Κυριακή 14 Σεπτέμβρη 2014
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Καμιά ανάθεση σε επίδοξους «σωτήρες»

Στον απόηχο των εξαγγελιών Σαμαρά από τη ΔΕΘ κύλησαν οι πρώτες μέρες της βδομάδας που πέρασε, με προδημοσίευση των εξαγγελιών Τσίπρα από τον ίδιο χώρο. Πέρα από το διαγωνισμό τους, για το ποιος θα πετάξει τα πιο εύπεπτα ψίχουλα στο πόπολο και οι δυο δεν παραλείπουν να δίνουν τις αναγκαίες διαβεβαιώσεις στους καπιταλιστές ότι είναι άξιοι εκπρόσωποί τους.

Ο πρωθυπουργός δεσμεύτηκε για «σταδιακή» νέα μείωση του συντελεστή φορολογίας των κερδών του κεφαλαίου, από 25% στο 15%, καθώς και για μείωση του ανώτατου φορολογικού συντελεστή εισοδήματος, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά νέα ένταση της αντιλαϊκής φοροληστείας. Είχε προηγηθεί, την προηγούμενη βδομάδα, ο Τσίπρας που διαβεβαίωσε ξανά τον πρόεδρο των βιομηχάνων ότι θα εξασφαλίσει «ευνοϊκό περιβάλλον» για την «παραγωγική» δραστηριότητα του κεφαλαίου.

Στον αντίποδα αυτής της «ευγενικής» άμιλλας Σαμαρά - Τσίπρα, το ΚΚΕ, επίσης από το χώρο της ΔΕΘ, με δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ, Δ. Κουτσούμπα, κάλεσε το λαό να οργανώσει την αντεπίθεσή του απέναντι στον πραγματικό αντίπαλό του: Την άρχουσα τάξη και τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες που τη στηρίζουν. Τονίζοντας ότι μόνο αυτός ο δρόμος μπορεί να οδηγήσει στην ανάκτηση των απωλειών του λαού και στην ικανοποίηση των αναγκών του, και υπενθυμίζοντας ότι η έξοδος απ' τη φάση της καπιταλιστικής κρίσης δεν πρόκειται να μεταβάλει τις στρατηγικές κατευθύνσεις των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων που εφαρμόζονται σ' όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ. Σημείωσε τις τεράστιες ευθύνες του αστικού πολιτικού συστήματος για την εμπλοκή της χώρας στα σχέδια του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, και έδειξε το δρόμο για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών μέσα από την εκτίμηση ότι σήμερα υπάρχουν στη χώρα μας οι δυνατότητες, οι υλικές προϋποθέσεις, για να ικανοποιηθούν οι λαϊκές ανάγκες, αν ο λαός κινηθεί σε κατεύθυνση σύγκρουσης και ανατροπής των μονοπωλίων.

Για τα πετρέλαια και όχι μόνο

Στο μεταξύ, στην ευρύτερη γειτονιά μας, στη Μέση Ανατολή, πυκνώνουν τα σύννεφα αλλά όχι λόγω Φθινοπώρου. Με διάγγελμά του - με αφορμή την «11η Σεπτέμβρη», ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έκανε καθαρό ότι επισπεύδεται η εφαρμογή πολεμικού σχεδιασμού με πρόσχημα την αντιμετώπιση των «τζιχαντιστών» του «Ισλαμικού Κράτους». Ανακατεύουν έτσι όλο το παζλ στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής, ενώ στο σχεδιασμό τους περιλαμβάνονται η συγκρότηση νέων συμμαχιών, η διάλυση κρατών, η ίδρυση καινούργιων, γενικεύοντας την αντιπαράθεση στην πολύπαθη περιοχή.

Στο ουκρανικό μέτωπο

Η προς το παρόν εκεχειρία στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας φαίνεται να τηρείται, όμως πρόκειται για προσωρινό εύθραυστο συμβιβασμό που διευκολύνει την ανασύνταξη των αντιμαχόμενων δυνάμεων, της αντιδραστικής κυβέρνησης του Κιέβου και των ρωσόφωνων πολιτοφυλάκων. Δε θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς, γιατί οι αιτίες της σύγκρουσης είναι βαθιές. Η αντιπαράθεση στην Ουκρανία είναι μέρος ενός ευρύτερου έργου που παίζεται σε διεθνές επίπεδο και αφορά στην αντιπαράθεση ανάμεσα σε καπιταλιστικά κράτη και ιμπεριαλιστικές συμμαχίες (ΗΠΑ - ΕΕ - Ρωσία - Κίνα) για το μοίρασμα αγορών, εδαφών, πηγών Ενέργειας...

