Οι «προτάσεις» της ΕΕΤ γίνονται στο φόντο εκτιμήσεων όπως του ΔΝΤ ότι είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο νέας ανακεφαλαιοποίησης των εγχώριων τραπεζών μετά το 2018 |
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕΤ εστιάζει στις «προκλήσεις» που έχει να αντιμετωπίσει το εγχώριο τραπεζικό σύστημα στα αμέσως επόμενα χρόνια, η διαχείριση των οποίων έχει ως όρο και προϋπόθεση την κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής.
Σύμφωνα με την ΕΕΤ, οι άξονες των παρεμβάσεων, μεταξύ άλλων, αφορούν:
-- Τις νέες τεχνολογίες, που σύμφωνα με την ΕΕΤ θα αλλάξουν ριζικά το τραπεζικό σύστημα, τόσο σε ό,τι αφορά την παροχή υπηρεσιών προς τους πελάτες των τραπεζών, όσο και σε σχέση με την εισαγωγή νέων επιχειρηματικών μοντέλων, τα οποία θα συμπληρώσουν ή, «ενδεχομένως, και θα υποκαταστήσουν πλήρως την παραδοσιακή τραπεζική».
Σε αυτό το πλαίσιο, προδιαγράφονται περαιτέρω δραστικές μειώσεις σε ό,τι αφορά τον αριθμό των εργαζομένων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Να σημειωθεί ότι την περίοδο Γενάρη 2009 με Ιούνη 2016 ο αριθμός των εργαζομένων μειώθηκε κατά 19.067 άτομα, ή σε ποσοστό 29%, κυρίως μέσω προγραμμάτων της λεγόμενης «εθελουσίας εξόδου», τα οποία συνεχίστηκαν και κατά τη διάρκεια του 2016. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των τραπεζικών καταστημάτων μειώθηκε κατά 1.736 ή 42,5%.
Σήμερα, οι τέσσερις «συστημικές» τράπεζες και η Attica Bank ξεπερνούν πλέον αθροιστικά το 95% του ελληνικού τραπεζικού συστήματος (σε όρους ενεργητικού), από 67,7% στο τέλος του 2007. Για το διάστημα Δεκέμβρη 2007 - Δεκέμβρη 2016: Οι εν λειτουργία τράπεζες, μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και εξυγιάνσεων μειώθηκαν από 64 σε 39, ενώ αποχώρησε σχεδόν το σύνολο των ξένων τραπεζών με δίκτυα εξυπηρέτησης της πελατείας.
-- Μείωση της «εξάρτησης» των τραπεζών από τις κρατικές ενισχύσεις, καθώς και από τη χορηγούμενη ρευστότητα της ΕΚΤ.
Αυτό προϋποθέτει την πλήρη ανάκτηση της πρόσβασης στη διεθνή διατραπεζική αγορά, που αναμένεται να επέλθει σε συνδυασμό με την έξοδο του ελληνικού κράτους για νέα δάνεια στις διεθνείς αγορές. Να σημειωθεί ότι η μάζα του δανεισμού από την ΕΚΤ και το ευρωσύστημα των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης φτάνει σήμερα στα 66,6 δισ. ευρώ.
-- Συνεπή εφαρμογή των σχεδίων αναδιάρθρωσης των ελληνικών τραπεζών.
-- Αύξηση του ρυθμού επιστροφής των καταθέσεων τα οποία βρίσκονται εκτός συστήματος, και στις καταθέσεις εξωτερικού.
Από το 2009 έως το τέλος του 2016, οι καταθέσεις των εγχώριων νοικοκυριών και επιχειρήσεων μειώθηκαν κατά 116,1 δισ. ευρώ (-49%).
Ιδιαίτερο βάρος δίνεται και στα ζητήματα που αφορούν έμμεσα ή άμεσα το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων, ζήτημα που αφορά την απαξίωση κεφαλαίου που είναι αναγκαία για την καπιταλιστική ανάκαμψη. Ετσι ανάμεσα στα άλλα η ΕΕΤ ιεραρχεί:
-- Την «εξυγίανση» των τραπεζικών χαρτοφυλακίων μέσω της αποτελεσματικότερης αντιμετώπισης του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων με «κοινωνική ευαισθησία» και βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για την αναδιάρθρωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ζήτημα που συνδέεται με τις γενικότερες αναδιαρθρώσεις στην οικονομία, με προοπτική τη μεγαλύτερη συγκέντρωση της επιχειρηματικής πίτας και των κερδών.
Με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί μέχρι το τέλος του 2019, οι τέσσερις «συστημικές» τράπεζες θα προβούν σε μείωση των «κόκκινων» δανείων κατά περίπου 38% (40 δισ. ευρώ).
Σήμερα τα δάνεια αυτά διαμορφώνονται περίπου σε 108 δισ. ευρώ, ή στο 45,2% της μάζας του τραπεζικού δανεισμού. Στο τέλος του 2007 ανέρχονταν σε ποσοστό μόλις 4,5%, το οποίο ήταν πολύ κοντά στον αντίστοιχο μέσο όρο (2,9%) για πιστωτικά ιδρύματα μεσαίου μεγέθους της Ευρωζώνης.
