Η αυξημένη συχνότητα εμφάνισης υπερμικροβίων ανθεκτικών σε πολλά αντιβιοτικά - όπως το φοβερό MRSA, το «βακτήριο που τρώει τη σάρκα» - έχει μετατρέψει τις μέχρι πριν μερικά χρόνια συνηθισμένες μολύνσεις σε επίμονα προβλήματα. Το ζήτημα συνδέεται άμεσα και πολύπλευρα με τα μη κεντρικά σχεδιασμένα συστήματα υγείας των καπιταλιστικών χωρών, που είτε ως ιδιωτικά, είτε ως δημόσια λειτουργούν με στόχο το κέρδος, την έλλειψη σταθερής ιατρικής παρακολούθησης του πληθυσμού, τις αυθαιρεσίες στη χρήση φαρμάκων, τη συνταγογράφηση φαρμάκων που παραβιάζει, για εμπορικούς λόγους, τις απαιτήσεις της ιατρικής επιστήμης. Ανεξάρτητα από τις κοινωνικές αιτίες του προβλήματος και ιδιαίτερα της έξαρσής του, οι επιστήμονες ψάχνουν να βρουν τρόπους αντιμετώπισης και αυτό προϋποθέτει την αποκάλυψη των μηχανισμών μέσω των οποίων τα βακτήρια αποκτούν μεγάλη ανθεκτικότητα.

Οι γιατροί εδώ και πολύ καιρό γνωρίζουν ότι η μη ολοκληρωμένη θεραπεία με αντιβιοτικά από τους ασθενείς προάγει την ανθεκτικότητα των μικροβίων. Σε πρόσφατη έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, εντοπίστηκε ένας από τους τρόπους που αναπτύσσεται η ανθεκτικότητα. Εφάρμοσαν χαμηλές δόσεις του αντιβιοτικού αμπικιλίνη σε βακτήρια E. coli, με αποτέλεσμα να επιζήσουν αρκετά βακτήρια, έχοντας πάθει ζημιά στο DNA τους, η οποία όμως διορθώθηκε από τους μηχανισμούς που διαθέτουν τα κύτταρα για το σκοπό αυτό. Η διόρθωση του DNA, όταν πρόκειται για εκτεταμένες ζημιές, σπάνια επαναφέρει το γενετικό κώδικα ακριβώς στην πρότερη κατάστασή του. Ετσι, η ατελής θεραπεία με το αντιβιοτικό, άφησε στα επιζήσαντα μικρόβια διάφορες μεταλλάξεις και εντελώς τυχαία μερικές από αυτές πρόσφεραν στα βακτήρια αντοχή, όχι μόνο απέναντι στην αμπικιλίνη, αλλά και σε δύο άλλα αντιβιοτικά, τα οποία δεν είχαν συναντήσει ποτέ. Η ερευνητική ομάδα της Βοστόνης στρέφεται τώρα σε τρόπους για την παρεμπόδιση των διαδικασιών επισκευής του DNA των βακτηρίων.

Αλλη αμερικανική ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι μερικά βακτήρια μπορούν να αναπτύξουν ανθεκτικότητα στα φάρμακα ως αποτέλεσμα κάποιας περιβαλλοντικής αλλαγής, χωρίς καμία έκθεση σε αντιβιοτικά. Εξέτασαν ψευδομονάδες aeruginosa, μικρόβιο που συναντάται συχνά στη βλέννα που φράζει τους αεραγωγούς των ασθενών με κυστική ίνωση, διαπιστώνοντας προς έκπληξή τους, ότι οι μεταλλάξεις που επέτρεπαν στα βακτήρια να προσαρμοστούν στις συνθήκες χαμηλής συγκέντρωσης οξυγόνου μέσα στη βλέννα, τα έκαναν και πιο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Ο λόγος είναι ότι πολλά αντιβιοτικά λειτουργούν διακόπτοντας το μεταβολισμό των μικροβίων και γι' αυτό οι προσαρμογές στον τρόπο αξιοποίησης του οξυγόνου από τη μεριά των μικροοργανισμών μπορούν να οδηγήσουν και σε ενδυνάμωσή τους απέναντι στα φάρμακα. Γι' αυτό οι λοιμώξεις των ασθενών με κυστική ίνωση είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Ο εντοπισμός βακτηρίων με αυτές τις μεταλλάξεις ίσως επιτρέψει την επιλογή εναλλακτικών αντιβιοτικών, που εκμεταλλεύονται διαφορετικούς δρόμους για να σκοτώσουν τα παθογόνα.

