Μάλλον η στήλη δε σηκώνει και πολύ το κρύο. Ετσι, μ' έναν «πήδο» θα μεταφερθούμε από την Αλγερινή σαχάρα της βόρειας Αφρικής, που μας μάγεψε τις δύο προηγούμενες Κυριακές, σε μια άλλη έρημο, της νότιας Αμερικής. Αυτή είναι η δύναμη της ανάγνωσης. Πάμε λοιπόν να γνωρίσουμε τόπους μακρινούς, που φέρουν τη σφραγίδα της εντυπωσιακής κουλτούρας των Ινδιάνων μέσα από ένα κείμενο της συναδέλφου Νικολέττας Διολή.

Νοτιοδυτικό Περού. Ανάμεσα στις Ανδεις και στον Ειρηνικό ωκεανό συναντάμε την έρημο της Νάζκα. Μια περιοχή από τις ξηρότερες στον κόσμο που φιλοξένησε τους Ινδιάνους της Νάζκα.

Προκάτοχοι των Ινκας έζησαν στην περιοχή, μεταξύ 200 π.Χ.- 600 μ.Χ. Αν και ζούσαν στην έρημο οι Νάζκα ήταν αγρότες. Τα κατάφερναν χάρη σε ένα υπόγειο, πολυκάναλο αρδευτικό σύστημα το όποιο είχαν εφεύρει για να ποτίζουν τις καλλιέργειές τους, αποθηκεύοντας το νερό απ' τις υπόγειες πηγές των Ανδεων. Ηταν σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει εύκολη πρόσβαση για τους σκοπούς καθαρισμού. Αυτό το δίκτυο υδρεύει μέχρι και σήμερα την περιοχή.

Οι Νάζκα ήταν σπουδαίοι αγγειοπλάστες και υφαντουργοί. Τα κεραμικά τους ήταν φτιαγμένα κυρίως για θρησκευτικούς σκοπούς, γι' αυτό και απεικονίζουν τους θεούς τους (ψάρια, πουλιά, σαύρες, φίδια, γάτες) και θρησκευτικές τελετές. Τα υφαντά τους έχουν έντονα χρώματα τα οποία φτιάχνονταν από λαχανικά, ζώα, έντομα κ.ά. και οι κλωστές τους από τρίχες των λάμα. Τα μοτίβα τους απεικονίζουν κι αυτά ό,τι και τα κεραμικά τους, αφού η ζωή αυτών των Περουβιανών ινδιάνων ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη θρησκεία τους.

Ο μέσος όρος ζωής τους ήταν τα 38 χρόνια. Οι τάφοι και τα κεραμικά που βρέθηκαν σ' αυτούς, μαρτυρούν πως η θρησκεία τους είχε σχέση με το νερό και τη γονιμότητα. Οι Νάζκα έδιναν μεγάλη σημασία στους νεκρούς τους. Οι μούμιες που έχουν βρεθεί είναι μέσα στη γη, τυλιγμένες με πολλά περίτεχνα υφάσματα, τοποθετημένες με τα γόνατα κάτω απ' το σαγόνι σε εμβρυακή στάση πιθανά ως υπενθύμιση της προέλευσης της ζωής.

Το κυρίαρχο που μέχρι σήμερα στρέφει τα βλέμματα στους Νάζκα, είναι τα γεωγλυφικά τους. Πλήθος γραμμών, μήκους χιλιομέτρων, πελώρια γεωμετρικά σχέδια αλλά και μορφές ζώων, αράχνες, πίθηκοι, κόνδορες, φάλαινες, κ.ά. κάνουν την έρημο να μοιάζει με πίνακα ζωγραφικής. Αν και τα δυο τρίτα των γραμμών έχουν χαραχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ορατά από οποιοδήποτε επίπεδο, πλήρη εικόνα έχουμε μόνο απ' τον αέρα.

Πολλά έχουν ακουστεί για τη μέθοδο σχεδίασης των τεράστιων αυτών γεωγλυφικών, μέχρι και ότι φτιάχτηκαν με τη βοήθεια εξωγήινων, οι οποίοι καθοδηγούσαν τους Ινδιάνους. Ομως όλα αυτά κινούνται στη σφαίρα του φανταστικού. Το σίγουρο είναι πως οι Νάζκα είχαν γεωμετρικές γνώσεις. Ετσι η κατασκευή τους ήταν απλή. Αρχικά, σχεδίαζαν τις μορφές σε μικρογραφία έπειτα, τις μετέφεραν σε μεγάλη κλίμακα, χρησιμοποιώντας νήματα και πασσάλους, αφαιρώντας το πρώτο στρώμα του εδάφους της ερήμου, αφήνοντας να φανεί η κιτρινωπή άμμος.

