Αναφερθήκαμε χτες σ' ένα τυπικό δείγμα εκμεταλλευτικής λειτουργίας της καπιταλιστικής οικονομίας, με την πολυεθνική ΝΙΚΕ να διαθέτει σε έναν αθλητή το ποσό των 20 εκατομμυρίων δολαρίων για να της διαφημίσει το νέο μοντέλο παπουτσιών, ποσό ίσο με τους μισθούς που κατέβαλε η πολυεθνική σε 30.000 εργαζόμενους από την Ινδονησία για να τα κατασκευάσουν!

*

Το πώς μεταφράζεται η ιδιοποίηση του παραγόμενου πλούτου από τους καπιταλιστές, το βεβαιώνουν τα στοιχεία των ίδιων των καπιταλιστών:

• Την τρέχουσα δεκαετία, από τις 100 μεγαλύτερες οικονομικές οντότητες στον πλανήτη οι 51 είναι εταιρείες και μόνο οι 49 είναι χώρες.
• Οι 200 μεγαλύτερες επιχειρήσεις που ελέγχουν το 25% της παγκόσμιας δραστηριότητας απασχολούν λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού.
• Οι πωλήσεις αυτών των 200 εταιρειών υπερέβαιναν το 2000 σε αξία τις οικονομίες περισσοτέρων των 180 χωρών στον κόσμο.
• Στις ΗΠΑ το εισοδηματικά ανώτερο 1% του πληθυσμού κατέχει το 16% του εθνικού πλούτου, το εισοδηματικά ανώτερο 0,1% του πληθυσμού αύξησε το μερίδιό του στο εθνικό εισόδημα μέσα σε μία εικοσαετία κατά 300%, η αναλογία των μισθών των διευθυντικών στελεχών των πολυεθνικών σε σχέση με τη μέση αμοιβή των εργατών αυξήθηκε από 30 προς 1 το 1970 σε σχεδόν 500 προς 1, το 2000. Αυτά σε μία χώρα που διαβιούν 50 εκατομμύρια ανασφάλιστοι και 30 εκατομμύρια ζουν με συσσίτιο, αλλά που την τελευταία δεκαετία οι 400 πλουσιότεροι Αμερικανοί αύξησαν τις περιουσίες τους κατά 23%.
• Στη Βρετανία, κατ' αντίστοιχο τρόπο, το 1% του εισοδηματικά ανώτερου πληθυσμού κατέχει το 13% του εθνικού εισοδήματος.
• Στη Ρωσία με πληθυσμό 200 εκατομμύρια περίπου 400 καπιταλιστές ελέγχουν το 50% του εθνικού πλούτου.
• Στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ η εισοδηματική ψαλίδα μεταξύ του 1/5 του πιο πλούσιου πληθυσμού και του φτωχότερου 1/5 είναι της τάξης του 80 προς 1 και συνολικά στον πλανήτη τα εισοδήματα και οι περιουσίες 3 κροίσων ανέρχονται στο 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

*

Θα ισχυριστούν ορισμένοι ότι για το άνοιγμα της παραπάνω ψαλίδας και για την εν γένει εικόνα, δε φταίει ο καπιταλισμός αυτός καθαυτός, αλλά η νεοφιλελεύθερη διαχείρισή του την τελευταία τριακονταετία. Ως εκ τούτου αναζητείται ένας πιο «δημοκρατικός», ένας πιο «ευαίσθητος», ένας πιο «καλός» καπιταλισμός.

-- Πρώτη παρατήρηση: Ο «καλός» τους καπιταλισμός, ο κεϋνσιανός, υπήρξε, αλλά κατέρρευσε. Αυτό που εμφανίζουν δηλαδή ως σωτηρία στη σημερινή «νεοφιλελεύθερη κρίση» του καπιταλισμού, είναι ό,τι ακριβώς καταποντίστηκε τη δεκαετία του '70, αποδεικνύοντας ότι οι καπιταλιστικές κρίσεις είναι αναπόδραστες και αναπόφευκτες, ότι κινούνται υπεράνω του όποιου μοντέλου διαχείρισης του συστήματος. Η περίοδος του «στασιμοπληθωρισμού», του συνδυασμού δηλαδή της οικονομικής ύφεσης από τη μια και της ραγδαίας ανόδου των τιμών από την άλλη, το αποδεικνύει. Ο «καλός» καπιταλισμός, του Κέϋνς, είναι επιπλέον αυτός που ανατροφοδότησε το σύστημα όχι μόνο μέσα από την τακτική του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και μέσα από την πολεμική οικονομία ενός Παγκόσμιου Πολέμου και μιας σειράς επεμβάσεων από την Κορέα μέχρι το Βιετνάμ.