Μάθε παιδί μου γράμματα

Περίσσεψαν οι ευχές στα παιδιά με το άνοιγμα των σχολείων. Και μόλις φύγαν οι κάμερες άρχισε η καταγραφή: Σοβαρές ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς, τμήματα 25 - 27 παιδιών, λιγότερα σχολεία, εξαιτίας των συγχωνεύσεων, συρρίκνωση των ολοήμερων τμημάτων, αδυναμία μαθητών να μετακινηθούν στα σχολεία τους και, βέβαια, θρήνος για τους μετεξεταστέους στο Λύκειο, πολλοί από τους οποίους κόπηκαν, όπως ακριβώς προβλέπει ο σχεδιασμός μιας πολιτικής που κάνει πράξη τον ταξικό διαχωρισμό απ' όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία. Καθώς η υποχρηματοδότηση των σχολείων είναι πλέον κανόνας, θα αρχίσουν όπου να 'ναι γονείς και δάσκαλοι να τρέχουν για να βρουν τα φράγκα που χρειάζονται για να πληρώσουν λογαριασμούς, για πετρέλαιο, για συντήρηση. Σε σύγχρονα Ελληνικά, αυτό σημαίνει βάλε ξανά βαθιά το χέρι στη τσέπη γονιέ. Λέει, βέβαια, το ΚΚΕ ότι υπάρχει ένοχος για όλα αυτά. Είναι η πολιτική της ολοένα και πιο σφιχτής ένταξης της Εκπαίδευσης στην υπηρεσία της κερδοφορίας του κεφαλαίου, σε βάρος των πραγματικών λαϊκών αναγκών και των τεράστιων δυνατοτήτων που δίνουν η ανάπτυξη της επιστήμης, της τεχνικής, οι συσσωρευμένες γνώσεις της ανθρωπότητας. Που σημαίνει - για να δανειστούμε αυτή τη φορά από την αρχαία Ελληνική - συν Αθηνά και χείρα κίνει, για όποιον θέλει να δει προκοπή.

Υγεία να 'χουμε, αλλά πώς;

Το υπουργείο Υγείας δημοσιοποίησε τις «κατευθυντήριες οδηγίες» του για ορισμένες προληπτικές εξετάσεις ασφαλισμένων του ΕΟΠΥΥ. Αύξησε έτσι τα εμπόδια που έβαζε ήδη ο κανονισμός του ΕΟΠΥΥ για τις προληπτικές εξετάσεις. Οι γιατροί διατάσσονται ουσιαστικά να μη γράφουν συγκεκριμένες εξετάσεις σε ασθενείς που δεν εμπίπτουν σε ηλικιακές ή άλλες κατηγορίες, επειδή τάχα έτσι ορίζεται από τα «πρωτόκολλα». Ο υπουργός Υγείας ήταν αποκαλυπτικός, προσπαθώντας να υπερασπιστεί το μέτρο. Είπε, μεταξύ άλλων, ότι «δεν μπορεί ο καθένας όποτε θέλει να πηγαίνει δωρεάν να κάνει μια εξέταση, η οποία δε γίνεται στα πλαίσια της αντιμετώπισης μιας νόσου, γίνεται προληπτικά». Δηλαδή, πρέπει πρώτα να φτάσει σε προχωρημένο στάδιο ο καρκίνος και μετά να πας για εξετάσεις. Εγκλημα; Το λιγότερο...

Πριν πεινάσουν, μαγειρεύουν ...τις συμβάσεις

Καθεστώς τείνει να γίνει η υπογραφή επιχειρησιακών συμβάσεων, που είτε κατοχυρώνουν τις αντεργατικές ανατροπές που ψηφίστηκαν τα τελευταία χρόνια, είτε προετοιμάζουν το δρόμο για την εφαρμογή νέων μέτρων, που δεν έχουν ακόμα νομοθετηθεί, αλλά περιλαμβάνονται στη λίστα των αξιώσεων που προβάλλουν σταθερά οι εργοδότες. Μέσα στη βδομάδα ο «Ριζοσπάστης» αποκάλυψε δύο ακόμα περιπτώσεις επιχειρησιακών συμβάσεων που ξεγράφουν το επίδομα γάμου και έχουν ως όρο την ντε φάκτο κατάργηση δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόματος αδείας (13ος και 14ος μισθός) σε περίπτωση που υπάρξει νόμος της κυβέρνησης. Αυτό σημαίνει να φροντίζεις πριν δεις τα κέρδη σου στάσιμα, να παίρνεις μέτρα για όλο και πιο φτηνή εργατική δύναμη. Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τους καπιταλιστές για την ταξική συνέπεια με την οποία υπερασπίζονται την ύπαρξή τους. Αντίθετα, ο εργάτης πρέπει να διδάσκεται για τη δική του ταξική συνέπεια, με την οποία πρέπει να φροντίσει να βγάλει από τη μέση την αιτία της «κακοδαιμονίας» του, που δεν είναι άλλη από την εκμετάλλευση της εργατικής του δύναμης.

