Εντείνεται η ενεργειακή και οικονομική συνεργασία ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία, καθώς οι δύο χώρες, που ήταν κατά το παρελθόν σκληροί ανταγωνιστές στον τομέα της αγοράς Ενέργειας, φαίνεται συγκυριακά να συγκλίνουν στα γεωπολιτικά συμφέροντα, μπροστά στις αλλαγές τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και στη διαμόρφωση των τιμών στις διεθνείς αγορές Ενέργειας.

Ρόλο σε αυτήν τη συγκυριακή προσέγγιση παίζει η σημαντική αύξηση της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, ένας από τους παράγοντες που προκάλεσαν το 2014 μεγάλη μείωση στις διεθνείς τιμές του «μαύρου χρυσού». Ενώ η ενίσχυση της συνεργασίας ενθαρρύνεται επίσης από τα αποτελέσματα που έφερε πέρυσι ο πρωταγωνιστικός ρόλος Ριάντ - Μόσχας στην επίτευξη διακρατικής συμφωνίας για τη μείωση της πετρελαϊκής παραγωγής κατά 1.800.000 βαρέλια ημερησίως μεταξύ 24 χωρών - μελών του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC) και μη, με αποτέλεσμα τη σταδιακή αύξηση της διεθνούς τιμής πετρελαίου... Η επιτυχία αυτής της συμφωνίας, που επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από την παράτασή της έως το τέλος του 2018, συζητήθηκε στα μέσα Φλεβάρη και κατά την τηλεφωνική επικοινωνία του Σαουδάραβα βασιλιά Σαλμάν με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του Κρεμλίνου, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν «στο συντονισμό των κινήσεών τους στις παγκόσμιες αγορές υδρογονανθράκων».

Είναι φανερό πως η σύγκλιση συμφερόντων Ρωσίας - Σαουδικής Αραβίας αποβλέπει στη διατήρηση και αύξηση ενός σημαντικού μέρους των διεθνών αγορών Ενέργειας απέναντι σε μελλοντικούς ανταγωνιστές που θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις γεωπολιτικές συγκυρίες για να προσφέρουν υπηρεσίες και προϊόντα σε πιο ανταγωνιστικές τιμές. Αυτός ο στόχος, άλλωστε, ήταν ένα από τα βασικά θέματα που θίχτηκαν και στην πρόσφατη συνάντηση του Ρώσου υπουργού Ενέργειας, Αλεξάντερ Νόβακ, με τον Σαουδάραβα βασιλιά Σαλμάν. Ωστόσο, η αύξηση της διμερούς συνεργασίας στον τομέα της Ενέργειας επιβεβαιώθηκε το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φλεβάρη από τις τρεις σημαντικές συμφωνίες που «σφράγισαν» στο Ριάντ ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας και οι διευθύνοντες σύμβουλοι ρωσικών μονοπωλίων που δραστηριοποιούνται σε αυτόν το χώρο, όπως ο διευθύνων σύμβουλος του Ρωσικού Ταμείου Αμεσων Επενδύσεων (RDIF) Κιρίλ Νμίτριεφ και στελέχη σημαντικών ρωσικών ενεργειακών μονοπωλίων, όπως οι εταιρείες γεωτρήσεων «Eurasia Drilling» και «Novateck PJSC».

