Ενα σημαντικό όσο και άγνωστο κομμάτι της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής παράδοσης παρουσιάζεται για πρώτη φορά ολοκληρωμένο στο ελληνικό κοινό
Το αφιέρωμα θα ξεκινήσει με την προβολή της ταινίας - ντοκιμαντέρ των δύο προαναφερομένων κινηματογραφιστών «Ο πόλεμος με τις μούμιες». Η ταινία είναι η πρώτη του Κύκλου της Χιλής, μιας καταπληκτικής τετραλογίας, η οποία θα προβληθεί ολόκληρη και πραγματεύεται με αριστοτεχνικό τρόπο τις εξελίξεις στη Χιλή του Αλιέντε, το αμερικανόπνευστο στρατιωτικό πραξικόπημα του Πινοτσέτ, το ρόλο της εγχώριας πλουτοκρατίας και των πολυεθνικών, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων, τις διώξεις και τα βασανιστήρια, αλλά και τον ασίγαστο αγώνα των εργαζομένων και του λαού της Χιλής.
Η DEFA (Γερμανική Κινηματογραφική Κοινοπραξία), αποτέλεσε το όχημα παραγωγής των ταινιών μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ της ΛΔΓ. Στα 46 χρόνια λειτουργίας της, υλοποιήθηκαν μερικές εκατοντάδες ταινίες μυθοπλασίας και χιλιάδες ώρες ταινιών ντοκιμαντέρ, πολιτικού, κοινωνικού, ιστορικού και εκπαιδευτικού περιεχομένου.
Από το ντοκιμαντέρ των Βάλτερ Χαϊνόφσκι και Γκερντ Σόιμαν «Το νησί του διαβόλου» |
Οι ταινίες ντοκιμαντέρ αποτέλεσαν το «δυνατό χαρτί» της DEFA. Οι αναρίθμητες ώρες υλικού διατηρούν ακόμα και σήμερα ολόκληρη την κοινωνική, ιστορική και κυρίως πολιτική σημασία τους. Αιχμή του δόρατος των ταινιών τεκμηρίωσης ήταν το αχώριστο δίδυμο των κινηματογραφιστών Βάλτερ Χαϊνόφσκι και Γκερντ Σόιμαν, οι οποίοι άνοιξαν εντελώς καινούριους και ανεξερεύνητους δρόμους για το πολιτικό ντοκιμαντέρ. Η μέθοδός τους βασιζόταν στην προσέγγιση των εμπλεκομένων πολιτικών αντιπάλων, συχνά με μεθόδους κυριολεκτικής εξαπάτησης και στην εκμαίευση πληροφοριών και λεπτομερειών που σε καμιά άλλη περίπτωση δε θα γινόταν ευρύτερα γνωστές. Με αυτόν τον τρόπο εξασφάλισαν συνταρακτικές ομολογίες των Χιλιανών πραξικοπηματιών και βασανιστών, Νοτιοβιετναμέζων λακέδων των Αμερικανών, εγκληματιών μισθοφόρων, κλπ.
«Οι στρατηγοί», των Β. Χαϊνόφσκι και Γκ. Σόιμαν |
Η τηλεόραση του «902», σε ένα πολύμηνο αφιέρωμα θα προβάλει τις σημαντικότερες ταινίες μυθοπλασίας (34 τον αριθμό) και το σύνολο των πολιτικών ντοκιμαντέρ των Χαϊνόφσκι - Σόιμαν (16 φιλμ μεγάλου μήκους). Ο Ελληνας τηλεθεατής έχει τη σπάνια ευκαιρία να γνωρίσει ολοκληρωμένο ένα σημαντικό κομμάτι της Ευρωπαϊκής Κινηματογραφικής ιστορίας, στην ολότητά του σχεδόν σε πρώτη τηλεοπτική προβολή.
«Ομολογίες ενός δολοφόνου», σε σκηνοθεσία Β. Χαϊνόφσκι - Γκ. Σόιμαν |
2. Ας διευρύνουμε το αντικληρικό κύμα που ξεσπάει παντού. Οι κληρικοί, τόσα χρόνια, αφού διέφθειραν εαυτούς και αλλήλους στήνοντας κάθε δυνατή κομπίνα, επιζητούν την κατανόηση του «ποιμνίου» τους με τον τρόπο δημόσιας υπηρεσίας που κατασκευάζει μεγάλα έργα. Ενώ πλασάρονται ως νεκροζώντανοι απέναντι σε όλες τις επιθυμίες, απλώνουν το χέρι τους όπου μπορούν, καθιστώντας εαυτούς επικίνδυνους. Ας στιγματίσουμε αυτή τη σέχτα που έχει τρελαθεί εντελώς και δεν επιθυμεί τίποτ' άλλο από τον πλουτισμό.