Εγνοια για τη «διαφάνεια»

Με ταξική συνέπεια νομοθετεί και η κυβέρνηση. Στη Βουλή έχουν κατατεθεί ήδη βαθύτατα αντιδραστικές διατάξεις για τη λειτουργία των κομμάτων, που «ψήνονταν» εδώ και καιρό με τη «συνδρομή» της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Προωθούνται με το νομοσχέδιο για τα οικονομικά των κομμάτων και το οποίο έχει βασική στόχευσή του την παραπέρα θωράκιση του αστικού πολιτικού συστήματος απέναντι σε κόμματα, αλλά και συνολικότερα οργανώσεις του εργατικού - λαϊκού κινήματος, που αμφισβητούν το σύστημα της εκμετάλλευσης, την εξουσία του κεφαλαίου. Με τις συγκεκριμένες διατάξεις νομιμοποιείται και θεσμοθετείται - επίσημα πλέον - η συναλλαγή κομμάτων και βουλευτών με επιχειρηματικούς ομίλους, προβλέπεται μάλιστα και έκπτωση στο 100% των σχετικών ποσών από το φορολογητέο εισόδημα των επιχειρηματιών - χρηματοδοτών! Παράλληλα επιδιώκεται ο οικονομικός στραγγαλισμός όποιου κόμματος έχει ως κύρια πηγή της χρηματοδότησής του τα εργατικά - λαϊκά στρώματα, όποιου κόμματος δεν έχει καμία σχέση με το κεφάλαιο και τα αναπόφευκτα οικονομικά νταραβέρια του πάνω και κάτω από το τραπέζι. Δηλαδή, πρώτα και κύρια του ΚΚΕ.

Και το πραγματικό χαράτσι

Το καλύτερό της χαρτί η κυβέρνηση το 'παιξε με την τροπολογία για το φόρο ακινήτων, τον διαβόητο ΕΝΦΙΑ. Παρουσίασε το χαράτσι ως όφελος για τους ιδιοκτήτες, αλλά δεν εξήγησε πώς γίνεται και οι ιδιοκτήτες να ωφελούνται και τα έσοδα από αυτό το φόρο να εκτινάσσονται στα 2,65 δισ. ευρώ. Καθώς το ψέμα έχει πάντα κοντά ποδάρια, που σημαίνει πως στην πράξη θα φανεί άμεσα ότι το χαράτσι παραμένει χαράτσι και μάλιστα άγριο, έχει την αξία του το κάλεσμα του ΚΚΕ να γίνει στόχος πάλης για το λαϊκό κίνημα «να είναι αφορολόγητη η πρώτη και η δευτερεύουσα κατοικία, που καλύπτουν ανάγκες στέγασης και αναψυχής και αφορολόγητη η αγροτική γη», ότι πρέπει «να φορολογηθεί το μεγάλο κεφάλαιο με 45%, να καταργηθούν τα ειδικά φορολογικά καθεστώτα και οι φοροαπαλλαγές που απολαμβάνει, να φορολογηθεί η μεγάλη κινητή και ακίνητη περιουσία». Βεβαίως, ένας τέτοιος στόχος απαιτεί σύγκρουση με το κεφάλαιο και τη στρατηγική του, σε πλήρη αντίθεση με το «ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον», που υπόσχεται στους επιχειρηματικούς ομίλους ο ΣΥΡΙΖΑ, στις απανωτές συναντήσεις με τους εκπροσώπους τους...

***

Με αυτά και με κείνα, μπαίνουμε στην τελική ευθεία για το 40ό Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του «Οδηγητή», η πρώτη μέρα του οποίου είναι αφιερωμένη στην πάλη ενάντια στο φασισμό. Παράλληλα, η ΚΝΕ ανακοίνωσε και μια σειρά ακόμα από πρωτοβουλίες στην ίδια κατεύθυνση που θα συνεχιστούν και μετά το Φεστιβάλ. Να είμαστε εκεί...

Πατριδογνωμόνιο
«Για τις Σφίγγες ρε γαμώτο»

Αχ, αυτές οι Σφίγγες! Λάλησαν και λαλήσαμε. Μετά τη ναζιστικής έμπνευσης αρχαιογονοπληξία των χρυσαυγιτών που, με πολύ αίμα και καθόλου τιμή, ταλανίζει τη χώρα κάμποσα χρόνια τώρα, ήρθε και η Αμφίπολη σαν πανάκριβο νόμισμα να πέσει στο χρηματιστήριο της σπέκουλας που λέγεται «αμύθητα πλούτη πολιτισμικής κληρονομιάς». Τα ευρήματα της Αμφίπολης σ' ένα κράτος αστικής πολιτισμικής φρικαλεότητας, που επιβεβαιώνεται απ' τα κονδύλια του προϋπολογισμού για τον πολιτισμό, ήρθε να προστεθεί τώρα κι η φρικαλεότητα του life style και των celebrities. Μια ματιά στις γνώμες στο διαδίκτυο περί Σφιγγών και Αμφιπόλεως αποδεικνύει μια γενικευμένη βαρβαρότητα της άγνοιας που προέρχεται απευθείας από την έλλειψη ουσιαστικής λαϊκής Παιδείας και μια αντίληψη περί ωραίου και πολιτισμού τόσο του συρμού που προσομοιάζει με τη σύγκριση Μυκόνου και Ιμπιζας.