-- Την εξεύρεση τρόπων για την επανεκκίνηση της επενδυτικής διαδικασίας και την επιστροφή στην ανάπτυξη.
Το συγκεκριμένο ζήτημα σχετίζεται και με διαχείριση των μεγάλων «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων, σε συνδυασμό με τις αναδιαρθρώσεις σε κλάδους της οικονομίας, την απαλλαγή των τραπεζών από τα «βαρίδια» και τη διοχέτευση της χρηματοδότησης προς ισχυρούς και βιώσιμους επιχειρηματικούς ομίλους. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση από την Τράπεζα της Ελλάδας, η απομείωση των προβληματικών δανείων «θα συμβάλει στη συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας».
Ακόμη η ΕΕΤ αναφέρεται στην ανάγκη περαιτέρω επέκτασης της μετοχικής βάσης σε ιδιώτες επενδυτές, σε ξένα χαρτοφυλάκια αλλά και σε ελληνικά, των οποίων η συμμετοχή μειώθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, λόγω των ανακεφαλαιοποιήσεων.
Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο 2012 - 2015 πραγματοποιήθηκαν 3 ανακεφαλαιοποιήσεις συνολικού ύψους 51,7 δισ. ευρώ. Τα 32 δισ. ευρώ (περίπου 62%) καλύφθηκαν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μέσω των δανείων που χορηγήθηκαν προς το ελληνικό κράτος από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ. Τα υπόλοιπα ποσά των ανακεφαλαιοποιήσεων, 19,7 δισ. ευρώ, προήλθαν από ιδιώτες επενδυτές.
Αποκαλυπτικά είναι και τα στοιχεία του ισολογισμού που δημοσίευσε το κρατικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) για το 12μηνο του 2015, καταγράφοντας χασούρα που έφτασε στο αστρονομικό ύψος των 10,2 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα της ραγδαίας απαξίωσης των τραπεζικών μετοχών στο χρηματιστήριο της Αθήνας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αξία των συμμετοχών του ΤΧΣ στις τέσσερις εγχώριες συστημικές τράπεζες διαμορφώθηκε, στο τέλος Δεκέμβρη του 2015, στα 2,4 δισ. ευρώ, από 11,6 δισ. ευρώ το 2014. Πρόκειται για ποσά των «ανακεφαλαιοποιήσεων» που δόθηκαν μέσω των δανειακών συμβάσεων με την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ και διοχετεύθηκαν για τη διάσωση των τραπεζών, με αντίστοιχη διόγκωση του κρατικού χρέους, που επίσης φορτώνεται στις πλάτες του λαού.
- Την περίοδο 2010 - 2015 οι ελληνικές τράπεζες κατέγραψαν ζημίες, προ φόρων, συνολικού ύψους 70,3 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι σε ολόκληρη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 το τραπεζικό σύστημα υπήρξε κερδοφόρο. Η δεύτερη μεγαλύτερη κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών καταγράφηκε το 2008 (2,5 δισ. ευρώ), τη χρονιά που κατέρρευσε η Lehman Brothers. Ακόμα και το 2009, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα παρέμεινε κερδοφόρο (περίπου 700 εκατ. ευρώ), αφού η έκθεση των ελληνικών τραπεζών σε τιτλοποιημένα προϊόντα των αμερικανικών τραπεζών ήταν σχεδόν μηδενική, σύμφωνα με την έκθεση.
Τέλος, ειδικές αναφορές γίνονται σε υπάρχουσες ή μελλοντικές κανονιστικές ρυθμίσεις που αφορούν συνολικά το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης. Μεταξύ αυτών, η καθιέρωση «ελάχιστης απαίτησης για τα ίδια κεφάλαια», το νέο λογιστικό μοντέλο για τυχόν αναμενόμενες ζημίες, το οποίο, όπως τονίζεται, αναμένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών.
Eurokinissi |
Σημαντικότερη ανάμεσα στις κυβερνητικές «επιτυχίες» στην πορεία επίτευξης του παραπάνω στόχου είναι φυσικά η πώληση του λιμανιού του Πειραιά στην κινεζική COSCO, ενώ δεν θα πρέπει να παραγνωρίζονται η ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στη γερμανική «Fraport» και η πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στους Ιταλικούς Σιδηρόδρομους. Παράλληλα, «τρέχει» η ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, ενώ ψηλά στη λίστα βρίσκεται και η ιδιωτικοποίηση του λιμένα της Αλεξανδρούπολης. Είναι, βεβαίως, σίγουρο ότι αυτή η δραστηριότητα των κινεζικών μονοπωλίων αντικειμενικά μπαίνει στο στόχαστρο των ανταγωνιστών της Κίνας στην ΕΕ αλλά και των ΗΠΑ, που θέλουν να περιορίσουν τη στρατηγική της επιρροή στην Ευρώπη.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Αλ. Τσίπρα στη Σερβία, επισημάνθηκε ιδιαίτερα η οικονομική συνεργασία Αθήνας - Βελιγραδίου, ενώ έγινε ιδιαίτερη αναφορά στην ανάπτυξη των σιδηροδρομικών μεταφορών και τη δημιουργία ενός σύγχρονου σιδηροδρομικού άξονα Θεσσαλονίκη - Βελιγράδι, που μπορεί «να γίνει ένας άξονας ουσιαστικής συνεργασίας, οικονομικής ανάπτυξης και προόδου για τις χώρες μας, για τα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή», όπως είχε τονίσει χαρακτηριστικά ο Ελληνας πρωθυπουργός. Ο συγκεκριμένος άξονας, όπως είχε πει, μπορεί να αποτελέσει μέρος ενός ευρύτερου άξονα διασύνδεσης του Πειραιά με το Βελιγράδι, λέγοντας ξεκάθαρα ότι αυτός ο σχεδιασμός «αποτελεί ένα κομμάτι της πρωτοβουλίας της Κίνας "one belt one road" (Μια Ζώνη, Ενας Δρόμος)», ενώ έκανε αναφορά και σε μια μελλοντική ανάπτυξη ποτάμιων μεταφορών, αξιοποιώντας τα ποτάμια των δύο χωρών.
