Η 8η Μάρτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το εργατικό κίνημα, με τους αγώνες των εργατριών και την ιστορία τους. Στις 8 Μαρτίου 1857, οι εργαζόμενες στα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης κατέβηκαν σε απεργία και πραγματοποίησαν μεγάλη διαδήλωση. Διεκδικούσαν ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και μείωση των ωρών εργασίας. Οι γυναίκες εκείνη την εποχή δούλευαν στα εργοστάσια ακόμα και 16 ώρες τη μέρα, ενώ οι μισθοί τους ήταν σημαντικά μικρότεροι από τους μισθούς των ανδρών. Ετσι, στα αιτήματα των εργατριών της Νέας Υόρκης περιλαμβανόταν η μείωση των ωρών εργασίας στις 10 αλλά και η εξίσωση των μισθών ανδρών και γυναικών. Η απεργία και οι μεγάλες μαχητικές διαδηλώσεις αντιμετωπίστηκαν από τους καπιταλιστές και την κυβέρνηση με την αστυνομία και τα όπλα και τελικά βάφτηκαν στο αίμα των εργατριών.

Η απεργία της 8ης του Μάρτη 1857 αναδείχθηκε σε μια από τις πιο σημαντικές στιγμές του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Η μεγάλη σημασία της έγκειται στο γεγονός ότι έθεσε στην πρώτη γραμμή το ζήτημα της πάλης για τα εργασιακά δικαιώματα και κατά της ανισοτιμίας ανδρών και γυναικών. Γι' αυτό και το 1910 η Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε στη Β' Διεθνή Συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών, δηλαδή γυναικών από κόμματα της εργατικής τάξης, την καθιέρωση της 8ης Μάρτη ως Παγκόσμιας Μέρας της Γυναίκας, προς τιμήν της μεγάλης διαδήλωσης των απεργών εργατριών της Νέας Υόρκης το 1857, πρόταση που έγινε αποδεκτή.

Η επικράτηση του καπιταλιστικού συστήματος έναντι της φεουδαρχίας σηματοδότησε μεγάλες αλλαγές όσον αφορά τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Και αυτό γιατί ο καπιταλισμός, βάζοντας μαζικά τις γυναίκες στην παραγωγή, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν και η πάλη και οι αγώνες τους. Ωστόσο, οι συνθήκες ζωής και δουλειάς που επιφύλαξε για τις εργάτριες ο καπιταλισμός ήταν άθλιες.

Ο 19ος αιώνας, που συνδέεται με την ανάπτυξη της βιομηχανίας στις ανεπτυγμένες τότε καπιταλιστικές χώρες, σχετίζεται άμεσα και στενά με τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των γυναικών.

Στην Ευρώπη και την Αμερική, γυναίκες της εργατικής τάξης δούλευαν μαζί με ανήλικα παιδιά σε εργοστάσια και ορυχεία. Από τα χαράματα μέχρι το βράδυ, χωρίς καμία ώρα ξεκούρασης. Οποια τολμούσε να καθίσει το πλήρωνε κυριολεκτικά με αίμα. Δε διαχωρίζονταν από τους άντρες συναδέλφους τους, παρά μόνο στο μεροκάματο.

Η πρώτη γυναικεία απεργία έγινε στην αγγλική πόλη Ουόρτσεστερ το 1804 από τις εργάτριες που κατασκεύαζαν γάντια. Στις ΗΠΑ, η πρώτη αποκλειστικά γυναικεία απεργία έγινε το 1820 στις βιοτεχνίες ενδυμάτων του Νιού Ινγκλαντ, με αιτήματα για καλύτερες συνθήκες δουλειάς, αξιοπρεπείς μισθούς και μικρότερα ωράρια εργασίας. Το 1828 απήργησαν οι υφάντριες στο Ντόβερ, με επιτυχία 100%. Το 1831 τις ακολούθησαν οι Γαλλίδες καπελούδες. Το 1834 και το 1836 έγιναν δύο ακόμη μεγάλες απεργίες από τις βαμβακεργάτριες της βιομηχανίας Λόουελ στη Μασαχουσέτη, επίσης πετυχημένες. Το 1844, οι εργάτριες της συγκεκριμένης βαμβακοβιομηχανίας ίδρυσαν το πρώτο γυναικείο εργατικό σωματείο. Η έντονη δραστηριότητά του είχε ως αποτέλεσμα τις πρώτες μεταρρυθμίσεις στις συνθήκες εργασίας στην κλωστοϋφαντουργία.

Το 1900 οι εργαζόμενες στις βιομηχανίες ενδυμάτων συγκρότησαν μερικά από τα πιο σημαντικά σωματεία στην ιστορία των ΗΠΑ. Οι συνθήκες εργασίας στα κέντρα του εμπορίου ενδυμάτων στις μεγάλες πόλεις, όπως η Νέα Υόρκη, ήταν εκείνη την εποχή μεσαιωνικές. Συχνά εκδηλώνονταν πυρκαγιές που έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή των εργατριών και των εργατών, ο φωτισμός κάτω από το οποίο έπρεπε να δουλεύουν ήταν ανεπαρκής, ο ήχος των μηχανημάτων εκκωφαντικός και το περιβάλλον ανθυγιεινό. Στις εργάτριες επιβάλλονταν πρόστιμα για οτιδήποτε βάζει ο νους: Επειδή μιλούσαν, επειδή γελούσαν ή τραγουδούσαν, για τους λεκέδες από τα λάδια των μηχανών πάνω στα υφάσματα, για τα γαζιά που ήταν πολύ σφιχτά ή πολύ χαλαρά.

Το Φλεβάρη του 1910 έγινε στη Νέα Υόρκη μια μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση, στην οποία πήραν μέρος πάνω από 20.000 εργάτριες. Για 13 βδομάδες, μέσα στο καταχείμωνο, γυναίκες μεταξύ 16 και 25 ετών διοργάνωσαν και συμμετείχαν σε πικετοφορίες σε καθημερινή βάση. Σε αυτές δέχονταν συχνά την επίθεση των αστυνομικών. Τα δικαστήρια ήταν, φυσικά, προκατειλημμένα υπέρ των εργοδοτών. Ωστόσο, η απεργία δε διαλύθηκε, παρά μόνο όταν έγιναν συμβιβασμοί στις περισσότερες επιχειρήσεις. Ο ενθουσιασμός και το πείσμα των γυναικών υπήρξαν πρωτοφανείς. Ενα χρόνο αργότερα, στις 25 Μαρτίου του 1911, σε πυρκαγιά που ξέσπασε σε βιομηχανία έχασαν τη ζωή τους 146 εργάτες, ανάμεσά τους και πολλές γυναίκες, ηλικίας μεταξύ 13 και 25 ετών, που είχαν πρόσφατα μεταναστεύσει στις ΗΠΑ.

Το Μάρτη του 1911, ένα χρόνο μετά την καθιέρωση της 8ης Μάρτη ως Παγκόσμιας Μέρας της Γυναίκες, 1.000.000 άντρες και γυναίκες τίμησαν αγωνιστικά με μαζικές συγκεντρώσεις την επέτειο. Ακολούθησαν πολλές διαδηλώσεις γυναικών στις 8 του Μάρτη, διεκδικητικές και τιμητικές ταυτόχρονα.

Στις 8 Μάρτη 1912, 23.000 εργάτριες στην κλωστοϋφαντουργία της Νέας Υόρκης απήργησαν και ζήτησαν για μια κόμη φορά 10ωρο, καλύτερες συνθήκες, ίσο μισθό με τους άντρες, κατάργηση της παιδικής εργασίας και δικαίωμα ψήφου. Το σύνθημα «ψωμί και τριαντάφυλλα» κατέκλυσε τους δρόμους της Νέας Υόρκης και η αστυνομία έδωσε, ξανά, ένα άσχημο τέλος.

Στις 8 Μάρτη 1914 διαδήλωσαν χιλιάδες γυναίκες στη Γερμανία, διεκδικώντας δικαίωμα ψήφου, το οποίο κατέκτησαν ύστερα από 4 χρόνια.

Στις 8 Μάρτη 1917 (με το νέο ημερολόγιο) η απεργία γυναικών στον τομέα κλωστοϋφαντουργίας στη Ρωσία συνοδεύτηκε από μια τεράστια διαδήλωση στην Πετρούπολη.

Οι προσπάθειες αυτών των γυναικών σηματοδότησαν το ξεκίνημα ενός οργανωμένου γυναικείου κινήματος. Ηταν, όπως έγραψε η Κλάρα Τσέτκιν, σαν το χελιδόνι που προαναγγέλλει τον ερχομό της άνοιξης.

Στην Ελλάδα, η πρώτη απεργία εργατριών έγινε στις 13 Απρίλη 1892, από τις υφάντριες του εργοστασίου των Αδελφών Ρετσίνα, στον Πειραιά. Εκείνη τη χρονιά, οι εργοδότες αποφάσισαν να μειώσουν την αμοιβή των εργατριών, από 80 σε 65 λεπτά το τόπι υφάσματος.

Τα επόμενα χρόνια, οι γυναίκες της εργατικής τάξης έλαβαν μέρος σε πολλές κινητοποιήσεις, δίνοντας και θύματα στον αγώνα για την κατάκτηση των εργασιακών τους δικαιωμάτων, κάνοντας το πρώτο ουσιαστικό βήμα για τη χειραφέτηση και την ισοτιμία τους.

Το 1924 οι καπνεργάτες κατεβαίνουν σε απεργία. Οι συνθήκες εργασίας τους ήταν άσχημες, τα μεροκάματά τους μικρά ενώ η εφεύρεση και η αξιοποίηση των μηχανών έφερναν ανεργία. Στην απεργία των καπνεργατών της Καβάλας σκοτώθηκε η καπνεργάτρια Μαρία Χουσιάδου.

Το 1926 στην απεργία στο εργοστάσιο «Παπαστράτος» στο Αγρίνιο, στην ομάδα των εργατών που περιφρουρούν την απεργία και τις συγκεντρώσεις συμμετείχε και η εργάτρια Βασιλική Γεωργαντζέλη, μητέρα 2 παιδιών και 6 μηνών έγκυος. Σκοτώθηκε στις 8 Αυγούστου 1926, κατά τη διάρκεια πορείας των απεργών, από τα πυρά της αστυνομίας. Το 1927 σκοτώθηκε η καπνεργάτρια Κωνσταντέλλη, επίσης από το Αγρίνιο. Αλλά και η Αναστασία Καρανικόλα, στις μεγάλες εργατικές κινητοποιήσεις των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης, στις 9 Μάη 1936.

Η 8η Μάρτη ως επέτειος, φέρνει στη μνήμη τον αγώνα των εργατριών της Νέας Υόρκης. Αποτελεί μέρα τιμής για τους αγώνες αυτούς, απολογισμού της πάλης για την ισοτιμία των γυναικών της εργατικής τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων ως αναπόσπαστο τμήμα του εργατικού, λαϊκού κινήματος, μέρα που το εργατικό και το γυναικείο κίνημα σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα και τη συνέχεια της δράσης τους. Αυτό βάζει τη σφραγίδα του στην επέτειο. Αυτό πρέπει να βάζει τη σφραγίδα του και στην ανάδειξή του ως ιδιαίτερο σταθμό της πάλης του εργατικού, του γυναικείου και γενικότερα του λαϊκού κινήματος. Από κει απορρέουν καθήκοντα για τράβηγμα των εργαζομένων γυναικών, των γυναικών των φτωχών λαϊκών στρωμάτων στην πάλη, δοσμένης με την ταξική, πραγματική διάσταση, και μέσα από την ιδιαίτερη πτυχή του φυλετικού ζητήματος. Οι εργάτριες της Νέας Υόρκης πάλευαν για ισοτιμία. Η ίδια η συμμετοχή στην παραγωγή αναδεικνύει με οξύτητα τα ιδιαίτερα ζητήματα της ανισοτιμίας λόγω φύλου.

Το γυναικείο ζήτημα ως ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο είναι ένα σύμπλεγμα οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών ανισοτιμιών και διακρίσεων που εκδηλώνονται σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων και των σχέσεων των δύο φύλων και πηγάζει από τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης.

Απ' αυτή τη σκοπιά προσεγγίζουμε το περιεχόμενο της ειδικής δουλειάς με τις γυναίκες του λαού, αυτή είναι και η ρίζα της ανισοτιμίας που στις ταξικές κοινωνίες και ιδιαίτερα στον καπιταλισμό έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο. Που αφ' ενός δυσκολεύει το τράβηγμά τους στους αγώνες, αφ' ετέρου αποτελεί κρίκο για το τράβηγμά τους στους αγώνες.

Το γυναικείο ζήτημα, η αστική πολιτική και ιδεολογία, αλλά και οι οπορτουνιστές, το εμφανίζουν ως πρόβλημα μεταξύ των σχέσεων των δύο φύλων, στην πραγματικότητα όμως αυτό το φυλετικό ζήτημα είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ταξικής εκμεταλλευτικής κοινωνίας.

Επομένως, η 8η Μάρτη είναι μέρα ανάμνησης του πρώτου βήματος αφύπνισης της εργατικής τάξης και των ίδιων των εργατριών γυναικών και στην πορεία σηματοδότησε και την αγωνιστική αφύπνιση των γυναικών από τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, (αυτοαπασχολούμενες, αγροτιά) πάνω στο πρόβλημα των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών και της έλλειψης ισοτιμίας των δύο φύλων.

Ο όρος «ισοτιμία» αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες των φύλων. Λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες που προκύπτουν από την αναπαραγωγική λειτουργία, τα κοινωνικά προβλήματα που βιώνουν οι γυναίκες, ώστε αυτά να μη λειτουργούν ως εμπόδια στην ανάπτυξη της συνείδησης και της δράσης τους.

Η 8η Μάρτη δεν είναι μέρα αφιερωμένη γενικά στις γυναίκες, αλλά συγκεκριμένα στις γυναίκες που βιώνουν την ταξική εκμετάλλευση, την κοινωνική καταπίεση και τη φυλετική ανισοτιμία. Είναι, δηλαδή, η μέρα των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, των γυναικών του μεροκάματου και του καθημερινού μόχθου και όχι η μέρα των αστών γυναικών, των επιχειρηματιών. Δεν είναι μια τυχαία μέρα, μια ακόμα μέσα στις πολλές «Παγκόσμιες Μέρες» που το καπιταλιστικό σύστημα έχει καθιερώσει για μια σειρά θέματα, αλλά φέρει τη σφραγίδα των αγώνων ενάντια στην εκμετάλλευση και την ανισοτιμία.

Η 8η Μάρτη σημαδεύεται με ηρωικές θυσίες των γυναικών. Ο πραγματικός χαρακτήρας της 8ης Μάρτη, η ιστορία της επετείου και της καθιέρωσής της δεν είναι γνωστός σε πολλές από τις γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Η άγνοια αυτή είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας της αστικής τάξης να συσκοτίσει την πραγματική αιτία της ανισοτιμίας που είναι η ταξική εκμετάλλευση, ακόμα και να διαστρεβλώσει τα φυλετικά της χαρακτηριστικά, φτάνοντας στον εκχυδαϊσμό τους. Ετσι κατάφερε να αλλοιώσει το νόημά της, τον αγωνιστικό και διεκδικητικό χαρακτήρα της επετείου. Να τη μετατρέψει από σύμβολο ταξικού λαϊκού αγώνα για όλα τα κοινωνικά δικαιώματα των γυναικών του λαού, την ίδια τη ζωή τους, σε μια ανούσια μέρα που οι γυναίκες «γιορτάζουν» και «διασκεδάζουν» μεταξύ τους. Η επιχείρηση διαστρέβλωσης δεν περιορίζεται μόνο στη συγκεκριμένη μέρα αλλά είναι μέρος της συνολικότερης προσπάθειας της αστικής τάξης και των πολιτικών της εκφραστών να δώσουν στην «ισότητα», όπως λένε, νόημα και περιεχόμενο κομμένο και ραμμένο στα δικά τους μέτρα και συμφέροντα.