Συνωμοσιολόγοι, αρχαιολόγοι, νομισματολόγοι κονταροχτυπιούνται εκόντες άκοντες σ' ένα αδιόρατο κι όμως κραυγαλέο στοιχηματισμό. Η μαντεψιά! Ποιος θα βρει πρώτος πότε, πώς, πού και γιατί, «τι είναι τούτο το πράμα» και κυρίως πώς θα το εξαργυρώσει. Μην είναι η κυβέρνηση; Μην είναι η αντιπολίτευση; Μην είναι το σωματείο των σουβλατζήδων και καντινών στα πέριξ του τύμβου Καστά; Πάω κι εγώ με τη σειρά μου στοίχημα ότι στα ευρύτερα πέριξ, όπως συνέβαινε δεκαετίες τώρα (απ' το '54 λένε πως ο αείμνηστος Λαζαρίδης είχε εντοπίσει την περιοχή), τις νύχτες σκάβουνε και το πρωί εκτιμούν την αξία των χωραφιών, των μποστανιών και των βοσκοτόπων σε ακτίνες τόσες όσες και το άστρος της Βεργίνας... Αστικόν κράτος! Θα πλουτίσουμε από την Αμφίπολη όσο κι απ' τα πετρέλαια! Το παραμύθι για το πόπολο πουλιέται και δυστυχώς αγοράζεται σ' ένα άηθες εμπόριο ελπίδας, σε καιρό κρίσης, από την τάξη που κατέχει τα μέσα κάθε παραγωγής με όρους πια κυριολεκτικά μεσαιωνικούς. Σε λίγο θα βγει και κανάς σοσιαλδημοκράτης μεγαλοαστός και θα προτείνει, σε μια περιοχή που φλέγεται από την Ουκρανία και τη Συρία ως την Τυνησία, να κηρυχθεί η Αμφίπολη «αποπυρηνικοποιημένη ζώνη» και «κέντρο ειρήνης και γυναικείου αγροτοτουρισμού» στον απόηχο της φριχτής αισθητικής πασοκίλας που ήθελε ως απάντηση στον πόλεμο τον περιβόητο «μη πόλεμο».

Το τεράστιας σημασίας εύρημα της Αμφίπολης, αξίας πολιτιστικής, επιστημονικής, αρχαιολογικής, ιστορικής και κυρίως εκπαιδευτικής, καταδεικνύει μια οδυνηρή πραγματικότητα: Εχουμε χάσει διεθνώς και ιθαγενώς οι σύγχρονες κοινωνίες την ικανότητα αντίληψης και εκτίμησης του ωραίου και του σημαντικού. Κι αυτό και πονάει, και κοστίζει. Σ' έναν κόσμο που δεν μπορεί να συνδέσει το αρχαίο με το σύγχρονο επί κοινή ωφελεία, η Αμφίπολη παίρνει σιγά - σιγά τη μορφή της ουράς χειραγωγημένων υστερικών καταναλωτών που στήνονται σε καραούλι με υπνόσακο για να πάρουν το μόλις κυκλοφορήσαν έξυπνο τηλέφωνο.

Οταν η Βούλα Πατουλίδου το 1992 στη Βαρκελώνη αναφωνούσε «για την Ελλάδα ρε γαμώτο...», βλέποντας το μετάλλιό της να μετατρέπεται από αργυρό σε χρυσό, άνοιξαν συζητήσεις για την «κακιά λέξη» στη φυσική της αυθόρμητη αντίδραση και τη στιγμιαία συμπόρευση προσπάθειας και τύχης. Με σφοδρότητα αλλά όχι χυδαιότητα. Μ' εκείνη την αίσθηση ότι «ο καλός Θεός της Ελλάδας» δεν είναι ούτε μεθυσμένος ούτε λαμόγιο και δεν μπορεί να σου προσφέρει και τίποτα χωρίς εκείνο το... συν Αθηνά και χείρα κίνει. Τώρα που μια άλλη γυναίκα, σ' έναν άλλο στίβο, αναφωνεί «ο Χαρδούβελης να πάει να γ...» δεν γίνεται καμιά συζήτηση, γιατί η πολιτική έχει προσωποποιηθεί, ώστε να μπορεί η αισθητική επιλογή της εκτόνωσης να χρησιμοποιείται ως άλλοθι και νομιμοποίηση της χειραγώγησης των μαζών. Δε θα περάσει πολύς καιρός, θυμηθείτε με, που η αρχαιολόγος κ. Περιστέρη θα συγκρίνεται οικονομικά με τον συνονόματό της μεγαλοεργολάβο κύριο Περιστέρη από αφρισμένα δημόσια στόματα καθιερωμένου πλέον λαϊκισμού. Οι Σφίγγες λάλησαν και στο πόπολο θα μείνει ενδεχομένως ο κίνδυνος να θεωρεί λογικό το αριστερούτσικο επιχείρημα της εκσυγχρονισμένης ευρωαριστεράς ότι ο πολιτισμός μπορεί να προωθηθεί άμα τα πάρεις απ' τον κ. Περιστέρη και τα δώσεις στην κ. Περιστέρη. Τα έργα εντός, πέριξ κι επί τ' αυτά της... Αμφίπολης, που ήδη χαρακτηρίζεται το... «χρηματιστήριο του 500 π.Χ.». Με τέτοιους χρησμούς άντε να πορευτούμε. Γιατί από πλευράς πολιτισμού, από την ώρα που μπαίνει ως κέρδος στο χρηματιστήριο, δεν απομένει παρά εκτός απ' το «γαμώτο» να εξοικειωθούμε και με το «απέσβετο και λάλον ύδωρ»...