Η δραστηριοποίηση της Κίνας στην περιοχή των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης μετρά ήδη αρκετά χρόνια, ενώ έλαβε συγκεκριμένη μορφή με την υπογραφή, το Νοέμβρη του 2013, μνημονίου συνεργασίας με τη Σερβία και την Ουγγαρία. Το μνημόνιο προέβλεπε την κατασκευή του σερβο-ουγγρικού σιδηροδρόμου υψηλών ταχυτήτων, που θα συνδέει το Βελιγράδι με τη Βουδαπέστη σιδηροδρομικώς, με σκοπό τη διευκόλυνση της μεταφοράς εμπορευμάτων που θα καταφθάνουν στα ελληνικά λιμάνια προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Το έργο κόστους 2,5 δισ. δολαρίων βρίσκεται σε εξέλιξη και χρηματοδοτείται άμεσα από κινεζικές τράπεζες, ενώ εμπλέκεται επίσης η κρατική κατασκευαστική εταιρεία «China Railway and Construction Corporation» (CRCC). Παράλληλα, άλλα μικρότερης εμβέλειας και κόστους σιδηροδρομικά έργα στη Σερβία έχουν αναληφθεί από κινεζικές κατασκευαστικές εταιρείες με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD).
Τα σιδηροδρομικά έργα στο συγκεκριμένο άξονα και ευρύτερα στην Κεντρική Ευρώπη αποτελούν σημαντικό τμήμα στη στρατηγική της Κίνας για την ανάπτυξη του «νέου δρόμου του μεταξιού», όπως έχει ονομάσει το μακρόπνοο σχέδιό της για την ενίσχυση των εμπορευματικών της συναλλαγών με τη Δύση γενικά και ειδικότερα την Ευρώπη. Κινέζοι αξιωματούχοι δεν έχουν κρύψει ποτέ ότι το λιμάνι του Πειραιά αποτελεί βασικό ευρωπαϊκό σταθμό της Κίνας για την ενίσχυση των εξαγωγών της προς την Ευρώπη, ενώ δεν έχει αποκλειστεί κάποια επιπλέον κίνηση της COSCO σε άλλα ελληνικά λιμάνια που βρίσκονται σε διαδικασία ιδιωτικοποίησης, όπως της Θεσσαλονίκης άμεσα ή της Ηγουμενίτσας, την ίδια στιγμή που προχωρά σε παράλληλες κινήσεις ενίσχυσης της θέσης της στην περιοχή, όπως η απόκτηση πρόσβασης στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης, αλλά και σε λιμάνια της Αδριατικής.
Πάντως, η κίνηση εμπορευματοκιβωτίων στον Πειραιά αυξάνεται χρόνο με το χρόνο, με το έτος που πέρασε να καταγράφονται οι υψηλότερες επιδόσεις από τότε που η κινεζική εταιρεία ξεκίνησε τη δραστηριότητά της. Σύμφωνα με τα στοιχεία 11μήνου που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα, η COSCO τον περασμένο Νοέμβρη διαχειρίστηκε 3,2 εκατ. εμπορευματοκιβώτια, αυξημένα κατά 15,7% συγκριτικά με τον αντίστοιχο περυσινό 11μηνο, όταν από τους προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ που διαχειρίζεται ο κινεζικός όμιλος, είχαν «περάσει» 2,77 εκατ. εμπορευματοκιβώτια. Καθ' όλη τη διάρκεια του 2015, η κινεζική εταιρεία διακίνησε 3 εκατ. εμπορευματοκιβώτια. Κατά τη μηνιαία σύγκριση, το Νοέμβρη του 2016 εμφανίστηκε άνοδος της κίνησης εμπορευματοκιβωτίων της τάξεως του 9% και σύμφωνα με υπολογισμούς ολόκληρο το έτος η κίνηση πρέπει να έφτασε τα 3,4 - 3,5 εκατ. εμπορευματοκιβώτια, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι το λιμάνι του Πειραιά αποτελεί τη σημαντικότερη λιμενική υποδομή που διαχειρίζεται ο κινεζικός όμιλος. Σημειώνεται, επίσης, ότι κατά τη διάρκεια του 2016 ο Πειραιάς ξεπέρασε το λιμάνι του Σουέζ στην Αίγυπτο, που μέχρι και την προηγούμενη χρονιά ήταν η μεγαλύτερη εγκατάσταση της COSCO εκτός Κίνας.