Οι Νάζκα δεν ήταν όμως οι πρώτοι που έφτιαξαν σχέδια στην έρημο. Οι έρευνες έχουν αποκαλύψει πως οι πρόγονοί τους, οι Παράκας (800 - 200 π.Χ.) χάραζαν ζωόμορφα και ανθρωπόμορφα σχέδια σε πλαγιές και βράχους και μάλιστα υπήρχαν και αρχαιότερα σχέδια των τελευταίων.

Τα σχέδια όμως των Νάζκα ξεχωρίζουν απ' των προκατόχων τους για δυο λόγους. Ο πρώτος είναι γιατί προτιμούσαν τα γεωμετρικά σχήματα και ο δεύτερος, οι τεράστιες διαστάσεις τους.

Για ποιο λόγο όμως ήταν τόσο μεγάλα; Οι επιστήμονες ισχυρίζονται πως η σχεδίαση των γραμμών αυτών δεν έγινε για καλλιτεχνικούς λόγους, αλλά αποτελούσαν τόπο συγκέντρωσης και διεξαγωγής θρησκευτικών τελετών. Ο πολιτισμός των Νάζκα κινδύνευε από την ξηρασία κι αναγκάζονταν να μετακινούνται προς τα βουνά. Για να εξευμενίσουν το κακό αυτό έκαναν τα γεωγλυφικά. Ετσι, όσο πιο ξηρό γινόταν το κλίμα τόσο πιο μεγάλα σχέδια έκαναν στην άμμο. Η γη όμως γινόταν όλο και πιο άγονη και η έρημος επεκτάθηκε. Ετσι, γύρω στο 600 μ.Χ., ο πολιτισμός των Νάζκα αφανίστηκε. Ομως, στα περουβιανά αυτά υψίπεδα δε βρέχει και δε φυσάει σχεδόν ποτέ, και τα γεωγλυφικά των Νάζκα έχουν μείνει αναλλοίωτα στο χρόνο.

«Δεν έγινα αδιάφορος απέναντι στην τύχη των αλόγων γιατί, βλέποντάς την πολλές φορές, έγινα αναίσθητος κι έπαψε να με αγγίζει. Δεν αμβλύνθηκαν τα συναισθήματά μου μέσα από την εξοικείωση. Οπως αισθάνομαι για τα άλογα, αισθάνθηκα και την πρώτη φορά που είδα ταυρομαχία. Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι αναισθητοποιήθηκα βλέποντας τον πόλεμο ή μέσω της δημοσιογραφίας, αλλά αυτό δε θα εξηγούσε γιατί άλλοι άνθρωποι, που δεν είδαν ποτέ πόλεμο ούτε κανενός είδους σωματική φρίκη, ούτε δούλεψαν ποτέ σε πρωινή εφημερίδα, έχουν τις ίδιες ακριβώς αντιδράσεις. Πιστεύω ότι η τραγωδία της ταυρομαχίας είναι τόσο καλά ρυθμισμένη και με τόση πειθαρχία επιβεβλημένη από το τυπικό, που κάποιος που νιώθει όλη την τραγωδία δεν μπορεί να διαχωρίσει την ελάσσονα ιλαροτραγωδία του αλόγου ώστε να τη βιώσει συναισθηματικά».

Το μυθιστόρημα του Ερνεστ Χέμινγουεϊ (1899 -1961) «Θάνατος το απομεσήμερο» είναι από τα πιο σημαντικά βιβλία που γράφτηκαν ποτέ για τις ταυρομαχίες, αλλά δεν είναι αυτό μόνο. Με γλώσσα καθαρά λογοτεχνική, ο Χέμινγουεϊ βρίσκει εδώ την ευκαιρία να μιλήσει όχι μόνο για την Ισπανία και τους ανθρώπους της, αλλά και για τη λογοτεχνία, την τέχνη, την τιμή, την ανδρεία... Ο τρόπος του είναι ευθύς και ωμός, συχνά συγκινητικός, κάποτε προκλητικός ή και εξοργιστικός ακόμη.

Το βιβλίο αποτελεί, επίσης, μια σπουδή στο Θάνατο. Ο συγγραφέας αναφέρει εξαρχής ότι ο βασικός λόγος που τραβάει κάποιον στο να παρακολουθήσει μια ταυρομαχία είναι η μαρτυρία ενός θανάτου, και κατά προέκταση η συμμετοχή σε μια τραγωδία.

Κάποιες από τις ιστορίες των ταυρομάχων είναι από τις πιο σπαρακτικές που έγραψε ποτέ αυτός ο μεγάλος λογοτέχνης, αποδεικνύοντας τη συγγραφική δεινότητά του. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ».

