Ανθρώπους με σκυμμένο το κεφάλι και αλλοτριωμένες συνειδήσεις προετοιμάζει το κατεστημένο με τις αναδιαρθρώσεις στην Παιδεία. «Θα τους το επιτρέψουμε»; Αυτό ήταν το μεγάλο ερώτημα που προέκυψε από την πρόσφατη Ημερίδα της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας (ΟΓΕ), με θέμα «Η Παιδεία είναι κοινωνικό δικαίωμα και όχι εμπόρευμα - η Παιδεία της αγοράς και οι επιπτώσεις της στη γυναίκα».

«Προσπαθούν να μας πείσουν ότι η κερδοσκοπία θα σώσει την Παιδεία», τόνισε, ανοίγοντας την ημερίδα εκ μέρους του προεδρείου της ΟΓΕ, η Ασπα Μανδηλαρά.

»Οδεύουμε προς ένα εκπαιδευτικό σύστημα πλήρως παραδομένο στους κανόνες της αγοράς. Ανοίγει ο δρόμος στους ιδιώτες και στη διά βίου αμάθεια. Είναι θέμα ζωής για όλους τους εργαζόμενους αν τους αφήσουμε να προχωρήσουν. Η ολομέτωπη επίθεση στην Παιδεία πρέπει να σταματήσει.

» Η σημερινή συζήτηση, επισήμανε, είναι κορύφωση της πανελλαδικής καμπάνιας που είχε ξεκινήσει η ΟΓΕ εδώ και μερικούς μήνες μέσα από τους συλλόγους της σ' όλη την Ελλάδα. Σημαντικές πλευρές της ιδιωτικοποίησης στην Παιδεία θα έχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις στις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων. Στοχεύουν στον πλήρη έλεγχο της γνώσης και στην ανατροπή των εργασιακών σχέσεων.

Εμείς, κατέληξε, θα βρούμε δρόμους να φτάσουμε στις γυναίκες που σπουδάζουν, στις εκπαιδευτικούς, στις γυναίκες που μεγαλώνουν παιδιά και θέλουν να ζήσουν σ' έναν καλύτερο κόσμο. Και θύμισε τους στίχους του Μπρεχτ: Αυτοί που μας έκλεψαν τα βιβλία από το χέρι, μας κατηγορούν ότι μείναμε αδιάβαστοι. Εμείς κρατάμε την ουσία και ονειρευόμαστε».

Εμπεριστατωμένη η κεντρική εισήγηση της Ντίνας Τσούβα, μέλους του ΔΣ της ΟΓΕ, επικεντρώθηκε ανάμεσα σ' άλλα στις συνέπειες που θα έχει για τις γυναίκες η ιδιωτικοποίηση της Παιδείας. «Μόνο με την ενιαία δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση, η γυναίκα των λαϊκών στρωμάτων μπορεί να αποκτήσει μόρφωση ικανή για σίγουρη και σταθερή εργασία και ένταξη στην κοινωνική και πολιτική ζωή», τόνισε. Οσο το κόστος από το κράτος για το δημόσιο και δωρεάν σχολείο θα μειώνεται, τόσο θα αυξάνονται τα προβλήματα των γυναικών ως μαθήτριες, φοιτήτριες, εκπαιδευτικοί και μητέρες. Η Παιδεία είναι κομβικό σημείο της ισοτιμίας της γυναίκας. Τα ποσά που ήδη δίνονται στα φροντιστήρια είναι τεράστια, το βάρος για την οικογένεια δυσβάστακτο, ιδιαίτερα για τη γυναίκα. Δε θα υπάρχει θέση για τη γυναίκα των λαϊκών στρωμάτων στην εκπαίδευση του αύριο, που συνδέεται με την αγορά στην Παιδεία της πανάκριβης ημιμάθειας, της εξόντωσης, των ταξικών φραγμών και διακρίσεων.

Δεν ενδιαφέρονται οι επιχειρήσεις για τη διεύρυνση των μορφωτικών εφοδίων των εργαζομένων και κυρίως των γυναικών, αλλά για την εφήμερη, ευέλικτη και διαρκώς επαναλαμβανόμενη κατάρτιση, που θα δίνει στην εργατική δύναμη δεξιότητες απαραίτητες για την κάθε στιγμή. Ο τρόπος αυτός εξυπηρετεί το στόχο να μην αποκτούν ποτέ οι εργαζόμενες σταθερή και μόνιμη εργασία, δικαιώματα, πλήρεις αποδοχές και ασφαλιστικά δικαιώματα. Ξεκινούν κάθε φορά από το μηδέν με το μισθό και τα ανύπαρκτα δικαιώματα της νεοπροσλαμβανόμενης. Είναι τυχαίο που οι γυναίκες πτυχιούχοι ΑΕΙ δουλεύουν ακόμη και 12 ώρες με μισθό άθλιο των 400 και 600 ευρώ;

Αλλωστε, η λέξη «Ευελφάλεια», γένους θηλυκού, αναφέρεται στη διά βίου κατάρτιση και επανακατάρτιση, στις ευέλικτες σχέσεις εργασίας και στη δουλιά εφ' όρου ζωής.

