Τον τίτλο της πολυδαπάνης επιθεώρησης «Ξιφίρ Φαλέρ», επιλέγει η Αθηνά Κακούρη ως τίτλο, για το καινούριο της μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη». Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Η έμπειρη συγγραφέας, με ανάλαφρο και δροσερό, αλλά καυστικό τρόπο, στήνει τη δική της ιστορία, δημιουργεί τους δικούς της ήρωες μέσα σε μια Αθήνα που μόλις αστικοποιείται. Ερωτες, ίντριγκες, συνωμοσίες, κατασκοπίες, δολοπλοκίες δίνουν και παίρνουν σε μια μικρή χώρα που απεγνωσμένα προσπαθεί να μείνει μακριά από το μακελειό, από τον καταστροφικό Μεγάλο Πόλεμο που μαίνεται γύρω της.

Ετος 1916.

Μια χαριτωμένη κοπέλα που είναι κάπως πιο μπροστά από την εποχή της, η Κάτε, κατεβαίνει στον Πειραιά να παραλάβει τον εξάδελφό της και πιθανό μνηστήρα της. Η ιστορία αρχίζει εκεί ή μάλλον λίγο πιο πριν, όταν στις πρώτες σελίδες κάνει την εμφάνισή του ο μικρός ατρόμητος και ευλύγιστος Ομηρος που μιμείται σκετς από την επιθεώρηση και διακωμωδεί τους Γάλλους και τους Αγγλους μπροστά στα μάτια τους και με μικρά πηδήματα και τούμπες εξαφανίζεται και άντε πιάστον. Ο Ομηρος, με τη μικρή Οδύσσειά του, κλέβει την παράσταση και γίνεται ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ιστορίας. Αφού ο Ομηρος αντιπροσωπεύει σε μέγεθος τη χώρα μας και σε συμπεριφορά τον ατίθασο χαρακτήρα του λαού μας.

Η Αθηνά Κακούρη αναπλάθει εξαιρετικά την εποχή με τα ενδύματα, τις συνήθειες, τις διασκεδάσεις, τις διαφωνίες, αλλά και την κατασκοπία που δρα πλέον φανερά, αφού έχουν εξαγοραστεί οι περισσότερες εφημερίδες και πολλές συνειδήσεις. Οχι όλες, φυσικά. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα πολύ καλογραμμένο μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί και το δράμα του κορυφώνεται στην τελευταία σελίδα, όταν ο αναγνώστης μαθαίνει πως ξεπερνάει ο τρομερός πλωτάρχης ντε Τρεφέιγ το μικρό «μικρό εμπόδιο» που βρίσκεται στο δρόμο του.

Κέλτες, Ετρούσκοι, Ρωμαίοι, Καρχηδόνιοι και άλλοι με πρωτάκουστα ονόματα έρχονται σε επικοινωνία, διατηρούν εμπορικές σχέσεις, συγκρούονται ή συνεργάζονται. Ανάμεσά τους και οι Ελληνες, ναυτικοί, έμποροι και εξερευνητές, που είχαν ιδρύσει πόλεις στης Δύσης τα πέρατα, με πρώτο μέλημά τους να δημιουργήσουν λαμπρούς ναούς για τους θεούς τους και νόμους για να κυβερνηθούν!

Το ενδιαφέρον του συγγραφέα επικεντρώνεται στα επιτεύγματα του περίφημου θαλασσοπόρου Πυθέα του Μασσαλιώτη. Οι σύγχρονοι μελετητές παρομοιάζουν αυτόν τον σπουδαίο Ελληνα με τον Κουκ, τον Κολόμβο, το Γαλιλαίο, το Δαρβίνο. Δηλαδή με ιστορικά πρόσωπα, τα οποία με το έργο της ζωής τους άνοιξαν στην ανθρωπότητα νέους δρόμους, γεωγραφικούς, επιστημονικούς και όχι μόνο! Ο Πυθέας έζησε κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα στη Μασσαλία, πόλη ελληνική, αποικία των Φωκαέων στη νότια Κελτική, στη Γαλατία, όπως την ονόμαζαν οι Ρωμαίοι. Τα ταξίδια του τον οδήγησαν σε περιοχές της Ευρώπης γνωστές, εκείνους τους καιρούς, μόνο από τους μύθους. Τις παρατηρήσεις του και όσα θαυμαστά είδε κατέγραψε σε ένα βιβλίο με τον τίτλο «Περί Ωκεανού», γύρω στα 320 π.Χ. Το έργο του δεν έφτασε σε μας, όμως γίνεται μνεία γι' αυτό σε κείμενα τουλάχιστον δεκαοχτώ συγγραφέων κατά τα επόμενα της έκδοσης εννιακόσια χρόνια.

