Το ανθρώπινο χέρι θεωρείται το τελειότερο δημιούργημα και το κορυφαίο όργανο του σώματός μας, είναι αυτό που ξεχώρισε τον άνθρωπο από τον πίθηκο. Ενα πολύπλοκο όργανο σύλληψης μικρών και μεγάλων αντικειμένων είναι το πλέον ουσιώδες όργανο στην εξέλιξη του ανθρώπου, το οποίο και εκτελεί με ακρίβεια τις οδηγίες του εγκεφάλου. Χωρίς το χέρι δε θα μπορούσαμε να ψηλαφίσουμε τον κόσμο και η δημιουργική μας ικανότητα δε θα υλοποιούσε ποτέ τα αριστουργήματα που κατάφερε να αφήσει ο άνθρωπος στη διάρκεια της ιστορίας. Το χέρι όμως αν και σημαντικό, είναι ευάλωτο. Προσβάλλεται από πολλές κακώσεις και παθήσεις νεύρα, τένοντες, αγγεία, οστά κλπ.) και από νεοπλασίες που μπορούν να επηρεάζουν τις λειτουργίες του. Από την ελληνική ιατρική βιβλιογραφία έλειπε ένα σοβαρό βοήθημα, όπως αυτό που μας δίνει ο καθηγητής Αναστάσιος Γιαννίας «Οι παθήσεις του χεριού», στην επιμελημένη έκδοση των πεντακοσίων σελίδων.

«Οι μεταβολές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων συντελούνται τις τελευταίες δεκαετίες με εξαιρετικά ταχείς ρυθμούς. Η γλώσσα, ακολουθώντας και εκφράζοντας τη ζωή, μεταβάλλεται με ανάλογη ταχύτητα. Δε χρειάζεται να φτάσουμε πίσω στις συνθηματικές γλώσσες κάποιων συντεχνιών ή στις ειδικές επαγγελματικές ορολογίες, όπως λ.χ. εκείνη των ναυτικών των ιστιοφόρων, για να δείξουμε τη συνάρτηση των δύο μεταβολών», σημειώνει ο Γεράσιμος Ρηγάτος στο νέο του βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βήτα» με τον τίτλο: «Λεξικό της Ιατρικής Λαογραφίας - Μέρη και λειτουργίες του σώματος/ και παθήσεις/ Θεραπευτικά Μέσα και Θεραπευτές».

Στον πρόλογο του αξίολογου και καλαίσθητου αυτού τόμου, ο καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου της Αθήνας Μ. Γ. Μερακλής μεταξύ άλλων γράφει: «Το Λεξικό Ιατρικής Λαογραφίας είναι μια κορυφαία στιγμή τώρα δράσης του (συγγραφέα) στον τομέα αυτό. Περιλαμβάνει 4.198 λήμματα και είναι ακόμα στολισμένος με 55 εικόνες. Η ύλη προέρχεται αφενός από τη γνώση της προφορικής παράδοσης που έχει ο κ. Ρηγάτος και αφετέρου από την αναδίφηση που έκανε σε γραπτές πηγές, γιατροσόφια και βιβλία σχετικά με τη λαϊκή ιατρική που συνέταξαν διάφοροι τοπικοί λόγιοι. Πλούσια είναι η προσφυγή στη λαϊκή λογοτεχνία δημοτικά τραγούδια παροιμίες, αλλά και στην επώνυμη (με κύρια την περίπτωση Παπαδιαμάντη, ο οποίος έχει προσελκύσει το ερευνητικό ενδιαφέρον του κ. Ρηγάτου και σε ξεχωριστές εργασίες του)».

Αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα σημαντικό έργο ζωής για οποιανδήποτε άνθρωπο των γραμμάτων. Γι' αυτό εμείς το μόνο που θα προσθέσουμε είναι την ευχή να είναι «καλοτάξιδο» όπως, άλλωστε είναι και τα προηγούμενα βιβλία του εξαιρετικά σεμνού και πολυγραφότατου συγγραφέα...

Τη Σαντορίνη τη γνωρίζω μονάχα από φωτογραφίες και από διηγήσεις. Ο καθένας αφηγείται τις δικές του εμπειρίες και μιλά για τις δικές του εντυπώσεις, φυσικό είναι. Ομως όλοι συμφωνούν σε κάτι: Το ηλιοβασίλεμα σε τούτο το νησί είναι μοναδικό. Ξεχωριστό. Για να το λένε όλοι, έτσι θα είναι, αφού και οι φωτογραφίες συνηγορούνε. Προσωπικά προτιμώ την ανατολή, από τότε που ήμουν μικρή... Ισως να είναι κι αυτός ένας λόγος, εκτός από τον παράγοντα «τύχη» που δεν την έχω επισκεφτεί μέχρι τώρα, ποιος ξέρει. Ούτε η ίδια δεν ξέρω... Εκείνο το οποίο σίγουρα ξέρω είναι πως κάτι σαντορινιά πιτάκια με χλωρό τυρί, που έφαγα στην Αθήνα το περασμένο καλοκαίρι, μου άρεσαν πολύ και λέω να μοιραστούμε την απόλαυση.