Μέσα από τη συστηματική της παρέμβαση η αστική τάξη επιδιώκει να συσκοτίσει και να θολώσει τις αιτίες του προβλήματος της ανισοτιμίας, να χειραγωγήσει τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων, να τις στοιχίσει πίσω από πρότυπα και αξίες ξένα από την ταξική, λαϊκή τους καταγωγή και τα συμφέροντά τους, που προσβάλλουν την προσωπικότητα και εχθρεύονται τα δικαιώματά τους, να τις εγκλωβίσει τελικά στα όρια του καπιταλιστικού συστήματος.

Στον καπιταλισμό, οι προοδευτικές ιδέες στην πολιτική των αστικών κομμάτων χάνουν κάθε νόημα και κάθε σημασία. Είναι γνωστές οι προσπάθειες διαφόρων φορέων αλλά και θεσμών του αστικού κράτους να αφιερώνουν την 8η Μάρτη στη γυναικεία ομορφιά. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια, ο Δήμος Θεσσαλονίκης καλούσε τις γυναίκες στην πλατεία Αριστοτέλους, για μαθήματα μακιγιάζ. Επίσης, πριν από μερικά χρόνια αποφασίστηκε στις 8 Μάρτη να μετακινούνται οι γυναίκες χωρίς εισιτήριο στις αστικές συγκοινωνίες, ξεχνώντας πόσα πληρώνουν τις υπόλοιπες μέρες.

Δε σημαίνει κατ' ανάγκη ότι όλα αυτά είναι αρνητικά. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκονται οι ίδιες οι εργάτριες, οι υπάλληλοι στην παραγωγική διαδικασία και γενικότερα η εργατική οικογένεια. Η μέρα αυτή είναι μέρα του εργατικού κινήματος για τη γυναίκα και πρέπει να γιορτάζεται με το πραγματικό της νόημα. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε η 8 του Μάρτη να αλλοιωθεί, να χάσει το χαρακτήρα της, να γίνει μια βαρετή μέρα για τις γυναίκες ή μια μέρα που οι γυναίκες πρέπει να ξεχάσουν τα προβλήματά τους. Αλλωστε, η γυναίκα δεν πέρασε σε δεύτερη μοίρα, δεν υποτάχθηκε στο ανδρικό φύλο, γιατί κάποιοι άνδρες άρχισαν να σκέφτονται υποτιμητικά σε βάρος των γυναικών, αλλά γιατί υπάρχει ταξική εκμετάλλευση.

Το καπιταλιστικό σύστημα έδωσε τη δυνατότητα στην πιο πλατιά χρησιμοποίηση της γυναικείας μισθωτής εργασίας, ως φτηνότερης βέβαια εργατικής δύναμης, σε σχέση με τον άντρα. Η εργασία των γυναικών και των παιδιών έγινε αντικείμενο της πιο σκληρής εκμετάλλευσης από το κεφάλαιο. Ο καπιταλισμός στην πορεία εξέλιξής του προσπάθησε να αντιμετωπίσει ζητήματα που αφορούν την ιδιαίτερη πτυχή του προβλήματος της ανισοτιμίας λόγω φύλου. Αναγκάστηκε να δώσει ορισμένα εφόδια στις γυναίκες (μόρφωση, κάποιες κοινωνικές παροχές, δικαίωμα ψήφου, οικογενειακό δίκαιο, κ.ά.), για να μπορεί να τις εκμεταλλευτεί περισσότερο. Εκανε παραχωρήσεις χωρίς όμως να χάσει το ταξικό προνόμιο να εκμεταλλεύεται το γυναικείο φύλο. Η ίδια η ταξική πάλη και οι κατακτήσεις των γυναικών στις σοσιαλιστικές χώρες βοήθησαν να υπάρχουν ορισμένες κατακτήσεις.

Αρκετές γυναίκες που ανήκαν σε αστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα μέσω των «φεμινιστικών» φορέων τους είχαν μια ορισμένη προσφορά σε αγώνες για την ψήφο των γυναικών, για την κατάργηση αναχρονιστικών νόμων. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αστικά και οπορτουνιστικά κόμματα υιοθέτησαν στα προγράμματα, και κυρίως στις διακηρύξεις τους, θέσεις για την ισότητα της γυναίκας. Ταυτόχρονα, τα κόμματα αυτά την ισοτιμία των γυναικών τη βλέπουν στα χαρτιά και όχι στη ζωή, τη βλέπουν σε αντιπαράθεση με τους άντρες και την «εξουσία» που κατέχουν, εξ ου και η «πατριαρχική κοινωνία» που επικαλούνται. Βλέπουν την ισοτιμία να σταματά εκεί που απειλείται η κερδοφορία του κεφαλαίου και η σταθερότητα του αστικού πολιτικού συστήματος. Δε θέλουν και δεν μπορούν να χτυπήσουν την ανισότητα στη ρίζα, γιατί αυτό το χτύπημα έρχεται σε αντίθεση με τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος που υπηρετούν.

Η θέση της γυναίκας στο σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο παραμένει ανισότιμη, παρά τη θεσμική εξίσωση που δεν έχει αναιρέσει ολοκληρωτικά τις κοινωνικές προκαταλήψεις και τις γενικότερες διακρίσεις σε βάρος των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

Τα καπιταλιστικά κράτη της Δυτικής Ευρώπης μπορεί να έκαναν ορισμένες παραχωρήσεις, αστικούς εκσυγχρονισμούς σε τομείς που αφορούν τις γυναίκες, όμως ο ιδεολογικός και πολιτικός πυρήνας του καπιταλισμού, δηλαδή η άρνηση της ταξικότητας της ανισοτιμίας των γυναικών, όχι μόνο παραμένει, αλλά ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες, οικονομικές και πολιτικές, προσαρμόζεται σε αντιδραστική κατεύθυνση.

Η αστική αρχή της «ισότητας» στο πλαίσιο του εκμεταλλευτικού συστήματος, της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής στο όνομα των «ίσων ευκαιριών», στην πράξη παίρνει το περιεχόμενο της περικοπής ή και κατάργησης ιδιαίτερων κατακτήσεων, θετικών ρυθμίσεων υπέρ των εργαζόμενων γυναικών. Π.χ. η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των γυναικών στη βιομηχανία, η διαφορά στα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης με αυτά των αντρών κ.λπ.

Στις σημερινές συνθήκες διεύρυνσης της καπιταλιστικής αγοράς, η σύγχρονη στρατηγική της ΕΕ, του κεφαλαίου γενικότερα για τις γυναίκες έχει βασικό στοιχείο την παράταση του εργάσιμου βίου και ταυτόχρονα τη συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης για αύξηση της παραγωγής ή ιδιοποίηση της υπεραξίας, του κέρδους του καπιταλιστή.

Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις, η μερική απασχόληση, η εργασία με «μπλοκάκι» υπηρετούν αυτόν το στόχο του κεφαλαίου. Πρώτα εφαρμόστηκαν στις εργαζόμενες γυναίκες και τους νέους στο όνομα των ψευδεπίγραφων «ιδιαίτερων» αναγκών τους για περισσότερο ελεύθερο χρόνο για τη φροντίδα της οικογένειας, το «συνδυασμό οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων» ή για τη μελέτη των σπουδαστών και στη συνέχεια γενικεύτηκαν κυρίως στους εργαζόμενους στον τομέα των υπηρεσιών.

Γενικότερα, η γυναικεία εργασία χρησιμοποιείται για να χτυπηθούν οι εργασιακές σχέσεις, οι μισθοί, τα μεροκάματα, να μειωθεί το εργατικό εισόδημα χωρίς να μειωθεί ο γενικός εργάσιμος χρόνος, μάλιστα ανατρέπεται και ο σταθερός ημερήσιος χρόνος εργασίας, το 8ωρο και 7ωρο που υπήρχε μέχρι σήμερα.

Αξιοποιείται αντιδραστικά η σχέση της γυναίκας με τη μητρότητα και γενικότερα με την οικογένεια, χρησιμοποιώντας τη γυναικεία εργασία στις πιο κακοπληρωμένες δουλειές, ασταθείς και στερημένες από τα συλλογικά κατοχυρωμένα εργασιακά δικαιώματα, ως συμπληρωματική στο οικογενειακό εισόδημα σε υποβαθμισμένες υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας της Τοπικής Διοίκησης ή σε διάφορες ΜΚΟ και «κοινωνικούς συνεταιρισμούς» (άτυπη μέριμνα την ονομάζει η ΕΕ), σε ληξιπρόθεσμα ανάλογα προγράμματα της ΕΕ ή σε αυτά της «επιχειρηματικότητας», της «κατάρτισης» και της «διά βίου εκπαίδευσης».

Τα μέτρα που παίρνονται από ΕΕ και αστικές κυβερνήσεις για «το συνδυασμό της επαγγελματικής με την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή», επενδυμένα με τον προοδευτικό μανδύα της συμμετοχής και των αντρών στην οικογενειακή φροντίδα, κυρίως αποσκοπούν στο χτύπημα εργασιακών δικαιωμάτων και των δύο φύλων μιας και συνδέονται με την προώθηση της «ευελφάλειας». Στοχεύουν στο να μη γίνεται η μητρότητα ασύμφορη για την εργοδοσία. Συμβάλλουν στη διαμόρφωση συνείδησης ότι το μεγάλωμα των παιδιών και γενικότερα η φροντίδα των μελών της οικογένειας είναι ατομική - οικογενειακή υπόθεση και όχι ευθύνη του κράτους για παροχή ανάλογων υποδομών και υπηρεσιών.

Σε συνθήκες βαθιάς, παρατεταμένης και γενικευμένης οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης αξιοποιούνται οι συνθήκες εργασίας που δημιουργήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια στο όνομα των ιδιαίτερων αναγκών των γυναικών, για ένα εργασιακό περιβάλλον με ελάχιστα έως ανύπαρκτα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα, που θυμίζει εργασιακό μεσαίωνα. Η μεγαλύτερη ανεργία των γυναικών έναντι των αντρών (31,1% έναντι 24% το Νοέμβρη του 2012) δεν αναιρεί την τάση μεγαλύτερης αύξησης της ανεργίας των αντρών έναντι αυτής των γυναικών (από το 2008 μέχρι το 2012 η ανεργία στους άντρες αυξήθηκε κατά 17,1 και στις γυναίκες κατά 16,7 ποσοστιαίες μονάδες). Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει στις μέρες μας, ο γυναικείος από παλιά πετσοκομμένος μισθός να είναι το μοναδικό οικογενειακό εισόδημα φτωχών λαϊκών οικογενειών. Οι ανάγκες αυτών των οικογενειών δεν μπορούν να καλυφθούν ούτε για τα στοιχειώδη, εάν συνυπολογίσουμε τις δραστικές περικοπές σε κοινωνικές παροχές, τις αυξημένες πληρωμές που απαιτούνται για υπηρεσίες Παιδείας, Υγείας, Πρόνοιας, που ξεκίνησαν να εφαρμόζονται στο όνομα του «συγκερασμού οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων» των γυναικών και τώρα λόγω δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Η αστική τάξη, για να ικανοποιήσει την ανάγκη του κεφαλαίου για αύξηση της γυναικείας μισθωτής εργασίας, διαχειρίζεται τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες για υπηρεσίες πρόνοιας με παροχή υποβαθμισμένων και εμπορευματοποιημένων ανάλογων υπηρεσιών της Τοπικής Διοίκησης όπως προγράμματα λειτουργίας βρεφονηπιακών σταθμών, «Βοήθεια στο Σπίτι», Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών και ΑμεΑ κ.λπ. ή με υπηρεσίες του ιδιωτικού επιχειρηματικού τομέα και τελευταία με την ενσωμάτωση των «δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης» διαφόρων φορέων και της Τοπικής Διοίκησης στην επίσημη κρατική προνοιακή πολιτική.

Στη θέση των συλλογικών εργατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων ανακηρύσσεται ως μέγιστο δημοκρατικό δικαίωμα η ατομική ικανότητα και η ατομική ή οικογενειακή υποχρέωση και ευθύνη. Στην ταξική κοινωνία των άνισων ταξικών δικαιωμάτων μόνο με άνισο τρόπο μπορεί να αναπτυχθεί οποιαδήποτε ικανότητα. Δηλαδή, είναι απαραίτητες οι θετικές διακρίσεις - ρυθμίσεις υπέρ των γυναικών ως μέτρο για την άμβλυνση των συνεπειών που πηγάζουν από την ανισότιμη θέση τους στο καπιταλιστικό σύστημα.

Τα καπιταλιστικά κράτη και οι διακρατικές ενώσεις (ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΔΝΤ κ.λπ.) με την πολιτική τους καθόρισαν και καθορίζουν τη σημερινή τραγική κατάσταση και για τη θέση των γυναικών σε μια σειρά από χώρες του κόσμου. Από τις ΗΠΑ και γενικά τις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες έως αυτές της Αφρικής, της Ασίας κ.λπ. ξεδιπλώνεται όλη η γκάμα της γυναικείας ανισοτιμίας και καπιταλιστικής βαρβαρότητας σε βάρος τους, ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού και τη θέση του κάθε κράτους στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Τα προβλήματα των γυναικών της Μέσης Ανατολής και της Ασίας είναι συνέπεια της πολιτικής του ιμπεριαλισμού στις χώρες αυτές και βεβαίως της κυριαρχίας της αστικής τάξης της κάθε χώρας.

Ποιος μπορεί να ξεχάσει ότι ο πόλεμος των Αμερικανών και των Ευρωπαίων συμμάχων τους στο Αφγανιστάν ξεκίνησε με το πρόσχημα του εκδημοκρατισμού, της κατάργησης της «μπούρκας» και της θανατικής ποινής με λιθοβολισμό στις Αφγανές. Ο φονταμενταλισμός ανακηρύχθηκε ως κύριος εχθρός όλης της ανθρωπότητας, για να συγκαλυφθεί η βάρβαρη, επιθετική πολιτική του ιμπεριαλισμού.

Μια σειρά λεγόμενες «Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις» και Διεθνείς Γυναικείες Οργανώσεις, κυρίως με την καθοδήγηση της σοσιαλδημοκρατίας, στο όνομα καταπάτησης των δικαιωμάτων των γυναικών και των υπαρκτών τους προβλημάτων αθωώνουν τον καπιταλισμό που είναι ο βασικός ένοχος. Βέβαια δεν παραγνωρίζουμε αναχρονιστικές και αντιδραστικές αντιλήψεις που αποτυπώνονται θεσμικά και έχουν την έκφρασή τους στον καθημερινό τρόπο ζωής των γυναικών. Ομως, όλες αυτές οι οργανώσεις προβάλλουν ως κύρια αιτία πολιτιστικές - θρησκευτικές και εθνικές διαφορές.

