Πέμπτη 25 Φλεβάρη 2021
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΝΕΟ ΓΥΡΟ ΤΗΣ ΑΝΤΙΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ
Χρήσιμες πλευρές της πείρας από το επικουρικό ταμείο εμποροϋπαλλήλων

Συνεχίζοντας την αξιοποίηση του πλούσιου υλικού με το οποίο το ΠΑΜΕ ενημερώνει τους εργαζόμενους για βασικές πλευρές της αντεργατικής επίθεσης κυβέρνησης και εργοδοσίας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα άρθρο της Μαρίας Τσαγκατάκη, στελέχους του ΠΑΜΕ και πρώην προέδρου του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, μέσα από το οποίο αναδεικνύονται χρήσιμες πλευρές της πείρας από την επίθεση στο επικουρικό ταμείο των εμποροϋπαλλήλων.

Υπενθυμίζεται ότι όλα τα άρθρα και οι συνεντεύξεις που συγκεντρώνει το ΠΑΜΕ με στόχο να συμβάλει και με αυτόν τον τρόπο στην οργάνωση της πάλης απέναντι στους νέους βάρβαρους αντεργατικούς σχεδιασμούς της κυβέρνησης και της εργοδοσίας, φιλοξενούνται στην ιστοσελίδα του, συγκεντρωμένα σε ειδική ενότητα, προσβάσιμη από την αρχική σελίδα και το banner «Αρθρα - Συνεντεύξεις: Για τους νέους αντεργατικούς σχεδιασμούς κυβέρνησης - εργοδοτών». Ολόκληρη η ενότητα είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο https://pamehellas.gr/tag/2021neametra

***

Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, με την οργάνωση της εργατικής τάξης και την ανάπτυξη της ταξικής πάλης στη χώρα μας, οικοδομήθηκε το σύστημα της Κοινωνικής Ασφάλισης. Προηγήθηκαν δυναμικοί, αιματηροί αγώνες που συνάντησαν σκληρή αντίδραση μέχρι να αποσπάσουν οι εργαζόμενοι στοιχειώδεις όρους Κοινωνικής Ασφάλισης.

Εξαιτίας των ελάχιστων παροχών από την κύρια Ασφάλιση δημιουργήθηκε η ανάγκη ίδρυσης επικουρικών ταμείων που θα παρείχαν επιπλέον συμπληρωματική προστασία, κυρίως όσον αφορά το ποσόν της σύνταξης, προκειμένου οι εργαζόμενοι - ασφαλισμένοι να έχουν ένα πιο ικανοποιητικό εισόδημα μετά το τέλος της εργασίας τους.

Το ΤΕΑΥΕΚ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Εμπορικών Καταστημάτων) δημιουργήθηκε το 1939. Τα περισσότερα επικουρικά ταμεία άλλωστε ιδρύθηκαν την προπολεμική περίοδο. Το κράτος είχε μηδενική ή ελάχιστη συμμετοχή. Κατά κανόνα η χρηματοδότηση του ΤΕΑΥΕΚ διασφαλιζόταν από τις κρατήσεις των εργοδοτών και τις εισφορές των εργαζομένων.

Το ΤΕΑΥΕΚ τις πρώτες δεκαετίες σχημάτισε τεράστια αποθεματικά λόγω των εισροών από τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών (υποχρεωτική ασφάλιση). Ηταν από τα πιο εύρωστα επικουρικά ταμεία, με κινητή και ακίνητη περιουσία. Τα αποθεματικά του ΤΕΑΥΕΚ το 2008 ήταν 1,2 δισ. ευρώ και η αντικειμενική αξία των 21 ακινήτων του ήταν για το ίδιο χρονικό διάστημα 15.525.487,94 ευρώ. Μετά το «κούρεμα» στα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, το ποσό του αποθεματικού στο ΤΕΑΥΕΚ πήγε στα 700 εκατομμύρια ευρώ και το 2013 στα 350 εκατ. Τα ομόλογα ελληνικού δημοσίου που κατείχε το ΤΕΑΥΕΚ ήταν 420.661.654,52 ευρώ. Το 1999 στο ΤΕΑΥΕΚ ήταν ασφαλισμένοι 165.000 εργαζόμενοι.

Στο ΤΕΑΥΕΚ όπως και στα περισσότερα επικουρικά ταμεία ίσχυαν οι ίδιοι κανόνες που ίσχυαν για την κύρια Ασφάλιση όσον αφορά συνταξιοδοτικά δικαιώματα, αλλά υπήρχαν και ειδικότερες παροχές, όπως η παροχή χρηματικών επιδομάτων, εφάπαξ χρηματικά βοηθήματα και συντάξεις, άτοκα δάνεια μέχρι ορισμένου ποσού, κάλυψη δαπανών για κηδείες μελών του Ταμείου κ.ο.κ.

Το εφάπαξ βοήθημα το έδινε το ΤΕΑΥΕΚ με δυο τρόπους:

-- Οριστική αποχώρηση του ασφαλισμένου από την υπηρεσία ή το επάγγελμα που ασκούσε.

