Την Τρίτη ή το αργότερο προς το τέλος της βδομάδας θα περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο το νομοσχέδιο για τον «Καλλικράτη». Το νομοσχέδιο θα συνοδεύεται και από το χωροταξικό χάρτη στον οποίο θα απεικονίζεται η νέα αυτοδιοικητική δομή της χώρας.

Το νομοσχέδιο, σε ό,τι αφορά στο σκέλος των διατάξεων, δημοσιοποιήθηκε στο τέλος της περασμένης βδομάδας και συζητήθηκε στα ΔΣ της ΚΕΔΚΕ και της ΕΝΑΕ, όπου, από τις παρατάξεις του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, εκφράστηκε η απόλυτη συμφωνία με την πολιτική φιλοσοφία του εγχειρήματος. Τη συμφωνία του με τον «Καλλικράτη» έχει εκφράσει και ο ΛΑ.Ο.Σ. Με αντικείμενο το τελικό κείμενο του νομοσχεδίου (συν το χωροταξικό) η ΚΕΔΚΕ θα διαμορφώσει την τελική της θέση σε έκτακτο συνέδριο στις 4 Μάη, ενώ η ΕΝΑΕ το δικό της αντίστοιχο συνέδριο θα πραγματοποιήσει στο τέλος του μήνα.

Οι διαφοροποιήσεις των προαναφερομένων παρατάξεων και κομμάτων αφορούν δευτερεύοντα ζητήματα και όχι τη μεταρρύθμιση αυτή καθ' αυτή. Κυρίως εδράζονται σε αιτήματα όπως: άμεση κοστολόγηση αρμοδιοτήτων που θα περάσουν στους νέους ΟΤΑ, μη εφαρμογή του επαγγελματικού ασυμβίβαστου για τους Δημάρχους, Σύνταξη του χωροταξικού με τα κριτήρια που έθεσε η ΚΕΔΚΕ στο Συνέδριο της Κυλλήνης και άμεση δημοσιοποίησή του, ευθύνη διαχείρισης απορριμμάτων κ.ο.κ.). Επιπλέον, πολλές διαφοροποιήσεις αφορούν στη νομή της τοπικής εξουσίας όπως αυτή θα διαμορφώνεται με τη δημιουργία των νέων δήμων, που επί του παρόντος δεν είναι γνωστή.

Οπως δείχνουν τα πράγματα, για την κυβέρνηση υπάρχει μια ισχυρή βάση συναίνεσης, τόσο σε επίπεδο κομμάτων όσο και σε επίπεδο αυτοδιοικητικών οργάνων, ώστε να προωθήσει τον «Καλλικράτη», χωρίς αντιδράσεις επί της ουσίας - ακόμα κι αν αυτές που θα υπάρξουν, εφόσον υπάρξουν, θα φαντάζουν ισχυρές. Η ουσία όμως του «Καλλικράτη» βρίσκεται στην απάντηση που δίνεται στο καίριο και βασικό ερώτημα, «για ποιον γίνεται και ποιον εξυπηρετεί η διοικητική μεταρρύθμιση;». Αν έτσι εξεταστεί το θέμα, αν υπό αυτό το πρίσμα εξεταστεί ακόμη και αυτό το προσχέδιο νόμου που δημοσιοποιήθηκε, η απάντηση προκύπτει ξεκάθαρη.

Ο «Καλλικράτης», όπως περιγράφεται στο προσχέδιο νόμου, στην εφαρμογή του θα είναι πραγματικός εφιάλτης για εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους. Υπολογίζεται ότι πάνω από 200.000 εργαζόμενοι που σήμερα εργάζονται στους ΟΤΑ και στο δημόσιο θα απολυθούν ή θα μεταταχθούν αφού θα συγχωνευτούν οι υπηρεσίες και θα κλείσουν ή θα συγχωνευτούν τα νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου των ΟΤΑ καθώς και οι υπάρχουσες δημοτικές επιχειρήσεις. Αποτέλεσμα όλων αυτών θα είναι να βρεθούν χιλιάδες εργαζόμενοι στο δρόμο, κυρίως συμβασιούχοι που είναι πολλοί περισσότεροι από τον αριθμό που δημοσιεύεται (περί τις 35.000).