Είναι δεδομένο ως γενική αλλά και ειδική αρχή πως η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των κινεζικών εξαγωγών στην ευρωπαϊκή αγορά απαιτεί, ανάμεσα σε άλλα, και μείωση του κόστους μεταφορών. Υπολογίζεται ότι η κατεύθυνση των κινεζικών εμπορευμάτων στον Πειραιά έχει μειώσει τους χρόνους μεταφοράς κατά μία βδομάδα, συγκριτικά με τις παραδοσιακές οδούς που κατέληγαν στα λιμάνια της Βορείου Ευρώπης, όπως τα ολλανδικά λιμάνια του Ρότερνταμ και του Αμστερνταμ, ή το παραδοσιακό γερμανικό εμπορικό κέντρο του Αμβούργου. Περαιτέρω μείωση των χρόνων υπολογίζεται, επίσης, ότι θα υπάρξει από την ολοκλήρωση των σιδηροδρομικών διασυνδέσεων όπως η σερβο-ουγγρική που προαναφέρθηκε, αλλά και άλλων υποδομών μεταφορών.
Σε πρόσφατη έκθεση του ΚΕΠΕ (Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών) κρίνεται απολύτως αναγκαία η ανάπτυξη της συνδυασμένης σιδηροδρομικής μεταφοράς προϊόντων καθώς εάν, όπως σημειώνεται, σιδηρόδρομος εκσυγχρονιστεί καταλλήλως στις προδιαγραφές των διεθνών σιδηροδρόμων υψηλών ταχυτήτων, μπορεί να προωθήσει την απευθείας μεταφορά προϊόντων από την Ελλάδα προς τις χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ελβετία, Ουγγαρία, Τσεχία).
Προς το παρόν, πάντως, οι σιδηροδρομικές μεταφορές διά μέσου FYROM και Σερβίας, εξαιτίας κακής ποιότητας των υποδομών αυτών των χωρών, δεν κρίνονται ανταγωνιστικές, καθώς το τρένο από τη Θεσσαλονίκη στη Βουδαπέστη διαρκεί περί τις 49 ώρες έναντι 26,5 ωρών που διαρκεί μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας, παρόλο που η δεύτερη είναι κατά 300 χλμ. μεγαλύτερη. Ο ανταγωνισμός για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων το επόμενο διάστημα αναμένεται ιδιαίτερα σκληρός, με δεδομένο τις σημαντικές συμφωνίες για μεταφορά εμπορευμάτων που έχει κλείσει η COSCO κατά τα επόμενα χρόνια, όπως αυτή με την HP, που έχει συμφωνήσει να διακινήσει 10.000 συρμούς το χρόνο (ίσο με 700.000 TEUs) από την Ελλάδα στην Τσεχία μέχρι το 2020. Ηδη η Ρουμανία προωθεί έργα εκσυγχρονισμού του σιδηροδρομικού της δικτύου ύψους 2,9 δισ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα η Βουλγαρία έχει εξασφαλίσει από ευρωπαϊκά ταμεία 1,6 δισ. για τον αντίστοιχο εκσυγχρονισμό του δικού της δικτύου, με στόχο να μειωθεί ο χρόνος Θεσσαλονίκη - Βουδαπέστη στις 14 ώρες.
Παραπομπές:
1. https://jamestown.org/program/chinas-railway-diplomacy-in-the-balkans/
2. https://www.kepe.gr/images/ektheseis/ek_74.pdf
3. http://www.europeanrailwayreview.com/29672/railway-extra/port-piraeus-railways-south-east-europe/
Ο Πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ |
Copyright 2017 The Associated |
Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ |
Σε ομιλία, στην Ιντιάνα, είπε: «Η Κίνα είναι υπεύθυνη για τη μεγαλύτερη κλοπή στην ιστορία της ανθρωπότητας (...) Χρησιμοποιεί αθέμιτες μεθόδους, με υποτίμηση του νομίσματός της για να είναι οι εξαγωγές της πιο ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο. Οι πρακτικές αυτές προκαλούν σοβαρές ζημίες στις αμερικανικές επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους (...) Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να επιτρέπουμε στην Κίνα να βιάζει τη χώρα μας. Η πρόθεσή μας είναι να αλλάξουμε αυτήν την κατάσταση και μην ξεχνάτε ότι εμείς έχουμε τα "χαρτιά" για να το πετύχουμε αυτό».