Της
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ

Αποτελούν φιλολαϊκή στροφή οι αποφάσεις της ΕΚΤ;

Ο χαρακτήρας τόσο του σημερινού περιοριστικού δημοσιονομικού μείγματος που βιώνει στο πετσί του ο λαός, όσο και του τάχα εναλλακτικού επεκτατικού μείγματος που προπαγανδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι βαθιά αντιλαϊκός
Ο χαρακτήρας τόσο του σημερινού περιοριστικού δημοσιονομικού μείγματος που βιώνει στο πετσί του ο λαός, όσο και του τάχα εναλλακτικού επεκτατικού μείγματος που προπαγανδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι βαθιά αντιλαϊκός
Η απόφαση που πήρε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) την προηγούμενη βδομάδα χαιρετίστηκε από μερίδες της άρχουσας τάξης και κόμματά της. Οι δυνάμεις αυτές, ανάμεσά τους και ο ΣΥΡΙΖΑ, υποστηρίζουν πως η απόφαση της ΕΚΤ είναι το «πρώτο βήμα στροφής από τη γερμανική πολιτική της λιτότητας» προς ένα άλλο μείγμα διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομίας, που θα καταφέρει να συνδυάσει ανάπτυξη και λαϊκή ευημερία.

Η θέση αυτή, που τελικά αναγορεύει τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική και την «έλλειψη ζήτησης» ως βασικές αιτίες της καπιταλιστικής κρίσης και της αντιλαϊκής πολιτικής, είναι λαθεμένη και πολιτικά επικίνδυνη για τα λαϊκά στρώματα. Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή.

Τα δύο σκέλη της απόφασης της ΕΚΤ

Το πρώτο σκέλος της απόφασης αφορά τα επιτόκια διατραπεζικού δανεισμού. Η απόφαση μείωσε περαιτέρω τα επιτόκια δανεισμού των τραπεζών απ' την ΕΚΤ στο 0,15%, ενώ το επιτόκιο καταθέσεων κεφαλαίων στην ΕΚΤ μειώθηκε επίσης στο -0,2%, δηλαδή οι τράπεζες θα χάνουν αν τοποθετούν τα κεφάλαιά τους στην ΕΚΤ.

Το δεύτερο, πολυσυζητημένο, σκέλος αφορά την αγορά απ' την ΕΚΤ «τίτλων που υποστηρίζονται από περιουσιακά στοιχεία». Αλλά τι εννοούμε τίτλους;


Ας φανταστούμε ένα οποιοδήποτε δάνειο, π.χ. μια πιστωτική κάρτα. Ο δανειζόμενος υποχρεώνεται να πληρώνει στην τράπεζα ένα χρηματικό ποσό κάθε μήνα (τοκοχρεολύσια) για όσο διαρκεί το δάνειο. Η τράπεζα έχει στην κατοχή της ένα συμβόλαιο (που το υπέγραψε ο δανειολήπτης) που αντανακλά αυτή την υποχρέωση του δανειολήπτη προς αυτήν. Μαζεύοντας πολλά τέτοια συμβόλαια απ' αυτά που διαθέτει (διαφορετικών δανειοληπτών) φτιάχνει ένα «πακέτο», ένα νέο τίτλο ιδιοκτησίας, με το οποίο ο κάτοχός του θα εισπράττει τα τοκοχρεολύσια όλων αυτών των δανειοληπτών.

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος, για ποιο λόγο η τράπεζα μπαίνει στον κόπο να «μαζέψει» τα διαφορετικά δάνεια που της χρωστάνε σε έναν καινούργιο τίτλο ιδιοκτησίας; Με τον τρόπο αυτό είναι, θεωρητικά, ευκολότερο να τα πουλήσει. Τόσο γιατί γίνεται αγοραπωλησία εκατοντάδων δανείων μαζεμένων με τη μία, άρα το διαχειριστικό κόστος είναι μικρότερο, όσο και γιατί μειώνεται ο κίνδυνος για τον αγοραστή του πακέτου των δανείων, από τα «κόκκινα» δάνεια, δηλαδή απ' τα δάνεια που δεν θα αποπληρωθούν (έχοντας αγοράσει ένα πακέτο, ας πούμε, 100 δανείων, «αντέχει» να του βγουν και 2 - 3 κακοπληρωτές).