Επίσης, σε καθεστώς αβεβαιότητας θα βρεθούν τόσο οι εργαζόμενοι με συμβάσεις αορίστου χρόνου (το προσχέδιο νόμου λέει ότι θα μεταταχθούν σε προσωποπαγείς θέσεις προσωρινού χαρακτήρα) καθώς και οι μόνιμοι υπάλληλοι δεδομένου ότι το κυβερνητικό δόγμα θεωρεί πως μονιμότητα αίρεται από τη στιγμή που διαλύεται μια υπηρεσία και καταργούνται οι θέσεις που προβλέπονται στον οργανισμό της. Επιπλέον, στο προσχέδιο νόμου δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά για τη διαδικασία με την οποία θα καλυφθούν οι θέσεις εργαζομένων στους νέους οργανισμούς που θα δημιουργηθούν. Με ποια κριτήρια θα καλυφθούν οι νέες θέσεις και ποιος θα κάνει την επιλογή; Τι θα συμβεί με αυτούς που θα πλεονάζουν; Αφήνοντας ανοιχτό αυτό το θέμα, η κυβέρνηση δημιουργεί ένα καθεστώς ομηρίας για τους εργαζόμενους, που στα χέρια της θα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο πολιτικής χειραγώγησης και εκβιασμών.

Εξίσου ουσιαστική για τα συμφέροντα των εργαζομένων είναι και η πλευρά των νέων αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στους ΟΤΑ δεδομένου ότι αφορά στις πιο ευαίσθητες κοινωνικές υπηρεσίες. Παιδεία και Πρωτοβάθμια Υγεία π.χ. μεταφέρονται στην Τ.Α., με αποτέλεσμα να κατακερματίζονται, να οξύνεται ο ταξικός χαρακτήρας τους, να υποβαθμίζονται οι υπηρεσίες που παρέχονται και να εξαρτάται η όποια ποιότητά τους από την οικονομική κατάσταση του κάθε Δήμου κι έτσι να ανοίγονται τεράστιες ευκαιρίες στα επιχειρηματικά συμφέροντα για κερδοφόρες μπίζνες.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο ΒΗΜΑ, ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου χαρακτήρισε τον «Καλλικράτη» ως «ιστορικό πολιτικό ορόσημο» και «απαρχή ενός εντελώς διαφορετικού μοντέλου διακυβέρνησης της χώρας». Στην ουσία, εμφάνισε το μοντέλο μιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης που λειτουργεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της κεντρικής κρατικής μηχανής. Κάτι που συντελείται εδώ και αρκετά χρόνια αλλά με τον «Καλλικράτη» φαίνεται πως αποκτά ολοκληρωμένη μορφή και περιεχόμενο. Ως τέτοιος κρίκος του κράτους, με τα δικά του εργαλεία, θα παίξει αποφασιστικό ρόλο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικότητας και την προσέλκυση επενδύσεων. Και σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο θέλουν να διασπάσουν τον ενιαίο χαρακτήρα κοινωνικών τομέων όπως η Υγεία, η Πρόνοια, η Παιδεία. Και να διευκολύνουν την κερδοσκοπική - εμπορική δραστηριότητα σε αυτούς τους τομείς και τη γρηγορότερη διείσδυση των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.