Φιλελεύθεροι και σοσιαλδημοκράτες, και μέσω των γυναικείων οργανώσεων που επηρεάζουν, προβάλλουν την αντιδραστική αντίληψη ότι το αστικό κράτος και οι διακρατικές ιμπεριαλιστικές ενώσεις μπορούν να μετατραπούν σε ουδέτερα - αταξικά όργανα συμφιλίωσης των αντιθέσεων της ταξικά διαιρεμένης κοινωνίας. Το επιχείρημα αυτό υπονομεύει την αναγκαιότητα της όξυνσης της ταξικής πάλης σε κάθε χώρα ξεχωριστά.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιδεικνύουν η ΕΕ και οι κυβερνήσεις για τη συμμετοχή γυναικών στα λεγόμενα «Κέντρα Λήψης των Αποφάσεων», για την ανάδειξή τους δηλαδή στα όργανα της αστικής εξουσίας. Τελευταία το ενδιαφέρον τους στρέφεται και στην αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στη διοίκηση των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, που την εντάσσουν και αυτή στη «γυναικεία επιχειρηματικότητα». Το ενδιαφέρον τους στόχο έχει να εγκλωβίσει τις εργαζόμενες γυναίκες, να τις πείσει πως η πολιτική καθορίζεται από το φύλο και όχι από την τάξη αυτών που την ασκούν, να πολλαπλασιάσει τους μηχανισμούς χειραγώγησής τους. Ταυτόχρονα, ως επιδίωξη που ωθεί στην ισοτιμία, αποτελεί και πολιτική συμμαχιών της αστικής τάξης με τα μεσαία στρώματα αφού εκτός από τις γυναίκες της αστικής τάξης, μόνο γυναίκες από τα μεσαία στρώματα έχουν τη δυνατότητα τέτοιας συμμετοχής. Γιατί είναι φανερό πως η ανάδειξη εργαζόμενων γυναικών και γυναικών από τα φτωχά λαϊκά στρώματα είναι αδύνατη. Ποια γυναίκα του λαού έχει την οικονομική δυνατότητα και άνεση, αλλά και τον απαιτούμενο ελεύθερο χρόνο, αφού όλα τα βάρη του νοικοκυριού, της ανατροφής των παιδιών, της φροντίδας των ηλικιωμένων είναι φορτωμένα στην πλάτη της. Παρ' όλ' αυτά αποτελεί προπαγανδιστικό επιχείρημα και δόλωμα ενσωμάτωσης και χειραγώγησης, ιδιαίτερα για νέες κοπέλες με ανώτατη μόρφωση και την τάση που έχουν οι αστοί να τις αξιοποιούν. Βέβαια, η αξιοποίηση είναι για κάποιες και όχι για όλες, αυτό είναι ακατόρθωτο. Γι' αυτό το σκοπό καλλιεργείται ο ατομικός ανταγωνισμός. Δηλαδή, καλλιεργούνται τα πρότυπα και οι αξίες που ωθούν στην αναζήτηση της ανέλιξης στα πλαίσια του συστήματος για ατομική καταξίωση, που σημαίνει ευκαιρία να αλλάξουν τάξη και ταξικό στρατόπεδο για ίδιον όφελος. Ολα αυτά είναι εχθρικές αξίες και πρότυπα για τις γυναίκες και τις νέες γυναίκες των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.

Μέσα από τη συζήτηση για τις ποσοστώσεις και τα αντίστοιχα μέτρα που αποφασίζουν, καλλιεργούν αυταπάτες πως η ανάδειξη γυναικών στα Κοινοβούλια, στις κυβερνήσεις και τα υπουργεία, στα όργανα δηλαδή και τους θεσμούς της αστικής εξουσίας, μπορεί να επιφέρει αλλαγές στην πολιτική που αυτά ασκούν, να τη βελτιώσει σε όφελος των γυναικών της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Από την προσπάθεια αυτή δε λείπουν και τα ακραία παραδείγματα αποπροσανατολισμού και διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, με χαρακτηριστική την προσπάθεια να συγκαλυφθεί η φύση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης. Σε ψήφισμα που επεξεργάστηκε η Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων της ΕΕ και ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2010, δε δίστασαν να υποστηρίξουν πως η οικονομική κρίση συνδέεται με τον τρόπο διοίκησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, στο τιμόνι του οποίου βρίσκονται κατά κύριο λόγο άνδρες και ελάχιστες μόνο γυναίκες. Δε δίστασαν να ισχυριστούν πως για την οικονομική κρίση ευθύνεται το χαμηλό ποσοστό γυναικών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της ΕΕ και στις διοικήσεις των κεντρικών τραπεζών. Προκειμένου να αθωώσουν το καπιταλιστικό σύστημα και να κρατήσουν τις εργαζόμενες μακριά από την πάλη για την ανατροπή του, καλλιεργούν την αντίθεση ανάμεσα στα δύο φύλα και κρύβουν πίσω από το δίπολο άνδρας - γυναίκα τη βασική αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας.

Οσον αφορά στη συμμετοχή των γυναικών στη διοίκηση των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει το στόχο να ανέλθει το ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών στο 40% έως το 2020. Τον ίδιο στόχο με χρονικό όριο τα 2018 έχει θέσει όσον αφορά στις δημόσιες εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις. Ορισμένα κράτη - μέλη της ΕΕ έχουν νομοθετήσει σχετικές ρυθμίσεις, ενώ άλλα έχουν ορίσει μια περίοδο «εθελοντικής προσαρμογής» στους στόχους αυτούς για τις επιχειρήσεις, πριν προχωρήσουν στην υποχρέωσή τους με νόμο να προσαρμόσουν τη σύνθεση των Διοικητικών τους Συμβουλίων.

Μέσα από τη συζήτηση για τις ποσοστώσεις και την ανάδειξη γυναικών τόσο στα κυβερνητικά όργανα όσο και στη διοίκηση των επιχειρήσεων, βρίσκουν ιδανικό έδαφος για να προβάλλουν στις γυναίκες της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων πρότυπα που δεν είναι μόνο ξένα αλλά και εχθρικά ως προς τα δικά τους ταξικά συμφέροντα. Οι γυναίκες της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων δεν πρέπει να τρέφουν καμία αυταπάτη για το ρόλο των αστών γυναικών στους πολιτικούς θεσμούς, στα διάφορα αξιώματα και τις διοικητικές θέσεις. Εξάλλου, η ολομέτωπη επίθεση του κεφαλαίου πραγματοποιείται με τη συμβολή των γυναικών της αστικής τάξης στις κυβερνητικές και άλλες θεσμικές θέσεις, όπου εκπροσωπούν με συνέπεια και χωρίς καμία ταλάντευση την τάξη τους και τα συμφέροντά της.

Οι εργαζόμενες, οι άνεργες και οι νέες των λαϊκών στρωμάτων δεν πρέπει να υιοθετήσουν ως πρότυπα τις επιχειρηματίες, ιδιοκτήτριες, μεγαλομετόχους και ανώτερα στελέχη καπιταλιστικών επιχειρήσεων που τις προβάλλουν και καλλιεργούν αυταπάτες ότι και μια γυναίκα του μεροκάματου μπορεί να ακολουθήσει παρόμοιο δρόμο. Με τις ποσοστώσεις στόχο έχουν να ενισχύσουν τους μηχανισμούς χειραγώγησης της μεγάλης πλειοψηφίας των γυναικών, των γυναικών δηλαδή που δεν ανήκουν στην αστική τάξη, που δεν πρόκειται, στα πλαίσια του καπιταλισμού, να βρεθούν σε υπουργικές καρέκλες, ούτε στη θέση των ιδιοκτητριών ή μεγαλοστελεχών επιχειρήσεων, λόγω της κοινωνικής τους θέσης. Προσπαθούν όμως να σβήσουν από τα μάτια τους την ταξική διαφορά και κατ' επέκταση τα διαφορετικά, αντίθετα συμφέροντα που αντικειμενικά έχουν από τις γυναίκες της αστικής τάξης, να τις κάνουν να συνταχθούν και οι ίδιες πίσω από τα επιχειρήματα και τις απόψεις των εκμεταλλευτών τους.

Με στόχο να καλλιεργήσουν αυταπάτες και ψεύτικες ελπίδες, ΕΕ και κυβερνήσεις υλοποιούν και συγκεκριμένα προγράμματα για την ενίσχυση της «γυναικείας επιχειρηματικότητας». Την ίδια στιγμή, πίσω από τα προγράμματα αυτά και τις μικροεπιδοτήσεις που τα συνοδεύουν, βρίσκεται η πραγματικότητα που βιώνουν οι αυτοαπασχολούμενες. Η πραγματικότητα αυτή απέχει πολύ από την εικόνα της «γυναίκας επιχειρηματία», που έχει «τη δική της επιχείρηση», εργάζεται «χωρίς αφεντικό πάνω από το κεφάλι της» και ασχολείται με ένα αντικείμενο που ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα, στις κλίσεις της και την επιστημονική της μόρφωση, όπως συμβαίνει με τα πρότυπα των γυναικών που προβάλλουν. Οι αυτοαπασχολούμενες μικροεμπόρισσες και επιστημόνισσες, στην πραγματικότητα παλεύουν να επιβιώσουν σε συνθήκες φορολεηλασίας και ανταγωνισμού με τις μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Το δικαίωμά τους στη μητρότητα δεν υποστηρίζεται ούτε από στοιχειώδεις παροχές. Δεν έχουν δικαίωμα σε άδειες, επιδόματα ή άλλες κοινωνικές παροχές. Αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να βάλουν λουκέτο και να βρεθούν άνεργες ή να φυτοζωούν, πνιγμένες σε χρέη και οφειλές, πολλές φορές χωρίς εισόδημα και παροχές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Προβάλλοντας ως πρότυπα γυναίκες της αστικής τάξης, δεν αρκούνται μόνο στις αυταπάτες, αλλά θέλουν οι γυναίκες της λαϊκής οικογένειας να στηρίζουν ενεργά την πολιτική και τα μέτρα υπέρ των εκμεταλλευτών τους, να στοιχισθούν πίσω από επιχειρήματα και απόψεις με ενοποιητικό στοιχείο το φύλο, που είναι πέρα για πέρα εχθρικές για τα δικαιώματα και τη ζωή τους. Προτάσσουν, για παράδειγμα, το επιχείρημα πως η μείωση της φορολογίας του κεφαλαίου, ο περιορισμός του «εργατικού κόστους» και άλλα παρόμοια διευκολύνουν την ανάπτυξη της «γυναικείας επιχειρηματικότητας». Επιδιώκουν δηλαδή οι εργαζόμενες να διεκδικούν μείωση της φορολογίας για το κεφάλαιο, τη στιγμή μάλιστα που η φορολεηλασία πνίγει τις δικές τους οικογένειες. Να βάζουν θετικό πρόσημο στα λεγόμενα μέτρα τόνωσης της «ανταγωνιστικότητας», στα μέτρα δηλαδή αυτά που μειώνουν τους μισθούς και πετσοκόβουν τα εργασιακά και ασφαλιστικά τους δικαιώματα, προκειμένου να αυξηθεί η κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Η «ισότητα» αξιοποιείται ακόμα από τις επιχειρήσεις και τους μονοπωλιακούς ομίλους σαν «βιτρίνα» πίσω από την οποία εκθέτουν την κοινωνική τους ευαισθησία και σαν εργαλείο για την προώθηση του «κοινωνικού εταιρισμού» και την υποταγή των εργαζομένων στα συμφέροντα και την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων. Στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης οι επιχειρήσεις εμφανίζονται πρόθυμες να εφαρμόσουν «πολιτικές ισότητας των φύλων». Τέτοιες πολιτικές είναι, για παράδειγμα, η διατήρηση υψηλής αναλογίας γυναικών στα ανώτερα κλιμάκια της διοίκησης των πολυεθνικών επιχειρήσεων και στις διευθυντικές θέσεις, η «συνεχής επαγγελματική κατάρτιση των γυναικών εργαζομένων με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων», η «εναρμόνιση επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων». Μέσα από αυτές καλλιεργούν την αυταπάτη ότι υπάρχουν κοινές λύσεις για το κεφάλαιο και τους εργαζόμενους, διαφημίζουν την «προσφορά» των μονοπωλίων στις γυναίκες και στην υπόθεση της «ισότητας». Με τον τρόπο αυτό προσπαθούν να παρουσιάσουν ως κοινά τα συμφέροντα των μονοπωλίων και των γυναικών, να εξωραΐσουν την επιχειρηματική δράση, να ανοίξουν το δρόμο στην ταξική συνεργασία, στη συναίνεση στην αντιλαϊκή πολιτική, στην αποδοχή της ως μονόδρομου.

Το εργατικό κίνημα, και πιο αποφασιστικά η επαναστατική πρωτοπορία του, το Κομμουνιστικό Κόμμα, υπερασπίζεται και ευνοεί τη συμμετοχή των γυναικών με ταξικά κριτήρια, πρώτ' απ' όλα των μισθωτών γυναικών, αλλά και των αυτοαπασχολούμενων, των γυναικών των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, στην οργανωμένη ζωή και δράση και στα όργανα συνδικάτων, του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος και γενικότερα στην ταξική πάλη, στην επαναστατική, στις γραμμές του Κόμματος.

Η συμμετοχή σ' αυτόν τον αγώνα μπορεί να φέρει καρπούς και για τις γυναίκες και για τους άνδρες της εργατικής τάξης και των σύμμαχων λαϊκών στρωμάτων.

Μπορεί να απελευθερώσει την εργατική τάξη και όλους «της Γης τους κολασμένους», να καταργήσει την ταξική εκμετάλλευση και να οδηγήσει στη γυναικεία ισοτιμία. Στο σοσιαλισμό αυτό έγινε πράξη.

Η φετινή 8η Μάρτη βρίσκει τις εργαζόμενες, τις άνεργες, τις αυτοαπασχολούμενες γυναίκες, τις φτωχές αγρότισσες, τις συνταξιούχους, τις νέες των λαϊκών οικογενειών, τις μετανάστριες να παλεύουν με την ανεργία και τα εκρηκτικά ποσοστά της, με τη φτώχεια που απειλεί τις ίδιες και τις οικογένειές τους, με την επίθεση στα εργασιακά, στα ασφαλιστικά και κοινωνικά τους δικαιώματα. Στις συνθήκες της καπιταλιστικής κρίσης και της σαρωτικής επίθεσης στα δικαιώματα της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων ο αγωνιστικός γιορτασμός της 8ης Μάρτη μπορεί να αποτελέσει αφορμή για την παραπέρα οργάνωση της πάλης των γυναικών.

Η ιστορία της ηρωικής κινητοποίησης των υφαντριών της Νέας Υόρκης και της καθιέρωσης της 8ης Μάρτη ως Μέρας της Εργαζόμενης Γυναίκας έχει, παρά τα χρόνια που τη χωρίζουν από τις σημερινές γυναίκες, διαπαιδαγωγητικό περιεχόμενο, αποτελεί σύμβολο αγώνα που φωτίζει και τη σημερινή πάλη των γυναικών για ισοτιμία και χειραφέτηση. Η 8η Μάρτη διδάσκει, όπως διδάσκουν στο σύνολό τους οι αγώνες ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση και την ανισοτιμία, πού πρέπει να κατευθύνεται η πάλη των γυναικών της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων και σήμερα. Δείχνει πως η απελευθέρωση της γυναίκας από την ταξική εκμετάλλευση και τη διπλή καταπίεση, η πραγματική ισοτιμία της με τον άνδρα μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο με την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Πως όσο τα μέσα παραγωγής και ο πλούτος συγκεντρώνονται σε λίγα χέρια, τόσο η εκμετάλλευση θα γίνεται στυγνότερη, απροκάλυπτη, βάρβαρη και οι γυναίκες θα αποτελούν το καύσιμο για τη μεγαλύτερη κερδοφορία και την «ανταγωνιστικότητα» των μονοπωλίων.

Ο φετινός γιορτασμός της 8ης Μάρτη πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο για την οργάνωση κινητοποιήσεων με αιχμή τα οξυμένα προβλήματα που βιώνουν οι γυναίκες και οι οικογένειές τους. Να γίνει αφορμή για να αναπτυχθεί συζήτηση και προβληματισμός για την ανάγκη να πάρουν οι γυναίκες μέρος στους ταξικούς αγώνες, αφετηρία για να ανέβει η συμμετοχή τους στο κίνημα και την πάλη. Να σημάνει το δυνάμωμα της Κοινωνικής Συμμαχίας: Με τη συμμετοχή των εργαζόμενων γυναικών στα σωματεία τους, στους συλλόγους και τις ομάδες γυναικών της ΟΓΕ, με την εγγραφή των φτωχών αγροτισσών στους αγροτικούς συλλόγους και στις Επιτροπές Αγώνα της ΠΑΣΥ, με τη συσπείρωση των αυτοαπασχολούμενων γυναικών στις επιτροπές της ΠΑΣΕΒΕ, με τη δράση των σπουδαστριών στο πλευρό των δυνάμεων του ΜΑΣ.

Η 8η Μάρτη θυμίζει πως η θέση των γυναικών είναι στους αγώνες της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, στην αντεπίθεση με στόχο την αλλαγή τάξης στην εξουσία, για να καταργηθεί η ταξική εκμετάλλευση και να ανοίξει ο δρόμος για την κατάκτηση της ισοτιμίας.