Αυτή η διαδικασία δεν είναι καινούργια. Οι τράπεζες τιτλοποιούν τα δάνεια εδώ και δεκαετίες. Το 2014 υπάρχουν συνολικά 1,4 τρισ. ευρώ τίτλοι τιτλοποιημένων δανείων σε ολόκληρη την ΕΕ. Ωστόσο δεν υπάρχουν πρόθυμοι αγοραστές... Από τα 1,4 τρισ., μόλις τα 680 δισ. ευρώ έχουν βρει αγοραστές και τα υπόλοιπα 720 δισ. παραμένουν αδιάθετα. Το 2007 η αντίστοιχη αναλογία ήταν 1,6 τρισ. εκδοθέντα και 1,4 τρισ. αγορασμένα.

Τα ομόλογα αυτά δεν πωλούνται τελικά γιατί οι αγορές θεωρούν ότι περιέχουν μεγάλο αριθμό δανείων που δεν θα αποπληρωθούν. Πιστεύουν, δηλαδή, ότι θα πετάξουν τα λεφτά τους αγοράζοντάς τα. Ας θυμηθούμε και το ανάλογο παράδειγμα των τιτλοποιημένων ενυπόθηκων δανείων των ΗΠΑ.

Και εδώ έρχεται το δεύτερο σκέλος της απόφασης. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι θα αγοράσει αυτά τα απούλητα τραπεζικά ομόλογα απ' τις τράπεζες, χρησιμοποιώντας «φρεσκοτυπωμένο χρήμα».

Ετσι, θα «απαλλάξει» τις τράπεζες από τα «κόκκινα» δάνεια, που δεν μπορούν να πουλήσουν, και το φρέσκο χρήμα θα μετατραπεί σε νέα δάνεια προς την υπόλοιπη οικονομία.

Με λίγα λόγια, η απόφαση της ΕΚΤ συνίσταται στην παροχή κινήτρων για αύξηση των τραπεζικών δανείων προς τις επιχειρήσεις και στην ελάφρυνση των τραπεζών από τα επισφαλή δάνεια «κακής ποιότητας» μέσω της εξαγοράς τους, «εκτυπώνοντας» νέο χρήμα.

Το πλέγμα μέτρων της ΕΚΤ έχει ως στόχο την αύξηση της τραπεζικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, ενώ η «εσωτερική λογική» του είναι πως η αύξηση της χρηματοδότησης θα οδηγήσει σε αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης και σε ταχύτερη έξοδο της οικονομίας της ΕΕ από την καπιταλιστική κρίση. Πρόκειται, στην ουσία, για μια απόπειρα στροφής του μείγματος διαχείρισης προς επεκτατική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική.

Αυτή η απόφαση της ΕΚΤ δεν είναι εντελώς καινούργια. Στην ουσία αποτελεί ένα ακόμα βήμα στην κατεύθυνση στην οποία κινείται η ΕΚΤ το τελευταίο διάστημα, μετά την αλλαγή της διοίκησής της. Αφήνει δε ανοιχτό το ενδεχόμενο της αγοράς κρατικών ομολόγων απ' την ΕΚΤ, δηλαδή άμεσης μεταφοράς των χρεών των κρατών - μελών σε επίπεδο Ευρωζώνης, ανάλογη με την έκδοση ευρωομολόγων.

Ο ψευδεπίγραφος φιλολαϊκός χαρακτήρας της «νέας» πολιτικής της ΕΚΤ

Οι οπαδοί αυτής της πολιτικής προσπαθούν να την ντύσουν με φιλολαϊκό μανδύα. Υποστηρίζουν πως μια τέτοια ένεση δανειοδότησης θα τονώσει τις οικονομίες, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, θα αυξήσει τους μισθούς των εργαζομένων που θα «κινήσουν την αγορά» και η οικονομία θα βγει από την κρίση. Η προσεκτική τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ μιλά ακριβώς για την ανάγκη αυτή η νομισματική πολιτική να συνοδευτεί και από «μέτρα τόνωσης της ζήτησης».

Δυστυχώς, όμως, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Τα προβλήματα των εργαζομένων δεν θα λυθούν από το κουμπί που βάζει μπρος τις «εκτυπωτικές μηχανές» της ΕΚΤ.

Καταρχάς, η ίδια η ανακοίνωση της ΕΚΤ κάνει λόγο για ανάγκη συνέχισης των «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» στα κράτη - μέλη της ΕΕ. Ξεκαθαρίζει δηλαδή πως οι αντιδραστικές αλλαγές και η πολιτική φθηνής εργατικής δύναμης δεν πρόκειται να σταματήσουν λόγω ενός διαφορετικού μείγματος. Η φθηνή εργατική δύναμη δεν αποτελεί «ιδεοληψία» ορισμένων πολιτικών. Η φθηνή εργατική δύναμη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ανταγωνιστικότητας των μονοπωλιακών ομίλων της ΕΕ, ειδικά σε συνθήκες όξυνσης του διεθνούς ανταγωνισμού. Γι' αυτό και εφαρμόζεται διαχρονικά σε ολόκληρη την ΕΕ, με ή χωρίς μνημόνιο και τρόικα, από σοσιαλδημοκράτες και νεοφιλελεύθερους.

