Από τις 25 Σεπτέμβρη έως τις 9 Οκτώβρη του 1945, δηλαδή αμέσως μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και την ήττα της χιτλερικής Γερμανίας, στο Παρίσι, έγινε το πρώτο ιδρυτικό Συνέδριο της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας. Η ίδρυσή της ήρθε σαν αποτέλεσμα της ιστορίας που είχε ήδη γράψει το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα την περίοδο του πολέμου στα πλαίσια της αντιιμπεριαλιστικής και απελευθερωτικής πάλης των λαών σε κάθε χώρα ξεχωριστά αλλά και σε κοινές ενέργειες κατά των χιτλερικών. Με αφορμή την επέτειο της ίδρυσης της ΠΣΟ, τέτοιες μέρες, ο «Ρ» αναδημοσιεύει μια σειρά στοιχεία από παλιότερα σχετικά αφιερώματα.

Η ιστορία αίματος για την υπεράσπιση των συμφερόντων της εργατικής τάξης, με χιλιάδες νεκρούς, πέρασε από φωτιά και σίδερο, αφού απαιτήθηκαν υπεράνθρωπες προσπάθειες μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες του πολέμου για την αναδιοργάνωσή του προκειμένου να μπορεί να αναπτύσσει πολύμορφους διεκδικητικούς αγώνες κάτω από την μπότα του κατακτητή, με την κάννη στον κρόταφο κυριολεκτικά.

Την πρωτοβουλία για την αναδιοργάνωση του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος σε πολλές χώρες της κατεχόμενης Ευρώπης ανέλαβαν οι κομμουνιστές. Και, βεβαίως, γίνεται κατανοητό ότι σ' αυτές τις συνθήκες οι εργατικές οργανώσεις, όπως και όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις, δρούσαν παράνομα. Οι παράνομες εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις δρούσαν ενταγμένες στο οργανωμένο κίνημα αντίστασης και στα απελευθερωτικά μέτωπα. Τα παράνομα συνδικάτα οργάνωσαν πολλές απεργίες και σαμποτάζ εναντίον των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής.

Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα: Η γαλλική CGT, που αναδιοργανώθηκε το 1943 πάνω στη βάση μιας νέας κεντρικής επιτροπής από πέντε ρεφορμιστές και τρεις κομμουνιστές, πήρε δραστήρια μέρος στην παράνομη δουλειά. Το μεγάλο κύμα των γαλλικών απεργιών το 1944, που κορυφώθηκε με τη γενική απεργία την περίοδο της συμμαχικής απόβασης, ήταν μια απόδειξη της έντονης συνδικαλιστικής δράσης των οργανώσεων.

Και στην Ιταλία τα συνδικάτα είχαν μια παρόμοια ιστορία ηρωικής παράνομης δραστηριότητας. Η CGL, που είχε αναδιοργανωθεί το 1926 μετά τη διάλυσή της απ' τον Μουσολίνι, τσακίστηκε και πάλι, όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την έδρα της στα 1940. Παρ' όλα αυτά, τα συνδικάτα εξακολούθησαν να υπάρχουν σε δύσκολες συνθήκες και να αγωνίζονται παράνομα στην Ιταλία σε στενή συνεργασία με το κομμουνιστικό κόμμα. Το ιταλικό κίνημα αντίστασης πήρε ιδιαίτερη δύναμη μετά το 1943, όταν οργανώθηκαν οι μεγάλες γενικές απεργίες, που κορυφώθηκαν στην ένοπλη εξέγερση του 1944-1945.

Παράνομο συνδικαλιστικό κίνημα οργανώθηκε και στα κατεχόμενα από τους Γερμανούς εδάφη της ΕΣΣΔ. Το συνδικαλιστικό κίνημα της ΕΣΣΔ, καθώς και των Βουλγαρίας, Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας, Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας, Νορβηγίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών ανέπτυξε ηρωική παράνομη συνδικαλιστική δράση. Στην Ιαπωνία, παρ' όλη την τρομοκρατία, οι εργάτες οργάνωσαν πολλές απεργίες. Το ίδιο έγινε και στις Φιλιππίνες, στην Ινδονησία και στις άλλες ασιατικές χώρες. Στην Κίνα, επίσης, τα δημοκρατικά συνδικάτα έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο τόσο στις κατεχόμενες, όσο και στις ελεύθερες περιοχές.

Αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, έχοντας την τεράστια εμπειρία των αγώνων στα χρόνια του πολέμου, αλλά και αυτή των χρόνων του μεσοπολέμου, αναζητά δρόμους διεθνούς οργάνωσής του και ενίσχυσης του συντονισμού του.

Το ζήτημα της ίδρυσης μιας παγκόσμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης σε ταξική βάση τέθηκε ακόμη μέσα στη διάρκεια του πολέμου, από τους Γάλλους, τους Ιταλούς, τους Λατινοαμερικανούς συνδικαλιστές, από την αμερικανική συνομοσπονδία CIO και από τους Σοβιετικούς. Οι ηγέτες των βρετανικών Συνδικάτων συνειδητοποιούσαν αυτή την προοπτική και για να την εμποδίσουν (κυρίως ήθελαν να αποτρέψουν πρωτοβουλίες των σοβιετικών συνδικάτων) πρότειναν, το Νοέμβρη του 1943, να συνέλθει μια συνδικαλιστική διάσκεψη τον Ιούνη του 1944, για να προωθήσει τη συμμαχική πολεμική προσπάθεια να υιοθετήσει μια κοινή εργατική στάση απέναντι στα ενδεχόμενα προβλήματα ειρήνης και ανασυγκρότησης και να μελετήσει το πρόβλημα της παγκόσμιας εργατικής συνδικαλιστικής ενότητας. Η διάσκεψη αυτή όμως δε συνήλθε λόγω του πολέμου.

