Πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση για τις δίκες Καβαλιωτών στο Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας την περίοδο 1946 - 1952 διοργάνωσε η ΤΟ Καβάλας του ΚΚΕ, την Κυριακή 6 Μάη, στον κινηματογράφο «Απόλλων». Ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο Ζήσης Λυμπερίδης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ενώ προβλήθηκε απόσπασμα από την ταινία «Θίασος» του Θ. Αγγελόπουλου και παρουσιάστηκε θεατρικό δρώμενο. Επίσης, στο χώρο λειτούργησε έκθεση φωτογραφικού υλικού εκείνης της περιόδου.

Ο Ζ. Λυμπερίδης αναφέρθηκε στον ασύλληπτο αριθμό αγωνιστών που πέρασαν από τα έκτακτα στρατοδικεία στα χρόνια 1946 - 1951. Δικάστηκαν 49.650 άτομα. Από τους καταδικασμένους σε θάνατο, 3.033 είχαν εκτελεστεί μέχρι τον Οκτώβρη του 1949 και άλλοι 2.289 περίμεναν το εκτελεστικό απόσπασμα. Ανάμεσα στους πολιτικούς κρατούμενους υπήρχαν και ανήλικα παιδιά, που μεγάλωναν στις φυλακές και τα στρατόπεδα με τις μητέρες τους.

Αναφέρθηκε ειδικότερα στο Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας, που ξεκίνησε να λειτουργεί στις 24/7/1946, με πρώτη δικάσιμο στις 29 του ίδιου μήνα και την επιβολή ποινής φυλάκισης 3 χρόνων. Η πρώτη θανατική ποινή επιβλήθηκε από το Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας στις 22/11/1946.

Στο Εκτακτο Στρατοδικείο της Δράμας εκδικάστηκαν και εκδόθηκαν αποφάσεις για συνολικά 2.364 υποθέσεις, εκ των οποίων οι 223 ήταν εις θάνατον, 110 σε ισόβια, ενώ άλλοι 529 καταδικάστηκαν από 10 έως 20 χρόνια φυλάκιση. Από τις θανατικές καταδίκες 30 τουλάχιστον από αυτές σε βάρος Καβαλιωτών, δηλαδή αγωνιστών που συνελήφθησαν και παραπέμφθηκαν για τη δράση τους στο νομό Καβάλας.

Οπως είπε, «η πρώτη παραπομπή Καβαλιωτών στο Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας (και η πρώτη δίκη) δεν αφορούσε πολεμική δράση, αλλά εργατική: Τον Ιούνη και τον Ιούλη του 1946, είχαν εμφανιστεί αγωνιστικές διαθέσεις και διεκδικήσεις και στο χώρο των καπνεργατών, πράγμα που παραδοσιακά προκαλούσε τρόμο στους αστούς, γι' αυτό και οι πρώτοι Καβαλιώτες που έκατσαν στο εδώλιο του νεοσύστατου δικαστηρίου ήταν 22 καπνεργάτες που είχαν συλληφθεί για "παράβαση μέτρων τάξης", έχοντας "εισβάλει" στο Εργατικό Κέντρο Καβάλας, στη διάρκεια σύσκεψης σωματείων. Και μετά τη δίκη εκείνη η Στρατιωτική Δικαιοσύνη συνέχισε στον ίδιο δρόμο: Μετά την καθαίρεση της εκλεγμένης διοίκησης του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου με πρόεδρο τον Ευάγγελο Γκουντούρη ή Μέρκατα, από την Καρδίτσα, και την αντικατάστασή της από δοτή με επικεφαλής τον Νάστο, εμφανίστηκαν μεγάλες αντιδράσεις. Η δε απάντηση ήρθε συντομότατα με σύλληψη και παραπομπή στο Εκτακτο Στρατοδικείο Δράμας τόσο του Μέρκατα όσο και των άλλων 6 μελών της εκλεγμένης διοίκησης, απλά και μόνον επειδή συνέταξαν και μοίρασαν σχετική ανακοίνωση.