Η ΟΓΕ πήρε μέρος στη συγκρότηση της Κοινωνικής Συμμαχίας το Σεπτέμβρη του 2010 ως αποτέλεσμα της ανάγκης που γεννήθηκε στο έδαφος των αντιδραστικών εξελίξεων, της πιο άμεσης διασύνδεσης και συντονισμού των ταξικών δυνάμεων στο εργατικό κίνημα που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ και αυτών των αντιμονοπωλιακών συσπειρώσεων των αυτοαπασχολουμένων την ΠΑΣΕΒΕ και των αγροτών την ΠΑΣΥ, του αγωνιστικού μετώπου των σπουδαστών - φοιτητών ΜΑΣ και του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος, την ΟΓΕ σε ενιαίο μέτωπο πάλης.

Η ΟΓΕ με τη συμμετοχή της στην κοινωνική συμμαχία, στις λαϊκές επιτροπές στις συνοικίες και στις γειτονιές που είναι η τοπική έκφραση της κοινωνικής συμμαχίας, απέκτησε δυναμική η οποία αναδεικνύεται στις πρωτοβουλίες και στις μορφές δράσης της. Ταυτόχρονα, ανέλαβε και αυξημένες ευθύνες.

Ο αέρας αισιοδοξίας και αγωνιστικότητας διαπέρασε όλους τους συλλόγους και τις ομάδες της ΟΓΕ σε όλη τη χώρα, ενώ τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Οι σύλλογοι και οι ομάδες αναλαμβάνουν τη νέα τους ευθύνη να δυναμώσουν την κοινωνική συμμαχία με τη συμμετοχή γυναικών, με τη διεκδίκηση αιτημάτων που απαντούν στις σύγχρονες ανάγκες τους, διατηρώντας το διακριτό ρόλο τους μέσα σε αυτήν.

Εβαλε το στόχο της μαζικοποίησης της οργάνωσης ιδιαίτερα με νέες γυναίκες της εργατικής λαϊκής οικογένειας. Δημιούργησε και άλλες ομάδες και πυρήνες σε πολλές περιοχές της χώρας. Σε κάθε επίθεση, στα δικαιώματα και στις κατακτήσεις των γυναικών του λαού, απάντησε μαχητικά διαμορφώνοντας αιτήματα που απαντάνε στα σημερινά οξυμένα προβλήματα, που ανοίγουν το δρόμο προοπτικής για την οριστική λύση τους. Η αποτελεσματικότητα των αγώνων, των αγώνων και του γυναικείου κινήματος κρίνεται πάνω από όλα από το περιεχόμενο, την κατεύθυνση και τους στόχους που βάζει, από την ενεργό συμμετοχή των γυναικών στην οργάνωση του αγώνα, από την ικανότητά μας ολοένα και περισσότερες λαϊκές γυναίκες να κατανοούν το χαρακτήρα της γενικευμένης επίθεσης που δέχεται ολόκληρη η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα και την ανάλογη απάντηση που πρέπει να δώσει το ταξικό και το ριζοσπαστικό κίνημα.

Σήμερα η ΟΓΕ στοχεύει στην ενίσχυση του ενιαίου μετώπου πάλης εργατών, υπαλλήλων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, αυτοαπασχολούμενων, φτωχών αγροτών, γυναικών, νεολαίας, για τη διεκδίκηση μιας αξιοπρεπούς ζωής για τις λαϊκές οικογένειες και για ένα σίγουρο μέλλον για τα παιδιά τους. Προοπτική και μέλλον για να απαλλαγούν από τα μονοπώλια, την EE, το NATO, τα κόμματα και τις κυβερνήσεις που τα υπηρετούν. Για να απαλλαγεί το συνδικαλιστικό κίνημα από τις συμβιβασμένες και ξεπουλημένες ηγεσίες.

Ενιαίο μέτωπο πάλης για αγωνιστική διεκδίκηση του δικαιώματος του λαού και της δυνατότητας να γίνει ο αφέντης του πλούτου που παράγει, για έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης και εξουσίας που θα έχει σκοπό την ευημερία του λαού, την ανάπτυξη για το λαό και όχι για τα μονοπώλια.

Η δημιουργία της Κοινωνικής Συμμαχίας, του ενιαίου μετώπου αγώνα, ήταν από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες και αποφάσεις, που σε συνθήκες οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης, όπου οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι, τα φτωχά λαϊκά στρώματα δέχονται ένα τσουνάμι από άγρια αντεργατικά αντιλαϊκά μέτρα, αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Οπως και ο αγώνας να απαλλαγεί ο λαός από τους δυνάστες του, τους βιομήχανους, τους εφοπλιστές, τους τραπεζίτες, να διεκδικήσει τη δική του εξουσία.

Οι γυναίκες των φτωχών λαϊκών οικογενειών είναι φοβισμένες, αγανακτισμένες, πιέζονται από τα προβλήματα των μελών της οικογένειάς τους, η πλειοψηφία τους είναι έξω από σωματεία, από το κίνημα, υποχωρούν και πάνε πολλές φορές πίσω από τις ανάγκες τους. Αυτές τις γυναίκες έχει χρέος το ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα να βοηθήσει. Να τους δώσει να καταλάβουν ότι δεν αξίζει αυτή η ζωή που ζούμε. Οτι πρέπει να παλέψουν και οι ίδιες για το ψωμί των παιδιών τους. Οτι δεν πρόκειται κανένα συσσίτιο εκκλησίας ή Δήμου ή διάφορων ομάδων να λύσουν το πρόβλημα, όταν ταυτόχρονα δεν έχουν σχέδιο πάλης, διεκδίκησης και ανατροπής.

Πέρασαν δυο χρόνια, η Κοινωνική Συμμαχία αναπτύχθηκε, απόκτησε ποδάρια στις γειτονιές, οι Λαϊκές Επιτροπές και οι Επιτροπές Αγώνα που στήθηκαν σε όλη τη χώρα έχουν και τη «σφραγίδα» των Συλλόγων Γυναικών και των Ομάδων της ΟΓΕ, πολλές Επιτροπές στεγάζονται στα γραφεία των Συλλόγων μας.

Οι Λαϊκές Επιτροπές δεν είναι ένα συντονιστικό φορέων, μαζικών οργανώσεων, που παλεύουν για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, όπως το χαράτσι της ΔΕΗ. Είναι η κοινή δράση, των κοινωνικών δυνάμεων, της κοινωνικής συμμαχίας, σε κάθε πόλη, σε κάθε γειτονιά.

Στις Λαϊκές Επιτροπές συμμετέχουν εργάτες και εργάτριες, υπάλληλοι που ζουν ή εργάζονται στις περιοχές, άνεργοι, αυτοαπασχολούμενοι, έμποροι και βιοτέχνες, φτωχοί αγρότες, νέοι και νέες, γυναίκες από αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις, γυναίκες των λαϊκών οικογενειών. Ολοι συμμετέχουν μέσα από τα σωματεία τους, τους συλλόγους τους, αντίστοιχα και οι γυναίκες μέσα από τα σωματεία, από το σύλλογο γυναικών. Βεβαίως, συμμετέχει και πλατύτερος κόσμος που ακόμα δεν είναι ενταγμένος σε κάποιο φορέα, αλλά ζει και βιώνει και αυτός την ίδια επίθεση και τις ίδιες δυσκολίες, έχει τη διάθεση να παλέψει για τα οξυμένα προβλήματα.

Η εμπειρία δείχνει ότι χρειάζεται οι Σύλλογοι και οι Ομάδες της ΟΓΕ να έχουν ακόμη πιο αποφασιστική συμβολή στην οργάνωση των εργαζομένων γυναικών, των γυναικών από τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα στους συνδικαλιστικούς τους φορείς, αλλά και στους συλλόγους και στις ομάδες της ΟΓΕ. Και ταυτόχρονα το δυνάμωμα της συμμετοχής των γυναικών, των συλλόγων, των ομάδων, στη δράση των Λαϊκών Επιτροπών, παράλληλα με την αυτοτελή τους δράση στις γυναίκες της γειτονιάς.

Κάθε Σύλλογος ή Ομάδα πρέπει να συζητάει με τα μέλη του τις εξελίξεις, να παρακολουθεί τι γίνεται σε κάθε περιοχή, τι οξυμένα προβλήματα υπάρχουν, να παίρνει αποφάσεις, να βάζει σχέδιο, να προτείνει τρόπους, να καλεί σε κοινή δράση.

Να συμμετέχει στις πρωτοβουλίες με όλα τα μέλη, αλλά και να δουλεύει με τις πλατιές γυναίκες για να συμμετέχουν στο κίνημα. Είναι φανερό ότι όσο πιο μαζικός γίνεται ο Σύλλογος ή Ομάδα Γυναικών, όπως και κάθε μία από τις συσπειρώσεις της Κοινωνικής Συμμαχίας, τόσο μαζικότερη θα γίνεται και η Λαϊκή Επιτροπή, θα συμμετέχουν όλο και περισσότερες γυναίκες στις αποφάσεις, και στις κινητοποιήσεις. Ηδη μετριούνται πολλές νέες ομάδες της ΟΓΕ, που μπορούν να συμβάλουν σε κάθε περιοχή συσπειρώνοντας γυναίκες ώστε να ενισχύεται η Λαϊκή Επιτροπή.

Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε φορέας, η κάθε συσπείρωση έχει τη δικιά της δράση, στο χώρο ευθύνης του. Δεν περιμένει ο Σύλλογος Γυναικών να γίνει μια παρέμβαση ή μια πρωτοβουλία από όλους μαζί, για να κινητοποιηθεί.

Σήμερα, δυο χρόνια μετά τη συγκρότηση της Κοινωνικής Συμμαχίας τα πράγματα έχουν γίνει ακόμα πιο δραματικά για τους εργαζόμενους των λαϊκών στρωμάτων, για τις γυναίκες. Μετά και την ψήφιση των τελευταίων μέτρων και του πιο αντιλαϊκού προϋπολογισμού των τελευταίων χρόνων η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο εκρηκτική για τις λαϊκές οικογένειες. Οι Σύλλογοι και οι Ομάδες της ΟΓΕ συνολικά, η Κοινωνική Συμμαχία, οι Λαϊκές Επιτροπές, καλούνται να οργανώσουν τη λαϊκή πάλη και να χειριστούν ακόμα πιο δύσκολες καταστάσεις. Από τα πράγματα πολλοί περισσότεροι και περισσότερες θα στερηθούν ακόμα και το ίδιο τους το ψωμί, μια μπουκιά για τα παιδιά τους. Γι' αυτό και η ΟΓΕ καλεί τις γυναίκες των Συλλόγων και των Ομάδων της να ανοιχτούν πλατιά στις γυναίκες, να συζητήσουν μαζί τους, να τις βοηθήσουν να ενταχθούν στο εργατικό, λαϊκό κίνημα, να συμμετέχουν στις απεργίες και τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις, να συμβάλουν στην προετοιμασία της αντεπίθεσης, μέχρι το μεγάλο άλμα: την ανατροπή της κατάστασης που ζούμε σήμερα, την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, την απαλλαγή από τα δεσμά της εκμετάλλευσης.

«Σήμερα που στην ημερήσια διάταξη αντικειμενικά μπαίνει ο άλλος δρόμος ανάπτυξης που προτείνει το ΚΚΕ, με λαϊκή οικονομία και εξουσία που θα ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες και θα απαλλάξει το λαό μας από τα μνημόνια, τα χρέη και τα ελλείμματα, τις ιμπεριαλιστικές δεσμεύσεις και την εξουσία των μονοπωλίων, μπαίνει με νέα ένταση η ανάγκη να εξειδικευτεί η γενική πολιτική του Κόμματος στις γυναίκες, ώστε να προσεγγίσουν και να υιοθετήσουν τη διέξοδο που προτείνει το ΚΚΕ και ταυτόχρονα να συμμετέχουν ενεργά στην πάλη για ν' αλλάξει η τάξη που είναι στην εξουσία. Αυτό προϋποθέτει ν' απαλλαγούμε από κάθε πνεύμα καμπανιακής δουλειάς, από κάθε υπόλειμμα υποτίμησης που μπορεί να επιβιώνει στις γραμμές μας ως αποτέλεσμα προγενέστερων συνηθειών που αντιμετώπιζε τη γυναικεία δουλειά σαν ένα ήσσονος σημασίας καθήκον που δε σχετιζόταν με την έκβαση της ταξικής πάλης.

Οταν μιλάμε για εξειδίκευση της γενικής πολιτικής του Κόμματος στις γυναίκες δεν εννοούμε ένα αυτοτελές μέτωπο πάλης. Μιλάμε για τα εργαλεία, τους τρόπους και τους κρίκους που θα χρησιμοποιήσουμε, ώστε μέσα από την πείρα τους οι γυναίκες της εργατικής τάξης να προσεγγίσουν και να ενταχθούν στην πάλη για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Δεν έχει το ΚΚΕ μια άλλη ξεχωριστή πρόταση για τις γυναίκες και δε θα μπορούσε να έχει. Δεν έχει «ανεξάρτητη» πολιτική για το διεκδικητικό κίνημα των γυναικών. Το βλέπει σαν οργανικό στοιχείο του εργατικού κινήματος και ταυτόχρονα σαν πλευρά της κοινωνικής συμμαχίας στα πλαίσια της κοινής δράσης ΠΑΜΕ - ΠΑΣΕΒΕ - ΠΑΣΥ - ΜΑΣ - ΟΓΕ. Δεν προσεγγίζει τα προβλήματά τους έξω από το συνολικό πρόβλημα, ότι δηλαδή η γυναικεία ανισοτιμία είναι συνυφασμένη με το ταξικό πρόβλημα, με τη ρίζα της εκμετάλλευσης, τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Αυτή είναι η πηγή των δεινών, γυναικών και ανδρών εργαζόμενων. Δεν μπορεί να υπάρξει ισοτιμία στον καπιταλισμό. Αντίθετα, η γυναικεία ανισοτιμία αξιοποιείται για να απομυζά περισσότερα κέρδη το κεφάλαιο.

Οταν λοιπόν αναφερόμαστε στην εξειδίκευση της δουλειάς μας στις γυναίκες, εννοούμε σε κάθε τομέα της δράσης του Κόμματος και του κινήματος να προβάλλουμε συγχρόνως μέτωπα πάλης και αιτήματα που αφορούν τη γυναικεία ανισοτιμία, δείχνοντας ταυτόχρονα το δρόμο της λύσης, όπου οι κατακτήσεις δε θα είναι μεμονωμένες και αποσπασματικές, αλλά συλλογικές και σίγουρες στο πλαίσιο της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας.

Αυτό το καθήκον δεν μπορούμε να το υπηρετήσουμε σωστά αν δε γνωρίζουμε καλά και σε βάθος πώς εξειδικεύεται η πολιτική της αστικής τάξης στις γυναίκες και ιδιαίτερα στις μισθωτές. Προϋποθέτει να παρακολουθούμε τις εξελίξεις μέσα στους χώρους και στους κλάδους δουλειάς, να γενικεύουμε την πείρα από το πώς επιδρά η κυρίαρχη ιδεολογία στις συνειδήσεις των εργαζόμενων γυναικών. Προκειμένου να ενισχύσουμε αυτήν την κατεύθυνση της μαζικής κομματικής δουλειάς, παρακάτω θα αναφερθούμε σε ορισμένες βασικές πλευρές της κυβερνητικής πολιτικής που προωθείται, με ιδιαίτερες επιπτώσεις στα δικαιώματα των εργαζόμενων γυναικών, στο όνομα της αντιμετώπισης της κρίσης.

