Associated Press

Εκσκαφέας που οδηγεί διαδηλωτής εισβάλλει στο κτίριο της κρατικής τηλεόρασης

Οι πολυποίκιλες πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές πιέσεις, αλλά και ασφυκτικές παρεμβάσεις της Δύσης στην εσωτερική κατάσταση της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας οδήγησαν καταλυτικά στις ραγδαίες και επικίνδυνες πολιτικές εξελίξεις, που διαδραματίζονται στη Σερβία από νωρίς χτες το απόγευμα... Οσο για τις αφορμές που οδήγησαν σ' αυτές τις ραγδαίες εξελίξεις, δύο γεγονότα προβάλλουν ως καταλυτικά για τις επεισοδιακές συγκεντρώσεις οπαδών της αντιπολίτευσης, καταλήψεις κυβερνητικών κτιρίων και των εικόνων αναρχίας και χάους, που διαδραματίζονταν για ώρες στους δρόμους του Βελιγραδίου. Αφ' ενός, η απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου για μερική ακύρωση ή και συνολική επανάληψη των προεδρικών εκλογών της 24ης Σεπτέμβρη. Αφ' ετέρου, η εκπνοή του τελεσιγράφου της «Σερβικής Δημοκρατικής Αντιπολίτευσης» προς τον Γιουγκοσλάβο Πρόεδρο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς για αναγνώριση της νίκης του Βόγισλαβ Κοστούνιτσα στις 16.00 χτες το απόγευμα (τοπική ώρα). Αυτές οι δύο εξελίξεις φάνηκαν να αλλάζουν ριζικά την κατάσταση στη Σερβία και να δημιουργούν κλίμα ρευστότητας και σύγχυσης, με ενδεχόμενες επικίνδυνες επιπτώσεις για τη γενικότερη περιοχή των Βαλκανίων. Μέσα σ' αυτό το κλίμα σύγχυσης, είδαν το φως της δημοσιότητας αμφιλεγόμενες πληροφορίες για την κατεύθυνση ορισμένων αρμάτων μάχης και στρατιωτικών οχημάτων προς το Βελιγράδι, αλλά και στοιχεία που ανέφεραν τον τραυματισμό «αρκετών δεκάδων ατόμων» (πρακτορείο ΜΠΕΤΑ) ή ακόμη και για το θάνατο δύο άλλων (δίκτυο BBC)...

Associated Press

Διαδηλωτές ξεσπούν σε αυτοκίνητο της αστυνομίας

«Καλούμε όλο τον κόσμο να αποδεχτεί ειρηνικά και με αξιοπρέπεια τα αποτελέσματα των εκλογών. Κάνουμε έκκληση στο στρατό και στην αστυνομία να κάνει ό,τι δυνατόν για να εξασφαλίσει την ειρηνική μετάβαση της εξουσίας», είπε ο Βόγισλαβ Κοστούνιτσα στα πρώτα λεπτά της ομιλίας του. Σε άλλο σημείο, ο Κοστούνιτσα απέδωσε στον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς τη βασική ευθύνη για τις περσινές ΝΑΤΟικές επιδρομές κατά της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας και την παρουσία ΝΑΤΟικών στρατευμάτων στο Κοσσυφοπέδιο, ισχυριζόμενος πως τίποτε απ' αυτά δε θα είχε γίνει, «εάν δεν ήταν στην εξουσία ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς»...

Αμέσως μετά, απηύθυνε μήνυμα στη Δύση για άρση των οικονομικών κυρώσεων, λέγοντας: «Η Σερβία θα γίνει αυτό που ήταν πάντα, μέρος της Ευρώπης. Αυτό είναι το μήνυμά μου στην Ευρώπη και σ' ολόκληρο τον δημοκρατικό κόσμο: Κάτω οι κυρώσεις. Εδώ έχουμε δημοκρατία. Είμαστε ακόμη στις τελευταίες στιγμές της Σερβίας της εποχής του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, αλλά θα το ξεπεράσουμε και θα υπερασπιστούμε τη νίκη μας».