-- Δεύτερη παρατήρηση: Πόσο αληθεύει ότι είναι «άλλος» καπιταλισμός εκείνος που σε συνθήκες νεοφιλελευθερισμού αναφωνούσε διά στόματος Αμερικανών Προέδρων πως «ό,τι συμφέρει την "Τζένεραλ Μότορς" συμφέρει τις ΗΠΑ», κι «άλλος» ο καπιταλισμός εκείνος που, όπως σήμερα, προωθεί - μέσω του Ομπάμα - την παχυλή οικονομική ένεση του κράτους στην «Τζένεραλ Μότορς» με στόχο την ενίσχυσή της; Είναι «άλλος» καπιταλισμός εκείνος που εκπροσωπούσε ο Νίξον όταν αναφωνούσε ότι «τώρα είμαστε όλοι κεϋνσιανιστές», κι «άλλος» ο καπιταλισμός που υπηρετούσε η Θάτσερ όταν διακήρυττε «δεν υπάρχει κοινωνία - μόνο άτομα»;

-- Τρίτη παρατήρηση: Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι απλά ένα ιδεολογικό ρεύμα που κάποια στιγμή επικράτησε όπως το «κακό» κατισχύει του «καλού». Είναι η δομική ανάγκη του καπιταλισμού να απαντήσει στην πτώση του μέσου ποσοστού κέρδους και στην καπιταλιστική υπερσυσσώρευση που δεν μπορεί να επενδυθεί ολόκληρη για τον πολύ απλό λόγο ότι αυτοί που πρέπει να καταναλώνουν, οι λαοί, βιώνουν διαρκείς εισοδηματικούς περιορισμούς. Είναι ενδεικτικό ότι στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, τα πραγματικά εισοδήματα του μέσου Αμερικανού πολίτη κινούνται στα προ τριακονταετίας επίπεδα.

*

Επομένως, σε τέτοιες συνθήκες το κεφάλαιο αναζητά την ικανοποίηση της ακόρεστης βουλιμίας του για κέρδη με άλλους τρόπους. Εδώ ακριβώς εκδηλώνεται ο φονταμενταλισμός του ξεπουλήματος και η υπαγωγή των πάντων στην υπηρεσία των αγορών (Παιδεία, Υγεία, ιδιωτικοποίηση του αέρα μέσω του εμπορίου ρύπων, αερομεταφορές, τηλεπικοινωνίες, μέχρι και ιδιωτικοποίηση των φυλακών). Εδώ είναι που δημιουργείται και η χρηματιστική «φούσκα» της διόγκωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Πρόκειται για μια τακτική «πυραμίδας» που δημιουργεί ανεξέλεγκτα περιθώρια κερδοσκοπίας στους κεφαλαιούχους, οι οποίοι, στο πλαίσιο της απελευθέρωσης των χρηματαγορών - προς δόξαν των δικών «μας» που ψήφισαν το Μάαστριχτ - παίζουν το παιχνίδι της κατά Σουμπέτερ λεγόμενης δημιουργικής καταστροφής.

Με άλλα λόγια, κερδοσκοπούν ασυστόλως προκαλώντας διεθνείς κρίσεις (σημειωτέον ότι μέσα σε ένα χρόνο είχαμε την ενεργειακή κρίση, την κρίση της τιμής των τροφίμων και τώρα τη χρηματοπιστωτική) έχοντας ως πυξίδα ότι αφενός, και διά μέσου των κρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων, θα μετακυλίσουν τις ζημιές στα λαϊκά στρώματα και αφετέρου ότι από την εξαφάνιση κάποιων ανταγωνιστών τους οι ίδιοι θα γίνουν ακόμα ισχυρότεροι και τελικά θα επέλθει ένα επίπεδο καπιταλιστικής «ισορροπίας», με τους πλούσιους να έχουν γίνει λιγότεροι και πλουσιότεροι και τους φτωχούς να έχουν γίνει περισσότεροι και φτωχότεροι.

(συνεχίζεται)...