Ο καθηγητής Κάνλιφ, ερευνώντας τις φιλολογικές και αρχαιολογικές πηγές με γνώση και μεράκι, μας χάρισε μια περιγραφή της απίστευτης περιπέτειας του αρχαίου συμπατριώτη μας, που μας αφήνει με κομμένη την ανάσα! Μας τριγυρίζει από τη Βρετάνη στην Αγγλία, από την Ιρλανδία στην Ισλανδία, μας αποκαλύπτει το μυστήριο της μυθικής Θούλης και της παγωμένης θάλασσας. Από τον πλατύ κόρφο του ωκεανού, μας οδηγεί στις περιοχές της Γιουτλάνδης και της Βαλτικής, από όπου έφτανε στη Μεσόγειο το περίφημο κεχριμπάρι!

Δεν αναφέρουμε τίποτε άλλο για τούτο το σπουδαίο βιβλίο, την αξιοθαύμαστη περιπέτεια του μεγάλου Ελληνα εξερευνητή και του φωτισμένου Αγγλου αρχαιολόγου, ο οποίος με το έργο του κάνει προσιτό σε όλους μας ένα γοητευτικό κομμάτι της ιστορίας των αγώνων του ανθρώπου. Στην πορεία του για την έξοδο από το βασίλειο της ανάγκης! Στον αέναο αγώνα του για την κατάκτηση της γνώσης και της ελευθερίας!

Στιγμιότυπο από εκδήλωση στο πλαίσιο της «Γιορτής των παραμυθιών»

Το νησί πρωτοκατοικείται από τα νεολιθικά χρόνια, ακμάζει την εποχή του χαλκού, ενώ οι κάτοικοί του θεωρούνται πρόγονοι των Ιώνων. Τότε, δέσποζε στο νησί η τετράπολις, δηλαδή οι τέσσερις ιστορικές μυθικές πόλεις που υπάρχουν και σήμερα: η Ιουλίδα, που είναι η σημερινή Χώρα στο κέντρο του νησιού, η Κορησσία το λιμάνι, η Καρθαία στις Πόλες με τον πλούτο των αρχαιολογικών ανασκαφών και η Ποιήσσα οι σημερινές Ποίσσες, η εύφορη κοιλάδα του νησιού.

Στην Κορησσία, κάτω στο λιμάνι, υπάρχει το παλιό εργοστάσιο της Εμαγιέ, που λειτουργούσε στην Κέα από το 1927 έως το 1957. Αποτελεί διατηρητέο μνημείο, μοναδικό δείγμα της βιομηχανικής κληρονομιάς, που σημάδεψε την κοινωνική και οικονομική ζωή των κατοίκων της. Την καμινάδα του, την είχαμε δει από το πλοίο καθώς μπαίναμε στο λιμάνι, αλλά δεν ξέραμε τι εργοστάσιο ήταν. Οι ντόπιοι μας είπαν για την ιστορία του και εμείς τη μοιραζόμαστε μαζί σας.

Το Γυαλισκάρι της Τζιας

Μέχρι το 1975, που κηρύχθηκε πτώχευση, το εργοστάσιο απασχολούσε γύρω στα 300 άτομα, άνδρες και γυναίκες με μεροκάματα 30-35 δρχ., ενώ τα παιδιά που απασχολούνταν σε βοηθητικές εργασίες έπαιρναν το μισό μεροκάματο των μεγάλων, δηλαδή 16 δραχμές. Με το κλείσιμο του εργοστασίου, πολλοί από τους κατοίκους ήρθαν στην Αθήνα, αναζητώντας δουλειά σε βιοτεχνίες ή μετανάστευσαν στο εξωτερικό. Κάποιοι πάλι απασχολήθηκαν στο κάρβουνο, δουλειά δύσκολη.

Η βελανιδιά έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην οικονομία του νησιού, σαν πρώτη ύλη για τη βυρσοδεψία (την τέχνη της δέψεως) και για τα ξυλοκάρβουνα που παρείχε. Τα βελανίδια, περιέχουν δεψική ύλη (τανίνη) κατά 40%, το μέσο που εξασφάλιζε τη λείανση του δέρματος για να γίνει το φυσικό δέρμα, η βύρσα, διατηρήσιμη.