Με τα νέα βιβλία γίνεται προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας και αναπαράγεται η κυρίαρχη ιδεολογία για τα φύλα. Ιδιαίτερα αυτά των Κοινωνικών Επιστημών θεωρούν κατακτημένη την ισοτιμία μεταξύ των ανδρών και γυναικών στη μόρφωση, παρακάμπτουν όμως την ύπαρξη κοινωνικών φραγμών και για τα δυο φύλα.

Διαμορφώνουν την εξισωτική συνείδηση για τα δυο φύλα, αποσιωπώντας την ταξική διάκριση.

Προπαγανδίζουν όλα τα σύγχρονα ιδεολογήματα για τη θέση της γυναίκας, τις ίσες ευκαιρίες, το συγκερασμό οικογενειακών και επαγγελματικών «υποχρεώσεων», τη μερική απασχόληση, «το μισθό ή τη σύνταξη της νοικοκυράς» κλπ.

Στόχος να πειστεί η οικογένεια ότι είναι αποκλειστικά δική της ευθύνη το μεγάλωμα των παιδιών χωρίς καμιά υποχρέωση του κράτους.

Αποπροσανατολίζουν τις νέες και τους νέους, αλλά και τους γονείς, ιδιαίτερα τις γυναίκες που επιμελούνται της μελέτης των παιδιών τους, από τη διεκδίκηση των προϋποθέσεων να ενταχθεί η γυναίκα στην εργασία με ταυτόχρονη κρατική κοινωνική πολιτική που θα διευκολύνει τη γυναίκα ως μητέρα, θα προστατεύει το παιδί, τους υπερήλικες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

Οι κυρίαρχες αντιλήψεις για το ρόλο της γυναίκας, η μονιμότητα, το ολιγόωρο ωράριο, οι μικροί αλλά σίγουροι μισθοί φαίνεται ότι λειτουργούν ως βασικοί παράγοντες για να επιλέγουν τα κορίτσια παιδαγωγικές σχολές. Αυτό φαίνεται κι από έρευνα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Τρικάλων. Και σήμερα, λοιπόν, παραμένουν οι αντιλήψεις σχετικά με τα επαγγέλματα που «ταιριάζουν» στα φύλα και δεν είναι τυχαίο που οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία σε διδακτικό προσωπικό. Ομως, η γυναικεία παρουσία στη διοίκηση είναι ελάχιστη, παρόλο που έχουν το ίδιο επίπεδο σπουδών και προσόντων με άντρες συνυποψήφιους.

Το ποσοστό των γυναικών ως διδακτικό προσωπικό μειώνεται, όσο ανεβαίνουμε την κλίμακα της ιεραρχίας. Οι γυναίκες ή παραμένουν στάσιμες ή προάγονται με αργότερο ρυθμό όταν είναι παντρεμένες και με παιδιά. Η φροντίδα της οικογένειας λειτουργεί αρνητικά, λιγότερες έρευνες, λιγότερες δημοσιεύσεις. Ποια θα είναι η τύχη αυτής της εκπαιδευτικού στο πανεπιστήμιο που θα λειτουργεί με ιδιωτικά και οικονομικά κριτήρια; Θα πεταχτεί έξω από το πανεπιστήμιο, γιατί θα είναι μητέρα; Ομως το ζήτημα για μας, επισήμανε η ομιλήτρια, δεν είναι μόνο να καταλάβουν θέσεις διοικητικές και επιστημονικές οι γυναίκες, αλλά τι ρόλο θα παίξουν, έχοντας αυτές τις θέσεις. Ποια στάση θα κρατήσουν απέναντι σ' αυτά που δρομολογούνται. Γιατί σήμερα, μέσα από την πολιτική εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης, μπαίνουν στο στόχαστρο οι σχέσεις εργασίας των εκπαιδευτικών, τα εργασιακά και ασφαλιστικά τους δικαιώματα. Οπως και στους άλλους χώρους εργασίας (ΔΕΚΟ, Τράπεζες κλπ.), καταργείται η μόνιμη και σταθερή εργασία, επεκτείνεται ο θεσμός των αναπληρωτών και ωρομίσθιων, επιβάλλονται ελαστικές σχέσεις εργασίας. Προσπαθούν να χειραγωγήσουν τους εκπαιδευτικούς με την αξιολόγηση, μετρώντας τη συγκαταβατικότητά τους στην εφαρμογή όλων των αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων. Θα το επιτρέψουμε;

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η εισήγηση που διάβασε η Ρίτσα Ρούση, μέλος του ΔΣ της ΟΓΕ, με θέμα την ισότητα μέσα από τα σχολικά βιβλία (συλλογική δουλιά, υπεύθυνη της οποίας ήταν η Ρούλα Χαλάτση).