Associated Press

Το κτίριο της τηλεόρασης στις φλόγες

Αργότερα, ο Ζόραν Τζίντζιτς (γνωστός και ως «μάνατζερ» των κινητοποιήσεων της σερβικής δημοκρατικής αντιπολίτευσης), μιλώντας σε ιδιωτικό γερμανικό ραδιοσταθμό, υποστήριξε πως, μεταξύ άλλων, ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς «έχασε και τον έλεγχο της αστυνομίας και του στρατού» και διαβεβαίωσε πως ο Κοστούνιτσα «είναι πρόεδρος της χώρας». Οπως είπε ο Τζίντζιτς χαρακτηριστικά στο ραδιοσταθμό «Hit Radio FFH»: «Η πλειοψηφία του λαού είναι πλέον μαζί μας... Δεν υπάρχει αμφιβολία πως θα νικήσουμε. Ο Κοστούνιτσα είναι πρόεδρός μας και εάν ο Μιλόσεβιτς δεν το αποδεχτεί, θα έχει εναντίον του εκατομμύρια ανθρώπους όχι πλέον με παθητική αλλά ενεργητική στάση»(!).

Την ίδια στιγμή, στο κυβερνητικό μέτωπο τηρούνταν σιγή, με έκδηλη την προσπάθεια αρκετών κυβερνητικών αξιωματούχων να αποφύγουν άμεσα σχόλια για τις ραγδαίες εξελίξεις στο Βελιγράδι. Εντούτοις, χαρακτηριστική ήταν η ανακοίνωση που εξέδωσε χτες το απόγευμα το Σερβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, που επέρριψε στους υποστηρικτές της αντιπολίτευσης την ευθύνη για τις χτεσινές εικόνες βίας και σύγχυσης στο Βελιγράδι, αναφέροντας πως «μόνο με δημοκρατία δε μοιάζουν οι πυρκαγιές, λεηλασίες και καταστροφές δημόσιων κτιρίων...».

Εντούτοις, στην ανακοίνωση υπάρχει η ρητή διαβεβαίωση πως θα καταβληθεί αγώνας για την «επιστροφή σε μία ειρηνική ζωή», σημειώνοντας: «Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Σερβίας, με όλες τις εξουσίες και θεσμούς που διαθέτει, θα παλέψει να τερματιστούν η βία και οι καταστροφές και για την επιστροφή της χώρας σε μία ειρηνική ζωή... Δεν είναι δημοκρατία η καταστροφή των μέσων παραγωγής ηλεκτρισμού, η καταστροφή υλικού, τα οδοφράγματα, το σταμάτημα της παραγωγής».

Εννοείται ότι για πολλές ώρες χτες έκαναν την εμφάνισή τους διάφορες φήμες, όχι μόνο για τις αντιδράσεις, αλλά και για την άμεση τύχη του Γιουγκοσλάβου Προέδρου...

Επίκεντρο των εξελίξεων αναδεικνύεται το Βελιγράδι, όπου από νωρίς χτες το απόγευμα έως και αργά χτες βράδυ άρχισαν να καταφθάνουν εκεί δεκάδες χιλιάδες πολίτες από σχεδόν κάθε μεγάλο αστικό κέντρο της χώρας. Νωρίτερα, κυριαρχούσαν ώρες χάους, σύγχυσης και καταστροφής, με κεντρικά γεγονότα τις καταλήψεις, μεταξύ άλλων, των κτιρίων του ομοσπονδιακού κτιρίου της κρατικής ραδιοτηλεόρασης, αλλά και δύο ιδιωτικών ραδιοσταθμών που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση...

Εικόνες χάους μεταδίδονταν χτες για αρκετές ώρες από τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία με βεβαιωμένα γεγονότα την εκδήλωση πυρκαγιών και κατάληψη των κτιρίων του Κοινοβουλίου και της κρατικής ραδιοτηλεόρασης. Πληροφορίες ανέφεραν επίσης πως διαδηλωτές επιχείρησαν να καταλάβουν το κτίριο του υπουργείου Εσωτερικών και ορισμένα αστυνομικά τμήματα. Πάντως, οι τελευταίες πληροφορίες που μετέδιδαν αργά το βράδυ τα ειδησεογραφικά πρακτορεία, έφεραν δεκάδες χιλιάδες Σέρβους πολίτες να καταφθάνουν στο Βελιγράδι από κάθε μεγάλο αστικό κέντρο ή και την περιφέρεια της χώρας...