Ακόμα, ο σύμβουλος του Λευκού Οίκου για θέματα Εμπορίου, Πίτερ Ναβάρο, συγγραφέας βιβλίου με τίτλο «Θάνατος από την Κίνα», μιλώντας στους «Financial Times», είπε ότι Κίνα και παγκοσμιοποίηση ευθύνονται για τη συρρίκνωση της μεταποίησης των ΗΠΑ. Είπε ακόμη: «Δεν είναι πλέον προς το συμφέρον της Αμερικής να διατηρεί τεράστια εργοστάσια στα οποία συναρμολογούνται προϊόντα θεωρούμενα αμερικανικά που, όμως, αποτελούνται από εισαγόμενα εξαρτήματα». Για να επιστρέψουν βιομηχανίες στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Τραμπ θα προχωρήσει σε φορολογική μεταρρύθμιση.
Δύο βασικά ζητήματα αναδεικνύουν αυτές οι παρεμβάσεις, εστιάζοντας στον ανταγωνισμό μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας που έτσι κι αλλιώς οξύνεται. Το πρώτο έχει σχέση με την ανισομέρεια στο μεταξύ τους εμπόριο. Η Κίνα εξάγει περισσότερα εμπορεύματα στις ΗΠΑ, απ' ό,τι οι ΗΠΑ στην Κίνα. Οι μεταξύ τους συναλλαγές ανήλθαν σε 598 δισ. δολάρια το 2015, με τις αμερικανικές εξαγωγές στην Κίνα να διαμορφώνονται στα 116 δισ. και τις εισαγωγές στα 482 δισ. δολάρια.
Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 20ό Συνέδριο αναφέρεται: «Ισχυροποίηση της Κίνας σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη, με κριτήριο τα μερίδιά τους στο Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν. Ως απόρροια αυτού του γεγονότος, οξύνεται ο ανταγωνισμός της Κίνας με τις ΗΠΑ, οι οποίες διατηρούν ακόμα την πρώτη θέση, παρά την τάση μείωσης του μεριδίου τους (...) Το σχετικό μερίδιο των ΗΠΑ στο Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν μειώθηκε από 31% το 2000 σε 23% το 2015, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο της Κίνας αυξήθηκε από 3,6% το 2000 σε 14,9% το 2015. Σχετικά με τις εμπορικές τους ανταλλαγές, το 8,95% των εισαγωγών της Κίνας προέρχονται από τις ΗΠΑ, ενώ το 21,8% των εισαγωγών των ΗΠΑ προέρχεται από την Κίνα, γεγονός που εξηγεί τον σημερινό προβληματισμό της αμερικανικής αστικής πολιτικής».
Το δεύτερο ζήτημα έχει σχέση με το γεγονός ότι μεγάλοι αμερικανικοί επιχειρηματικοί όμιλοι παράγουν στην Κίνα και μεγάλο μέρος της παραγωγής τους εξάγεται στις ΗΠΑ, όπως η «Idel», η «Foxconn», η «Apple» κ.ά. Είναι αυτοί που προσδοκά ο Τραμπ να μεταφέρουν την παραγωγή τους στις ΗΠΑ. Ομως η «Apple», η «Foxconn» που παράγει εξαρτήματα για την «Apple», άλλοι προμηθευτές της «Apple», αρνούνται για την ώρα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, να μεταφέρουν την παραγωγή τους από την Κίνα στις ΗΠΑ.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα πείσει την «Apple» να ανοίξει εργοστάσιο στις ΗΠΑ. Αλλά το διάταγμα για απαγόρευση εισόδου μεταναστών από 7 κράτη με μουσουλμανικούς πληθυσμούς, μάλλον έχει δημιουργήσει αντίθετα αποτελέσματα. Ηγετικά στελέχη μονοπωλιακών ομίλων όπως «Google», «Apple», «Microsoft», «Netflix» (τομέας ψυχαγωγίας), «Goldman Sachs», το δίκτυο ενοικίασης κατοικιών «Airbnb», διαμαρτυρήθηκαν για το διάταγμα. Ακόμα, ο διευθύνων σύμβουλος της διεθνούς αλυσίδας εστίασης «Starbucks» είπε ότι θα προσλάβει 10.000 μετανάστες σε 75 χώρες την επόμενη πενταετία.
Γιατί τέτοιες αντιδράσεις; Επιασε ο πόνος τα μονοπώλια για τους μετανάστες; Οχι. Πρόκειται για διεθνικά μονοπώλια των οποίων οι πωλήσεις κινδυνεύουν από τέτοιες ενέργειες σε αγορές κρατών με μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Επίσης οι μετανάστες αποτελούν φτηνό εργατικό δυναμικό για τους επιχειρηματικούς ομίλους.
Βεβαίως, οι εξελίξεις στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις δεν έμειναν μόνο στην αντιπαράθεση ΗΠΑ - Κίνας. Αλλωστε ο Τραμπ επιτέθηκε στη Γερμανία, μιλώντας για «γερμανικό ευρώ». Ο Π. Ναβάρο, στους Financial Times, χαρακτήρισε το ευρώ «σιωπηρό γερμανικό μάρκο», που δίνει στη Γερμανία πλεονέκτημα σε σχέση με βασικούς της εταίρους. Είπε ακόμη: «Ενα μεγάλο εμπόδιο στο να θεωρηθεί η TTIP μια διμερής συμφωνία είναι η Γερμανία, η οποία συνεχίζει να εκμεταλλεύεται άλλες χώρες στην ΕΕ καθώς και τις ΗΠΑ».