Δειλινό στην Κορησσία

Στο λιμάνι της Κορησσίας, ακριβώς στην είσοδο, είναι βυθισμένο το πλοίο «Βρετανικός», το πλωτό νοσοκομείο του Βασιλικού Ναυτικού της Βρετανίας. Επιτάχθηκε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο από το βρετανικό ναυαρχείο και χρησίμευε για τη μεταφορά τραυματιών από μέτωπα της Τουρκίας, των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Το πλοίο βυθίστηκε το 1916, λίγο έξω από το λιμάνι της Κέας, μετά από έκρηξη, πιθανότατα από πρόσκρουση σε νάρκη, γερμανικού υποβρυχίου, ενώ κατευθυνόταν στη Λήμνο. Τα θύματα ήταν μόλις 30, διασώθηκαν 1.300 άτομα και αυτό γιατί ήταν πολύ κοντά στις ακτές του νησιού.

Ο «Βρετανικός» ήταν ο «δίδυμος αδελφός» του «Τιτανικού», αβύθιστο, και καθελκύστηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1914. Το ναυάγιο, ανακαλύφθηκε το 1970 από τον Ζακ Κουστώ και θεωρείται στρατιωτικό νεκροταφείο και προστατεύεται από την αγγλική νομοθεσία. Πρόσφατα δημοσιεύματα προσπαθούν να ρίξουν φως στα αίτια του ναυαγίου.

Η Ιουλίδα «σκαρφαλωμένη» στο νησί

Μοναδικό επίσης ήταν και το ηλιοβασίλεμα το απόγευμα στην παραλία των Ποισσών.

Στην Ιουλίδα επισκεφτήκαμε και τον Λιόντα, ένα άγαλμα λιονταριού, λαξευμένο στο φυσικό βράχο, έργο των πρώιμων αρχαϊκών χρόνων. Αξίζει να το δείτε, όπως και το αρχαιολογικό μουσείο.

Η «Γιορτή Παραμυθιών» πραγματοποιείται στο νησί της Κέας, τα τελευταία χρόνια, δίνοντας την ευκαιρία σε Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, έχοντας για σκηνικό τοποθεσίες ιστορικής σημασίας και φυσικού κάλλους.

Κατά τη διάρκεια της γιορτής, το νησί γεμίζει χρώματα, ήχους και μνήμες από παλαιότερες εποχές, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό να ταξιδέψει και να περιπλανηθεί μέσα από θρύλους και παραδόσεις, συμμετέχοντας ενεργά.

Στόχος αυτής της φιλότιμης προσπάθειας εθελοντών μελών του Κέντρου Μελέτης είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής παράδοσης και κληρονομιάς του νησιού, αλλά και των χωρών με τους μύθους και τα παραμύθια που συμμετέχουν στη γιορτή. Διαφορετικά είδη τέχνης συναντώνται, συνομιλούν και εκφράζονται μέσα από αφηγήσεις παραμυθιών. Οι σύγχρονοι παραμυθάδες, έχοντας για σκηνικό αρχαία μονοπάτια, δάση, παραλίες, αρχαιολογικούς χώρους, προαύλια εκκλησιών, αρχαία λατομεία, γραφικά σοκάκια και γειτονιές, ιστορικές πλατείες, έρχονται σε επαφή με την καθημερινή ζωή και την πολιτισμική ταυτότητα, δίνοντας σε όλους εμάς που συμμετέχουμε στα δρώμενα, τη δυνατότητα γνωριμίας με την ιστορία, τους θρύλους, τα ήθη, τα έθιμα και τη λαϊκή παράδοση. Παράλληλα με τη γιορτή παραμυθιών διαδραματίζονται μουσικά και εικαστικά δρώμενα, εκθέσεις ζωγραφικής, κουκλοθέατρο, εργαστήρια αγγειοπλαστικής, σεμινάρια αφήγησης και τέχνης του λόγου, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων και παραδοσιακών παιχνιδιών. Ολες οι εκδηλώσεις έχουν ως άξονα τη θεματολογία της γιορτής, που χρόνο με το χρόνο αλλάζει.

Ο Λέων της Κέας, έργο του 600 π.Χ.