Σε ένα μεγάλο μπολ θα βάλουμε γύρω στα 250 γραμμάρια χλωρό τυρί και θα το ανακατέψουμε με ένα πιρούνι. Θα ρίξουμε μέσα πιπέρι από το μύλο, ψιλοκομμένο δυόσμο και δυο αυγά και θα συνεχίσουμε να ανακατεύουμε. Θα απλώσουμε ένα χωριάτικο φύλο επάνω σε μια λεία επιφάνεια και κόβουμε δίσκους στη διάμετρο ενός φλιτζανιού του τσαγιού. Επειτα, θα βάλουμε ένα κουταλάκι με τη γέμιση, θα βρέξουμε τις άκρες του δίσκου με νερό και θα το διπλώσουμε έτσι ώστε να μοιάζει με μισοφέγγαρο. Πιέζουμε τις άκρες για να κολλήσουν και βάζουμε τα τυροπιτάκια σε ένα μεγάλο δίσκο μέσα στο ψυγείο για μισή τουλάχιστον ώρα. Θα ζεστάνουμε άφθονο ελαιόλαδο σε ένα τηγάνι και πριν κάψει θα ρίξουμε τα τυροπιτάκια και θα τηγανίσουμε μέχρι να πάρουν χρώμα. Μόλις ροδοκοκκινίσουν και από τις δυο πλευρές θα τα ακουμπήσουμε σε απορροφητικό χαρτί κουζίνας. Επειτα θα δοκιμάσουμε, τουλάχιστον για να διαπιστώσουμε εάν τα πετύχαμε! Ε, πρώτη φορά τα κάναμε... Εάν μας αρέσει η ιδέα αλλά δε βρίσκουμε τυρί Σαντορίνης, μπορούμε να βάλουμε ένα μείγμα ανθότυρου και φέτας ή κατίκι Δομοκού.

Λες και ήταν χτες μου φαίνεται εκείνο το Σαββατοκύριακο στην Ολυμπία, και ας έχουν περάσει από τότε πολλές δεκαετίες. Ετσι νομίζω τουλάχιστον.

Τόπος ήρεμος, όμορφος, μαγευτικός και καταπράσινος, τόπος ιερός, αρχαιολογικός, εύφορος και γλυκός είναι. Τόπος που απλώνεται ανάμεσα στον Αλφειό και τον Καλδέα, τόπος μαγικός. Πώς περιγράφεται το απερίγραπτο, το γαλήνιο, το θεϊκό, μου λέτε; Στο μικρό πανέμορφο χωριό που βρίσκεται κοντά στον αρχαιολογικό χώρο θα πάμε σήμερα και θα αφήσουμε την Ιστορία να μας μιλήσει. Να μας πει τα, ξεχασμένα από τους περισσότερους από εμάς, μυστικά της. Λένε πως η Ολυμπία κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς χρόνους. Κατά τη Μεσοελλαδική Περίοδο η Ολυμπία ήταν τόπος λατρείας χθόνιων θεοτήτων. Την εποχή των Αχαιών ο Δίας εκθρόνισε τον Κρόνο και η Ηρα τη Γη. Αργότερα ο Πέλοπας, αφού νίκησε σε αρματοδρομία τον Οινόμαο, έδωσε το όνομά του σε ολόκληρη την Πελοπόννησο και λατρεύτηκε σαν θεός. Το Πελόπειο, ο ναός που ανέγειραν προς τιμή του, είναι το αρχαιότερο μνημείο της Ολυμπίας. Η αρχή των Ολυμπιακών Αγώνων χάνεται στα βάθη των μυθικών χρόνων όπως και οι δικοί μου αγώνες να αναστήσω εκείνο το σαββατοκύριακο που πέρασα με τους γονείς μου σε τούτη την ευλογημένη γη χάνονται στα πλάτη και τα μήκη των δεκαετιών μόχθου και των καθημερινών αγώνων, μεγάλων και μικρών.

Η νοσταλγία, ο καταχθόνιος εχθρός μου, με χτυπά. Ξαφνικά. Μάταια, προσπαθώ να ξεφύγω από τα δηλητηριώδη βέλη της. Ο μόνος τρόπος είναι να φρεσκάρω τη μνήμη μου, γιατί εδώ που τα λέμε τώρα συνειδητοποιώ ότι μονάχα αποσπασματικά θυμάμαι την Ιστορία, αλλά και τη δική μου ιστορία και ο μόνος τρόπος για να περισώσω κάτι είναι να περπατήσω σιωπηλή και ν' ακούσω προσεκτικά το συνοδό μου, που συνεχίζει να μου εξηγεί ότι: «Οι πρώτοι αγώνες έγιναν το 776 πΧ όταν είχε γίνει η κάθοδος των Δωριέων και ο Δίας ήταν πια ο θεός των θεών. Ο βασιλιάς της Ηλιδας, ο Ιφιτος καθιέρωσε τη διεξαγωγή αγώνων κάθε τέσσερα χρόνια, με τη συμμετοχή των αθλητών από πόλεις της κυρίως Ελλάδας και αργότερα από πόλεις της Ιωνίας και της Σικελίας. Οι αγώνες διαρκούσαν τέσσερις μέρες και τα αγωνίσματα τον 5ο πΧ αιώνα έφτασαν τα δεκατρία, ενώ ο Δίας απέκτησε το ναό του μονάχα τον 5ο αιώνα».