Πιο συγκεκριμένα για την εξειδίκευση της δουλειάς μας:

• Οξύνουμε το ιδεολογικό μέτωπο απέναντι σε λαθεμένες απόψεις για το χαρακτήρα του γυναικείου ζητήματος. Αποκαλύπτουμε την τακτική των επιτελείων της αστικής τάξης. Η θεσμική εξίσωση των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών καθόλου δε σημαίνει την άρση των ανισοτιμιών. Για τις γυναίκες της βιοπάλης μπορεί να σημαίνει και όξυνσή τους, όπως είδαμε και παραπάνω στις αλλαγές που προωθούνται στις εργασιακές σχέσεις, στη συνταξιοδότηση, στις κοινωνικές παροχές. Συνήθως οι θεσμικές παρεμβάσεις που αφορούν δικαιώματα στο εποικοδόμημα συνοδεύονται με ιδεολογήματα που χαϊδεύουν τα αυτιά των γυναικών της αστικής τάξης ή των ανώτερων μεσαίων στρωμάτων. Ομως τα βάσανα μιας γυναίκας της εργατικής τάξης δεν ξεπερνιούνται ούτε από τις «ίσες φυλετικές ευκαιρίες», ούτε από τα προγράμματα της «γυναικείας επιχειρηματικότητας», ούτε από το life style της δυναμικής καριέρας, που έτσι κι αλλιώς έχει θαμπώσει μέσα στη δίνη της καπιταλιστικής κρίσης.

Τα φληναφήματα περί «κοινωνικού φύλου» και άλλων «μοντέρνων» θεωριών της αστικής ιδεολογίας που ανθούν κυρίως μέσα στις σχολές και στα αμφιθέατρα όχι μόνο δεν μπορούν να δώσουν απάντηση στα κορίτσια των εργατικών - λαϊκών οικογενειών για την πραγματική αιτία της γυναικείας ανισοτιμίας, αλλά τη συγκαλύπτουν και αποπροσανατολίζουν. Κατά τους φορείς αυτών των θεωριών, το φύλο διακρίνεται σε «βιολογικό» και «κοινωνικό» και η διάκριση άνδρας - γυναίκα δεν υφίσταται, γιατί οι άνδρες και οι γυναίκες είναι «μεταβαλλόμενες υποκειμενικότητες», «κατασκευάσματα της κοινωνίας».

Μέσα σε αυτή την ιδεαλιστική θολούρα η φύση του γυναικείου ζητήματος χάνει την ταξικότητά της, παρουσιάζεται σαν ένας αδιάκοπος πόλεμος ανάμεσα στον άνδρα και στη γυναίκα. Σε αυτού του είδους τις «αναζητήσεις» αρέσκονται όλων των λογιών οι ρεφορμιστές και οι οπορτουνιστές.

Αντιπαραθέτουμε με σθένος την ανωτερότητα του σοσιαλισμού και τις κατακτήσεις του στον τομέα της ισοτιμίας της γυναίκας. Προβάλλουμε με αποφασιστικότητα τον πλούτο της μαρξιστικής και λενινιστικής κληρονομιάς και ανοίγουμε μέτωπο σε προκαταλήψεις, στερεότυπα και αναχρονιστικές αντιλήψεις γύρω από τα ζητήματα της οικογένειας, των σχέσεων, του γάμου, του χαρακτήρα του ατομικού νοικοκυριού, το περιεχόμενο του «ελεύθερου χρόνου» για τη συμμετοχή στην ταξική πάλη, για τη συμμετοχή στην υπόθεση του εργατικού και κοινωνικού ελέγχου σε συνθήκες εργατικής - λαϊκής εξουσίας.

Προβάλλουμε τη γυναίκα κομμουνίστρια - αγωνίστρια, που εξελίσσεται και αντέχει γιατί είναι γνώστης της αλήθειας, απαλλαγμένη από μεταφυσικές αντιλήψεις. Την εργάτρια που μπορεί να αναδειχτεί σε πρότυπο, όταν συνειδητοποιεί την ταξική της θέση και το ρόλο της στην κοινωνική εξέλιξη. Ανοίγουμε μέτωπο στις οπορτουνιστικές και νεοφεμινιστικές απόψεις, που αποπροσανατολίζουν και εκτρέπουν το γυναικείο ζήτημα από τον πραγματικό του χαρακτήρα.

• Οργανώνουμε την κομμουνιστική προπαγάνδα μέσα στους κλάδους και χώρους δουλειάς που συγκεντρώνονται οι εργαζόμενες γυναίκες. Στο φάρμακο, στα τρόφιμα και τα ποτά, στις τηλεπικοινωνίες, στο εμπόριο, στην υγεία και την πρόνοια κ.λπ. Δουλεύουμε με σχέδιο στις εργατογειτονιές και στις μετανάστριες. Αξιοποιούμε μορφές δουλειάς που παίρνουν υπόψη τους τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες για να πάρουν μέρος στην πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα. Επεξεργαζόμαστε συνθήματα, υλικά, που φωτίζουν το κεντρικό πολιτικό πρόβλημα μέσα από την πείρα των εργαζόμενων γυναικών, εξειδικεύουμε αντίστοιχα αιτήματα στα μέτωπα πάλης.

Τα παραπάνω φαίνονται εύκολα, αλλά δεν είναι. Ακόμα σκοντάφτουμε σε απόψεις που λένε ότι αρκεί η γενική προβολή και ζύμωση της πολιτικής μας, ότι δεν υπάρχει ανάγκη εξειδίκευσης. Κι όμως η πραγματικότητα είναι πως η εύστοχη και εξειδικευμένη προπαγάνδα είναι αυτή που μπορεί να διαλύσει τη σύγχυση, να απαντήσει συγκεκριμένα στο τι και γιατί αντιμετωπίζει η εργατική - λαϊκή οικογένεια και κατ' επέκταση οι εργαζόμενες γυναίκες και οι άνεργες, τι θα βρουν στη ζωή τους οι νέες γυναίκες που αποκτούν επιστημονική ή επαγγελματική μόρφωση - ειδίκευση. Οι αντιδραστικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, στο συνταξιοδοτικό, στη μητρότητα, στην υγεία και στην παιδεία είναι κρίκοι που μπορούν να συμβάλουν να ενταχθούν οι εργαζόμενες γυναίκες στον αγώνα και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείται η ανάγκη της συμπόρευσης με το ΚΚΕ για ριζικές αλλαγές.

Η προσπάθειά μας, για να έχει πιο εμφανή αποτελέσματα, απαιτεί στοχοπροσήλωση, συλλογική ευθύνη των κομματικών και κνίτικων οργάνων και ταυτόχρονα χρέωση κατάλληλων συντρόφων και συντροφισσών που με μεράκι θα συμβάλουν σε αυτή τη δουλειά.

• Βήματα στην κομματική οικοδόμηση στους κλάδους του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα που συγκεντρώνουν γυναικείο εργατικό δυναμικό. Πρώτα και κύρια στους κλάδους της βιομηχανίας, στα μεγάλα εργοστάσια. Πρόκειται για ζήτημα που αφορά την προώθηση των στρατηγικών καθηκόντων του Κόμματος και δε χωρά καμιά υποτίμηση.

Εδώ πρέπει να αναμετρηθούμε με τις ιδιαίτερες δυσκολίες και να τις λύσουμε με θετικό τρόπο και αφορά την αντιμετώπιση των ανασταλτικών παραγόντων που δυσκολεύουν τις πρωτοπόρες εργαζόμενες γυναίκες να ενταχτούν στο Κόμμα τους και να παλέψουν για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Με συστηματικό τρόπο φροντίζουμε να δημιουργείται κλίμα αντοχής στις πολύμορφες δυσκολίες και απαιτήσεις που έχει η οργανωμένη ζωή, έτσι ώστε όχι μόνο να αφιερώνονται οι κομμουνίστριες στην κομματική δουλειά, αλλά και να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους, να αναδεικνύονται στα κομματικά όργανα. Το ζήτημα δε λύνεται με εντολές και οδηγίες, λύνεται με συστηματική διαπαιδαγωγητική δουλειά, με μέτρα ενίσχυσης της ιδεολογικής και πολιτικής θωράκισης, με συγκεκριμένα μέτρα πρακτικής διευκόλυνσης στο συνδυασμό των κομματικών - εργασιακών και οικογενειακών καθηκόντων.

• Ιδιαίτερες απαιτήσεις έχει η παρέμβαση στα νέα ζευγάρια και στις νέες γυναίκες, με κοινωνικοταξικά χαρακτηριστικά. Αντικειμενικά πρόκειται για μια μεγάλη κατηγορία της νέας βάρδιας της εργατικής τάξης που πάνω τους εκφράζονται το σύνολο των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, που επιδρούν στον τρόπο που παλεύουν για να οργανώσουν τη ζωή τους. Μιλάμε για μια γενιά που παραδέρνει ανάμεσα στο κυνήγι του μεροκάματου, στη μερική απασχόληση, στο κυνήγι των δεξιοτήτων, της κατάρτισης, των πολλαπλών πτυχίων, εν τέλει των ατομικών ευκαιριών, που αναβάλλει τη δημιουργία οικογένειας μπροστά στο δέος των δυσκολιών. Ο κίνδυνος της ενσωμάτωσης και της αναδίπλωσης είναι ισχυρός. Δεν είναι τυχαίο ότι πληθαίνουν τα παραδείγματα νέων αγωνιστών και αγωνιστριών που αναβάλλουν ή διακόπτουν τη συμμετοχή τους στην πάλη, αναζητώντας τη λύση των επαγγελματικών - οικογενειακών και κοινωνικών τους υποχρεώσεων σε ατομικό επίπεδο, ξεκόβοντας από την οργανωμένη δράση. Σε αυτό συμβάλλουν οι αντικειμενικές δυσκολίες που έχουν ενισχυθεί λόγω της εργασιακής ανασφάλειας, τα άστατα ωράρια, η εμπορευματοποίηση των όποιων ελάχιστων κοινωνικών παροχών υπήρχαν.

Η αναμέτρηση με τους παράγοντες της ενσωμάτωσης θα γέρνει υπέρ της υπόθεσης της εργατικής τάξης στο βαθμό που οι νέοι και οι νέες, μέσα από την ίδια τους την πείρα και την οργανωμένη παρέμβαση του ΚΚΕ, θα πείθονται ότι στον καπιταλισμό τα παιδιά των εργατικών - λαϊκών οικογενειών δεν υπάρχει περιθώριο να λύσουν τα προβλήματά τους. Οτι έχουν αντικειμενικά συμφέρον να συνταχθούν στην πάλη για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση που θα ικανοποιεί τις εργασιακές - μορφωτικές - πολιτιστικές και κοινωνικές τους ανάγκες.

• Είναι μονόδρομος η ένταξη των εργαζόμενων γυναικών στο εργατικό κίνημα: Απαιτείται γι' αυτό σχέδιο και επιμονή στους στόχους. Βασική επιδίωξή μας είναι να ξεκαθαρίζεται με πολύμορφη δράση, στις εργαζόμενες γυναίκες του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ο τρόπος που διαπλέκεται η ταξική εκμετάλλευση με τη φυλετική καταπίεση. Πως η αντεργατική γενική πολιτική, αλλά και η εξειδίκευσή της για τις γυναίκες βαθαίνουν την ανισοτιμία, γιατί είναι για το κεφάλαιο μια πρόσθετη πηγή κέρδους.

Να αποκαλύψουμε ότι πίσω από το πέπλο της ισότητας στη δουλειά βρίσκεται η πιο σκληρή βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος. Τα παραδείγματα που μπορούμε να αναφέρουμε είναι πολλά. Αρκεί κανείς να αναρωτηθεί αν οι γυναίκες που δουλεύουν τα τελευταία χρόνια στην αποκομιδή των σκουπιδιών το κάνουν για να άρουν τη φυλετική καταπίεση ή από την ανάγκη του μεροκάματου που τις σπρώχνει να κάνουν μια βαριά και ανθυγιεινή εργασία που βάζει σε κίνδυνο τις ίδιες και τις οικογένειές τους. Το ζήτημα είναι ότι και στην παραπάνω αλλά και πολλές άλλες εργασίες θα έπρεπε να είχαν εξαλειφθεί οι βλαπτικοί παράγοντες για γυναίκες και άντρες, με βάση την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, όμως το γεγονός ότι τα μέσα παραγωγής είναι στα χέρια των καπιταλιστών, κάνει αδύνατη μια τέτοια προοπτική. Αντίθετα, στο όνομα του κέρδους η εργατική δύναμη είναι αναλώσιμο εμπόρευμα, ανεξάρτητα από το φύλο, με ιδιαίτερα βαριές συνέπειες όμως για τις γυναίκες.

Η προσέγγιση λοιπόν των εργαζόμενων γυναικών για την ένταξή τους στο κίνημα έχει πολλές απαιτήσεις. Η οργάνωση στα σωματεία, στις επιτροπές αγώνα, η συμμετοχή στις απεργίες και στις κινητοποιήσεις είναι ένα καθήκον πολύπλευρο, που πρέπει να απασχολήσει το Κόμμα μας από τη σκοπιά της ανασύνταξης του κινήματος και όχι μιας παράλληλης γυναικείας δουλειάς των ειδικών, έξω από τα γενικά καθήκοντα των συνδικάτων, των ομοσπονδιών, των στηριγμάτων του ΠΑΜΕ στους κλάδους και στους χώρους δουλειάς» (από την ΚΟΜΕΠ, Τεύχος 2/2012).

Το ζήτημα της αναγκαιότητας της ανάπτυξης μαζικού γυναικείου κινήματος για το τράβηγμα στην πάλη των εργαζομένων γυναικών, καθώς και η δράση των κομμουνιστριών για την ανάπτυξή του συζητήθηκε αναλυτικά ανάμεσα στον Β. Ι. Λένιν και την Κλάρα Τσέτκιν. Αποσπάσματα αυτών των συζητήσεων, οι οποίες εκδόθηκαν από την Κλάρα Τσέτκιν ένα χρόνο μετά το θάνατο του Λένιν το 1925, δημοσιεύουμε σήμερα. Αναδημοσιεύεται από το βιβλίο «Λένιν αρχηγός, σύντροφος, άνθρωπος» των εκδόσεων «ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ», 1975.

Η πρώτη μας πολύωρη συνομιλία πάνω σ' αυτό το θέμα έγινε το φθινόπωρο του 1920 στο μεγάλο γραφείο του Λένιν στο Κρεμλίνο. Ο Λένιν καθόταν στο γραφείο του, που σκεπασμένο με χαρτιά και βιβλία μαρτυρούσε για τις ασχολίες και τις δουλειές του, αλλά δίχως την «ακαταστασία της μεγαλοφυίας».

-- Πρέπει αναμφίβολα να δημιουργήσουμε ένα ισχυρό παγκόσμιο γυναικείο κίνημα πάνω σε σαφή, καθορισμένη θεωρητική βάση, άνοιξε ο Λένιν τη συζήτηση, αφού χαιρετηθήκαμε. Είναι φανερό πως χωρίς μαρξιστική θεωρία δεν μπορεί να υπάρχει καλή πράξη. Για μας τους κομμουνιστές είναι απαραίτητο και σ' αυτό το ζήτημα ένα απόλυτο ξεκαθάρισμα αρχών. Πρέπει να ξεχωρίζουμε εντελώς από τα υπόλοιπα κόμματα. Είναι αλήθεια πως το ΙΙ Συνέδριό μας της Διεθνούς δεν κατόρθωσε, δυστυχώς, να συζητήσει το γυναικείο ζήτημα, αλλά δεν μπόρεσε να πάρει μια οποιαδήποτε οριστική θέση. Το ζήτημα σκάλωσε στην επιτροπή. Αυτή πρέπει να επεξεργαστεί απόφαση, θέσεις, μια σταθερή γραμμή. Μα ως τώρα λίγο προωθήθηκε η δουλειά της. Σ' αυτό απάνω πρέπει εσείς να τη βοηθήσετε.

Είχα κιόλας ακούσει από άλλους αυτά που μου έλεγε τώρα ο Λένιν, και εξέφρασα το θαυμασμό μου γι' αυτό. Ημουνα κατενθουσιασμένη από τα όσα είχαν κάνει οι Ρωσίδες γυναίκες στη διάρκεια της Επανάστασης, από όλα όσα κάνουν τώρα για την περιφρούρηση της Επανάστασης και την παραπέρα ανάπτυξή της. Οσον αφορά τη θέση και τη δράση των συντροφισσών μέσα στο κόμμα των μπολσεβίκων, μου φαινόταν πως σ' αυτό το σημείο το κόμμα είναι κυριολεκτικά υποδειγματικό. Μόνο αυτό δίνει στο διεθνές κομμουνιστικό γυναικείο κίνημα πολύτιμες, εκπαιδευμένες και δοκιμασμένες δυνάμεις, όντας ταυτόχρονα και ένα μεγάλο ιστορικό παράδειγμα.