Η αύξηση της ζήτησης μέσω αυξήσεων στους μισθούς, που προπαγανδίζουν πως ως διά μαγείας λύνει την κρίση, συγκαλύπτει πως η αύξηση των μισθών, απομονωμένη, ελαττώνει το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης. Αλλά στον καπιταλισμό δεν αρκεί να πωλούνται τα εμπορεύματα. Πρέπει να πωλούνται με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους. Γι' αυτό και η καπιταλιστική κρίση δεν «θεραπεύεται» από την αύξηση των μισθών.

Γι' αυτό άλλωστε και οι «οπαδοί» μιας επεκτατικής στροφής, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν δεσμεύονται για «άρση της φθηνής εργατικής δύναμης» και για αποκατάσταση των απωλειών των εργαζομένων των τελευταίων ετών.

Η πείρα από τις επιπτώσεις στους εργαζόμενους στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, όπου εφαρμόζεται τέτοια επεκτατική νομισματική πολιτική, είναι αποκαλυπτική. Τα όποια θετικά αποτελέσματα στην καπιταλιστική ανάπτυξη δεν αναιρούν τον αντιλαϊκό χαρακτήρα της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ΗΠΑ και το αγαπημένο στον Αλ. Τσίπρα «μοντέλο Ομπάμα» των 50 εκατομμυρίων φτωχών που σιτίζονται με κουπόνια φαγητού και της πραγματικής ανεργίας που δεν πέφτει κάτω από το 15%.

Συγχρόνως, και η επεκτατική πολιτική φορτώνει το βάρος της κρίσης στα λαϊκά στρώματα. Η χρηματοδότηση της οικονομίας μπορεί να γίνει είτε με αύξηση των κρατικών χρεών, που θα αποπληρώσουν οι εργαζόμενοι, είτε με κόψιμο νέου χρήματος, με τον πληθωρισμό να κατατρώει τα λαϊκά εισοδήματα. Και στις δύο περιπτώσεις, χαμένοι βγαίνουν οι εργαζόμενοι.

Απ' την άλλη, ο νέος τραπεζικός δανεισμός δεν θα αντιμετωπίσει τα «κόκκινα» δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η κρίση δεν είναι πρόβλημα ρευστότητας. Αρκεί να σκεφτούμε πως όταν εκδηλώθηκε η κρίση οι επιχειρήσεις δεν είχαν πρόβλημα ρευστότητας. Αντιθέτως, αντιμετώπιζαν ένα περιβάλλον ιδιαίτερα φθηνού χρήματος και σχετικά εύκολου δανεισμού. Ας θυμηθούμε τις δεκάδες τηλεοπτικές διαφημίσεις για φθηνά δάνεια κάθε είδους, που τροφοδότησαν μια φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Φάρμακο εξάλειψης της κρίσης;

Ωστόσο αυτή η φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης έληξε με την κρίση. Οχι γιατί οι τράπεζες σταμάτησαν να δανείζουν. Αλλά γιατί οξύνθηκε η βασική αντίθεση του καπιταλισμού, συσσωρεύτηκε «υπερβολικό» κεφάλαιο, τοποθετήθηκε άνισα στους διάφορους κλάδους, το κέρδος των επιχειρήσεων έπεσε, εμφανίστηκε όγκος απούλητων εμπορευμάτων. Και η πορεία αυτή καθοδηγήθηκε από το μοναδικό μηχανισμό που γνωρίζουν οι τράπεζες και ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης, το κυνήγι του κέρδους.

Ο καπιταλισμός «διαθέτει» έναν βασικό μηχανισμό για να «λύσει» το πρόβλημα της υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου. Ενα κομμάτι του κεφαλαίου καταστρέφεται. Με τη μορφή επιχειρήσεων που κλείνουν, εμπορευμάτων που πετιούνται, εργατικής δύναμης που απαξιώνεται. Και η καταστροφή του κεφαλαίου ανοίγει το δρόμο για νέα περίοδο καπιταλιστικής ανάπτυξης, για νέο καπιταλιστικό κύκλο.

Η επεκτατική πολιτική ενδέχεται να δώσει, μέσα από τις προαναφερθείσες οδούς, μια προσωρινή αναιμική τόνωση στην καπιταλιστική ανάπτυξη. Ωστόσο, η ίδια διαδικασία στην ουσία συγκαλύπτει και τελικά αναστέλλει την απαξίωση κεφαλαίου της κρίσης με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες βαθύτερης εκδήλωσης της κρίσης σε επόμενη φάση.

