Εκδήλωση τιμής και μνήμης για όσους δικάστηκαν, φυλακίστηκαν κι εκτελέστηκαν από το Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας την περίοδο 1946 - 1952 πραγματοποιήθηκε στις 21/10, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 100χρονα του ΚΚΕ, που διοργάνωσε η ΤΕ Δράμας του Κόμματος.

Στην εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο Δράμας, μίλησε η Μαρία Μάλλη, μέλος της ΤΕ Δράμας, ενώ ακολούθησε παρουσίαση ιστορικών στοιχείων για το Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας από τον Νίκο Γεωργιάδη, διδάκτορα Ιστορίας.

Η εκδήλωση ξεκίνησε μέσα σε κλίμα συγκίνησης, με το προσκλητήριο νεκρών για τους 114 εκτελεσμένους αγωνιστές, υπό τους ήχους του πένθιμου εμβατηρίου. Στην κατάμεστη αίθουσα παραβρέθηκαν και παιδιά, εγγόνια, αδέρφια και συγγενείς εκτελεσμένων.

Στον χώρο υπήρχε έκθεση αρχειακού υλικού που συγκεντρώθηκε από εφημερίδες της εποχής και από την προσφορά συγγενών των εκτελεσμένων αγωνιστών.

Μετά το τέλος της εκδήλωσης, πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια πλακέτας με τα ονόματα των εκτελεσμένων αγωνιστών - μαχητών, στο χώρο των εκτελέσεων, στο μαντρότοιχο στη δυτική πλευρά του Α΄ Νεκροταφείου Δράμας. Εκεί που πριν από δέκα χρόνια είχε στηθεί μνημείο του ΔΣΕ. Τα αποκαλυπτήρια έκανε εκ μέρους της ΤΕ ο Γιάννης Στεφανίδης, ενώ πραγματοποιήθηκε και κατάθεση στεφάνων.

Στην ομιλία της, η Μαρία Μάλλη αναφέρθηκε στο ιστορικό πλαίσιο της περιόδου αλλά και συνολικότερα στην πορεία του Κόμματος από την ίδρυσή του. Σημείωσε ότι «η εκδήλωση είναι τιμή για όσους με λεβεντιά στα κρατητήρια και τα βασανιστήρια έδειξαν πως "απ' τα σίδερα και τον πόνο θα 'ρθει μια μέρα η λευτεριά" κι όσους αξιώθηκαν να σταθούν "στο μπόι των ονείρων τους" και ν' αντικρίσουν το εκτελεστικό απόσπασμα με πρωτόγνωρο ηρωισμό.

(...) Για το θάνατο και τη θυσία όσων έπεσαν για τη ζωή πρέπει, κι αυτό υποσχόμαστε, να μην κάνουμε βήμα πίσω, να μη λυγίσουμε, να παλεύουμε για τα όνειρά τους, τα όνειρά μας, για μια δίκαιη κοινωνία, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό».

Κάλεσε την εργατική τάξη, τη νεολαία, το λαό μας να διεκδικήσουν την κάλυψη των σύγχρονων αναγκών τους, να υπερασπιστούν το μέλλον τους, με ισχυρό ΚΚΕ ν' ανοίξουν το δρόμο για την απαλλαγή από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και βαρβαρότητας.

Στην ομιλία του ο Νίκος Γεωργιάδης, δρ Ιστορίας, αναφέρθηκε στα στοιχεία που κωδικοποιήθηκαν από την έρευνα που τον τελευταίο ενάμιση χρόνο πραγματοποιεί και αφορά στη λειτουργία του Εκτακτου Στρατοδικείου Δράμας. Από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, προκύπτει ότι από το Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας παραπέμφθηκαν συνολικά 2.364 άτομα, 2.083 άντρες και 281 γυναίκες. Εκδόθηκαν 223 θανατικές καταδίκες, εκ των οποίων εκτελέστηκαν 114. Εκδόθηκαν 110 καταδίκες σε ισόβια, 220 καταδίκες σε φυλάκιση από 10 έως 20 χρόνια και 309 καταδίκες σε φυλάκιση έως 10 χρόνια.