Σύμφωνα με το ραδιοσταθμό της αντιπολίτευσης Β-92, η πυρκαγιά στο ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο κατασβέστηκε νωρίς χτες το βράδυ με εμφανείς καταστροφές σε διάφορα τμήματα του κτιρίου. Επίσης μεταδόθηκε η κατάληψη του Κοινοβουλίου από υποστηριχτές της αντιπολίτευσης, αλλά και η δράση «ομάδων νεαρών μεθυσμένων ατόμων, εκ των οποίων ορισμένοι οπλοφορούσαν», που, σύμφωνα με τηλεγράφημα του Ασοσιέιτεντ Πρες, κυκλοφορούσαν στο Κοινοβούλιο, λεηλατώντας και καταστρέφοντας ό,τι μπορούσαν, όπως επίσημα έγγραφα, κοινοβουλευτικά έδρανα, πορτρέτα του Μιλόσεβιτς, ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Λίγη ώρα πριν καταληφθεί το κτίριο της κρατικής ραδιοτηλεόρασης, εκδηλωθεί πυρκαγιά και σιγήσουν για ώρες τα κρατικά ΜΜΕ, η σερβική τηλεόραση είχε μεταδώσει σχόλιο, κατά το οποίο «ο τρόμος και χάος επικρατούσε στο Βελιγράδι με διάφορα άτομα να επιτίθενται σε όποιον έβλεπαν»...

Η κατάληψη του κτιρίου έγινε, σύμφωνα με ξένα πρακτορεία, όταν μία ομάδα διαδηλωτών που επέβαινε σε μία μπουλντόζα εισέβαλε στο κτίριο, ανοίγοντας το δρόμο και σε άλλους να εισέλθουν στο χώρο. Οι εκεί αστυνομικές δυνάμεις αναφέρθηκε πως είτε απομακρύνθηκαν από την πίσω πόρτα, ή ορισμένοι εξ αυτών συμπαρατάχτηκαν και ενώθηκαν με το πλήθος των υποστηριχτών της αντιπολίτευσης.

Το Ασοσιέιτεντ Πρες, αλλά και το ανεξάρτητο σερβικό πρακτορείο ΜΠΕΤΑ, επικαλούμενα αυτόπτες μάρτυρες, έκαναν λόγο για «δεκάδες τραυματίες», δίχως να διευκρινίζουν τις συνθήκες κάτω απ' τις οποίες αυτά τα άτομα τραυματίστηκαν. Δεν είναι πάντως σαφές ότι οι περισσότεροι απ' τους «δεκάδες τραυματίες» υπέστησαν τραύματα από αστυνομικές δυνάμεις, καθώς ως επί το πλείστον η αστυνομία του Βελιγραδίου φάνηκε να αποστασιοποιείται από τα γεγονότα, ενώ υπήρξαν και αυτόπτες μάρτυρες που υποστήριζαν πως σε αρκετές περιπτώσεις αστυνομικοί συμπαρατάσσονταν στο πλευρό των διαδηλωτών.

Επιπλέον, δεν έγινε δυνατόν να διασταυρωθεί η πληροφορία για δύο νεκρούς, που μετέδωσε ανταποκριτής του ΒΒC, επικαλούμενος δήλωση τραυματιοφορέα.

Αργότερα χτες βράδυ, το κρατικό πρακτορείο ΤΑΝΓΙΟΥΝΓΚ εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία πληροφορεί το σερβικό λαό πως «τάσσεται στο πλευρό του»...

Η κατ' αρχήν απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου σε σχέση με την ένσταση που υπέβαλε η «Σερβική Δημοκρατική Αντιπολίτευση» για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών της 25ης Σεπτέμβρη δημιούργησε σύγχυση, καθώς έκανε λόγο για μερική ακύρωση και επανάληψη των προεδρικών εκλογών. Αργότερα, όμως, ο πρόεδρος του Σώματος Μίλουτιν Σρέντιτς, μιλώντας στη βουλγαρική υπηρεσία του ραδιοσταθμού «Ελεύθερη Ευρώπη», έκανε καθαρά λόγο για συνολική επανάληψη των γιουγκοσλαβικών προεδρικών εκλογών. Κατά ορισμένους, αυτή η εξέλιξη υπήρξε καταλυτική, καθώς απ' την πρώτη κιόλας στιγμή, ο Βόγισλαβ Κοστούνιτσα απέρριψε το ενδεχόμενο «θετικών εντυπώσεων ή εξελίξεων», κάνοντας λόγο για μία ακόμη παγίδα των ανθρώπων του Μιλόσεβιτς, η οποία «δεν μπορεί να σταματήσει μία πολιτική επανάσταση»...

Για την ιστορία και μόνον, η σχετική ανακοίνωση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, όπως μεταδόθηκε από το ΤΑΝΓΙΟΥΝΓΚ, ανέφερε: «Το ΟΣΔ, σε συνεδρίασή του στις 4 Οκτώβρη, αποφάσισε ομόφωνα την ακύρωση μέρους της ψηφοφορίας, της καταμέτρησης των αποτελεσμάτων και των αποτελεσμάτων που ανακοινώθηκαν στις εκλογές της 24ης Σεπτέμβρη για την εκλογή του Προέδρου της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας».