Οι εργαζόμενοι της ΕΕ δεν έχουν να κερδίσουν από μια αλλαγή του μείγματος διαχείρισης. Στην πραγματικότητα, κερδισμένοι από την εξέλιξη αυτή είναι οι τραπεζικοί όμιλοι, που εξασφαλίζουν ρευστότητα και μεταφορά, μέσω τιτλοποίησης, μιας σειράς «κόκκινων» δανείων στην ΕΚΤ. Επίσης κερδισμένοι είναι οι μονοπωλιακοί όμιλοι που προσδοκούν φθηνότερη χρηματοδότηση από το τραπεζικό σύστημα λόγω των εξελίξεων αυτών.

Οξυνση των αντιθέσεων στο εσωτερικό της ΕΕ

Η ίδια η απόφαση δεν αποτελεί κοινή θέση όλων των κρατών - μελών της ΕΕ. Στην πραγματικότητα συνιστά έναν προσωρινό συμβιβασμό ανάμεσα σε αποκλίνοντα συμφέροντα και σε οξυνόμενες αντιθέσεις ανάμεσα σε δυνάμεις του σκληρού πυρήνα της ΕΕ (Γερμανία - Γαλλία/Ιταλία) και σε μερίδες του κεφαλαίου.

Η απόφαση δεν τυγχάνει της πλήρους αποδοχής της Γερμανίας και των υπόλοιπων «Βόρειων» χωρών. Συγχρόνως αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο και στο εσωτερικό των κρατών - μελών, για παράδειγμα στο εσωτερικό της Γερμανίας αλλά και στο εσωτερικό της Γαλλίας. Σημειώνουμε πως σε αντίθεση με τον εκπρόσωπο της Γαλλικής Κεντρικής Τράπεζας, που, όπως όλα δείχνουν, στήριξε την εν λόγω απόφαση στην ΕΚΤ, οι υπουργοί Οικονομικών Γαλλίας και Γερμανίας, σε κοινό κείμενο που υπέβαλαν προς το ECOFIN που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή, χαρακτήρισαν την απόφαση της ΕΚΤ «σοβαρό λάθος».

Τέλος, εκφράζει και γενικότερες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, πιο συγκεκριμένα την πίεση των ΗΠΑ προς τη Γερμανία να αναλάβει μεγαλύτερο τμήμα του βάρους της κρίσης. Ο χαιρετισμός της απόφασης από το ΔΝΤ αλλά και η αξιοποίηση της αμερικανικής «BlackRock» ως συμβούλου της ΕΚΤ φωτογραφίζουν τη σχετική στάση των ΗΠΑ.

Ο δρόμος της λαϊκής αντεπίθεσης

Τον αντιλαϊκό χαρακτήρα της σημερινής κυβερνητικής πολιτικής και του περιοριστικού δημοσιονομικού μείγματος που εφαρμόζει τον γνωρίζουμε καλά, τον νιώθουμε «στο πετσί» μας.

Ομως, τελικά, αντιλαϊκό χαρακτήρα έχει και η τάχα εναλλακτική λύση της επεκτατικής πολιτικής που προπαγανδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Τα δύο μείγματα διαχείρισης διαγκωνίζονται μεταξύ τους για το ποιο είναι καλύτερο για την καπιταλιστική ανάπτυξη και οι φορείς τους για το ποιος θα είναι ο νέος εκλεκτός της άρχουσας τάξης για τη διαχείριση της χώρας.

Η αντιμετώπιση της επεκτατικής πολιτικής ως φιλολαϊκής είναι πολιτικά επικίνδυνη για τα συμφέροντα των λαϊκών στρωμάτων γιατί καλεί τους εργαζόμενους να επιλέξουν ποια μερίδα του κεφαλαίου θα στηρίξουν, γιατί αναγορεύει την καπιταλιστική ανάπτυξη σε γενικό στόχο και αποπροσανατολίζει από το πραγματικό ερώτημα: Ανάπτυξη για ποιον; Για το λαό ή για τα μονοπώλια;

Η καπιταλιστική ανάπτυξη, όπως και να έρθει, μπορεί να δώσει μόνο ψίχουλα στους εργαζόμενους, αφού προϋποθέτει φθηνή εργατική δύναμη και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Δεν θα οδηγήσει ούτε καν σε ανάκτηση των τεράστιων απωλειών των τελευταίων ετών.

Ο μονόδρομος για τους εργαζόμενους βρίσκεται στον αντίποδα αυτής της πολιτικής. Οργανώνουμε την πάλη μας μαζικά, αγωνιστικά, απαιτούμε ανάκτηση των απωλειών των τελευταίων ετών, προτάσσουμε τις ανάγκες μας, συγκεντρώνουμε δυνάμεις για την οργάνωση της λαϊκής αντεπίθεσης, για ρήξη και ανατροπή με το σύστημα που γεννά φτώχεια και πολέμους.


Του Γρηγόρη ΛΙΟΝΗ*
*Ο Γρηγόρης Λιονής είναι μέλος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