Η επόμενη προσπάθεια έγινε το Δεκέμβρη του 1944, όταν σε μια προκαταρκτική διάσκεψη των βρετανικών συνδικάτων, της CIO και των σοβιετικών συνδικάτων, που συνήλθε στο Λονδίνο, προετοιμάστηκε η σύγκληση μιας γενικής διάσκεψης, που θα γινόταν το Φλεβάρη του 1945 στο Λονδίνο.

Στις 6 του Φλεβάρη 1945, άρχισε η διάσκεψη στο Λονδίνο. Συμμετείχαν 204 σύνεδροι που εκπροσωπούσαν γύρω στα 60.000.000 εργάτες από 42 χώρες. Ηταν η μεγαλύτερη συνέλευση εργατών όλου του κόσμου που είχε ποτέ συνέλθει έως τότε και παρότι δεν περιλάμβανε κανονικές αντιπροσωπείες από τη Γερμανία και την Ιαπωνία - ο πόλεμος δεν είχε ακόμα τελειώσει - ήταν κι από τις πιο αντιπροσωπευτικές, αφού συμμετείχαν αντιπροσωπείες και από Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική. Η διάσκεψη τόνισε ιδιαίτερα την ανάγκη να κερδηθεί ο πόλεμος και έκανε έκκληση στους εργάτες όλων των συμμαχικών χωρών να αυξήσουν την πολεμική παραγωγή. Οι αντιπρόσωποι απ' τις κατεχόμενες χώρες μίλησαν για την παράνομη δραστηριότητα των οργανώσεών τους, μέσα στα πλαίσια των απελευθερωτικών κινημάτων. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην προάσπιση του βιοτικού επιπέδου και των συνθηκών εργασίας των εργατών στο διάστημα του πολέμου. Τέλος, η συνέλευση ζήτησε να εξασφαλιστεί απόλυτη ελευθερία λόγου, ελευθερία του συνέρχεσθαι, το δικαίωμα της συγκρότησης συνδικαλιστικών οργανώσεων και άλλα, στις χώρες που θα ελευθερώνονταν με το τέλος του πολέμου.

Στο ζήτημα της συγκρότησης συνδικαλιστικής διεθνούς παρουσιάστηκαν σοβαρές διαφωνίες. Οι αντιπρόσωποι από Λατινική Αμερική, ΕΣΣΔ, Γαλλία, Αυστραλία, η αμερικανική CIO και διάφορες άλλες αντιπροσωπείες ζητούσαν να συγκροτηθεί μια νέα οργάνωση και γι' αυτό ενίσχυσαν τη σχετική πρόταση που παρουσίασε ο Σίντνεϊ Χίλμαν της CIO. Την εποχή εκείνη η CIO, κάτω από την επιρροή μιας ισχυρής αριστερής πτέρυγας, έπαιρνε προοδευτικές θέσεις.

Οι Βρετανοί ηγέτες αντιτάσσονταν ενεργά στο σχηματισμό μιας νέας συνδικαλιστικής διεθνούς θέλοντας να αναβιώσουν την πεθαμένη ρεφορμιστική συνδικαλιστική διεθνή του Αμστερνταμ.

Τελικά, έγινε συμβιβασμός και συμφώνησαν στη συγκρότηση επιτροπής από 41 μέλη, για να συγκαλέσει νέα διάσκεψη, της οποίας ο κυριότερος σκοπός θα ήταν να προετοιμάσει ένα σχέδιο καταστατικού για την Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία, αυτή η διάσκεψη θα αναλάμβανε να την ιδρύσει. Ετσι, το επόμενο βήμα ήταν η διάσκεψη του Παρισιού.

Η διάσκεψη για την ίδρυση της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ) συνήλθε στο Παρίσι από τις 25 του Σεπτέμβρη μέχρι τις 8 του Οκτώβρη 1945. Στις 3 του Οκτώβρη η διάσκεψη μετατράπηκε σε συνέδριο. Επαιρναν μέρος 346 αντιπρόσωποι από 56 χώρες, που εκπροσωπούσαν 67.000.000 οργανωμένους εργάτες. Οι αντιπροσωπείες που εκπροσωπούσαν τους περισσότερους οργανωμένους εργάτες ήταν κατά σειρά οι εξής: ΕΣΣΔ 27.124.000, Μεγάλη Βρετανία 6.600.000, Ηνωμένες Πολιτείες (CIO) 6.000.000, Ιταλία 5.200.000, Γαλλία 5.100.000, Λατινική Αμερική 4.000.000, Τσεχοσλοβακία 1.500.000, Ρουμανία 1.267.201, Σουηδία 1.087.000, Πολωνία 1.011.000, Μεξικό 1.000.000, Ουγγαρία 888.000, Κίνα 800.000, Γάλλοι Καθολικοί 750.000, Γιουγκοσλαβία 662.000, Αυστραλία 625.000, Κούβα 557.000 και Νιγηρία 500.000.

