Το αίτημα για ενιαίο δωδεκάχρονο υποχρεωτικό σχολείο βασικής εκπαίδευσης είναι ένα αίτημα ώριμο που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες του λαού και της νεολαίας για μόρφωση. Η εξέλιξη της επιστήμης, οι διευρυμένες σύγχρονες πραγματικές απαιτήσεις καθιστούν επιτακτική ανάγκη τη διεύρυνση της βασικής παιδείας. Μια γενική μόρφωση δεν μπορεί να στοχεύει στην εκμάθηση κάποιων δεξιοτήτων ή στη συσσώρευση κάποιων πληροφοριών, δεν μπορεί να περιορίζεται σε στοιχειώδεις γνώσεις υπολογισμού και γλώσσας. Οφείλει να δίνει τη βάση και τα εφόδια για να μπορέσει ο νέος άνθρωπος να γνωρίζει τους φυσικούς και κοινωνικούς νόμους, να μπορεί να ερμηνεύει τον κόσμο στον οποίο ζει, τη θέση του σε αυτόν και πώς να τον αλλάξει.

Οι σημερινές ανάγκες επιβάλλουν μια βασική - γενική εκπαίδευση, που να δίνει στη νεολαία τη δυνατότητα να οικοδομήσει την παραπέρα εξέλιξή της. «Η εξέλιξη της επιστήμης, η πληθώρα των γνώσεων και των μέσων, κάνουν επιτακτική την επέκταση της, καθοριστικής για τη μετέπειτα πορεία του ανθρώπου, βασικής εκπαίδευσης», υπογραμμίζεται σχετικά στις θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο.

Με βάση την πείρα, που δείχνει ότι και η θεσμοθετημένη 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση (από του χρόνου 10χρονη, με ένα χρόνο υποχρεωτική προσχολική αγωγή) εγκαταλείπεται από μεγάλη μερίδα των μαθητών, το ΚΚΕ δεν επιζητεί απλά μια νομοθετική θέσπιση της υποχρεωτικής δωδεκάχρονης εκπαίδευσης. Με τον όρο υποχρεωτική εννοεί την υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει αυτήν την εκπαίδευση δωρεάν, μέσα από κρατικά σχολεία και παράλληλα να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη συμμετοχή των μαθητών σε αυτή με μέτρα απαγόρευσης της παιδικής εργασίας, της δουλιάς των εφήβων και φυσικά με μέτρα οικονομικής ενίσχυσης της φτωχής οικογένειας.

Το ενιαίο σχολείο δε χωρίζεται σε βαθμίδες, δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο. Είναι ενιαίο από την αρχή μέχρι την τελευταία τάξη. Η κάθε τάξη αποτελεί συνέχεια της προηγούμενης, χωρίς επικαλύψεις της ύλης ανάμεσα στις τάξεις. Το ενιαίο σχολείο διασφαλίζει το καθολικό δικαίωμα στη μόρφωση, την ισότιμη παροχή ίδιας μόρφωσης σε όλους, στις ίδιες συνθήκες, χωρίς φραγμούς και διακρίσεις.

Αν η βασική εκπαίδευση είναι ανάγκη να γίνει δωδεκάχρονη, τότε πρέπει να εξασφαλίζεται για όλους μέσα από έναν τύπο σχολείου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ενιαία δομή, ενιαίο πρόγραμμα, ενιαία διοίκηση και λειτουργία, ενιαίο επίπεδο υλικοτεχνικής υποδομής και εκπαιδευτικού προσωπικού. Το ενιαίο σχολείο βασικής μόρφωσης αντιδιαστέλλεται στον ταξικό χαρακτήρα του σχολείου στις όποιες εκφράσεις του: Στην υποβάθμιση της μαζικής βασικής εκπαίδευσης, το σταδιακό περιορισμό των μαθητών από τάξη σε τάξη κι από βαθμίδα σε βαθμίδα, τη διαφοροποίηση των τύπων εκπαίδευσης (γενική - επαγγελματική) και βέβαια την ιδιωτικοποίηση, την ιδιωτική παιδεία και παραπαιδεία.