Ο Τραμπ χαιρέτισε το Brexit, στηρίζει φυγόκεντρες τάσεις στην ΕΕ, έχει μιλήσει για ισχυρή Οικονομική Συμφωνία με τη Βρετανία, θεωρεί το Μεξικό «οικονομικό εχθρό» των ΗΠΑ.
Πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία; Είναι νωρίς να βγουν ασφαλή συμπεράσματα. Μόνο τάσεις καταγράφονται, και όχι τόσο σίγουρες. Φαίνεται για την ώρα ότι άλλα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη μιλούν για ενίσχυση των μεταξύ τους οικονομικών σχέσεων.
Ετσι, μετά τις κατηγορίες του Τραμπ ότι Γερμανία και Ιαπωνία εκμεταλλεύονται τις χαμηλές ισοτιμίες των νομισμάτων τους για να ευνοηθούν στο εμπόριο σε βάρος άλλων κρατών και των ΗΠΑ, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίντζο Αμπε, είπε ότι συντάσσεται με την Α. Μέρκελ για ένα παγκόσμιο μέτωπο κατά του προστατευτισμού. Ταυτόχρονα μεταβαίνει στις ΗΠΑ προτείνοντας Ιαπωνικές επενδύσεις σε σιδηρόδρομους, γέφυρες, αυτοκινητόδρομους που δημιουργούν θέσεις εργασίας. Επίσης, σε επικοινωνία της Α. Μέρκελ με τον Κινέζο πρωθυπουργό, Λι Κετσιάνγκ, συμφώνησαν να ενισχύσουν τους μεταξύ τους εμπορικούς δεσμούς κόντρα στον προστατευτισμό του Τραμπ.
Ευρωπαϊκή Ενωση και Μεξικό, οι σχέσεις των οποίων με τις ΗΠΑ έχουν επιδεινωθεί λόγω Τραμπ, ανακοίνωσαν ότι «επιταχύνουν» τις «εμπορικές συνομιλίες» τους για ενίσχυση των οικονομικών τους σχέσεων. «Παρακολούθούμε μαζί μια ανησυχητική άνοδο του προστατευτισμού σε όλον τον κόσμο», αναφέρουν σε κοινή ανακοίνωσή τους η Ευρωπαία επίτροπος Εμπορίου, Σεσίλια Μάλστρομ, και ο Μεξικανός υπουργός Οικονομίας, Ιλντεφόνσο Γκουαχάρντο, αποφασίζοντας «να επιταχύνουν τον ρυθμό των συνομιλιών τους».
Το Μεξικό θέλει ενδυνάμωση των σχέσεών του με την Κίνα και την προσέλκυση επενδύσεων, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών, Λουίς Βιντεγκαράι. «Θέλουμε να προσελκύσουμε επενδύσεις και να συνεχίσουμε να ενδυναμώνουμε τις σχέσεις με την Κίνα συνολικά (...) τις εμπορικές σχέσεις με άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, καθώς και της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής (...) είμαστε ήδη σε συνομιλίες με τη Νότια Κορέα».
Σε πολλά αστικά ΜΜΕ, ο χαρακτηρισμός της ομιλίας του Σι Τζιπίνγκ στο Νταβός ήταν: «Ρόλο ηγεμόνα στον πλανήτη επιδιώκει η Κίνα», «Ο Σι έκανε την Κίνα προστάτη της παγκοσμιοποίησης».
Βεβαίως το θέμα είναι πιο σύνθετο. Η Κίνα αξιοποιεί τη στροφή των ΗΠΑ, προκειμένου να ενισχύσει τις σχέσεις της και τη θέση της διεθνώς. Πρώτα απ' όλα, μετά την καταγγελία της Συμφωνίας του Ειρηνικού (ΤΡΡ) από τον Τραμπ, υπάρχουν προϋποθέσεις να ενδυναμώσει τη θέση της στην περιοχή (Μεξικό, Αυστραλία, Ν/Α Ασία κ.λπ.). Αλλά ενδυναμώνει τις σχέσεις της και με την ΕΕ, τη Γερμανία, στοχεύοντας επίσης να επιταχύνει τη μείωση της διαφοράς με τις ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία, πλησιάζοντας κι άλλο το επίπεδο της οικονομίας των ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα όμως τα συμφέροντα του κεφαλαίου κάθε κράτους δεν είναι ενιαία, και πάντως οξύνονται οι ανταγωνισμοί στο εσωτερικό κρατών και διακρατικών ενώσεων (ΕΕ), με σημαντικές επιδράσεις και στις διεθνείς επιλογές. Για παράδειγμα, στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στη Μάλτα μπήκε επίσημα το ζήτημα της «ΕΕ πολλών ταχυτήτων».
Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 20ό Συνέδριο αναφέρεται: «Την περίοδο που διανύουμε ισχυροποιείται προσωρινά το αστικό ρεύμα του εθνικισμού και του προστατευτισμού στην οικονομία, τόσο στις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία, όσο και σε ισχυρά κράτη της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία και η Ιταλία. Στην ΕΕ το συγκεκριμένο ρεύμα εκφράζουν διάφορα κόμματα του αστικού ευρωσκεπτικισμού. Το ρεύμα του προστατευτισμού αναπτύσσεται ως επιλογή τμημάτων της αστικής τάξης στις ΗΠΑ και σε κράτη της ΕΕ, για να αμυνθούν στην επιδείνωση των όρων ανταγωνιστικότητας, πρώτα απ' όλα του βιομηχανικού κεφαλαίου τους, ιδιαίτερα σε συνθήκες επιβράδυνσης της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας (...)
Η διαφαινόμενη ενίσχυση της πολιτικής του προστατευτισμού θα επιδράσει αρνητικά στην ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, που ήδη κινείται σε σχετικά χαμηλούς ρυθμούς. Την ίδια στιγμή εντείνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και οι αντιθέσεις. Αυξάνει αντικειμενικά ο κίνδυνος πιο εκτεταμένων, πιο γενικευμένων ιμπεριαλιστικών πολεμικών αναμετρήσεων. Αυξάνει επίσης η πιθανότητα ανακατατάξεων και κλονισμού της συνοχής ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, όπως το ΝΑΤΟ (...)
Στο επίπεδο του οικονομικού ανταγωνισμού, σημαντική εξέλιξη αποτελεί η δοκιμασία διατήρησης της συνοχής της ΕΕ και το μέλλον που προδιαγράφεται για την Ευρωζώνη, ιδιαίτερα μετά την επικράτηση του Brexit στο σχετικό δημοψήφισμα στη Βρετανία. Αυτή η πραγματικότητα καθιστά ακόμα πιο σύνθετους τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και αυξάνει τη ρευστότητα των σημερινών διακρατικών συνεργασιών (...)
Η υποβόσκουσα νέα, πιο συγχρονισμένη οικονομική κρίση, η όξυνση της διαπάλης για τον έλεγχο αγορών, ενεργειακών πηγών και δρόμων μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι υπάρχουσες πολεμικές εστίες στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία, οι εντάσεις στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη σε σχέση με τη Ρωσία, στην Αρκτική και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, αυξάνουν και τον κίνδυνο μιας ευρύτερης γενίκευσης του ιμπεριαλιστικού πολέμου (...)
Οι οξύτατοι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και οι μεγάλες αντιθέσεις ισχυρών καπιταλιστικών κρατών και συμφερόντων οδηγούν σήμερα σε συνεχείς ανακατατάξεις συμμαχιών, σε συνεχόμενα φαινόμενα δημιουργίας αξόνων και αντιαξόνων διεθνώς».
Η εργατική τάξη, οι λαοί, να επαγρυπνούν, να οργανώνουν τη δική τους πάλη ενάντια στην αστική τους τάξη, αξιοποιώντας όλα τα ενδεχόμενα για την ανατροπή της εξουσίας της, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τη δική τους ευημερία. Ο ρόλος του Κομμουνιστικού Κόμματος με επαναστατική στρατηγική είναι θεμελιακός γι' αυτή την προοπτική.
Copyright 2017 The Associated |
Η Λεπέν μετά από περιοδεία της σε Αστυνομικό Τμήμα. Στις «δεσμεύσεις» της περιλαμβάνει ολόπλευρη ενίσχυση των «δυνάμεων της Τάξης» |
Η υποψήφια του ακροδεξιού ευρωσκεπτικιστικού κόμματος Εθνικό Μέτωπο (Front National - FN), Μαρίν Λεπέν, παραμένει πρώτη στις δημοσκοπήσεις, αν και στο β' γύρο χάνει σχεδόν σε όλες, με τον κεντρώο «μεταρρυθμιστή» Εμανουέλ Μακρόν, πρώην υπουργό Οικονομίας του σοσιαλδημοκράτη Φρ. Ολάντ, να εμφανίζεται μπροστά.
Ωστόσο, το προβάδισμα που το FN αποκτά σταδιακά όλα τα τελευταία χρόνια συνδέεται με ευρύτερες διεργασίες που δυναμώνουν στο εσωτερικό του γαλλικού κεφαλαίου, με δεδομένες τις συνεχιζόμενες δυσκολίες να ανακάμψει η κερδοφορία του και να ανακτήσει τη δύναμη που έχασε στη διεθνή πυραμίδα, ειδικά μετά και την τελευταία βαθιά καπιταλιστική κρίση. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι ζητήματα όπως η επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης με άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, η «υπεράσπιση των εθνικών συνόρων», η δραστική ενίσχυση της γαλλικής στρατιωτικής βιομηχανίας, περιέχονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε όλα σχεδόν τα προγράμματα των υποψηφίων για τις εκλογές.
Στις 5 Φλεβάρη, το FN έδωσε στη δημοσιότητα τις «144 προεδρικές δεσμεύσεις» της Λεπέν, επικαιροποιώντας τις προτάσεις που το κόμμα παρατάσσει στη διάθεση της ντόπιας πλουτοκρατίας.