Το κυριότερο επίτευγμα της Διάσκεψης του Παρισιού ήταν η επεξεργασία ενός σχεδίου καταστατικού για τη νέα οργάνωση που θα ιδρυόταν, την Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία.

Το καταστατικό, έτσι όπως υιοθετήθηκε τελικά, αφορούσε στη δημιουργία μιας παγκόσμιας ομοσπονδίας, με έδρα το Παρίσι. Το παγκόσμιο συνέδριο της ΠΣΟ θα συνερχόταν κάθε δυο χρόνια.

Η ΠΣΟ καθοδηγούνταν από ένα Γενικό Συμβούλιο, που εκλεγόταν στο συνέδριο και που το αποτελούσαν 7 τακτικά μέλη και 59 αναπληρωματικά από 51 διαφορετικές χώρες (στο 3ο Συνέδριο του 1953 το Γενικό Συμβούλιο είχε 185 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη).

Το καταστατικό πρόβλεπε ακόμα μια Εκτελεστική Επιτροπή και ένα Εκτελεστικό Γραφείο. Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελούνταν στην αρχή από 26 μέλη (το 3ο Συνέδριο τα αύξησε σε 72), απ' τα οποία η ΕΣΣΔ και οι ΗΠΑ - Καναδάς είχαν από 3 μέλη, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Λατινική Αμερική 2 και, τέλος, από 1 μέλος είχαν διάφορες άλλες χώρες ή γεωγραφικές περιοχές. Η Εκτελεστική Επιτροπή εκλεγόταν στο συνέδριο και ύστερα εξέλεγε μέσα από τους κόλπους της έναν ορισμένο αριθμό αντιπροέδρων.

Η πρώτη σύνθεση της Εκτελεστικής Επιτροπής ήταν η παρακάτω: Πρόεδρος Ουόλτερ Σιτρίν (Μεγάλη Βρετανία), γενικός γραμματέας Λουί Σαγιάν (Γαλλία), αντιπρόεδροι Κουζνετσόφ (ΕΣΣΔ), Χίλμαν (ΗΠΑ), Ζουό (Γαλλία), Λομπάρντο Τολεντάνο (Λατινική Αμερική), Σου (Κίνα), Ντι Βιτόριο (Ιταλία), Κούπερς (Κάτω Χώρες). Ο Σαγιάν, που ήταν τότε 35 χρόνων και γραμματέας της οργάνωσης, ήταν προηγούμενα γραμματέας της Ενωσης Γάλλων Ξυλουργών και είχε αναδειχτεί στο διάστημα του πολέμου σε ηγέτη του γαλλικού κινήματος αντίστασης.

Η συνδρομή στην ΠΣΟ κυμαινόταν από 4 στερλίνες το χρόνο ανά 1.000 μέλη που πλήρωναν οι οργανώσεις με 5.000.000 μέλη, μέχρι 10 σελίνια (μισή λίρα) για 1.000 μέλη που πλήρωναν οι οργανώσεις με 15.000.000 μέλη ή παραπάνω.

Το συνέδριο του Παρισιού καθόρισε τους σκοπούς της ΠΣΟ στο προοίμιο του καταστατικού της με αυτά ακριβώς τα λόγια:

«Η ΠΣΟ έχει σαν σκοπούς:

α) Να οργανώσει και να ενώσει μέσα στις γραμμές της τα συνδικάτα όλου του κόσμου, ανεξάρτητα από φυλετικές, εθνικές, θρησκευτικές ή πολιτικές διαφορές.

β) Να βοηθάει τους εργάτες στις χώρες που είναι κοινωνικά ή βιομηχανικά υπανάπτυκτες να συγκροτούν τις δικές τους συνδικαλιστικές οργανώσεις.

γ) Να αγωνίζεται για την εξαφάνιση κάθε κυβέρνησης με φασιστική μορφή και κάθε εκδήλωσης του φασισμού, όποια και αν είναι η μορφή που παίρνει η δραστηριότητά του και όποιο κι αν είναι το όνομα με το οποίο εμφανίζεται.

δ) Να αγωνίζεται εναντίον του πολέμου και εναντίον των αιτιών του πολέμου και υπέρ μιας μόνιμης και σταθερής ειρήνης.

Υποστηρίζοντας την πλατύτερη δυνατή διεθνή συνεργασία στον κοινωνικό - οικονομικό τομέα και τη λήψη μέτρων για τη βιομηχανική ανάπτυξη και πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που διαθέτουν οι υπανάπτυκτες χώρες.

Δίνοντας τη μάχη εναντίον της αντίδρασης, για την ελεύθερη άσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των λαών.

ε) Να εκπροσωπεί τα συμφέροντα του διεθνούς εργατικού κινήματος σε όλα τα διεθνή σώματα που έχουν την ευθύνη για την επίλυση των προβλημάτων οργάνωσης του κόσμου και βασίζονται στις συμφωνίες ή συμβάσεις που έχουν συναφθεί μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και σε κάθε άλλη διεθνή οργάνωση που αποφάσιζε να πάρει μέρος η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία.

στ) Να οργανώνει τον κοινό αγώνα των συνδικάτων όλων των χωρών:

Εναντίον των καταπατήσεων των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των εργατών καθώς και των δημοκρατικών τους ελευθεριών.

Για την ικανοποίηση της ανάγκης των εργατών να είναι εξασφαλισμένοι χάρη στην πλήρη απασχόληση.

Για την προοδευτική βελτίωση των μισθών, εργατικής ημέρας και συνθηκών εργασίας των εργατών.

Για την πλήρη και κατάλληλη κοινωνική ασφάλιση που θα προστατεύει τους εργάτες και τις οικογένειές τους από την ανεργία, την αρρώστια, τα ατυχήματα και τα γηρατειά.

Για την υιοθέτηση κάθε άλλου μέτρου που σκοπό θα είχε να ανεβάσει το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο των εργατών.

ζ) Να οργανώνει τη διαφώτιση των συνδικαλισμένων εργατών πάνω στο ζήτημα της διεθνούς εργατικής ενότητας και να τους ανεβάζει ως το σημείο να συνειδητοποιούν οι ίδιοι την ατομική τους ευθύνη για την πραγματοποίηση των συνδικαλιστικών σκοπών και στόχων.

Στην προσπάθειά της να πετύχει αυτούς τους σκοπούς, η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία βασίζει τη δουλειά της στις παρακάτω αρχές:

α) Απόλυτη δημοκρατία μέσα στα συνδικάτα κάθε χώρας και στενή συνεργασία μεταξύ τους.

β) Μόνιμη επαφή με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις που έχουν προσχωρήσει στην ΠΣΟ, αδελφική υποστήριξη και βοήθεια στο έργο τους.

γ) Συστηματική ανταλλαγή πληροφοριών και πείρας στη συνδικαλιστική δουλειά με αντικειμενικό σκοπό την ενίσχυση της αλληλεγγύης του διεθνούς εργατικού κινήματος.

δ) Συντονισμός στη δράση των εργατικών οργανώσεων για την πραγματοποίηση των διεθνών σκοπών και αποφάσεών τους.

ε) Προάσπιση των συμφερόντων των εργατών που μετακινούνται από τη μια χώρα στην άλλη.

στ) Χρησιμοποίηση κάθε μέσου που προσφέρεται, για τη γνωστοποίηση και εκλαΐκευση των σκοπών για τους οποίους συγκροτήθηκε η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία, των επιδιώξεών της και του προγράμματός της για την πραγματοποίηση αυτών των επιδιώξεων, ως και των αποφάσεων της ΠΣΟ για τα διάφορα ειδικά ζητήματα».

Στην «Ιστορία του Παγκόσμιου Συνδικαλιστικού Κινήματος» ο Ουίλιαμ Φόστερ διατυπώνει την εκτίμηση ότι παρ' όλους τους αναγκαίους περιορισμούς στο πρόγραμμά της η ΠΣΟ ήταν από την πρώτη στιγμή ένα βασικό κομμάτι του πλατιού αντικαπιταλιστικού - αντιιμπεριαλιστικού κινήματος που αναπτύχθηκε σε πολλά μέρη του κόσμου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εργοδότες και οι εκμεταλλευτές σε όλες τις χώρες μαζί με τους δεξιούς σοσιαλδημοκράτες πράκτορές τους κατάλαβαν αμέσως το βασικό αυτό γεγονός. Γι' αυτό και έβαλαν αμέσως ως βασικό τους καθήκον τη διάλυση ή τουλάχιστον τον περιορισμό της δραστηριότητας της νέας παγκόσμιας εργατικής οργάνωσης. Και το πέτυχαν σε μια πορεία με την έναρξη της περιόδου του ψυχρού πολέμου και με πρωτοβουλία των αμερικανικών συνδικάτων (AFL-CIO), που αποχώρησαν από την ΠΣΟ μαζί με ορισμένες Συνομοσπονδίες άλλων χωρών και στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ίδρυσαν τη «Διεθνή Συνομοσπονδία Ελεύθερων Συνδικάτων» (ΔΣΕΣ). Η διάσπαση αυτή των γραμμών του διεθνούς εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος ήταν κύρια αποτέλεσμα των παρεμβάσεων των κυβερνήσεων των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιαπωνίας και άλλων καπιταλιστικών κρατών. Διάσπαση που συνεχίζει έως τις μέρες μας.

Στην Ελλάδα, στις 16 του Ιούλη του 1941, με πρωτοβουλία των κομμουνιστών, ιδρύθηκε το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ). Στην ίδρυση του Εργατικού ΕΑΜ συμμετείχαν η Ενωτική ΓΣΕΕ, η ΓΣΕΕ και η ρεφορμιστική οργάνωση των Ανεξάρτητων Συνδικάτων.

Το Εργατικό ΕΑΜ υπήρξε η ψυχή της εργατικής τάξης και όλου του εργαζόμενου λαού στον αγώνα του για επιβίωση και εθνική απελευθέρωση. Αλλωστε, η συμβολή του στους συνδικαλιστικούς αγώνες στην Κατοχή ήταν καθοριστική. Ετσι, όταν απελευθερώθηκε η Ελλάδα, το ΕΕΑΜ αναγνωρίστηκε ως Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας. Η συμβολή του στις ιδιαίτερες διεκδικήσεις της εργατικής τάξης, αλλά και στον απελευθερωτικό αγώνα ήταν πρωτοποριακή. Ηταν η ψυχή του αγώνα για την επιβίωση, τη σωτηρία από την πείνα των εργατών, για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης και τη μη αποστολή Ελλήνων εργατών στα ναζιστικά εργοστάσια. Η πρώτη μεγάλη απεργία που διοργάνωσε ήταν τον Απρίλη του 1942, με αιτήματα την επιβίωση, το σταμάτημα των απολύσεων, κατά της τρομοκρατίας. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, οργάνωσε δεύτερη κινητοποίηση, ενώ το Σεπτέμβρη οργανώθηκε πανεργατική απεργία με διαδηλώσεις σε Αθήνα και Πειραιά, στην οποία συμμετείχαν οι έμποροι και οι βιοτέχνες. Απεργία με σημαντικές κατακτήσεις, όπως αυξήσεις στους μισθούς, διπλασιασμός των συσσιτίων, απελευθέρωση των απεργών που είχαν συλληφθεί. Το 1943 συνεχίστηκαν οι εργατικοί αγώνες με πιο σημαντική τη μεγάλη απεργία και διαδήλωση σε Αθήνα και Πειραιά για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης, η οποία και πέτυχε απόλυτα στο στόχο της. Απεργία και διαδήλωση έγινε επίσης στις 25 του Μάρτη του ίδιου χρόνου (έτσι γιορτάστηκε η 25η Μάρτη 1821), αλλά και τον Ιούνη, ενώ τον Ιούλη έγιναν μαχητικές διαδηλώσεις στη Μακεδονία ενάντια στη βουλγάρικη κατοχή. Ταυτόχρονα, οργανώθηκαν και κλαδικές απεργίες την ίδια χρονιά. Απεργιακές κινητοποιήσεις οργανώθηκαν επίσης και στις αρχές του 1944, αλλά και τον Αύγουστο του 1944 μετά το μπλόκο της Κοκκινιάς. Προκειμένου να υπάρχει πιο σαφής εικόνα, πρέπει να αναφέρουμε πως το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα είχε να αντιμετωπίσει μαζί με τους Γερμανούς και το ντόπιο καθεστώς που είχαν εγκαταστήσει στην Ελλάδα, τη ΓΣΕΕ, την οποία είχε ιδρύσει αυτό το καθεστώς, οργάνωση που στήριζε την κατοχή.

Σημαντική ήταν επίσης η δράση του ναυτεργατικού συνδικαλιστικού κινήματος των Ελλήνων ναυτεργατών με επικεφαλής τη θρυλική τους Ομοσπονδία, την ΟΕΝΟ, όχι μόνο στην υπεράσπισή τους από τους εφοπλιστές, αλλά και στη μεταφορά πολεμοφοδίων στις κατεχόμενες από τους χιτλερικούς χώρες, συμβάλλοντας και με αυτόν τον τρόπο στην ενίσχυση του κινήματος της αντίστασης.

Στα χρόνια που πέρασαν, μια σειρά ταξικά συνδικάτα ενίσχυσαν τη δύναμη της ΠΣΟ. Πρόσφατα, με βάση τις καταστατικές αλλαγές που δίνουν το δικαίωμα εγγραφής στην ΠΣΟ οργανώσεων, αλλά και συνδικαλιστικών κινήσεων και επιτροπών, εργοστασιακών και συντονιστικών συνδικαλιστικών κινημάτων, το ΠΑΜΕ υπέβαλε αίτηση εγγραφής στην ΠΣΟ, η οποία εγκρίθηκε.

Σε όλη τη διάρκεια του «Ψυχρού Πολέμου», η Διεθνής Συνομοσπονδία Ελευθέρων Συνδικάτων (ICFTU) ήταν ένα πιστό και επικίνδυνο όργανο του διεθνούς κεφαλαίου και των κυβερνήσεων των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών. Από την ίδρυσή της και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90, στο χρονιάτικο οικονομικό προϋπολογισμό της CIA υπήρχε πάντοτε σημαντικό κονδύλι για την ενίσχυσή της. Αυτό είναι σήμερα τεκμηριωμένο από πλείστες δημοσιευμένες ερευνητικές εργασίες. Θα αναφέρουμε δύο παραδείγματα:

Με την έναρξη της περιόδου του «Ψυχρού Πολέμου» και με πρωτοβουλία των αμερικανικών συνδικάτων (American Labour Federation and Congress of Industrial Organisation - AFL - CIO), αποχώρησαν από την Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία ορισμένες Συνομοσπονδίες και το 1949 ίδρυσαν τη Διεθνή Συνομοσπονδία Ελευθέρων Συνδικάτων (International Confederation of Free Trade Union - ICFTU).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δράσης τους είναι οι παρεμβάσεις που έκαναν στην Κύπρο κατά τη δεκαετία του '60. Στον Κυπριακό Τύπο δημοσιεύθηκαν στοιχεία που αναφέρουν πως η ICFTU και τα αμερικάνικα συνδικάτα (AFL - CIO) διέθεταν πακτωλούς δολαρίων, για να ενισχύσουν τη δεξιά συνδικαλιστική οργάνωση ΣΕΚ, που ήταν μέλος της ICFTU σε βάρος της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας (ΠΕΟ), που ήταν η μαζικότερη συνδικαλιστική οργάνωση της Κύπρου και μέλος της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας. Η οικονομική βοήθεια της ICFTU αντιπροσώπευε το 25% των λειτουργικών εξόδων της ΣΕΚ. Οι μισθοί των έξι γραμματέων της ΣΕΚ καλύπτονταν από τη βοήθεια της ICFTU. Αλλα στοιχεία σχετικά με τις δοσοληψίες μεταξύ της ICFTU και της AFL - CIO με τη ΣΕΚ, αναφέρουν ότι χρηματοδοτήθηκε από την αμερικανοκίνητη χούντα της Ελλάδας (1967 - 1974) η ανέγερση των κεντρικών γραφείων της ΣΕΚ. Στόχος δεν ήταν να αλλάξει μόνο το «συνδικαλιστικό χάρτη», αλλά και να επηρεάσει ολόκληρο το πολιτικό σύστημα της Κύπρου που λόγω της γεωγραφικής θέσης της εξυπηρετούσε τα σχέδια των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.

Εξίσου αποκαλυπτικό ήταν το άρθρο του Hernardo Calvo Ospina, στην Monde Diplomatique. Αναφέρει ότι η εφημερίδα Washington Post, στις 26/2/1967, αποκάλυψε ένα πολύκροτο σκάνδαλο με διεθνείς διαστάσεις: Η CIA χρηματοδοτούσε στο εξωτερικό συνδικάτα, πολιτιστικούς συλλόγους, μέσα ενημέρωσης αλλά και φημισμένους διανοούμενους. Το 1979 δημιουργήθηκε το American Political Foundation, ένας συνασπισμός του Δημοκρατικού και Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ηγετών του συνδικαλιστικού κινήματος και εργοδοτών, πανεπιστημιακών που ασχολούνταν με την εξωτερική πολιτική.

Το 1983 το Κογκρέσο των ΗΠΑ κύρωσε με νόμο την ίδρυση του Εθνικού Ιδρύματος για τη Δημοκρατία (National Endowment for Democracy - NED). Τέσσερις οργανώσεις αποτελούν τους πυλώνες στους οποίους στηρίζεται το NED: To Free Trade Union Institute (FTUI), βραχίονας της AFL - CIO, που στη συνέχεια έγινε Center for International Labor Solidarity, το ινστιτούτο του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ και τα αντίστοιχα ινστιτούτα του Ρεπουμπλικανικού και του Δημοκρατικού Κόμματος.

Ανάμεσα στις «ιστορικές νίκες» του NED περιλαμβάνεται και η περίπτωση της Πολωνίας, τη δεκαετία του '80. Στόχος της NED ήταν η δημιουργία συνδικάτων, εφημερίδων και ομάδων υπεράσπισης των «ανθρώπινων δικαιωμάτων», δήθεν ανεξάρτητων φυσικά. Τα 10 πρώτα χρόνια ύπαρξής του το NED διένειμε 200 εκατομμύρια δολάρια σε 1.500 σχέδια για τη στήριξη των φίλων της Αμερικής. Χάρη στα δολάριά του και σε ορισμένους «εμπειρογνώμονες» κατόρθωσε να αναμειχθεί στις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές διαδικασίες περίπου 90 χωρών της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης σε όλη την περίοδο του ψυχρού πολέμου.

Από τις αρχές της δεκαετίας του '90, οι ηγετικές δυνάμεις της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων είχαν συνειδητά ιεραρχήσει σαν πρωτεύον ζήτημα για τις στρατηγικές επιδιώξεις τους τη διάλυση, τον ευνουχισμό και την αιχμαλωσία του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, προκειμένου να περιορίσουν τις αντιδράσεις της εργατικής τάξης στα σχέδιά τους.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, δημιουργήθηκε το Democracy Projects Database, το οποίο συντονίζει σχεδόν 6.000 προγράμματα Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων σε ολόκληρο τον κόσμο. Το NED, που αναφέραμε παραπάνω, βρίσκεται στο κέντρο του Network of Democracy Research Institutes, στο οποίο συμμετέχουν «ανεξάρτητα» ινστιτούτα που συνδέονται με συνδικάτα, με πολιτικά κόμματα (νεοφιλελεύθερα και σοσιαλδημοκρατικά), με πανεπιστήμια και με «κινήματα» σε όλο τον κόσμο. Την ίδια περίοδο, η ICFTU σχεδιάζει από την αρχή το διεθνή συνδικαλιστικό χάρτη. Τα δολάρια ρέουν άφθονα, στην Ανατολική Ευρώπη, στα Βαλκάνια, στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή για την εξαγορά συνδικάτων και συνδικαλιστικών στελεχών.

Στις 1 - 3 Νοέμβρη του 2006 στη Βιέννη, η ICFTU συνενώθηκε με μια περιθωριοποιημένη διεθνή συνδικαλιστική οργάνωση με σοσιαλδημοκρατικές απόψεις, την Παγκόσμια Συνομοσπονδία Εργασίας (World Confederation of Labour - WCL) και δημιούργησαν την ITUC. Η «νέα» οργάνωση αποτελεί μηχανισμό και συνεργάτη του καπιταλιστικού συστήματος. Δείτε τη στάση της στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στο Λίβανο. Δείτε τις συκοφαντίες που οργανώνει ενάντια στην Κούβα, ενάντια στη Βενεζουέλα, ενάντια στο Εκουαδόρ.

Μετέτρεψαν το Διεθνές Γραφείο Εργασίας σε ένα όργανο του κεφαλαίου, που προσαρμόζει τις διεθνείς συμβάσεις με βάση τα συμφέροντα των πολυεθνικών και με την ψήφο των «εργατικών» εκπροσώπων που στοιχίζονται πίσω από ταμεία της ITUC.

Σε αυτές τις εξελίξεις, αρνητικό ρόλο παίζουν οι ηγετικές ομάδες συνδικαλιστικών οργανώσεων που στο παρελθόν ήταν μέλη της ΠΣΟ (όπως της CCOO Ισπανίας, της CGIL Ιταλίας και της CGT Γαλλίας) και σήμερα είναι το μακρύ χέρι της ITUC. Στην αντιδραστική αυτή προσπάθεια συμμετέχει και η ΓΣΕΕ, που με όχημα το γνωστό ΙΝΕ προσπαθεί να «εξευρωπαΐσει» τους συνδικαλιστές των βαλκανικών χωρών.

Στην αρχή του 21ου αιώνα βλέπουμε την αποικιοκρατία να επανεμφανίζεται και να δυναμώνει με νέα, βέβαια, χαρακτηριστικά και στοιχεία. Στην Αφρική, πολλές χώρες δέχονται την έντονη αποικιοκρατική πίεση των ΗΠΑ. Στη Λατινική Αμερική το ίδιο. Σε πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης, η εργατική τάξη εργάζεται σε συνθήκες φεουδαρχίας.

Οι ανατροπές της περιόδου 1989 - 1991 έφεραν νέους συσχετισμούς που οδήγησαν στην παντοκρατορία των ΗΠΑ. Αν και πιστεύουμε ότι η παντοδυναμία αυτή είναι προσωρινή, εντούτοις γεννά πολέμους, αλλάζει τα σύνορα κρατών, δημιουργεί εκατομμύρια πρόσφυγες, σκοτώνει αθώους, καταργεί την αυτοτέλεια και ανεξαρτησία χωρών και υποδουλώνει λαούς, μετατρέπει τον ΟΗΕ σε ομπρέλα των παρανομιών των Αμερικανών και Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών.

Ακόμα και τα επίσημα στοιχεία ομολογούν ότι μόνο από τους σύγχρονους ιμπεριαλιστικούς πολέμους υπάρχουν 8,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και 21 εκατομμύρια άνθρωποι υποχρεώνονται να αλλάζουν τόπο κατοικίας μέσα στις ίδιες τους τις χώρες. Πάνω από 20 εκατομμύρια είναι οι οικονομικοί μετανάστες στην Ευρώπη. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν στα κέντρα κράτησης μεταναστών, στα σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης της «Γηραιάς Ηπείρου». Ο ρατσισμός, ο νεοφασισμός, η ξενοφοβία σιγά - σιγά ξαναεμφανίζονται!

Σύμφωνα με την UNESCO, τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο είναι οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων σε όλο τον κόσμο. Με δικαιολογία την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας τα δημοκρατικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα περιορίζονται. Οι ανθρώπινες ελευθερίες περιορίζονται. Λαοί, κράτη και κυβερνήσεις απειλούνται.

Παράλληλα, καταγράφονται: Οι κατεστραμμένες οικονομίες και κοινωνίες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου από τις πολιτικές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Ο έλεγχος της αγροτικής παραγωγής και της διακίνησης από τις πολυεθνικές των τροφίμων και των μεταλλαγμένων. Τα αμέτρητα θύματα του Εϊτζ, της μαλάριας κλπ. εξαιτίας των πολυεθνικών των φαρμάκων.

Ολες αυτές οι εξελίξεις είχαν και έχουν αρνητικές επιπτώσεις για την παγκόσμια εργατική τάξη. Συσσωρεύουν αμύθητα πλούτη για τη διεθνή ολιγαρχία με την ένταση και τη μεγιστοποίηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης σε όλο τον πλανήτη.

Στην πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί μετά την επικράτηση της αντεπανάστασης, παραμένουν ισχυρά ορισμένα ερωτήματα για το Διεθνές Συνδικαλιστικό Κίνημα:

Τι συνδικάτα χρειάζεται σήμερα ο εργαζόμενος; Με ποια στρατηγική; Με ποια τακτική; Τι πρέπει να ενισχυθεί και τι να αλλάξει; Πόσο νέες είναι κάποιες θεωρίες που επαναλαμβάνονται εδώ και 150 χρόνια; Σε ποιους ανήκει το μέλλον; Θα κρίνουμε τα Συνδικάτα από τα λόγια ή από τις πράξεις και τις παραλείψεις τους;

Η απάντηση βρίσκεται στην ενίσχυση της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ). Μια οργάνωση, που, από την ίδρυσή της, το 1945, ήταν σταθερά στο πλευρό των εργαζομένων. Πάντοτε στο πλευρό των λαών που αγωνίζονται ενάντια στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Είχε και έχει σημαντικό ρόλο στα κινήματα της Ασίας, στη Λατινική Αμερική, στην Αφρική, στην Ευρώπη και στην Αυστραλία.