Μιλά ακατάπαυστα. Σαφής, πολύξερος και συνεπώς ανηλεής. Αναρωτιέμαι. Τελικά μπας κι έβαλε κασέτα τούτος άνθρωπος με την εκπληκτική, πλην όμως εξοντωτική, μνήμη. Πού τα θυμάται όλα αυτά; Τα διαβάζει ή κάποιος αόρατος άνθρωπος του τα υπαγορεύει; Εδώ δεν καταφέρνω να θυμηθώ το ξενοδοχείο που μείναμε εκείνο το βράδυ. Μόνον μια αόριστη εντύπωση μου έρχεται στο νου. Μια ευχάριστη, νεανική εντύπωση, μια γλυκιά αίσθηση, τίποτε άλλο. Βλέπω, με τα μάτια της θύμησης το φεγγάρι. Στρογγυλό, λαμπερό, χαμηλό να φωτίζει ένα μονοπάτι από πλατίνα. Το μέλλον μου είναι, είχα σκεφτεί. Λαθεμένα. Η πανσέληνος μου έδειχνε το παρελθόν. Δεν το ήξερα όμως.

«Οι Αγώνες, που γνώρισαν μεγάλη ακμή τον 6ο έως τον 4ο αιώνα, έχασαν τον ιερό τους χαρακτήρα και μετατράπηκαν σε αθλητικές εκδηλώσεις. Κατά την περίοδο του Αδριανού η Ολυμπία γνώρισε και πάλι αίγλη. Θνητός όμως ο Αδριανός, έφυγε από τη ζωή και οι αγώνες έχασαν τη λάμψη τους. Η Ολυμπία άρχισε να παρακμάζει και να μην παίζει πια κανένα ρόλο, ούτε θρησκευτικό ούτε πολιτικό. Ο σεβασμός και η πίστη εξαφανίστηκαν. Απλώς συνέχισαν να γίνονται έως και το 393 πΧ. Τότε ο Θεοδόσιος ο Μεγάλος εξέδωσε αυτοκρατορικό διάταγμα με το οποίο απαγορευόταν κάθε ειδωλολατρική εκδήλωση και αργότερα διέταξε την καταστροφή των ναών. Γι' αυτό και καταστράφηκε ο ναός του Δία».

Μήπως αντί του Μεγάλος έπρεπε να ονομαστεί μέγας καταστροφέας; Με αυτά και με τα άλλα μπήκαμε μέσα στον αρχαιολογικό χώρο δίχως να το πάρω είδηση. Πώς πέρασε η ώρα... Αριστερά μας είναι το Πρυτανείο που χτίστηκε στα τέλη του 6ου αιώνα. Καθώς ο ξεναγός μου εξηγεί, εγώ προσπαθώ να θυμηθώ τη συζήτηση που είχαν οι γονείς μου εκείνο το μαγικό βράδυ. Πώς πέρασαν τα χρόνια... Ακούω το ηχόχρωμα της φωνής τους, βλέπω τις φιγούρες τους, μα δεν ξεχωρίζω τις λέξεις ούτε την έκφρασή τους. Η Ιστορία είναι μπροστά μου: ο Ερμής του Πραξιτέλη, το κεφάλι της Ηρας, το ημικυκλικό νυμφαίο, οι θησαυροί... Και πιο κει το στάδιο, η κατοικία του Νέρωνα, η κρύπτη, ο βωμός της Δήμητρας Χαμύνης, το βουλευτήριο. Περπατώ και σκέφτομαι. Σκέφτομαι και νοσταλγώ. Συνεχίζω να περπατώ, τούτη τη φορά για να ξεχαστώ. Δεν είναι δυνατόν να συγκεντρώσω όλα εκείνα τα κομματάκια που μου λείπουν για να φτιάξω μια ολοκληρωμένη εικόνα. Η αναπαράσταση δεν είναι εφικτή. Εγκαταλείπω κάθε προσπάθεια. Το παρελθόν δεν ανασταίνεται. Δεν ανήκω σε κείνη την κατηγορία των τυχερών, εκείνων που κάνουν τις αναμνήσεις τους ό,τι θέλουν. Η Ολυμπία είναι πανέμορφη. Γαλήνια και αιώνια, αλλοιωμένη από τους αιώνες φυσικά. Αφού λοιπόν ο χρόνος όλα τα αλλοιώνει, γιατί να χαριστεί στις αναμνήσεις; Περπατώ στον ιερό τούτο τόπο και μια πρωτόγνωρη συγκίνηση με πλημμυρίζει. Οι δικοί μου αγώνες συνεχίζονται. Πίσω στην Αθήνα.