(...) Στις 28 Απρίλη του 1946 θα δικασθούν 22 αγωνιστές, οι περισσότεροι από τη Θάσο, για την εκτέλεση του καταδότη προέδρου της Κοινότητας Ραχωνίου. Τρεις από αυτούς θα καταδικαστούν σε θάνατο, από τους οποίους ο Γ. Συκούδης θα εκτελεστεί πολύ αργότερα.

Στις μέρες που ακολούθησαν θα καταδικασθούν σε φυλακίσεις 2 ακόμη αγωνιστές, μεταξύ των οποίων και η Ταρασίδου Ελένη, πιθανόν η πρώτη Καβαλιώτισσα που πέρασε στρατοδικείο.

(...) Στις 23 Σεπτέμβρη θα αρχίσει η άλλη μεγάλη δίκη, εκείνη των 52 για απόκρυψη όπλων και εξοπλισμού, που θα αποφέρει 12 εκτελέσεις στις 20 Οκτώβρη, περιλαμβανομένων 3 γυναικών και του Στογιαννίδη, παρασημοφορημένου ήρωα της Μέσης Ανατολής.

Το επόμενο διάστημα και μέχρι η εκτέλεση του Στέφανου Νικολαΐδη, δημάρχου της λαϊκής αυτοδιοίκησης, να κλείσει το 1947, θα διεξαχθούν τουλάχιστον τρεις ακόμα δίκες με αποτέλεσμα μεγάλες φυλακίσεις.

Το 1948 ιδρύεται στο βουνό η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση και τίθενται εκτός νόμου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ κ.ά.

Οι δίκες θα είναι αλλεπάλληλες και πολλές, εκατοντάδες Καβαλιώτες θα βρεθούν σε όλα τα πινάκια και τις δικασίμους του Εκτακτου Στρατοδικείου Δράμας πλάι σε Δραμινούς και Σερραίους ή και μόνοι τους. Χαρακτηριστικό της κλιμάκωσης της προσπάθειας του αστικού κράτους για χτύπημα του ΚΚΕ και του ΔΣΕ είναι ο ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός θανατικών ποινών, με κορύφωση το 1948.

Τη χρονιά εκείνη έχουμε μια αύξηση των αποφάσεων του Εκτακτου Στρατοδικείου Δράμας, σε θάνατο, κατά 211%, δηλαδή από 46 καταδίκες σε θάνατο το 1947 φτάνει στις 143 το 1948.

(...) Πολυάριθμοι Καβαλιώτες θα παραπεμφθούν σε στρατοδικεία άλλων περιοχών και αρκετοί από αυτούς θα εκτελεστούν, ανάμεσά τους ηγετικά στελέχη του Κόμματος, όπως ο Στέργιος Αναστασιάδης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ, καθώς και τα μέλη της ΚΕ Νίκος Αραμπατζής, Γεώργιος Γεωργίου, Κώστας Φαρμάκης».

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Ζήσης Λυμπερίδης τόνισε: «Απευθυνόμαστε στους σημερινούς αγωνιστές, σε μια περίοδο που απαιτεί επίσης θυσίες και ανιδιοτέλεια, ιδεολογική και προσωπική αντοχή σε συνθήκες υποχώρησης του κινήματος, κρίσης και αυξημένων προσωπικών, οικογενειακών αναγκών. Με πείσμα και καρτερικότητα, παρά την έλλειψη εμφανών αποτελεσμάτων και με επίγνωση της σημασίας της καθημερινής επαναστατικής πολιτικής δράσης σε οποιεσδήποτε συνθήκες.

Με σιγουριά ότι οι ανώριμοι καρποί σίγουρα θα ωριμάσουν, με ετοιμότητα να ανταποκρινόμαστε στις οποιεσδήποτε εξελίξεις και τα γυρίσματα των καιρών.

Σήμερα χρειάζεται ένα πολύ πιο ισχυρό ΚΚΕ, ικανό στην πάλη για την ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος, την εδραίωση της αντικαπιταλιστικής - αντιμονοπωλιακής κοινωνικής συμμαχίας, ικανό να ηγηθεί στην πάλη κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, για την εργατική εξουσία, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό».