Μετά από 50 χρόνια ευδόκιμης θεατρικής πορείας (Θέατρο Τέχνης, ελεύθερο θέατρο ρεπερτορίου, «ψυχή» του Θεάτρου «Στοά» τα τελευταία 35 χρόνια), η Λήδα Πρωτοψάλτη κάνει την παρθενική της εμφάνιση στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, με το ρόλο της πολύπαθης Εκάβης από τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη που παρουσιάζει το ΚΘΒΕ.

Κι ενώ όλοι μέχρι τώρα αναρωτιόνταν πώς γίνεται η Λήδα Πρωτοψάλτη να μην έχει παίξει στην Επίδαυρο, εκείνη απαντούσε με στωικότητα και ειλικρίνεια δεν ήταν ποτέ αυτό που λέμε «όνειρο», άλλωστε ο καθένας μπορεί να παίξει και έχει παίξει στην Επίδαυρο και από την άλλη μέχρι τώρα δεν της είχαν κάνει πρόταση ποτέ. Ονειρευόταν πάντα μόνο ρόλους και καλές συνεργασίες. Και τα είχε όλα. Μια σπουδαία ηθοποιός να μην έχει αναμετρηθεί με τραγικούς ρόλους; Το 1999 και 2000 αναμετρήθηκε με την «Εκάβη» που ανέβασε το θέατρο «Στοά». Τότε κάποιοι είπαν, μα τραγωδία σε κλειστό χώρο; Ναι, σε κλειστό χώρο με τεράστια επιτυχία. Οχι μόνον αγκαλιάστηκε από το κοινό, αλλά κέρδισε και πολλά βραβεία και σαν παράσταση, αλλά και η ίδια ως Εκάβη. Στη συνέχεια, η Λήδα Πρωτοψάλτη έπαιξε στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» και στις «Βάκχες» για την Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Στην Επίδαυρο, όμως, είναι η πρώτη φορά. Και ο κόσμος την περιμένει.

«Αυτό είναι το συγκινητικό για μένα, ο κόσμος», λέει. «Τους φαίνεται παράξενο ότι δεν έχω παίξει στην Επίδαυρο. Δεν πειράζει. Για μένα τώρα ήρθε η στιγμή. Φαίνεται ότι έπρεπε να αναλώσω μια ζωή για να πατήσω αυτό το μαγικό χώρο. Δεν αισθάνομαι καθόλου πικρία. Είχα υπομονή. Επαιξα ρόλους που αγάπησα πολύ και κάθε ρόλος ήταν κομμάτι από τον εαυτό μου, κι από τη ζωή μου κι από τα βιώματά μου».

«Ο ρόλος της Εκάβης είναι εξοντωτικός», συνεχίζει. «Πέρα από την ενέργεια που βάζεις, καταθέτεις πολλή ψυχή. Οπως και σε κάθε ρόλο, παρατηρώ ότι το σώμα μου έχει πάρει πια το σχήμα του ρόλου. Είναι σαν κάτι μαγικό, ανήκει σε εκείνες τις περιοχές που και εμείς οι ίδιοι οι ηθοποιοί ανακαλύπτουμε σαν να μας αποκαλύπτονται σιγά σιγά. Στην Εκάβη, βέβαια, έχουμε να κάνουμε με θεόρατες καταστάσεις. Δεν αστειεύονται. Αυτοί οι ρόλοι είναι συντριπτικοί ρόλοι, δεν ξεμπερδεύεις ποτέ μαζί τους. Το βράδυ σκέφτεσαι αυτό θα μπορούσε να ειπωθεί κι αλλιώς. Δεν ησυχάζεις. Είναι πανανθρώπινοι ρόλοι που τ' αγκαλιάζουν όλα».

«Είναι μωρία δεινή, αρρώστια των ανθρώπων, οι ανελέητες λεηλασίες των πολέμων. Οποιος ναούς, τεμένη, όποιος τους τάφους των νεκρών ρημάζει, στο μέλλον σύντομα θα ρημάξει κι αυτός». Αυτό το διαχρονικό και επίκαιρο «μήνυμα», ενάντια στους σημερινούς ιμπεριαλιστικούς πολέμους, φέρνουν μέσα από τους αιώνες «Οι Τρωάδες», που γράφτηκαν από τον Ευριπίδη για να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των συμπολιτών του και να τους αποτρέψει από τον καταστροφικό παραλογισμό του πολέμου. Γίνονται φανερές οι προθέσεις του Ευριπίδη να καυτηριάσει τις βιαιοπραγίες των συμπατριωτών του από το ξεκίνημα του έργου, με την κοινή απόφαση των δύο Θεών, του Ποσειδώνα και της Αθηνάς, να καταστρέψουν τον ελληνικό στόλο, επειδή οι Αχαιοί λεηλάτησαν τη νικημένη Τροία και δε σεβάστηκαν ούτε τους ναούς των Θεών.

«Οι "Τρωάδες"» - λέει η Λήδα Πρωτοψάλτη - «έχοντας σαν κεντρικό πρόσωπο τη γυναίκα (μάνα, σύζυγο, κόρη, αδελφή) την αναδεικνύουν σε παγκόσμιο σύμβολο - θύμα της βαρβαρότητας του πολέμου. Είναι η Εκάβη η τραγική αυτή μάνα που κάποτε είχε τον κόσμο στα πόδια της και τώρα έχει γίνει ένα κουρέλι γιατί τα έχασε όλα. Σκότωσαν τα παιδιά της, σκότωσαν τον άντρα της και κούρσεξαν και την πόλη της. Αυτά που συμβαίνουν και σήμερα, δηλαδή. Θα υπάρχουν πάντα Εκάβες, όσο οι άνθρωποι θα στήνουν πολέμους και θα σκοτώνουν ο ένας τον άλλο. Και όλα αυτά για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη... Κραυγάζει ο Ευριπίδης και μαζί του κραυγάζουμε κι εμείς σήμερα. Αυτή την ώρα που μιλάμε κάπου στον κόσμο κάποια μάνα θρηνεί το παιδί της, κάποια γυναίκα βιάζεται, κάποιοι χάνουν τις πατρίδες τους. Είναι να μην κραυγάζεις»!

Ο στοχασμός του Ευριπίδη αποκτάει σήμερα μια συνταρακτική διαχρονικότητα και ο ποιητής, χρησιμοποιώντας το θρηνητικό λόγο των γυναικών, διαπερνάει το κέλυφος των αιώνων και κατορθώνει να τον κάνει να ηχήσει σαν ένα παγκόσμιο πανανθρώπινο τραγούδι εναντίον του πολέμου και της βίας.

Στην παράσταση, ένα βομβαρδισμένο σχολείο, ανάμεσα σε σπασμένα θρανία, πεταμένα βιβλία, ρημαγμένους τοίχους, μια ομάδα παιδιών «παίζει» τους Θεούς, από τον Πρόλογο των «Τρωάδων» του Ευριπίδη. Σ' αυτόν το χώρο - προσωρινό στρατόπεδο αμάχων - θα συγκεντρωθούν οι γυναίκες της Τροίας και το μοιρολόι τους θα γίνει ο θρήνος όλων των ηττημένων και εξορισμένων του κόσμου.

Η παράσταση των «Τρωάδων» θα φιλοξενηθεί στην Επίδαυρο στις 7 και 8 Αυγούστου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, ενώ περιοδεύει σε άλλα μεγάλα φεστιβάλ της περιφέρειας με ιδιαίτερη επιτυχία.