-- Αυτό είναι σωστό, αυτό είναι πολύ καλό, παρατήρησε ο Λένιν με ελαφρό χαμόγελο. Στην Πετρούπολη, εδώ στη Μόσχα, σε πόλεις και σε βιομηχανικά κέντρα, που βρίσκονται μακριά, οι προλετάρισσες μεγαλούργησαν στη διάρκεια της Επανάστασης. Χωρίς αυτές δε θα μπορούσαμε να νικήσουμε. 'Η ίσως να μη νικούσαμε και καθόλου. Αυτή είναι η γνώμη μου. Πόσο θάρρος δείξανε, πόσο θαρραλέες είναι και τώρα! Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσα βάσανα και στερήσεις έχουν υποστεί. Και βαστάνε, βαστάνε γιατί θέλουν να υπερασπίσουν τα Σοβιέτ, γιατί θέλουν τη λευτεριά και τον κομμουνισμό. Ναι, είναι υπέροχες οι εργάτριές μας, είναι μαχήτριες της τάξης τους. Είναι άξιες θαυμασμού και αγάπης. Πρέπει γενικά να ομολογήσουμε πως στην Πετρούπολη, στη διάρκεια του αγώνα εναντίον μας οι «καντέτικες» κυρές έδειξαν μεγαλύτερο θάρρος απ' ό,τι οι γιούνκερς.

Αυτή είναι η αλήθεια: Στο κόμμα μας έχουμε σταθερές, έξυπνες και ακούραστα δραστήριες κομμουνίστριες. Θα μπορούσαν να καταλάβουν υπεύθυνες θέσεις στα Σοβιέτ, στις Εκτελεστικές Επιτροπές, στα Επιτροπάτα του Λαού, στα ιδρύματα. Απ' αυτές πολλές δούλευαν μέρα και νύχτα, είτε στο κόμμα, είτε μέσα στο λαό των προλετάριων και των αγροτών, είτε στον Κόκκινο Στρατό. Είναι για μας εξαιρετικά πολύτιμο πράγμα αυτό.

Και είναι σπουδαίο για τις γυναίκες όλου του κόσμου, γιατί μαρτυρεί τις ικανότητες των γυναικών, τη μεγάλη αξία που έχει η δουλειά τους για την κοινωνία. Η πρώτη προλεταριακή δικτατορία ανοίγει πραγματικά το δρόμο προς την απόλυτη κοινωνική ισοτιμία της γυναίκας. Αυτή ξεριζώνει περισσότερες προκαταλήψεις, απ' ό,τι οι όγκοι των όσων έχουν γραφεί για την ισοτιμία της γυναίκας. Και όμως, παρ' όλα αυτά, δεν έχουμε ακόμα ένα παγκόσμιο κομμουνιστικό γυναικείο κίνημα, και πρέπει να το πετύχουμε πάση θυσία. Πρέπει να καταπιαστούμε αμέσως να το φτιάξουμε. Χωρίς αυτό το κίνημα δεν είναι και δε θα είναι ποτέ πλέρια η δουλειά της Διεθνούς μας και των κομμάτων της. Και η επαναστατική μας δουλειά πρέπει να προχωρεί κατά τρόπο ολοκληρωμένο. Πέστε μου πώς έχουν τα πράγματα, πώς δουλεύουν οι κομμουνιστές στο εξωτερικό.

Αρχισα να διηγιέμαι για όλα, όσα μπορούσα να γνωρίζω στις συνθήκες της τοτινής αδύνατης και μη ταχτικής σύνδεσης ανάμεσα στα κόμματα, που προχώρησαν στην Κομμουνιστική Διεθνή. Ο Λένιν άκουε με προσοχή, σκύβοντας ελαφρά προς τα μπρος χωρίς να εκδηλώνει ανία, ανυπομονησία ή κούραση, παρακολουθώντας με έντονο ενδιαφέρον ακόμα και δευτερεύουσες λεπτομέρειες. Δεν ξέρω κανέναν που θα μπορούσε καλύτερα από κείνον να σε ακούσει, να τα βάζει γρηγορότερα όλα στη σειρά καθορίζοντας τη γενική τους σύνδεση. Αυτό φαινόταν από κάτι σύντομες και πάντα πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις, που έκανε από καιρό σε καιρό, ενώ εγώ διηγόμουν, καθώς και από το πώς ύστερα γυρνούσε σ' αυτή ή εκείνη τη λεπτομέρεια της ομιλίας. Ο Λένιν έκανε αρκετές μικροπαρατηρήσεις.

Εννοείται μιλούσε ιδιαίτερα λεπτομερειακά για την κατάσταση στη Γερμανία. Του είπα πως η Ρόζα¹ έδινε μεγάλη σημασία στο τράβηγμα όσο γίνεται πλατύτερων γυναικείων μαζών στην επαναστατική δουλειά.

Οταν ιδρύθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα, η Ρόζα επέμενε για την έκδοση εφημερίδας, αφιερωμένης στο γυναικείο κίνημα. Οταν ο Λέο Ιογκιχές συζητούσε μαζί μου το σχέδιο δουλειάς του κόμματος, στην τελευταία του συνάντηση μαζί μου, ενάμισι εικοσιτετράωρο πριν τον δολοφονήσουν, και σχέδιο οργανωτικής δουλειάς μέσα στις γυναίκες εργάτριες. Το κόμμα καταπιάστηκε μ' αυτό το ζήτημα στην πρώτη κιόλας παράνομη συνδιάσκεψή του. Οι εκπαιδευμένες και έμπειρες διαφωτίστριες και καθοδηγήτριες, που αναδείχτηκαν στην προπολεμική και την πολεμική περίοδο, έμειναν όλες σχεδόν χωρίς εξαίρεση στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και των δυο αποχρώσεων και συγκρατούσαν με την επιρροή τους τις αναταραγμένες μάζες των εργατριών. Ωστόσο και μέσα στις γυναίκες είχε ήδη δημιουργηθεί ένας μικρός πυρήνας συντροφισσών με ενεργητικότητα και αυταπάρνηση, που συμμετείχαν σ' όλη τη δουλειά και τον αγώνα του κόμματός μας. Το κόμμα έχει πια οργανώσει πάνω σε πρόγραμμα τη δράση μέσα στις γυναίκες. Εννοείται πως όλα αυτά είναι μόνο η αρχή, αλλ' όμως μια καλή αρχή.

-- Δεν είναι άσχημα, δεν είναι καθόλου άσχημα, είπε ο Λένιν. Η ενεργητικότητα, η αυταπάρνηση και ο ενθουσιασμός των κομμουνιστριών, το θάρρος και η σύνεσή τους σε περίοδο παρανομίας ή μισοπαρανομίας ξανοίγουν καλή προοπτική για την ανάπτυξη της δουλειάς. Η κατάχτηση των μαζών και η οργάνωση εκδηλώσεων είναι πολύτιμα. Πώς πάει όμως η δουλειά για μια σαφή κατανόηση των βάσεων αυτού του ζητήματος για μια σχετική εκπαίδευση των συντροφισσών; Γιατί αυτό έχει αποφασιστική σημασία για τη δουλειά μέσα στις μάζες. Δεν μπορώ να θυμηθώ τώρα, ποιος είπε το: «Για την πραγματοποίηση μεγάλων έργων, χρειάζεται ενθουσιασμός». Εμείς και οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου έχουμε να πραγματοποιήσουμε ακόμα πραγματικά μεγάλα έργα. Ετσι, λοιπόν, τι ενθουσιάζει τις συντρόφισσές σας, το γυναικείο προλεταριάτο στη Γερμανία; Πώς πάει η υπόθεση της προλεταριακής ταξικής συνειδητοποίησής τους; Είναι συγκεντρωμένα τα ενδιαφέροντά τους, η δραστηριότητά τους στα πολιτικά αιτήματα της στιγμής; Γύρω από τι συγκεντρώνεται η σκέψη τους;

Σχετικά μ' αυτό έχω ακούσει περίεργα πράγματα από Ρώσους και Γερμανούς συντρόφους. Αυτό πρέπει να σας το πω. Μου είπαν πως μια κομμουνίστρια προικισμένη εκδίδει στο Αμβούργο μια εφημερίδα για τις πόρνες, και προσπαθεί να τις οργανώσει για επαναστατική πάλη. Η Ρόζα, σαν κομμουνίστρια, ενεργούσε, εμπνεόταν από ανθρωπιστικά αισθήματα, όταν σ' ένα άρθρο της είχε πάρει θέση υπέρ μιας πόρνης, που λόγω παραβίασης αστυνομικών κανονισμών, σχετικά με το ελεεινό επάγγελμά της, οδηγήθηκε στη φυλακή. Είναι αξιολύπητες αυτές, γιατί είναι διπλά θύματα της αστικής κοινωνίας. Πρώτον, είναι θύματα του καταραμένου συστήματος ιδιοκτησίας, και επιπλέον της καταραμένης ηθικής υποκρισίας. Είναι ολοφάνερο αυτό. Μονάχα ένας βάναυσος, κοντόφθαλμος άνθρωπος μπορεί να το ξεχνά. Ομως, άλλο είναι να το καταλαβαίνεις, και άλλο είναι - πώς να σας το πω - να πας να οργανώσεις τις πόρνες, σαν ειδικό επαναστατικό μαχητικό τμήμα, και να εκδίδεις γι' αυτές επαγγελματικό όργανο. Μα δεν υπάρχουν στη Γερμανία εργάτριες της βιομηχανίας, που πρέπει να οργανώσουμε, για τις οποίες πρέπει να υπάρχει εφημερίδα, που είναι απαραίτητο να τις τραβήξουμε στον αγώνα μας; Εδώ πρόκειται για μια αρρωστιάρικη παρέκκλιση. Αυτό μου θυμίζει πολύ τη μόδα των λογοτεχνών, που παρουσίαζε την κάθε πόρνη να έχει μορφή γλυκιάς Παναγίας. Είναι αλήθεια πως και εδώ η βάση ήταν υγιής: Η κοινωνική συμπόνια, η αγανάκτηση ενάντια στην ηθική υποκρισία της αξιοσέβαστης αστικής τάξης. Αλλά η υγιής αυτή αρχή κάτω από την αστική διάβρωση εκφυλίστηκε. Η πορνεία γενικά και εδώ σε μας θα μας προβάλει πολλά ακόμα δύσκολα προβλήματα. Να επαναφέρουμε την πόρνη στην παραγωγική δουλειά, να βρούμε γι' αυτήν μια θέση στην κοινωνική οικονομία, να σε τι έγκειται το ζήτημα. Είναι όμως δύσκολο και περίπλοκο να το επιτύχουμε στις σημερινές συνθήκες της οικονομίας μας και γενικά των υφισταμένων όρων. Ορίστε, ένα μέρος του γυναικείου κινήματος, που ορθώνεται μπροστά μας σ' όλο το πλάτος του και απαιτεί τη λύση του ύστερα από την κατάχτηση της κρατικής εξουσίας από το προλεταριάτο. Αυτό το ζήτημα σε μας, στη Σοβιετική Ρωσία, θα μας δημιουργήσει πολλές ακόμα σκοτούρες. Ας γυρίσουμε όμως στη δική σας ειδική περίπτωση που έχουμε στη Γερμανία. Το κόμμα δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να βλέπει με απάθεια αυτές τις αντικανονικές ενέργειες των μελών του. Αυτό δημιουργεί συγχύσεις και σκορπάει τις δυνάμεις. Εσείς όμως προσωπικά τι κάνατε για να τις εμποδίσετε;

Προτού ακόμα προλάβω να απαντήσω, ο Λένιν συνέχισε:

-- Δεν τέλειωσε ακόμα, Κλάρα, ο κατάλογος των αμαρτιών σας. Μου είπαν ότι στις βραδιές ανάγνωσης και συζήτησης με τις εργάτριες εξετάζονται, ως επί το πλείστον, ζητήματα του φύλου και του γάμου, ως εάν αυτό αποτελούσε αντικείμενο υψίστης σημασίας για την πολιτική διαπαιδαγώγηση και τη διαφωτιστική δουλειά. Δεν πίστευα στ' αυτιά μου, όταν μου το είπαν. Το πρώτο κράτος της προλεταριακής δικτατορίας παλεύει με τους αντεπαναστάτες όλου του κόσμου. Η κατάσταση μέσα στην ίδια τη Γερμανία απαιτεί μεγίστη συσπείρωση όλων των προλεταριακών επαναστατικών δυνάμεων για την απόκρουση της αντεπανάστασης, που προβάλλει ολοένα και μεγαλύτερη πίεση. Και τον ίδιο καιρό οι δραστήριες κομμουνίστριες εξετάζουν τα ζητήματα του φύλου και το ζήτημα των μορφών του γάμου στο παρόν, στο παρελθόν και το μέλλον! Θεωρούν σαν πρώτιστο καθήκον τους να διαφωτίσουν την εργάτρια σ' αυτόν τον τομέα. Λένε πως τη μεγαλύτερη απήχηση βρήκε η μπροσούρα μιας Βιεννέζας κομμουνίστριας για τα ζητήματα του φύλου. Τι σαχλαμάρα είναι αυτή η φυλλάδα! Ο,τι σωστό βρίσκεται μέσα, οι εργάτες από πολύ πριν το έχουν διαβάσει στον Μπέμπελ, όπου όμως δεν είναι σε μορφή ανιαρή και ακατέργαστη όπως στην μπροσούρα, μα σε μορφή γοητευτική, που σε συναρπάζει, όλο επίθεση κατά της αστικής κοινωνίας. Η μπροσούρα αναφερόμενη στις φροϋδικές απόψεις παίρνει μια κάποια «επιστημονική» χροιά, αλλά αυτά όλα είναι ερασιτεχνικά φληναφήματα. Η θεωρία του Φρόυδ είναι τώρα, ως εκ του είδους της, μια μοντέρνα παραδοξολογία. Αντικρίζω με δυσπιστία τις θεωρίες του φύλου, που εκθέτονται σε άρθρα, σε αναλύσεις, σε μπροσούρες κλπ. με λίγα λόγια, σε κείνη την ειδική αρθρογραφία, που άνθισε πλούσια στο λιπασμένο έδαφος της αστικής κοινωνίας. Δεν τρέφω εμπιστοσύνη σε κείνους, που συνεχώς και επίμονα μένουν απορροφημένοι στα ζητήματα του φύλου, όπως ένας Ινδός φακίρης προσηλώνεται στον αφαλό του. Μου φαίνεται πως αυτή η αφθονία των θεωριών του φύλου, που στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι υποθέσεις, και μάλιστα συχνά αυθαίρετες, πηγάζει από προσωπικές ανάγκες. Ακριβώς από την τάση να δικαιολογήσουν στην αστική ηθική τη δική τους αντικανονική ή υπερβολική σεξουαλική ζωή και να εκλιπαρήσουν ανοχή για τον εαυτό τους. Για μένα αυτός ο καμουφλαρισμένος σεβασμός προς την αστική ηθική με διαθέτει τόσο εναντίον στα ζητήματα του φύλου, όπως και το ερωτικό πασπάτεμα. Οσο κι αν θέλει να εμφανιστεί η κίνηση αυτή σαν διαμαρτυρία και επαναστατική, ωστόσο σε τελευταία ανάλυση είναι απόλυτα αστική. Είναι μια εξαιρετικά αγαπημένη απασχόληση των διανοουμένων και των συγγενικών προς αυτούς στρωμάτων. Μέσα στο κόμμα, μέσα στο ταξικά συνειδητό, το αγωνιζόμενο προλεταριάτο, γι' αυτήν δεν υπάρχει θέση.