Εννοώντας ως «ελευθερία» τα μεγαλύτερα περιθώρια των γαλλικών μονοπωλίων να συνάπτουν και να αναπροσαρμόζουν τις συνεργασίες τους με περισσότερα ιμπεριαλιστικά κέντρα, η Λεπέν δεσμεύεται για μια «Γαλλία ελεύθερη» και προτείνει αποκατάσταση της «κυριαρχίας» (νομισματικής, εδαφικής, οικονομικής, νομοθετικής), επικρίνοντας τους περιορισμούς που βάζει η συμμετοχή στην ΕΕ και τονίζοντας: «Θα ξεκινήσει μια διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους εταίρους, την οποία θα ακολουθήσει δημοψήφισμα για την παραμονή μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ζητούμενο είναι να φτάσουμε σε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο που θα σέβεται την ανεξαρτησία της Γαλλίας, την εθνική κυριαρχία (των κρατών) και θα υπηρετεί τα συμφέροντα των λαών».
Πραγματικό ζητούμενο είναι το γαλλικό κεφάλαιο να απεμπλακεί από αποφάσεις που μεγάλες μερίδες του κρίνουν ότι έχουν ζημιώσει την ικανότητά του να κοντράρεται με ανταγωνιστές του σε όλο και περισσότερα πεδία. Η επίκληση των «συμφερόντων των λαών» δεν είναι παρά μέρος της καλοστημένης επιχείρησης να λανσαριστεί το «FN» ως δήθεν «αντι-συστημικό» κόμμα. Ομως στην πραγματικότητα, ούτε αμφισβητεί ούτε αντιπαλεύει το εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα, απλά διαφωνεί με μια «ισορροπία δυνάμεων» που σήμερα είναι δυσμενής για τη γαλλική πλουτοκρατία, την οποία ισορροπία και προσδοκά να ανατρέψει, προς όφελος όμως πάντα της ίδιας τάξης, δηλαδή σε βάρος του γαλλικού λαού.
Στη μεγαλύτερη «ευελιξία» των γαλλικών μονοπωλίων να υπερασπίζονται τη θέση τους έναντι ανταγωνιστών αποσκοπούν και οι προτάσεις του «FN» για μια «Γαλλία ευήμερη», όπου μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά:
Μέλημα του «FN» είναι πώς τα γαλλικά κεφάλαια θα αποκτήσουν καλύτερη θέση τουλάχιστον στην εσωτερική αγορά. Ωστόσο, νομοτέλειες του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, ειδικά στη σημερινή εποχή, όπως η ραγδαία διεθνοποίηση της οικονομίας και ο μετοχικός χαρακτήρας των μονοπωλιακών ομίλων, δεν μπορούν να ακυρωθούν. Ο «δίκαιος ανταγωνισμός» για τον οποίο μιλά το «FN» δεν προδιαθέτει τίποτα άλλο από μια συστηματική, ολομέτωπη συρρίκνωση λαϊκών κατακτήσεων, ολόπλευρη ενίσχυση του κεφαλαίου που εγγυημένα οδηγεί στην εξαθλίωση της εργατικής τάξης, σχετική και απόλυτη.
Περίοπτη θέση στις «144 δεσμεύσεις» έχουν οι προτάσεις για μια «Γαλλία ισχυρή», όπου στο πλαίσιο ραγδαίων ανακατατάξεων και μιας έντονης ρευστότητας σε πολλές γεωπολιτικές συνεργασίες, προκρίνεται:
Και επειδή μια «ισχυρή Γαλλία» προϋποθέτει να «ανοίξει τα φτερά» της για κάθε είδους επεμβάσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, προτείνεται:
Αλλωστε, η διαμόρφωση εξωτερικής πολιτικής με «ρεαλισμό» και ενταγμένη σε έναν «πολυπολικό κόσμο» συνδέεται και με τη ρητή τοποθέτηση του «FN» υπέρ μιας «αποκατάστασης» της συνεργασίας με τη Ρωσία, της σύσφιξης των δεσμών και με άλλα κέντρα, όπως η Κίνα, οι BRICS κτλ.
Αξιοποιώντας και τις συνθήκες που διαμορφώνουν οι πολύνεκρες «τρομοκρατικές» επιθέσεις, γενικά η «δράση των τζιχαντιστών», το «FN» ιεραρχεί και τη δραστική ενίσχυση του ρόλου των δυνάμεων καταστολής. Προτείνει:
Αντίστοιχα, προσαρμοσμένες υπέρ των αναγκών του κεφαλαίου είναι όλες οι δεσμεύσεις της υποψήφιας του «FN». Από την Υγεία (όπου πριμοδοτεί την επιχειρηματική δράση με κατοχύρωση της «συμπληρωματικότητας του δημόσιου και του φιλελεύθερου συστήματος Υγείας» και «στήριξη των γαλλικών "start-up"», δηλαδή τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, μέχρι την Κοινωνική Ασφάλιση, όπου συνδέει τη διατήρηση της χρηματοδότησής της με την «απλοποίηση του συστήματος διαχείρισης» και την «επένδυση στα νέα ψηφιακά εργαλεία ώστε να επιτραπούν βιώσιμες εξοικονομήσεις».