-- Συνταξιοδότηση του ασφαλισμένου ή μελών της οικογένειας του ασφαλισμένου λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου.

Επίσης υπήρχε η χορήγηση προκαταβολής του εφάπαξ βοηθήματος (με κάποιες χρονικές προϋποθέσεις) για συγκεκριμένους λόγους, όπως πρόβλημα υγείας, αγορά πρώτης κατοικίας, σπουδές παιδιών κ.λπ.

Στους ασφαλισμένους που δεν πληρούσαν προϋποθέσεις λήψης εφάπαξ βοηθήματος ή σύνταξης (λιγότερα από 35 χρόνια εργασίας) επιστρέφονταν έντοκες οι ατομικές εισφορές τους.

Για τις εργαζόμενες μητέρες, το επικουρικό παρείχε στα παιδιά των ασφαλισμένων καλοκαιρινές διακοπές 20 ημερών σε κατασκηνώσεις, από τις αρχές Ιούνη μέχρι και τον Αύγουστο (μέχρι την ηλικία των 14 ετών), χωρίς επιπλέον οικονομική επιβάρυνση των γονιών.

Η «επιδρομή» στο Ταμείο μέρος της συνολικής αντιασφαλιστικής επίθεσης

Η «επιδρομή» στο ΤΕΑΥΕΚ, όπως και συνολικά στα επικουρικά ταμεία, ήταν μέρος της γενικότερης αντιασφαλιστικης επίθεσης των εκάστοτε κυβερνήσεων και της ΕΕ, με στόχο τη λεηλασία των αποθεματικών και της ακίνητης περιουσίας του επικουρικού, την κατάργηση των παροχών προς τους ασφαλισμένους, την ισοπέδωση προς τα κάτω με την ενοποίησή του με άλλα επικουρικά ταμεία ώστε να «παραδοθούν» οι ασφαλισμένοι στα νύχια των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών.

Τα ταμειακά διαθέσιμα του επικουρικού ταμείου που ήταν προϊόν εισφορών όλων των γενεών των εργαζομένων (η εργοδοτική εισφορά ήταν και είναι μέρος της υπεραξίας που αποσπά το κεφάλαιο από την εργατική τάξη) και προορίζονταν για συντάξεις, «έπρεπε» να μειωθούν. Σε αυτήν την κατεύθυνση «έπρεπε» να παρουσιαστούν ελλείμματα και «μαύρες τρύπες». Με λίγα λόγια, έβαζαν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του επικουρικού ταμείου.

Με εντολή των κυβερνήσεων και του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, το ΤΕΑΥΕΚ υποχρεωνόταν να αγοράζει μετοχές των ΔΕΚΟ που προετοίμαζαν για ιδιωτικοποιήσεις, σπαταλώντας εκατομμύρια. Τα αποθεματικά του ΤΕΑΥΕΚ για περίπου 30 χρόνια ήταν άτοκα και δεσμευμένα σε τράπεζες με πληθωρισμό που «έτρεχε» με 25% περίπου. Με εντολή των κυβερνήσεων, από το 1995 οι εκάστοτε διοικήσεις του ΤΕΑΥΕΚ κατάργησαν τον ελεγκτικό μηχανισμό για εργοδότες που δεν απέδιδαν εισφορές.

Επέτρεψαν στους εργοδότες που είχαν εμπορικές επιχειρήσεις εκτός ορίων πρωτεύουσας να ασφαλίζουν τους εργαζόμενους στο ΙΚΑ-ΤΕΑΜ ενισχύοντας την εισφοροαπαλλαγή. Οι αντιασφαλιστικοί νόμοι Σιούφα, Ρέππα, Πετραλιά, Λοβέρδου οδήγησαν το ΙΚΑ στην κατάσταση να παρακρατεί εισφορές που κατευθύνονταν προς τα επικουρικά ταμεία για να μπορεί να αποδίδει συντάξεις.

Με εντολή των κυβερνήσεων το επικουρικό ταμείο απογυμνώθηκε από εργατικό δυναμικό. Δεν υπήρξε ούτε στοιχειώδης μηχανοργάνωση. Οι συντάξεις έβγαιναν σε 3 - 3,5 χρόνια. Ολες οι αντασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις, από το σχέδιο Γιαννίτση μέχρι σήμερα, με το πρόσχημα της «βιωσιμότητας» των Ταμείων, είχαν πάντα ως στόχο τη μετατροπή του κοινωνικού χαρακτήρα της Ασφάλισης σε ατομική υπόθεση και την κατεύθυνση των εισφορών των εργαζομένων σε ιδιωτικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις.

Το έλλειμμα του ΤΕΑΥΕΚ προκλήθηκε από την εισφοροδιαφυγή, την εισφοροαπαλλαγή, την ανεργία, τις μειώσεις μισθών, τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις. Προκλήθηκε από όλες τις κυβερνήσεις και τις διοικήσεις που αυτές διόριζαν.