3. Οι δημοσκοπήσεις είναι χρήσιμες για τους αξιοθρήνητους μεγαλοδημοσιογράφους, για αριστερούς πολιτικούς με μεγάλες επιδόσεις στις φούσκες και για όλους όσοι εδώ πατούν κι εκεί βρίσκονται.
4. Προσευχή που διαβάζεται δυνατά: Θεέ μου, σ' ευχαριστώ που δε μ' έκανες δημοσιογράφο Πρετεντέρη, να βγαίνω κάθε τόσο στο μεγάλο κανάλι μου και, αντί να πέσω στα νερά του να πνιγώ ως όφειλα, να φροντίζω να πνίγονται οι τηλεθεατές από τα γέλια που τους προκαλεί η εμφάνισή μου. Σ' ευχαριστώ που δε μ' έκανες Γιώργο Βέλτσο, να ταλαιπωρώ την ποίηση σαν να ήταν ο χειρότερός μου εχθρός. Σ' ευχαριστώ που δε μ' έκανες Μαοϊκό, γιατί θα ήμουν τόσο καιρό στα μέσα και στα έξω και τώρα δε θα μπορούσα να βρω μέρος να κρυφτώ.
5. Ολον αυτό το χρόνο, παρασυρμένος απ' όλους και όλα, καθόμουν στο τραπέζι με θράσος, προσπαθώντας να προσθέσω κι εγώ τη φωνή μου για τα ενενηντάχρονα του Κόμματος. Αποτέλεσμα; Κόλλα λευκή. Η μια απόπειρα διαδεχόταν την άλλη και ο νους, σαν τρελός πίθηκος, πετούσε από το ένα θέμα στο άλλο. Αν προσπαθήσεις να δεις την περιπέτεια του κινήματος ως ιστορικός, όπως αρέσκονται και δικαίως πολλοί, σου φαίνεται παράξενο ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να βάλεις φρένο στο πάθος και να προσπαθήσεις διά της μεθόδου της λογικής να ερμηνεύσεις το θαύμα. Παράδειγμα: Πώς ν' αποδώσεις τον απλό τρόπο με τον οποίο έδωσε κάποιος τη ζωή του χωρίς να το σκεφτεί δεύτερη φορά; Και τώρα αυτός ο άνθρωπος είναι ένα στατιστικό νούμερο, μια σκιά; Αν, πάλι, ρίξεις μια ψύχραιμη ματιά στους τόμους που έχουν γραφτεί για το θέμα, δεν ξέρεις από πού ν' αρχίσεις, γιατί πρόκειται για μια μεγάλη βιβλιοθήκη που θα πέσει σίγουρα να σε πλακώσει. Πρόσθεσε τώρα και το δύσκολο κομμάτι: τον προφορικό λόγο που σ' έχει μεγαλώσει. Λόγος που είναι κυρίαρχος στο κίνημα, λόγια που άκουσες όταν ήσουν παιδί μέσα στο δάσος της Καισαριανής, στην κουζίνα του σπιτιού όπου έπαιρναν οι μεγάλοι τις αποφάσεις τους με λόγια που δοκιμάζονταν αυστηρά μέσα στην καθημερινότητα. Θ' αποφύγω να αναφερθώ στις θαυμάσιες μορφές, γιατί πώς άραγε να βρεις τις λέξεις με τη δύναμη που αποτυπώθηκαν στο φακό - έστω σαν σπουδές για το κεφάλι του Αρη, του Νίκου Ζαχαριάδη, των ανταρτών - χωρίς όμως να βουλιάξεις στο αίσθημα. Λευκή η κόλλα. Ολον αυτόν τον καιρό διάβαζα, όσο μπορούσα, αυτά που γράφτηκαν κατά καιρούς από τους συντρόφους και τους φίλους του Κόμματος για τα ενενήντα χρόνια. Διάβαζα και άκουγα και, δίχως να καταλάβω, κάθισα πάλι μπροστά στη λευκή κόλλα και άρχισα, εγώ το μειράκιον, να γράφω όχι για τα ενενηντάχρονα αλλά για τη μικρή θέση μου δίπλα τους. Για το τι μπορώ ακριβώς να προσφέρω, τι ακριβώς μπορώ να κάνω, και έτσι για πρώτη φορά ένιωσα πως βρήκα επιτέλους μια αρχή, και στρώθηκα στο γράψιμο.
* Η φράση «το παρόν κενό» ανήκει στη Σύλβια Πλαθ.