Χαραγμένη στη μνήμη των εργαζομένων όλου του κόσμου, είναι η διεθνιστική δράση της ΠΣΟ. Ιστορικοί έχουν μείνει οι αγώνες της ενάντια στη δράση των πολυεθνικών και των μονοπωλίων. Εχουν γραφτεί πολλά βιβλία, υπάρχουν αδιάψευστα ντοκουμέντα, είναι ακόμα στη ζωή χιλιάδες πρωταγωνιστές της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας και κανείς δεν μπορεί να αναποδογυρίσει τα ιστορικά γεγονότα.

Ο ρόλος της ΠΣΟ είναι αναντικατάστατος. Με πάνω από 200 εκατομμύρια μέλη σε ολόκληρη την υδρόγειο, διαδραμάτισε ρόλο αναντικατάστατο στο διεθνές στερέωμα για την ανάδειξη του ρόλου της εργατικής τάξης, τόσο για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, όσο και στην κατοχύρωση και διεύρυνση των εργατικών διεκδικήσεων στις καπιταλιστικές χώρες. Σημαντικός, επίσης, ήταν ο ρόλος της στην υπεράσπιση εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και συνδικαλιστικών οργανώσεων που δρούσαν σε δύσκολες και αντίξοες συνθήκες.

Η ΠΣΟ είχε επιβάλει, στα πλαίσια του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας του ΟΗΕ, την ψήφιση και επικύρωση Διεθνών Συμβάσεων, όπως για την Κοινωνική Ασφάλιση, το δικαίωμα των γυναικών, την παιδική εργασία, το ωράριο απασχόλησης, τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, την εκπαίδευση των εργαζομένων, τις συνδικαλιστικές και δημοκρατικές ελευθερίες και εκατοντάδες ακόμα αποφάσεις που αποτυπώνουν τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης στον 20ό αιώνα. Σε όλο αυτό το διάστημα της κυριαρχίας της ΠΣΟ, η Διεθνής Συνομοσπονδία των Ελεύθερων Συνδικάτων το μόνο που έκανε ήταν να ευθυγραμμίζεται στον αντικομμουνισμό και στις ψυχροπολεμικές πρακτικές των ΗΠΑ και του Διεθνούς Κεφαλαίου. Στα πλαίσια του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας του ΟΗΕ και στην ψήφιση ορισμένων Διεθνών Συμβάσεων και Συστάσεων, συρόταν κάτω από τον όγκο και την πίεση της ΠΣΟ να ακολουθήσει τη στάση και τις προτάσεις της, σε μια προσπάθεια να μη χάνει την επαφή της με τους εργαζόμενους και να διατηρεί, ταυτόχρονα, τα περιθώρια για τον εγκλωβισμό των μισθωτών στις τάξεις της.

Δε θα μπορούσε, βέβαια, να ήταν η πορεία αυτή ευθύγραμμη, χωρίς ζιγκ - ζαγκ και προσωρινά πισωγυρίσματα. Στην πορεία αυτή, των 60 και πλέον χρόνων, δεν έλειψαν οι παραλείψεις και τα λάθη. Αυτά, όμως, καθόλου δεν ακυρώνουν τη θετική και πλούσια διαδρομή της ΠΣΟ. Η ΠΣΟ στην περίοδο 1990 - 2000 αντιμετώπισε σοβαρές δυσκολίες και προβλήματα. Αντεξε στην προσπάθεια διάλυσής της από τα όργανα του ιμπεριαλισμού.

Σήμερα, βρίσκεται σε νέα πορεία. Αντιπαλεύει τις δυνάμεις του οπορτουνισμού. Αναπτύσσεται, δυναμώνει και έχει πλούσια δραστηριότητα. Τα τελευταία χρόνια πολλαπλασιάστηκαν οι αιτήσεις εγγραφής εθνικών συνδικάτων στην ΠΣΟ και ήδη στις γραμμές της συσπειρώνει 180 συνδικάτα με 65 εκατομμύρια μέλη, σε 80 χώρες σ' όλο τον κόσμο.

Ανασυγκροτεί Διεθνείς Κλαδικές Συνδικαλιστικές Οργανώσεις στην Ενέργεια, στις Μεταφορές, στο Μέταλλο, στον Τουρισμό.

Διοργάνωσε το 2006, στις Βρυξέλλες, Διεθνή Συνάντηση για τα προβλήματα των μεταναστών, την ίδια χρονιά οργάνωσε ακόμα Διεθνή Συνάντηση στην Αθήνα για τα προβλήματα της εργαζόμενης νεολαίας.

Διοργάνωσε το 2007 Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τα προβλήματα των γυναικών (η προηγούμενη είχε γίνει στο Παρίσι το 1977).

Η ΠΣΟ, με την πείρα από τη δράση της και με την ανανεωμένη και σύγχρονη ταξική της αντίληψη, αποτελεί ελπίδα για την αναζωογόνηση του Παγκόσμιου Εργατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος.

Πηγές:

Ουίλιαμ Φόστερ: «Ιστορία του Παγκόσμιου Συνδικαλιστικού Κινήματος, τ. 2ος, εκδόσεις «Εταιρεία Ελληνικού Βιβλίου», Γιώργου Εμμ. Μαυρίκου: «Το Εργατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα 1918-1948. Δυο γραμμές σε διαρκή αντιπαράθεση», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», www.makarios.ws. , Le Monde Diplomatique, 22/7/2007, αφιερώματα «Ριζοσπάστη»: 27/7/2008, 30/11/2005, 16/6/2005, 8/8/2004, 28/10/2000.