Χημικοί στο Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν προσπαθούν να υποκλέψουν τη συζήτηση που γίνεται με χημικά σήματα μεταξύ των μονοκύτταρων οργανισμών. Για πολύ καιρό απλώς «άκουγαν». Τώρα προσπαθούν να διακόψουν τη «συζήτηση» με πολλαπλούς στόχους, όπως η ενίσχυση των ωφέλιμων βακτηρίων και η παρεμπόδιση των «σχεδίων» των παθογόνων.

Αν και τα βακτήρια είναι από τις απλούστερες μορφές ζωής, πραγματοποιούν συνεχή επικοινωνία με τα άλλα άτομα του είδους τους, μέσω χημικών ουσιών, με τρόπο που θυμίζει την επικοινωνία των ανώτερων ζώων μέσω φερορμονών. Αυτή η ανταλλαγή σημάτων τους επιτρέπει, για παράδειγμα, να προσδιορίσουν αν έχουν τον κατάλληλο αριθμό (αν έχουν πολλαπλασιαστεί αρκετά) ώστε να ενεργοποιηθούν επιθετικά ενάντια στον ξενιστή τους. Για παράδειγμα, οι ψευδομονάδες aeruginosa, ένα κοινό παθογόνο που συναντάται ιδιαίτερα συχνά στις νοσοκομειακές λοιμώξεις πρέπει να φτάσει ένα συγκεκριμένο πληθυσμό πριν ξεκινήσει επίθεση. Αν οι επιστήμονες βρουν τρόπο να παρέμβουν στην ανταλλαγή σημάτων μεταξύ των μικροβίων, τότε τα παθογόνα μπορεί να παραμείνουν σε αδρανή κατάσταση, μέχρι να τα περιλάβουν το ανοσοποιητικό σύστημα και τα αντιβιοτικά και να τα εξαλείψουν.

Την περασμένη βδομάδα έγινε με πολύ βαρύγδουπο τρόπο η ανακοίνωση από τα ΜΜΕ για την ανακάλυψη σε απόσταση μερικών δεκάδων ετών φωτός ενός εξωπλανήτη, που υποτίθεται ότι είναι όμοιος με τη Γη. Ο πλανήτης αυτός περιφέρεται γύρω από κόκκινο άστρο, όχι κίτρινο όπως είναι ο Ηλιος, άρα πιο ψυχρό, η απόστασή του από το άστρο είναι πολύ μικρότερη από της Γης και γι' αυτό το έτος του είναι μερικές δεκάδες γήινες ημέρες, αντί μερικές εκατοντάδες. Το κυριότερο, είναι «κλειδωμένη» η περίοδος περιφοράς με την περίοδο περιστροφής γύρω από τον άξονά του έτσι που ο πλανήτης δείχνει πάντα την ίδια πλευρά στο άστρο. Με άλλα λόγια η μία πλευρά ψήνεται και η άλλη είναι παγωμένη και μόνο στην ενδιάμεση λωρίδα εδάφους, στη ζώνη του μόνιμου λυκόφωτος που θα σαρώνεται από ισχυρούς ανέμους (αν και εφόσον διαθέτει ατμόσφαιρα), η θερμοκρασία είναι σε ανεκτά πλαίσια. Αγνωστο είναι ακόμα αν στον πλανήτη αυτό υπάρχει νερό. Η θεωρία της ομοιότητας με τη Γη είναι μάλλον παρατραβηγμένη και στηρίζεται αποκλειστικά στην ύπαρξη αυτού του βραχώδη πλανήτη στη ζώνη - γύρω από το λιγότερο λαμπρό σε σχέση με τον Ηλιο άστρο του - που επικρατούν σχετικά ήπιες θερμοκρασίες.

Ομως η αναζήτηση εξωπλανητών που είναι φιλικοί προς τη ζωή συνεχίζεται, πέρα από τους εντυπωσιασμούς που απαιτεί το εμπόριο της «ενημέρωσης». Το εικονιζόμενο Μεγάλο Τηλεσκόπιο των Καναρίων, που βρίσκεται σε υψόμετρο 2.600 μέτρων στην κορυφή του ηφαιστειογενούς νησιού Λα Πάλμα στα ανοιχτά της βορειοδυτικής Αφρικής, είναι σήμερα το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο στον κόσμο. Τριάντα έξι εξαγωνικοί καθρέφτες σχηματίζουν το πρωτεύον κάτοπτρό του, διαμέτρου 10,4 μέτρων και εμβαδού 75 τετραγωνικών μέτρων. Οι αστρονομικές παρατηρήσεις με το ισπανικό τηλεσκόπιο άρχισαν το 2009, και τα ρυθμιζόμενα φίλτρα φωτός σε ένα από τα όργανα που είναι συνδεδεμένα σε αυτό, έχουν ήδη προσφέρει στους ερευνητές ένα νέο τρόπο μελέτης της χημικής σύνθεσης των εξωπλανητών.