Αντεργατικό «μπλοκ» για την προώθηση των στόχων του κεφαλαίου

Η δυνατότητα ίδρυσης «επαγγελματικών ταμείων», δηλαδή η ιδιωτικοποίηση των Ταμείων με το νόμο της κυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ το 2012, μειώνει ακόμα περισσότερο τα έσοδα (ποιος θα υποχρεώνει τον εργοδότη να δίνει εισφορά;). Οδηγεί και προσανατολίζει στον φαύλο κύκλο των «επενδύσεων», σε νέα ομόλογα στο χρηματιστήριο, στο όνομα της αντιστάθμισης των απωλειών των αποθεματικών, επιφέροντας νέες δραματικές συνέπειες στη ρευστότητα των Ταμείων.

Την υλοποίηση της ίδρυσης ιδιωτικών Ταμείων ανέλαβαν οι συνδικαλιστικές παρατάξεις ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ - ΣΥΡΙΖΑ στη ΓΣΕΕ όπως και στην Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων, στην Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Ασφαλιστικές Εταιρείες, στην Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Πετρέλαια και στην Ομοσπονδία Ιατρικών Επισκεπτών.

Με την ιδιωτικοποίηση του επικουρικού ταμείου των εργαζομένων στα σούπερ μάρκετ μειώθηκαν οι συντάξεις, ακόμα και οι ήδη καταβαλλόμενες, κατά 32%. Ακόμα και η παροχή του επικουρικού ταμείου για διακοπές των παιδιών των εργαζομένων σε κατασκηνώσεις έγινε χάρισμα στους εργοδότες, που παρουσιάζουν το κατακτημένο για χρόνια δικαίωμα των ασφαλισμένων ως «κοινωνική πολιτική» της εργοδοσίας.

Με τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν και με την ενοποίηση όλων των επικουρικών ταμείων (δημιουργία ΕΤΕΑ), εισάγεται ο επανυπολογισμός όλων των συντάξεων που καταβάλλονταν μέχρι τότε. Ακολούθησε η δημιουργία του ΕΦΚΑ, με ενοποίηση Ταμείων κύριας και επικουρικής ασφάλισης. Ουσιαστικά δημιουργήθηκε ένα ακόμα εργαλείο για το χτύπημα της επικουρικής σύνταξης και την προώθησή της στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.

Η αντασφαλιστική επίθεση δεν ήταν ποτέ συνέπεια καπιταλιστικής κρίσης, ούτε προήλθαν οι αντασφαλιστικές αλλαγές από τα μνημόνια. Ο στόχος για κατάργηση του δημόσιου και κοινωνικού χαρακτήρα της Ασφάλισης ήταν πάντα στο σχεδιασμό των κυβερνήσεων και των επιχειρηματικών ομίλων, είτε σε περιόδους καπιταλιστικής κρίσης είτε σε περιόδους καπιταλιστικής ανάπτυξης. Το μόνο που διαφέρει σε κάθε περίοδο είναι η ένταση με την οποία προωθούνται τα αντασφαλιστικά μέτρα, παίρνοντας υπόψη την κατάσταση του εργατικού κινήματος, ώστε να βλέπουν τα περιθώρια ελιγμών που μπορούν να κάνουν.

Τα επιχειρήματα της «ανταποδοτικότητας» και της «βιωσιμότητας», επιχειρήματα που προέβαλαν όλες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις, αποσκοπούσαν στη μετατόπιση της ευθύνης για Ασφάλιση, Υγεία, σύνταξη, από το κράτος και την εργοδοσία στις πλάτες των εργαζομένων και πιο συγκεκριμένα πλέον στην ατομική ευθύνη του κάθε εργαζόμενου.

Το σύστημα της Κοινωνικής Ασφάλισης σήμερα αντιστοιχεί στις αντιδραστικές αλλαγές στους μισθούς και στις εργασιακές σχέσεις. Είναι ένα σύστημα που τον 21ο αιώνα αντιμετωπίζει τις ανάγκες των εργαζομένων με όρους του 19ου αιώνα.

Τα επαγγελματικά ταμεία, δηλαδή η ιδιωτικοποίηση των Ταμείων, στην οποία συναινεί και η ΓΣΕΕ, στηρίζονται στην «προσφορά - ζήτηση», στην «ανταποδοτικότητα», χωρίς καμιά κρατική εγγύηση για καταβολή των παρακρατημένων εισφορών των εργαζομένων. Θα λειτουργούν ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που θα είναι «ευάλωτες» στον κίνδυνο της πτώχευσης και της κατάρρευσης.

Η θέση του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος και εκατοντάδων εργατικών σωματείων για αποκλειστικά δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της Ασφάλισης και ό,τι συνδέεται με αυτήν (σύνταξη, υγεία, μέτρα προστασίας της υγείας και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας, φροντίδα, διακοπές κ.λπ.) καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης, είναι δικαίωμα και είναι τόσο επίκαιρο όσο ποτέ.


Μαρία ΤΣΑΓΚΑΤΑΚΗ
Στέλεχος του ΠΑΜΕ στο Εμπόριο, πρώην πρόεδρος του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