Αξίζει να παρατηρήσει κανείς πως οι συμφωνίες αυτές κλείστηκαν περίπου τέσσερις μήνες προτού η σαουδαραβική κυβέρνηση διαθέσει στα διεθνή χρηματιστήρια Νέας Υόρκης και Λονδίνου το 5% της αξίας της «Aramco», του μεγαλύτερου ενεργειακού μονοπωλίου παγκοσμίως. Η κίνηση αυτή, σε συνδυασμό με το ζωηρό ενδιαφέρον ρωσικών κρατικών και ιδιωτικών μονοπωλίων να αγοράσουν μέρος των μετοχών της «Aramco», καταγράφει τη βούληση ενός μέρους του ρωσικού μεγάλου κεφαλαίου να υποστηρίξει τα σχέδια της Σαουδικής Αραβίας για «απεξάρτηση» της οικονομίας από το πετρέλαιο, στο πλαίσιο δομικών μεταρρυθμίσεων που προβλέπει το λεγόμενο «Οραμα 2030», το οποίο προωθεί ο Σαουδάραβας πρίγκιπας, διάδοχος του θρόνου και υπουργός Αμυνας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Διεθνή ΜΜΕ που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στις αγορές Ενέργειας (π.χ. oilprice.com) ξεχώρισαν ανάμεσα στις τρεις συμφωνίες Ριάντ - Μόσχας, αξίας άνω των δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων, την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας ανάμεσα στη Novatek» και την «Aramco» για την ανάπτυξη του δεύτερου σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στο ρωσικό τμήμα της Αρκτικής (κοντά στη χερσόνησο Γκαϊντάν), που είναι γνωστό ως «Arctic LNG-2». Το ενδιαφέρον της Σ. Αραβίας για το συγκεκριμένο έργο στην Αρκτική (που προβλέπεται να λειτουργήσει πλήρως έως το 2023, υγροποιώντας και αποθηκεύοντας πάνω από 18.000.000 τόνους φυσικού αερίου το χρόνο) είναι έντονο, καθώς η συγκεκριμένη επένδυση θα μπορούσε να της εξασφαλίσει στο μέλλον προνομιακές τιμές στην εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Αυτό εξηγεί γιατί μετέβη στη ρωσική αρκτική ζώνη τουλάχιστον δύο φορές μέσα στο τελευταίο τετράμηνο ο Σαουδάραβας υπουργός Ενέργειας Χαλίντ αλ Φαλίχ. Από την άλλη, δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνά ότι η Σαουδική Αραβία παράγει σήμερα 110 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, που το καταναλώνει η ίδια, και πως μέχρι το 2030 επιδιώκει να διπλασιάσει αυτήν την παραγωγή για να καλύψει αυξανόμενες ανάγκες.

Αλλα κοινά σχέδια που εξετάζουν Ρωσία και Σ. Αραβία αφορούν την κατασκευή πετροχημικής βιομηχανίας από τον ρωσικό γίγαντα «Sibur» για λογαριασμό της «Αramco» στη Σ. Αραβία, και την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών γεωτρήσεων από τη ρωσική εταιρεία γεωτρήσεων «Eurasia Drilling Co.» και την εταιρεία παραγωγής εξοπλισμού για γεωτρήσεις «Novomet» προς την «Aramco». Ο Κιρίλ Ντμίτριεφ διέκρινε ότι είναι αυξημένο και το ενδιαφέρον ρωσικών τραπεζών για την αγορά μετοχών της «Aramco», όταν αυτές διατεθούν προς πώληση, πιθανώς μέσα στον ερχόμενο Ιούλη. Μιλώντας πριν από μερικές μέρες σε δημοσιογράφους, ο Ντμίτριεφ σχολίασε τις πρόσφατες σαουδορωσικές συμφωνίες στο Ριάντ ως «το αποτέλεσμα δουλειάς ανάμεσα στον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν, τον Σαουδάραβα βασιλιά Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ αλ Σαούντ και τον Σαουδάραβα πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, που δείχνει ότι η συμφωνία μας για τη σταθεροποίηση του πετρελαίου παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνδεση Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας, ενώ οδήγησε σε παραγόμενη αξία άνω των 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Η σχέση ανάμεσα στη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία, τα τελευταία χρόνια, είναι υπόδειγμα θετικής οικονομικής διπλωματίας».

Σε κάθε περίπτωση, Ρώσοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και στελέχη κρατικών και μη μονοπωλίων φαίνεται πως θέτουν ως προτεραιότητα όχι μόνο τον έλεγχο της πετρελαϊκής παραγωγής με στόχο την αύξηση των διεθνών τιμών, αλλά και την ανάπτυξη της ρωσικής παραγωγής LNG ώστε να ανταγωνιστούν νέες μεγάλες δυνάμεις που πρωταγωνιστούν σε αυτό το κομμάτι της διεθνούς αγοράς, όπως το Κατάρ και η Αυστραλία.