Σε πολλά σημεία τα νέα σχολικά βιβλία - επισημαίνεται - γίνονται πιο αντιδραστικά και ίσως πιο ύπουλα με τις γνωστές ευρωενωσιακές φιοριτούρες περί ίσων ευκαιριών, νοοτροπιών, ίσης κατανομής ευθυνών και στα δυο φύλα κλπ. και, φυσικά, με πλήρη αποσιώπηση των ταξικών διακρίσεων που ευθύνονται για τη θέση της γυναίκας.

Στα βιβλία Γλώσσας της Α` Δημοτικού σε κάποια σημεία γίνονται προσπάθειες να κλονιστούν τα κυρίαρχα σεξιστικά πρότυπα. Ετσι, ενώ υπάρχει ισορροπία στην εκπροσώπηση των φύλων και το κορίτσι στη βιβλιοθήκη διαλέγει το βιβλίο με τις περιπέτειες, ενώ το αγόρι τα παραμύθια, η κ. Κατερίνα είναι δασοφύλακας κι όχι άνδρας όπως συνήθως, όλα αυτά αναιρούνται γιατί δεν απορρέουν από την υπόλοιπη συμπεριφορά και τη δράση τους. Απουσιάζει παντελώς το πρότυπο του πατέρα, όπως και του δασκάλου.

Στα βιβλία της Γλώσσας των υπόλοιπων τάξεων, θα λέγαμε ότι η γυναίκα είναι μητέρα, φυσικά καλή, προσέχει τα παιδιά, τα βοηθά στο διάβασμα, μαγειρεύει υπέροχα, νοιάζεται για το σύζυγο και γενικά πάντα σε δευτερεύοντες και βοηθητικούς ρόλους.

Η δομή της οικογένειας σε σχέση με τους ρόλους των δυο φύλων είναι παραδοσιακή, όπως και στα παλιά βιβλία. Εχουμε έναν πατέρα δυναμικό, δραστήριο, άγριο κάποιες φορές, έχοντας την ευθύνη της δουλιάς και της οικογένειας.

Στη βιβλιογραφία ελάχιστες παραπομπές γίνονται σε βιβλία γυναικών συγγραφέων. Για τις σχέσεις των δυο φύλων, ούτε λόγος. Μόνο υπάρχουν κάποιες αναφορές στη φιλία. Από τα καινούρια βιβλία λείπει το συναίσθημα...

Ενας από τους σημαντικούς άξονες στα βιβλία της Μελέτης Περιβάλλοντος είναι η συμβίωση στην οικογένεια. Τα προβλήματα της λαϊκής οικογένειας δεν αναφέρονται πουθενά. Προβάλλεται η ισοτιμία στον καταμερισμό των υποχρεώσεων του νοικοκυριού (πλύσιμο πιάτων) σαν αποφασιστικό ζήτημα της ισότητας των δυο φύλων. Μιλάνε για το «επάγγελμα» της νοικοκυράς, το οποίο δεν αμείβεται. Εξιδανικεύουν τους νόμους που στη χώρα μας αναγνωρίζουν ίσα δικαιώματα στη γυναίκα. Ασκείται κριτική στην τηλεόραση, αλλά το πρόβλημα της παραπληροφόρησης, της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας και η πολιτιστική υποβάθμιση στα ΜΜΕ είναι ζήτημα «Αγωγής», άρα ατομικών αντιστάσεων του «πολίτη». Η ευθύνη για την παρακολούθηση καλών εκπομπών περιορίζεται στην οικογένεια. Δε θέτουν όμως το ερώτημα, γιατί να προβάλλουν εκπομπές που «δεν αξίζει να τις παρακολουθήσει κανείς».

Η Παιδεία δεν είναι ξεκομμένη από το συνολικότερο πολιτικό πρόβλημα. Κι όταν η Παιδεία γίνεται εμπόρευμα και το σχολείο επιχείρηση, εκεί δεν μπορεί να χωρέσει καμιά διαπαιδαγώγηση για την ισοτιμία και τη χειραφέτηση της γυναίκας.

Με την παγίωση στη συνείδηση των παραδοσιακών αντιλήψεων για τους ρόλους των δυο φύλων, διευκολύνεται η επιβολή αναδιαρθρώσεων που συντελέστηκαν και συντελούνται στις εργασιακές σχέσεις, όπως η μερική απασχόληση, οι ευέλικτες μορφές κλπ., που, όπως είναι γνωστό, πλήττουν περισσότερο τις γυναίκες.

• Θα συνεχίσουμε με άλλες πλευρές, που αναδείχτηκαν μέσα από την ημερίδα