Από το προσχέδιο νόμου υπάρχουν πλήθος στοιχείων που συνηγορούν στου λόγου το αληθές. Θα σταθούμε μόνο σε δύο. Η χρηματοδότηση των νέων ΟΤΑ θα προέρχεται από τη φορολογία (ΦΠΑ, Φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων και Φόρος Ακίνητης περιουσίας). Προβλέπεται όμως ότι οι ΟΤΑ, στη διοικητική περιφέρεια των οποίων αποδίδει η φορολογία, θα παίρνουν μπόνους, δηλαδή περισσότερα χρήματα από αυτά που θα τους αναλογούν μέσω των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων. Ετσι, δημιουργείται ένα αυτοδιοικητικό σύστημα πολλαπλών ταχυτήτων και οι νέοι ΟΤΑ μετατρέπονται σε φοροκυνηγούς και σε μηχανισμό πίεσης προς τους φορολογούμενους αφού θα έχουν ίδιον όφελος από την απόδοση του φορολογικού συστήματος.

Το θέμα έχει και μια δεύτερη πλευρά. Η κυβέρνηση συνενώνει σήμερα πλήθος δήμων με τους περισσότερους απ' αυτούς να αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα, τα οποία δε δημιουργήθηκαν κυρίως από κακοδιαχείριση (υπάρχει και αυτή η πλευρά) αλλά από το γεγονός ότι το κράτος χρωστά δισεκατομμύρια στους ΟΤΑ μέσα από τη μακροχρόνια παρακράτηση και μη απόδοση πόρων αλλά και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς να υπάρχει και η αντίστοιχη μεταφορά των αναγκαίων πόρων.

Υπερχρεωμένοι δήμοι και νομαρχίες θα δημιουργήσουν νέα υπερχρεωμένα αυτοδιοικητικά σύνολα, για τα οποία η κυβέρνηση, στο προσχέδιο νόμου προβλέπει την διαδικασία... εξυγίανσή τους: θα δημιουργηθεί, λέει, ειδικό ταμείο εξυγίανσης, τα χρήματα του οποίου θα προέρχονται από τους ΚΑΠ, από τα χρήματα δηλαδή των πολιτών. Ταυτόχρονα, διαγράφονται τα χρέη του κράτους προς την Τοπική Διοίκηση αφού καμία αναφορά, στο προσχέδιο νόμου, δε γίνεται για την απόδοση των παρακρατηθέντων και την ευθύνη της Πολιτείας στο όλο ζήτημα. Ετσι, οι εργαζόμενοι χρεώνονται ολόκληρο το λογαριασμό: Τόσα χρόνια πλήρωναν φόρους αλλά η κυβέρνηση δεν απέδιδε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση το μερίδιο που της αναλογούσε και τώρα καλούνται να πληρώσουν και πάλι για την εξυγίανση μιας υπερχρεωμένης Τοπικής Διοίκησης.

Οι μεγάλοι χαμένοι από τον «Καλλικράτη» θα είναι οι εργαζόμενοι, η νεολαία, τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Η κυβέρνηση έχει παραδεχτεί δημόσια πως η σημερινή οικονομική κρίση καθιστά αναγκαία τη μεταρρύθμιση, κάτι που φαίνεται απ' όσα έχουμε ήδη αναφέρει αφού, πέραν των άλλων θα αποτελέσει κι έναν κατάλληλο μηχανισμό για τη μεταφορά των επιπτώσεων της κρίσης στις πλάτες του εργαζόμενου λαού.

Ταυτόχρονα όμως, με τη δημιουργία μεγάλων αυτοδιοικητικών μονάδων - αλλά και τη μεταξύ τους συνεργασία, που προβλέπει το νομοσχέδιο - δημιουργούνται οι όροι (μεγάλες αγορές) για την κερδοφορία του μεγάλου κεφαλαίου. Ενα αρχικό προσχέδιο του «Καλλικράτη», όταν αυτός βρισκόταν στο επίπεδο των πολιτικών σχεδιασμών, έλεγε ότι «μέτρο για την αξιολόγηση της επιτυχίας της (σ.σ. της μεταρρύθμισης) είναι η αναβάθμιση της καθημερινότητας του πολίτη, η ενίσχυση της επαγγελματικής δράσης και της επιχειρηματικότητας». Τα σχόλια περιττεύουν...