για την οικονομία μας και την παγκόσμια οικονομία θα αυξάνεται. Αυτό φαίνεται και από τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των δύο πολυπληθέστερων χωρών - Κίνα, Ινδία - και άλλων ασιατικών χωρών», είπε η Μέρκελ.

Σε αυτό το πλαίσιο, υπογράμμισε τη σημασία των εμπορικών συμφωνιών (από τις οποίες βασικός κερδισμένος είναι η Γερμανία) ΕΕ - Ιαπωνίας, με τη Νότια Κορέα, των συμφωνιών με τη Σιγκαπούρη και το Βιετνάμ που θα τεθούν σε ισχύ σύντομα και εμφανίστηκε αισιόδοξη για τις διαπραγματεύσεις με Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, στήριξε μια επενδυτική συμφωνία ΕΕ - Κίνας.

Η Γαλλία προωθεί τα δικά της συμφέροντα, με την εξωτερική πολιτική της να περιλαμβάνει ένα «νέο στρατηγικό Ινδο-Ειρηνικό άξονα», την οικοδόμηση μιας «νέας σχέσης στην Ασία». Με επίκεντρο την Ινδία, την Αυστραλία, τη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη, η επίσημη στρατηγική της Γαλλίας για την περιοχή (La France et la Securite en Indo-Pacifique) προτάσσει την ανάγκη να δημιουργηθούν στρατιωτικές και «εξοπλιστικές» συμμαχίες, θεωρώντας ότι η γαλλική πολεμική βιομηχανία αποτελεί βασικό παράγοντα επιβίωσης στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, αλλά και επιρροής (τεχνογνωσία, στρατιωτική εκπαίδευση κ.λπ.).

Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δεν κρύβει τα λόγια του για τη σημασία που έχει η περιοχή του Ινδικού - Ειρηνικού: «Η Κίνα είναι εδώ, επιδιώκοντας να επεκτείνει την υπεροχή της σε αυτό το κομμάτι του κόσμου». «Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, όμως, δεν θα πρέπει να εγείρονται φόβοι, αλλά να δούμε κατάματα την πραγματικότητα - διότι υπάρχουν πολλές ευκαιρίες», πρόσθεσε. Η κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη - Ενας Δρόμος» είναι «ένα όραμα παγκοσμιοποίησης με αρετές για τη σταθεροποίηση ορισμένων περιοχών, αλλά και ηγεμονική...», σημείωσε.