Παράλληλα, η Σαουδική Αραβία δείχνει να εξετάζει όλες τις πιθανότητες για επενδύσεις, από τη Ρωσία έως την Ανατολική Αφρική, ώστε να ικανοποιήσει και την εσωτερική αλλά και τη διεθνή ζήτηση, σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Ιδιαίτερα δε όταν όχι μόνο αυξάνονται οι ανάγκες για Ενέργεια αλλά αγριεύουν οι πολυεπίπεδοι μονοπωλιακοί ανταγωνισμοί, μεταξύ άλλων και ανάμεσα σε ομίλους εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και σε εταιρείες ή κοινοπραξίες που εκμεταλλεύονται Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).

Οπως φαίνεται, ρόλο στην περαιτέρω ενδυνάμωση της διμερούς συνεργασίας έπαιξε και η επίσκεψη του Σαουδάραβα βασιλιά Σαλμάν στη Μόσχα τον περασμένο Οκτώβρη, κατά την οποία κλείστηκαν σημαντικές συμφωνίες:

• Η χρηματοδότηση σαουδαραβορωσικού Επενδυτικού Ταμείου, με ένα δισ. δολάρια από τη Σαουδική Αραβία.
• Η υπογραφή «μνημονίου κατανόησης» ανάμεσα στο ρωσικό κρατικό μονοπώλιο «Rosoboronexport» και τις Στρατιωτικές Βιομηχανίες Σαουδικής Αραβίας (SAMI) για την αγορά ρωσικών όπλων και πυρομαχικών και την κατασκευή εργοστασίου στη Σαουδική Αραβία, αλλά και την αγορά ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων «S-400».
• Η συνέχιση των «ζυμώσεων» και των παζαριών γύρω από την προσφορά που έχει δώσει το ρωσικό κρατικό μονοπώλιο «Rosatom» για την κατασκευή των 16 πυρηνικών σταθμών που σχεδιάζει να φτιάξει η σαουδαραβική κυβέρνηση τα επόμενα χρόνια, ώστε να εξασφαλίσει επαρκές ηλεκτρικό ρεύμα για τις ανάγκες βιομηχανικής ανάπτυξης και παραγωγής.

Οι εξελίξεις στις σχέσεις Σαουδικής Αραβίας - Ρωσίας είναι μάλλον προφανές πως παρακολουθούνται στενά. Οχι μόνο από τους ενεργειακούς ανταγωνιστές των δύο χωρών, αλλά και από ορισμένους συμμάχους τους. Οπως π.χ. συμβαίνει με τη σχέση ΗΠΑ - Σαουδικής Αραβίας, η οποία αναπτύσσεται και ενίοτε «ταράζεται» από τους εντεινόμενους ενεργειακούς ανταγωνισμούς των δύο χωρών, είτε με αφορμή τα ρεκόρ παραγωγής αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου, που ρίχνουν τις τιμές, είτε γιατί οι ΗΠΑ, ας μην το ξεχνάμε, διαθέτουν στο έδαφός τους ορισμένα από τα μεγαλύτερα μονοπώλια στην παραγωγή LNG, που επιδιώκουν δραστήρια μεγαλύτερα κομμάτια από την «πίτα» των διεθνών αγορών, μέρος των οποίων αποτελεί βεβαίως και η «σύμμαχος» Σαουδική Αραβία. Είναι δηλαδή σαφές ότι και σε αυτήν την περίπτωση επιβεβαιώνονται, σχεδόν σε κάθε επίπεδο, η ρευστότητα και το «ευμετάβλητο» συμμαχιών μεταξύ ανταγωνιστικών δυνάμεων με όλες τις αντιφάσεις στις σχέσεις τους, που συχνά τις χαρακτηρίζουν.