Στο σημείο αυτό έκανα την παρατήρηση ότι στις συνθήκες της κυριαρχίας της ατομικής ιδιοχτησίας και του αστικού καθεστώτος τα ζητήματα του φύλου και του γάμου κάνουν να ωριμάσουν ποικίλα καθήκοντα, οι προστριβές και τα βάσανα των γυναικών όλων των τάξεων και των στρωμάτων. Ο πόλεμος και οι συνέπειές του όξυναν εξαιρετικά για τις γυναίκες τις προστριβές και τα βάσανα, που υπήρχαν πρωτύτερα ακριβώς στον τομέα των σχέσεων ανάμεσα στα φύλα. Βγήκαν στο φανερό προβλήματα, που πριν τα κρύβανε από τις γυναίκες. Σ' αυτό προστίθεται και η ατμόσφαιρα της επανάστασης που άρχισε. Κλονίζεται σ' όλα τα σημεία του ο κόσμος των παλιών αισθημάτων και ιδεών. Αδυνατίζουν και σπάνε οι παλιές κοινωνικές σχέσεις. Ξεπροβάλλουν τα έμβρυα των νέων, μη διαμορφωμένων ακόμα ιδεολογικών προϋποθέσεων για τις σχέσεις του ανθρώπου προς τον άνθρωπο. Το ενδιαφέρον προς τα ζητήματα αυτά εξηγείται από την ανάγκη να ξεκαθαριστεί η κατάσταση, από μια ανάγκη προς νέους προσανατολισμούς. Σ' αυτό οφείλεται επίσης και η αντίδραση ενάντια στις παραποιήσεις και την απάτη της αστικής κοινωνίας. Οι αλλαγές των μορφών του γάμου και της οικογένειας στην πορεία της ιστορίας, σε εξάρτησή τους από την οικονομία, είναι ένα βολικό μέσο για το ξερίζωμα από το μυαλό των εργατριών της προκατάληψης για την αιωνιότητα της αστικής κοινωνίας. Μια ιστορικο-κριτική στάση απέναντί της πρέπει να φτάνει ανεπιφύλαχτα στη διάλυση του αστικού καθεστώτος, στο ξεσκέπασμα της ουσίας του και των συνεπειών που προκαλεί, συμπεριλαμβανομένου του στιγματισμού της απατεωνίστικης ηθικής. Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη. Η κάθε μαρξιστική ανάλυση που αφορά ένα σπουδαίο τμήμα του ιδεολογικού εποικοδομήματος της κοινωνίας, ένα σημαντικό κοινωνικό φαινόμενο οφείλει να οδηγεί στην ανάλυση του αστικού καθεστώτος και της βάσης του, της ατομικής ιδιοχτησίας, και κάθε τέτοια ανάλυση οφείλει να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι «πρέπει να καταστραφεί η Καρχηδόνα».

Ο Λένιν κουνούσε το κεφάλι χαμογελώντας.

-- Ωστε έτσι! Εσείς, ακριβώς σαν δικηγόρος υπερασπίζεστε τις συντρόφισσές σας και το κόμμα σας! Εννοείται, αυτό που λέτε, είναι δίκαιο. Για το λάθος όμως που έγινε στη Γερμανία, αυτό μπορεί στην καλύτερη περίπτωση να χρησιμεύσει για συγχώρηση, μα όχι για δικαιολογία. Το λάθος παραμένει λάθος. Μπορείτε εσείς να με βεβαιώσετε πως στη διάρκεια της ανάγνωσης και των συζητήσεων τα ζητήματα του φύλου και του γάμου εξετάζονται από την άποψη ενός συνεπούς, συνδεμένου με τη ζωή, ιστορικού υλισμού; Αυτό το πράγμα προϋποθέτει πολύπλευρες βαθιές γνώσεις, την πλέον ξεκάθαρη μαρξιστική αφομοίωση τεράστιου υλικού. Πού έχετε εσείς τώρα δυνάμεις για τέτοιο πράγμα; Αν είχατε τέτοιες δυνάμεις, ποτέ δε θα συνέβαινε ώστε μια μπροσούρα, σαν αυτή που λέμε, να χρησίμευε για διδαχτικό υλικό στις βραδιές ανάγνωσης και συζήτησης. Αντί να την κριτικάρουν, τη συνιστούν και τη διαδίδουν. Πού λοιπόν οδηγεί σε τελευταία ανάλυση αυτή η μη ικανοποιητική, η μη μαρξιστική συζήτηση; Στο να μην εκλαμβάνονται σαν μέρη του κύριου κοινωνικού ζητήματος τα ζητήματα του φύλου και του γάμου. Απεναντίας, το μεγάλο κοινωνικό ζήτημα αρχίζει να φαίνεται σαν εξάρτημα του ζητήματος του φύλου. Το πρωταρχικό περνάει σε δευτερεύουσα μοίρα. Αυτό όχι μόνο παρεμποδίζει το ξεκαθάρισμα αυτού του ζητήματος, μα συσκοτίζει γενικά τη σκέψη, συσκοτίζει την ταξική συνείδηση των εργατριών.

Εκτός απ' αυτό, θα κάνω ακόμα μια όχι περιττή παρατήρηση. Ηδη ο σοφός Σολομών έλεγε: «Καιρός παντί πράγματι». Πέστε μου, σας παρακαλώ, είναι τώρα ώρα να απασχολείτε τις εργάτριες επί μήνες ολόκληρους για το πώς αγαπούν και αγαπιούνται, για το πώς να κορτάρουν και να κορτάρονται; Και, εννοείται, πώς γίνονταν αυτά στο παρελθόν, πώς γίνονται τώρα και πώς θα γίνονται στο μέλλον και μάλιστα στους διάφορους λαούς. Και αυτό, παρακαλώ, το ονομάζουν με καμάρι ιστορικό υλισμό. Τώρα ο νους και ο λογισμός των εργατριών πρέπει να κατευθύνεται στην προλεταριακή επανάσταση. Αυτή θα δημιουργήσει τις βάσεις και για μια πραγματική ανανέωση των θεσμών του γάμου και των σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα. Τώρα όμως στην πρώτη σειρά προβάλλουν εντελώς άλλα προβλήματα κι όχι οι μορφές του γάμου στους νέγρους της Αυστραλίας, ούτε οι εσωοικογενειακοί γάμοι του αρχαίου κόσμου. Η ιστορία βάζει στην ημερήσια διάταξη για τον Γερμανό προλετάριο, όπως και πριν, το ζήτημα των Σοβιέτ, το ζήτημα της Συνθήκης των Βερσαλιών και της επίδρασής της πάνω στη ζωή των γυναικών, το ζήτημα της ανεργίας, του μεροκάματου που πέφτει, των φόρων και πολλά άλλα. Κοντολογίς, επιμένω στην άποψή μου πως δεν είναι σωστή, δεν είναι καθόλου σωστή αυτή η μέθοδος για την πολιτική και κοινωνική διαφώτιση των εργατριών. Πώς και δε μιλήσατε; Σεις έπρεπε ν' αντιτάξετε το κύρος σας ενάντια σ' αυτά.

Εξήγησα στον εφαρπασμένο φίλο μου πως δεν παρέλειψα καμιά ευκαιρία που να μην κάνω κριτική, που να μη διαφωνήσω με τις συντρόφισσες καθοδηγήτριες, να βγάζω και λόγους σε διάφορα μέρη. Εξάλλου, εκείνος γνωρίζει το ουδείς προφήτης εν τη εαυτού πατρίδι και μέσα στους συγγενείς του. Με την κριτική μου γέννησα την υποψία πως «είναι μέσα μου ακόμα δυνατές οι επιβιώσεις των σοσιαλδημοκρατικών θέσεων και του μικροαστισμού παλιάς μόδας». Ωστόσο, η κριτική έπιασε τόπο. Τα ζητήματα του φύλου και του γάμου δεν αποτελούν πια τα κεντρικά θέματα στους ομίλους και στις βραδιές συζητήσεων.

Ο Λένιν συνέχισε να ξετυλίγει το νήμα των σκέψεών του.

-- Ξέρω, ξέρω, είπε, σχετικά μ' αυτό, και με υποπτεύονται κάποτε για φιλισταϊσμό. Το αντιμετωπίζω όμως ήρεμα. Πάντα είναι τρομερά έξυπνα τα κιτρινόραμφα κλωσόπουλα, που μόλις βγήκαν από τ' αυγό των αστικών αντιλήψεων. Μας συμβαίνει να το υφιστάμεθα αυτό, αλλά δε σκοπεύουμε και «να διορθωθούμε». Και το νεολαιίστικο κίνημα υποφέρει από τις τωρινές απόψεις των ζητημάτων του φύλου και από το υπερβολικό ενδιαφέρον προς αυτά τα ζητήματα.

Ο Λένιν τόνισε ειρωνικά τη λέξη «τωρινές» και ταυτόχρονα σαν να έδειχνε αποστροφή.

-- Οπως με πληροφόρησαν, τα ζητήματα του φύλου αποτελούν επίσης το αγαπημένο αντικείμενο μελέτης των νεολαιίστικών σας οργανώσεων. Λένε πως δε φτάνουν οι ομιλητές πάνω σ' αυτό το ζήτημα. Αυτή η αηδία είναι εξαιρετικά επιζήμια για το νεολαιίστικο κίνημα, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Μπορεί μάλλον να συντελέσει σ' έναν υπέρμετρο ερεθισμό, σε υπόθαλψη της σεξουαλικής ζωής σε ορισμένα πρόσωπα και να επιφέρει υπόσκαψη της υγείας και των δυνάμεων των νέων. Οφείλουμε να παλέψουμε και ενάντια σ' αυτό το φαινόμενο. Εξάλλου, δεν είναι λίγα τα σημεία προσέγγισης του γυναικείου και του νεολαιίστικου κινήματος. Οι κομμουνίστριες συντρόφισσές μας πρέπει παντού να κάνουν μια σχεδιασμένη δουλειά από κοινού με τη νεολαία. Αυτό τις ανεβάζει, τις μεταφέρει από τον κόσμο της ατομικής μητρότητας στον κόσμο της κοινωνικής μητρότητας. Είναι απαραίτητο να βοηθάμε στην οποιαδήποτε αφύπνιση της κοινωνικής ζωής και δράσης των γυναικών, για να μπορέσουν να υπερνικήσουν τη στενότητα της μικροαστικής, ατομιστικής, οικιακής και οικογενειακής ψυχολογίας τους. Αλλά αυτό να γίνεται μαζί με τ' άλλα.

Και σε μας επίσης ένα σημαντικό τμήμα της νεολαίας ασχολείται επισταμένα «με την αναθεώρηση της αστικής αντίληψης και της αστικής ηθικής» στα ζητήματα του φύλου. Και, πρέπει να προσθέσω, ένα σημαντικό τμήμα της καλύτερης νεολαίας μας, που πραγματικά πολλά υπόσχεται. Το ζήτημα έχει όπως προ ολίγου υποδείξατε. Μέσα στην ατμόσφαιρα των συνεπειών του πολέμου και της επανάστασης, που άρχισε, γκρεμίζονται, χάνοντας την ανασταλτική τους δύναμη, οι παλιές ιδεολογικές αξίες. Οι νέες αξίες αποκρυσταλλώνονται βαθμιαία, με την πάλη. Επαναστατικοποιούνται οι αντιλήψεις σχετικά με τις σχέσεις του ανθρώπου προς τον άνθρωπο, σχετικά με τις σχέσεις του άντρα προς τη γυναίκα, επαναστατικοποιούνται και τα αισθήματα και οι σκέψεις. Ανάμεσα στο δικαίωμα του ατόμου και στο δικαίωμα της κολεχτίβας και, συνεπώς, και στις υποχρεώσεις του ατόμου μπαίνουν νέα σύνορα. Αυτό είναι μια αργή και συχνά πολύ οδυνηρή πορεία εξαφάνισης και γέννησης. Ολα αυτά αφορούν και τον τομέα των σεξουαλικών σχέσεων, γάμου, οικογένειας. Η αποσύνθεση, το σάπισμα, η βρωμιά του αστικού γάμου, με το δύσκολό του διαζύγιο, με την ελευθερία για το σύζυγο και τη σκλαβιά για τη σύζυγο, το επαίσχυντο ψεύδος της σεξουαλικής ηθικής και των σχέσεων προκαλούν στους καλύτερους ανθρώπους βαθύ αίσθημα αποτροπιασμού.

Η καταπίεση των νόμων του αστικού κράτους για το γάμο και την οικογένεια επιδεινώνει το κακό και οξύνει τις προστριβές. Είναι η καταπίεση της «ιεράς ατομικής ιδιοχτησίας». Αυτή εξαγιάζει την εξαγορά, την ποταπότητα, τη βρωμιά. Η κατά σύμβαση απατεωνιά της «τίμιας» αστικής κοινωνίας συμπληρώνει τα υπόλοιπα. Οι άνθρωποι ξεσηκώνονται ενάντια στη χυδαιότητα και στη διαστροφή που επικρατεί. Και σ' αυτή την εποχή, που γκρεμίζονται πανίσχυρα κράτη, που σπάνε οι παλιές σχέσεις κυριαρχίας, που αρχίζει να πεθαίνει ένας ολόκληρος κοινωνικός κόσμος, σ' αυτή την εποχή αλλάζουν γρήγορα τα αισθήματα του ξεχωριστού ατόμου. Μια υποκινητική δίψα για ποικιλία απολαύσεων γίνεται εύκολα ασυγκράτητη. Οι μορφές του γάμου και των σχέσεων των φύλων υπό την αστική έννοια δεν ικανοποιούν πια. Στον τομέα του γάμου και των σεξουαλικών σχέσεων ζυγώνει μια επανάσταση, επάξια της προλεταριακής. Εννοείται πως το εξαιρετικά μπερδεμένο κουβάρι των ζητημάτων, που βάζει η επανάσταση στην ημερήσια διάταξη, απασχολεί τόσο τις γυναίκες όσο και τη νεολαία. Και αυτές και εκείνη βασανίζονται πάρα πολύ από τη σημερινή ακαταστασία στον τομέα των σεξουαλικών σχέσεων. Η νεολαία ξεσηκώνεται ενάντια σ' αυτά με την προσιδιάζουσα στην ηλικία της ορμητικότητα. Αυτό είναι ευνόητο. Δε θα υπήρχε μεγαλύτερο ψεύδος, παρά αν αρχίζαμε να κηρύττουμε στη νεολαία τον καλογερίστικο ασκητισμό και την αγιότητα της βρωμερής αστικής ηθικής. Είναι όμως ζήτημα αν είναι καλό τα ζητήματα του φύλου, που αυτά τα χρόνια προβάλλουν έντονα από φυσιολογικές αιτίες, να γίνονται το επίκεντρο της ψυχικής κατάστασης της νεολαίας. Οι συνέπειες είναι κυριολεκτικά ολέθριες. Μπορείτε να ρωτήσετε γι' αυτό τη σ. Λίλινα. Αυτή θα έχει πείρα λόγω της ευρείας δουλειάς της στα διάφορα διαπαιδαγωγικά ιδρύματα και ξέρετε πως αυτή είναι πραγματική κομμουνίστρια δίχως προλήψεις.

-- Εννοείται πως «βασίζεται σε αρχές», και στηρίζεται τάχα στη θεωρία, η αλλαγή στάσης της νεολαίας στα ζητήματα της σεξουαλικής ζωής. Πολλοί ονομάζουν τη θέση τους «επαναστατική» και «κομμουνιστική». Αυτοί σκέφτονται ειλικρινά πως έτσι είναι. Αυτό, σε μένα το γέρο, δεν κάνει εντύπωση. Αν και εγώ λιγότερο παντός άλλου είμαι μελαγχολικός ασκητής, όμως σε μένα η λεγόμενη «νέα σεξουαλική ζωή» της νεολαίας, και συχνά και των μεγάλων, μου φαίνεται πολύ συχνά εντελώς αστική, μου φαίνεται μια παραλλαγή του αγαθού αστικού οίκου ανοχής. Ολα αυτά δεν έχουν τίποτα το κοινό με τον ελεύθερο έρωτα, όπως τον καταλαβαίνουμε εμείς, οι κομμουνιστές. Εσείς φυσικά ξέρετε, περίφημη θεωρία, ότι τάχα στην κομμουνιστική κοινωνία για να ικανοποιήσεις τους σεξουαλικούς σου πόθους και την ερωτική σου ανάγκη θα είναι τόσο απλό και ασήμαντο σαν να πίνεις ένα ποτήρι νερό. Η νεολαία μας απ' αυτή τη θεωρία του «ποτηριού με νερό» λύσσαξε, κυριολεκτικά λύσσαξε. Η θεωρία αυτή έγινε η κακή μοίρα πολλών αγοριών και κοριτσιών. Οι οπαδοί της ισχυρίζονται πως η θεωρία αυτή είναι μαρξιστική. Ευχαριστώ πολύ, για έναν τέτοιο «μαρξισμό» που συνδέει άμεσα, απευθείας και εξολοκλήρου, αποκλειστικά και μόνο εκ της οικονομικής βάσης, όλα τα φαινόμενα και τις αλλαγές που συντελούνται στο ιδεολογικό εποικοδόμημα της κοινωνίας. Το ζήτημα όμως δεν είναι καθόλου τόσο απλό. Υπάρχει κάποιος Φρίντριχ Ενγκελς που προ πολλού ήδη καθόρισε αυτή την αλήθεια, που αφορά τον ιστορικό υλισμό.