Από τους εκτελεσμένους οι περισσότεροι είχαν καταγωγή από το νομό Εβρου κι ακολουθούν οι καταγόμενοι από Καβάλα. Οι εκτελέσεις ανά έτος ήταν: 2 το 1946, 27 το 1947, 74 το 1948, 10 το 1949, 1 το 1951.

Παράλληλα, παρουσιάστηκαν στοιχεία από τις σημαντικότερες δίκες, της Δράμας, της Προσοτσάνης, της Χωριστής, των Καβαλιωτών. Διαβάστηκαν μαρτυρίες για τις δίκες, την καθημερινότητα των φυλακισμένων και τον αποχαιρετισμό των μελλοθάνατων. Ιδιαίτερη στιγμή ήταν η ανάγνωση χειρόγραφης επιστολής μελλοθάνατου αγωνιστή προς την 11χρονη κόρη του.

Ο Ν. Γεωργιάδης κλείνοντας είπε πως «θα είναι πάντα στην καρδιά μας, γιατί στάθηκαν απέναντι στο εκτελεστικό απόσπασμα με ψηλά το κεφάλι και πιστοί στις ιδέες τους».

Διήμερο εκδηλώσεων για τα 100χρονα του ΚΚΕ διοργανώνουν οι ΚΟ Καλαμαριάς του ΚΚΕ, την Παρασκευή 2 και το Σάββατο 3 Νοέμβρη, στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη». Και τις δύο μέρες θα παρουσιαστεί μεγάλη θεατρική παράσταση με τίτλο «Το ΚΚΕ στους λαϊκούς αγώνες της Καλαμαριάς».

Την Παρασκευή 2/11, στις 7 μ.μ., θα μιλήσει ο Σωτήρης Αβραμόπουλος, μέλος του Γραφείου της ΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

Το Σάββατο 3/11, στις 7 μ.μ., θα χαιρετίσει ο Βικέντιος Αντωνάκης, μέλος της ΤΕ Κεντροανατολικού Τομέα Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ και δημοτικός Σύμβουλος της «Λαϊκής Συσπείρωσης».

Στο χώρο θα λειτουργεί έκθεση φωτογραφίας.

Το πρωί του Σαββάτου, θα τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα στα πρώην γραφεία της Ασφάλειας στον πεζόδρομο Καλαμαριάς, προς τιμήν των αλύγιστων της ταξικής πάλης.

Το θεατρικό έργο που θα παρουσιαστεί, είναι εμπνευσμένο από τους λαϊκούς αγώνες των Καλαμαριωτών και βασίζεται στις αναμνήσεις της συγγραφέα Ιωάννας Στεφανίδου και σε συνεντεύξεις παλιών αγωνιστών και απογόνων τους. Παρουσιάζονται κάποια πολύ σημαντικά στιγμιότυπα, που ξεκινούν με τον ερχομό των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας.

Τη θεατρική παράσταση σκηνοθετεί ο ηθοποιός Βασίλης Σεϊμένης, με βοηθό την Τιτίκα Δελιγκά. Παίζουν μια πλειάδα ερασιτεχνών ηθοποιών που συμμετέχουν στις Θεατρικές Σκηνές του Συλλόγου Γυναικών Καλαμαριάς, της «Πολιτικής Σκηνής» της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ και της ΚΝΕ. Η παράσταση πλαισιώνεται μουσικά και χορευτικά από τον Ποντιακό Σύλλογο Καλαμαριάς. Τα κουστούμια είναι προσφορά του ΚΘΒΕ.

Η Ιωάννα Στεφανίδου, συγγραφέας του θεατρικού έργου, μίλησε στον «Ριζοσπάστη» για το περιεχόμενό του. Οπως είπε, το έργο παρουσιάζει τον ερχομό των προσφύγων, την επαφή τους με την ταξική πάλη και το ΚΚΕ. Στη συνέχεια, παρουσιάζει τον αγώνα των Καλαμαριωτών και τη συμμετοχή τους στις απεργίες και στα γεγονότα του Μάη του '36, ενώ ακολουθούν η ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση, τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην Κούλα Ελευθεριάδου και στο Μπλόκο της Καλαμαριάς, όπου δολοφονήθηκαν από τους ταγματασφαλίτες του Δάγκουλα κομμουνιστές και άλλοι ΕΑΜιτες αγωνιστές. Ακολουθούν η Απελευθέρωση και ο Εμφύλιος, όπου παρουσιάζεται η ζωή Καλαμαριώτων εξορίστων στη Μακρόνησο, όπως ο Νίκος Παπαδόπουλος που διετέλεσε και μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Το θεατρικό φτάνει μέχρι το σήμερα, μέσα από μια ιστορία που συνδέει τη ζωή και τις μνήμες των προσφύγων με τα νέα κύματα προσφύγων που έρχονται στη χώρα μας.