Από τις εκδόσεις «ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ» στη σειρά Μαρτυρίες, κυκλοφορεί το βιβλίο της Μαίρης Παριανού «Μαρτυρίες από την Αντίσταση και τη φυλακή (1941 - 1945)». Η μαρτυρία της Μ. Παριανού αποτελεί σημαντική συμβολή στην ιστορία της Αντίστασης. Μας επιτρέπει να γνωρίσουμε άγνωστες πτυχές από τη δράση της μυστικής αντιστασιακής οργάνωσης «Προμηθεύς II» και μας μεταφέρει ζωντανά την εμπειρία των γυναικών. Των γυναικών, που όπως και η Παριανού, εξορίστηκαν στις φυλακές της Γερμανίας και της Αυστρίας, υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστική εργασία, βασανίστηκαν, έγιναν αντικείμενο «ιατρικών» πειραματισμών, αλλά διατήρησαν την αγωνιστικότητά τους και, όσες επιβίωσαν, έζησαν τον ενθουσιασμό της απελευθέρωσης από τα σοβιετικά στρατεύματα και την αγωνία της επιστροφής στην Ελλάδα.

Η συγκρότηση του Προμηθέα εντάσσεται στα σχέδια που ανέπτυξε η Βρετανία το 1940 με στόχο την εκτέλεση οργανωμένων δολιοφθορών εναντίον στρατιωτικών κυρίως στόχων, στις χώρες που κατείχε ή θα καταλάμβανε ο Αξονας. Αρχές του Φλεβάρη του 1943 εξαρθρώθηκε το δίκτυο της οργάνωσης και η Μ. Παριανού συνελήφθη.

Η Μαίρη Παριανού, όπως και οι περισσότεροι αγωνιστές, είχε πλήρη συνείδηση της ιστορικής σημασίας των γεγονότων και των πράξεών της. Στη μαρτυρία της αποτυπώνει την αίσθηση της διάρκειας του ιστορικού χρόνου και καταγράφει με λόγο άμεσο το κλίμα και τις συνθήκες της εποχής. Η μυστικότητα, η συνωμοτικότητα και η αγωνία χαρακτηρίζουν τη δράση του Προμηθέα, η συντροφικότητα, η διαβίωση στις φυλακές της Αθήνας, ο φόβος του άγνωστου και τα βασανιστήρια, η ζωή στις φυλακές και τα στρατόπεδα της Αυστρίας. Πάντα, όμως, με απόλυτη συνείδηση του αντιστασιακού χαρακτήρα του αγώνα, αγώνα συλλογικού, αντιφασιστικού, αλλά και αγώνα επιβίωσης.

«Η καλή μουσική πρέπει να συνδυάζει το πάθος του γνήσιου λαϊκού τραγουδιού με το στοιχείο του πνευματικού στοχασμού το οποίο κατέκτησε, και εκείνο με τη σειρά του τη διαμόρφωσε στη μακρά εξέλιξή της. Ετσι μόνο γίνεται τέχνη υψηλού ουμανιστικού περιεχομένου».

Σε δέκα δοκίμια, υπό τον τίτλο «ΑΝΤΙ - ΗΧΗΣΕΙΣ» ο γνωστός συνθέτης Ηλίας Ανδριόπουλος, σχολιάζει θέματα της τέχνης, της ταυτότητας του νέου ελληνισμού, του πολιτισμού, και ιδιαίτερα τις συνθήκες που γεννούν, εμπνέουν και υποστηρίζουν την πνευματική δημιουργία στον τόπο μας. Δεν παραλείπει, ακόμα, να κρίνει το σύστημα που διαχειρίζεται το μουσικό γίγνεσθαι. Ως γνήσιος καλλιτέχνης θέτει τους προβληματισμούς του με ευκρίνεια και τόλμη, αναδεικνύοντας τα θέματα εκείνα που άλλοι τα αποφεύγουν.

Κείμενο ωριμότητας, καταστάλαγμα μιας ζωής δημιουργίας, και συνάμα νεανικό, γραμμένο από μια καρδιά που πάλλεται και ζει στο παρόν και το μέλλον.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μαΐστος» στη σειρά Τέχνες και Γράμματα και συνοδεύεται από CD ντοκουμέντο με ιστορικές εκτελέσεις έργων του Ηλία Ανδριόπουλου, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Το πρώτο κομμάτι είναι μια ορχηστική σύνθεση, ενώ ακολουθεί η φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου που τραγουδά στίχους του Μάνου Ελευθερίου. Το CD κλείνει με το σόλο σαντούρι του Αριστείδη Μόσχου, ο οποίος αυτοσχεδιάζει πάνω σε ένα μουσικό θέμα του συνθέτη.