Η μετάφραση είναι της Ελένη Βαροπούλου. Η σκηνοθεσία της Νικαίτης Κοντούρη μεταφέρει το έργο στο σήμερα, θυμίζοντας τους πρόσφατους και συνεχιζόμενους και σήμερα ιμπεριαλιστικούς πολέμους, που ισοπεδώνουν χώρες και ξεκληρίζουν λαούς, μέσα από τον ομηρικό μύθο για τον επεκτατικό πόλεμο των Αχαιών εναντίον της Τροίας και τη συντριβή του λαού της. Μύθος, ο οποίος ενέπνευσε στον Ευριπίδη την αθάνατη αυτή τραγωδία. Η Νικαίτη Κοντούρη έχει στο ενεργητικό της δύο ακόμη επιτυχημένες προσεγγίσεις στο αρχαίο δράμα («Μήδεια» του Ευριπίδη και «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, Εθνικό Θέατρο 1997 και 2002 αντίστοιχα, παραστάσεις οι οποίες ταξίδεψαν και στο εξωτερικό).

Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει ο Γιώργος Πάτσας, τη μουσική η Καλλιόπη Τσουπάκη, τη χορογραφία η Καλλιόπη Σφήκα, τη σύνθεση ήχων και το μουσικό περιβάλλον ο Δημήτρης Ιατρόπουλος, τους φωτισμούς ο Στέλιος Τζολόπουλος, τη μουσική διδασκαλία ο Νίκος Βουδούρης, τη δραματουργική ανάλυση η Αμαλία Κοντογιάννη. Βοηθός σκηνοθέτη είναι ο Γιάννης Παρασκευόπουλος.

Εκτός από την Λήδα Πρωτοψάλτη στο ρόλο της Εκάβης, τους άλλους ρόλους ερμηνεύουν η Μαρία Ναυπλιώτου (Ανδρομάχη), η Λαμπρινή Αγγελίδου (Κασσάνδρα), η Πηνελόπη Μαρκοπούλου (Ελένη), ο Φαίδων Καστρής (Ταλθύβιος), ο Μελέτης Ηλίας (Μενέλαος), η Ιφιγένεια Δεληγιαννίδη (κορυφαία), ο Δημήτρης Μακαλιάς (Ποσειδώνας), η Μαρία Δερεμπέ (Αθηνά).

Αλλες δεκατέσσερις γυναίκες αιχμάλωτες, έγκλειστες σε ένα χώρο μεταγωγής - τράνζιτ, θρηνούν «γι' αυτά που έπαθαν και γι' αυτά που θα 'ρθουν» κι ο θρήνος τους αγκαλιάζει όλους τους ηττημένους κι αποδιωγμένους της ανθρωπότητας. Μαζί τους έχουν και τέσσερα παιδιά. Εκτός από την ομάδα «παιδιά στον πόλεμο», πανταχού παρούσα και μια ισχυρή ομάδα κρούσης αποτελούμενη από έξι άνδρες ηθοποιούς.

Κορυφαίες - Χορός: Εύη Αστρίδου, Αννα Γιαγκιώζη, Μαριάννα Δημητρίου, Ελένη Καλαρά, Ειρήνη Μουρελάτου, Μάμιλη Μπαλακλή, Μαγδαληνή Μπεκρή, Εύη Σαρμή, Δέσποινα Σαρόγλου, Ευδοκία Σουβατζή, Αμάντα Σοφιανοπούλου, Πολυξένη Σπυροπούλου, Ευανθία Σωφρονίδου, Μαρίζα Τσάρη.

Ομάδα κρούσης: Στέλιος Ανδρονίκου, Αργύρης Γκαγκάνης, Δημήτρης Κοντός, Παύλος Μυρόφτσαλης, Γιάννης Παρασκευόπουλος, Χάρης Πεχλιβανίδης.

Πρόγραμμα περιοδείας: 22 Αυγούστου Αρχαιολογικό Πάρκο Αμφίπολης, 28, 29 Αυγούστου Ρωμαϊκό Ωδείο Πάτρας. Σεπτέμβριος: 1 Σεπτεμβρίου Θέατρο Δεξαμενής, Κορωπί, 4 Σεπτεμβρίου, Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου, 6 Σεπτεμβρίου Παλιό Ελαιουργείο Ελευσίνας, 13 Σεπτεμβρίου Θέατρο Πέτρας.