Οπως είπε η Ιωάννα Στεφανίδου, «η θεατρική παράσταση έχει στόχο από τη μία να τιμήσει τους επώνυμους και ανώνυμους αγωνιστές της Καλαμαριάς που συμμετείχαν στους ταξικούς αγώνες από την αρχή της δημιουργίας της συνοικίας μέχρι και σήμερα και, από την άλλη, να αναδείξει μέσα από το έργο ότι οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία της συνοικίας των προσφύγων από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, είναι οι ίδιοι και σήμερα που γεννούν νέα ρεύματα προσφύγων, οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι».

Η Δήμητρα Χατζή, μέλος του ΤΓ Κεντροανατολικού Τομέα Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, αναφέρθηκε στους δεσμούς που έχει σφυρηλατήσει το ΚΚΕ με τον εργατόκοσμο της Καλαμαριάς, σημειώνοντας ότι «δεν είναι τυχαίο ότι για τους παλαιότερους, η περιοχή της Καλαμαριάς ήταν γνωστή ως "Κόκκινη Καλαμαριά"».

«Μέσα από τη συγκεκριμένη εκδήλωση θέλουμε να φέρουμε σε επαφή το λαό της Καλαμαριάς, ιδιαίτερα τη νεολαία, με την ιστορία του λαϊκού κινήματος στην περιοχή, να αναδείξουμε τη συμβολή των κομμουνιστών σε αυτήν, να τιμήσουμε ιστορικές μορφές, που αναδείχθηκαν μέσα από το Κόμμα μας και έδωσαν τη ζωή τους, τα καλύτερά τους χρόνια, για την υπόθεση της εργατικής τάξης. Παράλληλα, επιδιώκουμε η εκδήλωση αυτή να είναι παρέμβαση στις σύγχρονες εξελίξεις, να δώσουμε το στίγμα μας στο σήμερα. Προβάλλουμε ιδιαίτερα, και μέσα από τη θεατρική παράσταση, το ζήτημα του ιμπεριαλιστικού πολέμου, την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και την επαγρύπνηση που πρέπει να δείξει ο λαός, αναδεικνύουμε παράλληλα γιατί έχει συμφέρον ο λαός μας να συμπορευτεί με το ΚΚΕ σήμερα».

Μιλώντας για την προετοιμασία της εκδήλωσης που ξεκίνησε από το καλοκαίρι και την ανταπόκριση που βρήκε, η Δ. Χατζή σημείωσε ότι η ανταπόκριση ειδικά των φίλων του Κόμματος ήταν εντυπωσιακή. Ξεχωρίζει η προσφορά αρχειακού υλικού από οικογένειες παλιών συντρόφων και αγωνιστών, «που μας άνοιξαν τα σπίτια τους, με προθυμία μίλησαν για τον παππού και τη γιαγιά που έδωσαν τη ζωή τους για το Κόμμα, μοιράστηκαν μαζί μας τα βιώματα και τις αναμνήσεις τους. Πολλοί έδωσαν συνεντεύξεις δίνοντας την προσωπική μαρτυρία τους ή καταθέτοντας όσα οι παλαιότεροι τους είχαν διηγηθεί». Οπως εξηγεί η Δ. Χατζή, πρόκειται για πολύτιμο αρχειακό υλικό, που θα αξιοποιηθεί και στο μέλλον, καθώς η συλλογή του δεν σταματάει με την εκδήλωση, αλλά συνεχίζεται. «Παράλληλα, σημαντική ήταν η δουλειά έρευνας στο Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, που μας παρείχε πολύτιμη συνδρομή. Το υλικό που συγκεντρώσαμε, θα παρουσιαστεί σε ειδική έκδοση που ετοιμάζουμε και θα διακινείται στο χώρο της εκδήλωσης, αλλά και σε έκθεση».