Αργότερα, ο πρόεδρος του Σώματος, Μίλουτιν Σρέντιτς, μιλώντας στη βουλγαρική υπηρεσία του ραδιοσταθμού «Ελεύθερη Ευρώπη», προέβλεψε ακύρωση των αποτελεσμάτων και επανάληψη των προεδρικών εκλογών εν ευθέτω χρόνω μέχρι τη λήξη της θητείας του Γιουγκοσλάβου Προέδρου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, τον Ιούλιο του 2001!

Οπως φάνηκε - και εκ των υστέρων... - τρόπον τινά η απόφαση αυτή αναμενόταν από τη «Σερβική Δημοκρατική Αντιπολίτευση». Αυτό διαφάνηκε από την απάντηση του Βόγισλαβ Κοστούνιτσα που αναφερόμενος στην απόφαση του Συνταγματικού Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου σημείωσε σχετικώς:

«Με την πρώτη ματιά μπορεί να μοιάζει με παραχώρηση εκ μέρους του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, όμως, φοβάμαι πως είναι μία μεγάλη παγίδα και γι' αυτό δεν υπάρχει λόγος να επικρατήσει ευφορία»...Ο Κοστούνιτσα, κατέληξε, λέγοντας ότι «ο Μιλόσεβιτς είναι πιο αδύναμος παρά ποτέ, πράγμα που φαίνεται απ' το γεγονός ότι χρησιμοποιεί διάφορα τεχνάσματα για να κερδίσει χρόνο, ενώ τίποτε δε θα σταματήσει τη βαθιά πολιτική επανάσταση στην ΟΔ Γιουγκοσλαβίας».

Associated Press

Το Κοινοβούλιο στις φλόγες

Ελάχιστη ώρα αφ' ότου τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα διέκοπταν την κανονική ροή των προγραμμάτων τους για να μεταδώσουν τις εξελίξεις από τη Γιουγκοσλαβία και ενώ τα ειδησεογραφικά πρακτορεία είχαν... πάρει φωτιά, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, μιλώντας στους ανταποκριτές του Λευκού Οίκου στο Ρόουζ Γκάρντεν, ξεκαθάρισε ότι στηρίζει την κινητοποίηση της αντιπολίτευσης, αλλά δε θα προκρίνει μια στρατιωτική επιχείρηση υπέρ της.

Θα ήταν ανάρμοστο οι ΗΠΑ να επέμβουν στρατιωτικά, είπε ο Κλίντον, σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Associated Press, Τέρενς Χαντ. Ο Αμερικανός Πρόεδρος χαρακτήρισε «σκληρή δικτατορία» τη γιουγκοσλαβική κυβέρνηση υπό τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, προσθέτοντας «νομίζω ότι ο λαός (της Γιουγκοσλαβίας) προσπαθεί να πάρει πίσω τη χώρα του, και υποστηρίζουμε τη δημοκρατία και τη βούληση του σερβικού λαού». Είπε επίσης ότι «το μόνο που θέλουμε για το σερβικό λαό (είναι)... το δικαίωμα να εκλέγουν ελεύθερα τους ηγέτες τους».

Οταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο, αν οι ΗΠΑ θα επέμβουν στρατιωτικά, ο Κλίντον απάντησε: «νομίζω ότι δεν είναι μια περίπτωση όπου αρμόζει στρατιωτική επέμβαση», αλλά ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον είχε η συλλογιστική του γι' αυτό: δε θα κάναμε κάτι τέτοιο, είπε, διότι αυτό θα ισχυροποιούσε τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

Ο ίδιος εμφανίστηκε «πεπεισμένος» ότι «οι δημοκρατικές δυνάμεις» θα νικήσουν στη Γιουγκοσλαβία: «Ο λαός της Γιουγκοσλαβίας έκανε σαφή τη βούλησή του», όταν «ψήφισε ειρηνικά και ήρεμα και τώρα την εκδηλώνει στους δρόμους γιατί υπήρξε μια προσπάθεια να κλαπεί η ψήφος του. Αν η διεθνής κοινότητα συμπαραστέκεται στην (προσπάθεια για) ελευθερία, δημοκρατία, τη λαϊκή βούληση, νομίζω ότι θα υπερισχύσουν. Αυτό συνέβη σε όλη την Ανατολική Ευρώπη». Καθώς, τόνισε, ο κόσμος κινείται προς την «ελευθερία και τη δημοκρατία, και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να υποστηρίξουν αυτές τις δυνάμεις και το κάνουμε ενεργά».

Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, Βόγισλαβ Κοστούνιτσα, είπε ο Κλίντον, «κέρδισε ξεκάθαρα τις εκλογές». Αν και ο Κοστούνιτσα, δήλωσε, έχει σοβαρές διαφορές με τις ΗΠΑ, αλλά «δεν υπάρχει θέμα αν συμφωνεί ή όχι με μας.»

Σρέντερ, Σιράκ, ΟΑΣΕ, Μπλερ και σία...

Ο καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ έκανε έκκληση στις γιουγκοσλαβικές δυνάμεις ασφαλείας να μην κάνουν χρήση βίας εναντίον των διαδηλωτών που προσπαθούν να ανατρέψουν τον Πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας.

«Μην καταφύγετε στη βία, μην πυροβολήσετε κατά του ίδιου σας του λαού», είπε ο Σρέντερ, λέγοντας πως «ελπίζω ότι η αντιπολίτευση μπορεί να νικήσει χωρίς βία από αυτούς που έχουν την εξουσία. Αυτό θα ήταν ανεύθυνο», είπε, προειδοποιώντας έμμεσα ότι «θα συναντήσει την αντίσταση της διεθνούς κοινότητας». Ο υπουργός του των Εξωτερικών, Γιόσκα Φίσερ, τον συμπλήρωσε, λέγοντας ότι «πρέπει να ανοίξει ο δρόμος ώστε να εκφραστεί η βούληση του σερβικού λαού»...

Η Οργάνωση για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) ουσιαστικά ταυτίστηκε με τον Σρέντερ, αναφέροντας σε ανακοίνωσή της ότι «καλούμε τις αρχές να αποφύγουν οποιαδήποτε χρήση βίας».

Ο Γάλλος Πρόεδρος, Ζακ Σιράκ, ακολούθησε την ίδια γενική «γραμμή», λέγοντας «στο όνομα της συμπόνιας, ας σταματήσουμε και ας δώσουμε στο σερβικό λαό την ελευθερία του». Σε επίσκεψή του στη Λα Μπορν (κεντρική Γαλλία), τόνισε απευθυνόμενος «σε όλους όσοι υποστηρίζουν τον Μιλόσεβιτς» ότι «αναλαμβάνουν ένα μεγάλο ρίσκο, και έχουν μια μεγάλη ευθύνη προς τη χώρα τους».

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ σχολίασε, σε μια ασυνήθιστη δήλωση σε δεύτερο πρόσωπο: «Ο χρόνος σου, Μιλόσεβιτς, τελείωσε. Φύγε τώρα. Μην περιμένεις να υπάρξουν κι άλλος θάνατος κι άλλη καταστροφή». Ο υπουργός του των Εξωτερικών, Ρόμπιν Κουκ, επίσης καλώντας τον Γιουγκοσλάβο Πρόεδρο να παραιτηθεί, είπε ότι «δεν απειλούμε με καμία επέμβαση... το τελευταίο πράγμα που θα βοηθούσε τον γιουγκοσλαβικό λαό θα ήταν μια επέμβαση. Αυτό είναι που θέλει ο Μιλόσεβιτς».

Ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Κόφι Ανάν, μιλώντας στις Βρυξέλλες μετά από συνάντησή του με τον πρώην γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ και νυν επικεφαλής της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας Χαβιέ Σολάνα, είπε πως «υπήρξαν αρκετές δηλώσεις από χώρες - μέλη του ΟΗΕ που προσπάθησαν να επιταχύνουν τις εξελίξεις», αλλά, πρόσθεσε, «πέρα από αυτό δεν είμαι σίγουρος για το αν μπορεί κανείς να κάνει κάτι για την κατάσταση».

Ο Σολάνα είπε ότι η ΕΕ «έχει την άποψη ότι ο Κοστούνιτσα κέρδισε τις εκλογές», καλώντας τον Μιλόσεβιτς να παραιτηθεί.

Δημοσιογραφικές πληροφορίες που μετέδιδε χτες το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN ανέφεραν, τέλος, ότι η αμερικανική πλευρά και συγκεκριμένα η ΥπΕξ Μαντλίν Ολμπράιτ «πιέζει» τον Πούτιν να συνταχθεί με την άποψη ότι ο Κοστούνιτσα κέρδισε, ωστόσο τόσο το Κρεμλίνο όσο και η ρωσική διπλωματία διατηρούσαν, ως αργά χθες βράδυ, «ανοιχτές» όλες τις επιλογές τους. Νωρίτερα, ο Πούτιν από την Ινδία όπου πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη επαναλάμβανε την πρότασή του για «μεσολάβηση» μεταξύ Κοστούνιτσα - Μιλόσεβιτς.