Θεωρώ τη θεωρία του «ποτηριού με νερό» απολύτως μη μαρξιστική και επιπλέον αντικοινωνική. Στη σεξουαλική ζωή εκδηλώνεται όχι μόνο εκείνο που δίνεται απ' τη φύση αλλά και εκείνο που επιπλέον εισάγεται απ' τον πολιτισμό, ανεξάρτητα αν είναι ανώτερο ή κατώτερο. Ο Ενγκελς, στην «Καταγωγή της οικογένειας», υποδείχνει πόσο σοβαρό είναι να εξελιχθεί και να ραφιναριστεί ο σεξουαλικός έρωτας. Οι σχέσεις ανάμεσα στα φύλα δεν είναι απλώς έκφραση παιχνιδιού ανάμεσα στην κοινωνική οικονομία και στη φυσική ανάγκη. Δε θα ήταν μαρξισμός, μα ορθολογιστική στενοκεφαλιά, αν επιδιώκαμε να αναγάγουμε άμεσα στην οικονομική βάση της κοινωνίας την αλλαγή αυτών των σχέσεων, καθεαυτών, αποσπασμένων απ' τη γενική σύνδεσή τους με την όλη ιδεολογία. Εννοείται, η δίψα απαιτεί ικανοποίηση. Μπορεί όμως ένας ομαλός κοινωνικός άνθρωπος κάτω από ομαλές συνθήκες να ξαπλώσει στο δρόμο μέσα στη λάσπη και να πιει νερό απ' το βάλτο; 'Η ακόμα και από ένα ποτήρι που στις άκρες του ακούμπησαν δεκάδες χείλια; Μα το σπουδαιότερο απ' όλα είναι η κοινωνική πλευρά. Το να πίνεις νερό είναι πραγματικά ατομική σου υπόθεση. Στον έρωτα όμως συμμετέχουν δύο, και γεννιέται τρίτος, η νέα ζωή. Εδώ περικλείεται το κοινωνικό συμφέρον, δημιουργείται η υποχρέωση απέναντι στην κολεχτίβα.

-- Σαν κομμουνιστής δεν τρέφω ούτε την παραμικρότερη συμπάθεια προς τη θεωρία του «ποτηριού με νερό», έστω κι αν είναι στολισμένη με την ταμπέλα του «απελευθερωμένου έρωτα». Κι ακόμα δεν είναι ούτε νέα, ούτε και κομμουνιστική. Πιθανόν να θυμάστε που τη θεωρία αυτή τη διακήρυσσαν στη λογοτεχνία των σαλονιών, στα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα, σαν «χειραφέτηση της καρδιάς». Η μπουρζουαζία τη μετέτρεψε στην πράξη σε χειραφέτηση του σώματος. Το κήρυγμα εκείνου του καιρού ήταν πιο έξυπνο απ' ό,τι τώρα, τι γίνεται στην πράξη δεν μπορώ να κρίνω.

Δεν είναι που θέλω με την κριτική μου να κηρύξω τον ασκητισμό. Ούτε μου πέρασε απ' το νου. Ο κομμουνισμός πρέπει να φέρνει μαζί του όχι τον ασκητισμό, αλλά τη χαρά της ζωής και τη ζωτικότητα, που δημιουργεί και η πληρότητα της ερωτικής ζωής. Εχω τη γνώμη όμως πως η συχνά παρατηρούμενη τώρα πέραν των ορίων σεξουαλική ζωή δε συνεπιφέρει τη χαρά και τη ζωτικότητα, μα, απεναντίας, τις λιγοστεύει. Σε καιρό επανάστασης, αυτό είναι άσχημο, πολύ άσχημο.

Για τη νεολαία ιδιαίτερα είναι απαραίτητη η χαρά και η ζωτικότητα. Υγιεινό σπορ - γυμναστική, κολύμπι, εκδρομές, κάθε λογής φυσική αγωγή, ποικιλία πνευματικών ενδιαφερόντων, μελέτη, ανάλυση, έρευνα και όλα αυτά κατά το δυνατόν μαζί! Ολα αυτά δίνουν στη νεολαία περισσότερα απ' ό,τι συνεχείς λόγοι και συζητήσεις για τα ζητήματα του φύλου και των λεγόμενων «απολαύσεων της ζωής». Νους υγιής εν σώματι υγιεί. Ούτε καλόγηρος, ούτε Δον Ζουάν, αλλά ούτε και Γερμανός φιλισταίος, σαν μέση οδός. Εσείς εξάλλου γνωρίζετε το νεαρό σύντροφο Χιζ. Είναι ένας θαυμάσιος νέος με μεγάλα χαρίσματα! Φοβούμαι πως απ' αυτόν δε θα βγει παρ' όλα αυτά τίποτα της προκοπής. Μαινόμενος ρίχνεται από τη μια ερωτική ιστορία στην άλλη. Αυτό δε βοηθάει ούτε για την πολιτική πάλη, ούτε για την επανάσταση. Δεν μπορώ επίσης να εγγυηθώ πως είναι σίγουρες και σταθερές στην πάλη κείνες οι γυναίκες που οι ατομικές τους υποθέσεις περιπλέκονται με την πολιτική ή οι άντρες που τρέχουν πίσω από κάθε ποδόγυρο και αφήνουν να τους τυλίξει το κάθε θηλυκό. Οχι, όχι, αυτά δεν ταιριάζουν με την επανάσταση.

Ο Λένιν σηκώθηκε απότομα χτυπώντας το χέρι πάνω στο τραπέζι και έκανε μερικά βήματα στο δωμάτιο.

-- Η επανάσταση απαιτεί από τις μάζες, απ' το άτομο συγκέντρωση, ένταση των δυνάμεων. Δεν ανέχεται τις οργιακές καταστάσεις, σαν εκείνες που είναι συνήθειες στους ήρωες και τις ηρωίδες της λογοτεχνίας της παρακμής του Ντ. Ανούντσιο. Η έλλειψη αυτοκυριαρχίας στη σεξουαλική ζωή είναι αστική: Είναι σημάδι αποσύνθεσης. Το προλεταριάτο είναι τάξη που ανεβαίνει. Δεν έχει ανάγκη από μεθύσι που θα το αποβλάκωνε ή θα το ερέθιζε. Δεν του χρειάζεται ούτε το μεθύσι του σεξουαλικού εκτραχηλισμού, ούτε το μεθύσι με αλκοόλ. Δεν του επιτρέπεται και δε θέλει να ξεχάσει την ποταπότητα, τη βρωμιά και τη βαρβαρότητα του καπιταλισμού. Αντλεί τα ισχυρότερα κίνητρα για πάλη από την κατάσταση της τάξης του, απ' το κομμουνιστικό ιδανικό. Του χρειάζονται ξεκάθαρα πράγματα, ξεκάθαρα και πάλι ξεκάθαρα. Γι' αυτό, επαναλαμβάνω, δε θα πρέπει να υπάρχει κανένα αδυνάτισμα, καμιά εξάντληση και καταστροφή δυνάμεων. Αυτοκυριαρχία, αυτοπειθαρχία - όχι υποδούλωση. Αυτά χρειάζονται και στον έρωτα. Να με συγχωρέσετε όμως, Κλάρα. Ξέκλινα πολύ από το αρχικό σημείο της συνομιλίας μας. Γιατί δε με ανακαλέσατε στην τάξη; Η ανησυχία με ανάγκασε να μιλήσω πολύ. Πολύ με απασχολεί το μέλλον της νεολαίας μας. Αυτή αποτελεί ένα μέρος της επανάστασης. Και αν οι επιζήμιες εκδηλώσεις της αστικής κοινωνίας αρχίσουν να μεταδίδονται και στον κόσμο της επανάστασης, τόσο πλατιά, όσο πλατιά απλώνονται οι ρίζες μερικών αγριόχορτων, τότε καλύτερα να τις αντιπολεμήσουμε έγκαιρα. Εξάλλου και τα ζητήματα που θίξαμε αποτελούν επίσης μέρος του γυναικείου προβλήματος.

Ο Λένιν μιλούσε πολύ ζωηρά και πειστικά. Ενιωθα πως η κάθε λέξη του έβγαινε από τα κατάβαθα της ψυχής του. Αυτό το επιβεβαίωνε η έκφραση του προσώπου του. Κάπου κάπου με μια απότομη χειρονομία υπογράμμιζε τη σκέψη του. Εμενα κατάπληκτη, πώς ο Λένιν παράλληλα με τα πιο σπουδαία πολιτικά ζητήματα, έδινε τόση μεγάλη προσοχή και στα μεμονωμένα φαινόμενα και τα ανέλυε. Και όχι μόνο τα φαινόμενα στη Σοβιετική Ρωσία, μα και στα καπιταλιστικά κράτη. Σαν βαθυστόχαστος μαρξιστής, συνελάμβανε το μεμονωμένο, όπου και μ' οποιαδήποτε μορφή κι αν εκδηλωνόταν, στη σύνδεσή του με το μεγάλο, με το σύνολο, εκτιμώντας τη σημασία του γι' αυτό το σύνολο. Η θέλησή του, ο σκοπός της ζωής του, κατευθυνόταν ολοκληρωτικά χωρίς ταλαντεύσεις, σαν ακατάβλητη δύναμη της φύσης, σ' ένα πράγμα, στην επιτάχυνση της επανάστασης σαν υπόθεσης των μαζών. Ολα τα εκτιμούσε ανάλογα με την επίδραση που θα μπορούσαν να ασκήσουν στις συνειδητές μαχητικές δυνάμεις της επανάστασης, τόσο στις εθνικές όσο και στις διεθνείς, καθώς υπολογίζοντας απόλυτα τα ιστορικά δεδομένα των ιδιομορφιών στις διάφορες χώρες και τα ξεχωριστά στάδια ανάπτυξής τους, είχε πάντα μπρος στα μάτια του την ενιαία αδιαίρετη παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση.

-- «Πόσο λυπάμαι, σύντροφε Λένιν, πετάχτηκα, που τα λόγια σας δεν τα άκουσαν εκατοντάδες, χιλιάδες άνθρωποι. Εσείς εξάλλου ξέρετε πως δε χρειάζεται να πείσετε εμένα. Πόσο σπουδαίο όμως θα ήταν, αν άκουγαν τη γνώμη σας και οι φίλοι και οι εχθροί!» (...)

Οι θέσεις πρέπει να υπογραμμίζουν έντονα πως η πραγματική απελευθέρωση της γυναίκας είναι δυνατή μόνο μέσω του κομμουνισμού. Πρέπει να ξεκαθαριστεί ριζικά το ζήτημα της αδιάσπαστης σύνδεσης που υπάρχει ανάμεσα στην κατάσταση της γυναίκας, ως ανθρώπου και μέλους της κοινωνίας, και στην ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Ετσι θα ξεχωρίσουμε για καλά από το αστικό κίνημα για τη «χειραφέτηση της γυναίκας». Αυτό θέτει επίσης τις βάσεις για την εξέταση του γυναικείου ζητήματος ως τμήματος του κοινωνικού, εργατικού ζητήματος, και επιτρέπει έτσι να το συνδέσουμε γερά με τον προλεταριακό ταξικό αγώνα και την επανάσταση. Το γυναικείο κομμουνιστικό κίνημα πρέπει κι αυτό να είναι μαζικό, πρέπει να είναι μέρος του γενικού μαζικού κινήματος, όχι μόνο του κινήματος των προλετάριων, μα όλων των εκμεταλλευομένων και καταπιεζομένων, όλων των θυμάτων του καπιταλισμού. Εκεί έγκειται η σημασία του γυναικείου κινήματος για τον ταξικό αγώνα του προλεταριάτου και για το ιστορικό του δημιουργικό καθήκον: Τη δημιουργία της κομμουνιστικής κοινωνίας. Μπορούμε με το δίκιο μας να είμαστε περήφανοι για το ότι το άνθος των γυναικών - επαναστατριών βρίσκεται στο κόμμα μας, στην Κομμουνιστική Διεθνή. Αυτό όμως ακόμα δεν έχει αποφασιστική σημασία. Πρέπει να τραβήξουμε τα εκατομμύρια των εργαζόμενων γυναικών στην πόλη και στο χωριό να συμμετάσχουν στην πάλη μας, και ιδιαίτερα στο έργο της κομμουνιστικής αναδιοργάνωσης της κοινωνίας. Χωρίς τις γυναίκες δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικό μαζικό κίνημα.

Από τις αντιλήψεις μας στον ιδεολογικό τομέα βγαίνουν και τα οργανωτικά μέτρα. Κανενός είδους ξεχωριστές οργανώσεις των κομμουνιστριών! Η κομμουνίστρια είναι τέτοιο μέλος του κόμματος, όπως και ο κομμουνιστής, με τις ίδιες υποχρεώσεις και δικαιώματα. Πάνω σ' αυτό δεν μπορούν να υπάρχουν κανενός είδους διχογνωμίες. Δεν πρέπει ωστόσο να κλείνουμε τα μάτια μπροστά στα γεγονότα. Το κόμμα πρέπει να έχει όργανα, εργατικές ομάδες, επιτροπές, τμήματα ή όπως αλλιώς τις πούμε, που το βασικό τους καθήκον θα είναι να αφυπνίζουν τις πλατιές μάζες των γυναικών, να τις συνδέουν με το κόμμα και να τις κρατάνε κάτω από την επιρροή του. Γι' αυτό είναι, εννοείται, απαραίτητο να διεξάγουμε απόλυτα συστηματική δουλειά μέσα σ' αυτές τις γυναικείες μάζες. Πρέπει να διαφωτίζουμε τις γυναίκες, που βγήκαν απ' την παθητικότητα, να τις στρατολογούμε και να τους δίνουμε τα εφόδια για τον προλεταριακό ταξικό αγώνα κάτω από την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Εχω συνάμα υπόψη μου όχι μόνο τις προλετάρισσες, που δουλεύουν στα εργοστάσια ή στην κουζίνα του σπιτιού. Αναλογίζομαι και τις αγρότισσες, τις γυναίκες των διαφόρων μικροαστικών στρωμάτων. Ολες αυτές είναι επίσης θύματα του καπιταλισμού και έγιναν περισσότερο από κάθε άλλη φορά θύματά του από τον καιρό του πολέμου. Από την ψυχοσύνθεσή του όλος αυτός ο γυναικείος κόσμος δείχνει αδιαφορία στην πολιτική, είναι ακοινώνητες, καθυστερημένες, είναι στενός ο κύκλος δράσης τους, όλος ο τρόπος της ζωής τους. Ετσι έχουν τα πράγματα. Θα ήταν ανοησία, μεγάλη ανοησία, αν δεν το προσέχαμε αυτό. Μας χρειάζονται δικά μας όργανα, που να κάνουν δουλειά μέσα σ' αυτές, μας χρειάζονται ειδικές οργανωτικές μορφές και μέθοδοι ζύμωσης. Αυτό δεν είναι υπεράσπιση των «δικαιωμάτων της γυναίκας», κατά τον τρόπο των αστών, είναι εφαρμοσμένη επαναστατική σκοπιμότητα...