- Και, πού θα πάμε, άντρα μου. Εκεί στο κουτουκάκι στο Κερατσίνι, με τα μπακαλιαράκια και το «μπεκρή μεζέ»;

- Γυναίκα, ετοιμάσου σου λέω. Πάμε γι' αλλού φέτος. Το λέει και ο προϋπολογισμός. Ρεβεγιόν ευκαιρίας και ευημερίας, σε βορινό προάστιο και όχι μόνο - με μόλις 85.000 δραχμές το άτομο, χώρια το κρασί και το πούρο των 100.000 δραχμών το τεμάχιο. Και με την αντιστοιχία σε ευρωνόμισμα, για την απαραίτητη προπόνηση εναρμόνισης.

Ενα ευπρεπές δείπνο της Πρωτοχρονιάς, όπως το προαναφερόμενο, προϋποθέτει μαζί με το κρασί, τα φιλοδωρήματα και ένα πούρο των 100.000 (εκατό χιλιάδων δραχμών) το τεμάχιο, το μισθό ενός μήνα, για όσους έχουν τέτοια ευτυχία.

Ο διάλογος ήταν φανταστικός, οι τιμές όμως πραγματικές.

Αν πάλι δεν έχετε τη δυνατότητα να κάνετε τίποτα απ' αυτά, μπορείτε να σταθείτε στη μακριά ουρά, μπροστά στις κάμερες που εξευτελίζουν τους πεινασμένους, για να πάρετε ένα χαρτόκουτο με φτηνό γεύμα που προσφέρεται για την επίδειξη οίκτου και τύψης από τους φιλάνθρωπους των ημερών.

Τη συνέντευξη πήρε ο Θανάσης ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ

Tην επόμενη Κυριακή: Η εξέλιξη της αγοράς τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τι θα κερδίσουν οι μεγαλοεπιχειρηματίες

Αμεση συνέπεια της πολιτικής ιδιωτικοποίησης που εφαρμόζει η κυβέρνηση είναι και το πρόβλημα που αντιμετωπίζει πλέον το Ταμείο Προσωπικού ΟΤΕ (ΤΑΠ - ΟΤΕ). Οπως λέει ο Νίκος Σιτζάνης, το ασφαλιστικό ταμείο των εργαζόμενων του ΟΤΕ «είναι σε πολύ δύσκολη θέση και το αμέσως επόμενο διάστημα δε θα μπορεί να πληρώσει συντάξεις».

- Πώς σχετίζονται τα προβλήματα του ΤΑΠ - ΟΤΕ με τις ιδιωτικοποιήσεις και τα περί ευελιξίας της εργασίας;

- Οι κυβερνήσεις από τη μία λένε ότι τα Ασφαλιστικά Ταμεία έχουν πρόβλημα και δεν μπορούν να ανταποκριθούν, από την άλλη όμως κάνουν ό,τι μπορούν για να χρεοκοπήσουν αυτά τα Ταμεία. Είναι γνωστό ότι τα Ταμεία, με βάση κάποιες μελέτες, όρισαν τις εισφορές τους σε σχέση με τους εργαζόμενους, τις συντάξεις κλπ. Μειώνοντας συνεχώς το προσωπικό, τα Ταμεία δεν έχουν εισροή εισφορών από νέους εργαζόμενους, ενώ δίνουν όλο και περισσότερες συντάξεις.

Επιπλέον, για να απαλλαγούν από το προσωπικό και το μισθολογικό κόστος οι εταιρίες, προωθούν προγράμματα εθελούσιας εξόδου, ώστε να μειώνεται ακόμα ταχύτερα το προσωπικό. Ετσι, επιβαρύνονται τα Ταμεία με τη χορήγηση δυσβάσταχτων ποσών ως συντάξεις. Κι αυτό το εκμεταλλεύονται οι κυβερνώντες. Εκμεταλλεύονται τις συνέπειες που προκάλεσε η ίδια η πολιτική τους, για να ανατρέψουν το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης.

Δεν είναι υπεύθυνοι οι εργαζόμενοι που το ΤΑΠ - ΟΤΕ σήμερα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των συνταξιούχων. Το Ταμείο από τη σχέση τρεις εργαζόμενοι προς ένα συνταξιούχο, έφτασε σήμερα στη σχέση 0,9 προς 1. Είναι περισσότεροι οι συνταξιούχοι, από τους εργαζόμενους. To ΤΑΠ - ΟΤΕ έχει πλέον ετήσιο έλλειμμα 40 δισ. δρχ. και το 2008 αναμένεται να φτάσει στα 200 δισ. Αυτό έγινε, όχι επειδή οι εργαζόμενοι δεν πλήρωναν τις εισφορές τους, αλλά επειδή συνεχώς μειώνονται οι θέσεις εργασίας και αυξάνονται οι συνταξιούχοι, ελέω κυβερνητικής πολιτικής.

- Το αποτέλεσμα;

- Το ΤΑΠ - ΟΤΕ είναι σε πολύ δύσκολη θέση και το αμέσως επόμενο διάστημα δε θα μπορεί να πληρώσει συντάξεις. Επιπλέον, η κυβέρνηση επιχειρεί τώρα να πάρει τα αποθεματικά του υγιούς Ταμείου Επικουρίας. Με την εκμετάλλευση αυτών των αποθεματικών στο Χρηματιστήριο να καλύψει, δήθεν, τα ελλείμματα, του ΤΑΠ - ΟΤΕ. Ετσι, και διακινδυνεύει στον τζόγο τα χρήματα του υγιούς Ταμείου, και πολιτική με τα χρήματα των εργαζομένων και των Ταμείων προσπαθεί να κάνει στο Χρηματιστήριο.

Απέναντι σε αυτά, οι εργαζόμενοι πρέπει να απαιτήσουμε τη διεύρυνση των θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης. Ετσι, και η ανεργία θα μειωθεί, και οι αμοιβές των εργαζομένων θα είναι υψηλότερες, και προσλήψεις θα χρειαστεί να γίνουν, και οι εισφορές στα Ταμεία θα υπάρξουν. Υπάρχει το αντίδοτο και είναι το ακριβώς αντίθετο του «μονόδρομου» που επικαλείται η κυβέρνηση.

- Ποια η ευθύνη του συνδικαλιστικού κινήματος για όσα μας περιγράψατε;

- Το συνδικαλιστικό κίνημα στον ΟΤΕ, αλλά και γενικότερα έχει σοβαρές ευθύνες για την προώθηση τέτοιων αντιλαϊκών πολιτικών. Και όταν μιλάμε για το συνδικαλιστικό κίνημα, μιλάμε κατ' αρχάς για τις ηγεσίες της ΓΣΕΕ, οι οποίες τη στιγμή εφαρμογής αυτών των πολιτικών, είτε εναντιώθηκαν στα λόγια, είτε πολλές από αυτές τις βρήκαν θετικές και άνοιξαν την κερκόπορτα της ιδιωτικοποίησης για τις ΔΕΚΟ.

Το συνδικαλιστικό κίνημα στον ΟΤΕ έχει ακόμα μεγαλύτερες ευθύνες, καθώς η εναλλαγή από την άρνηση στην αποδοχή, ήταν γρήγορη και κάτω από τη σκοπιμότητα της πολιτικής στήριξης της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ.

Ενώ μέχρι το 1993, το 97% των εργαζομένων και σχεδόν όλες οι παρατάξεις ήταν αντίθετοι στην εφαρμογή αυτών των πολιτικών, αμέσως μετά, το 1994, η ηγεσία άρχισε να τις βρίσκει θετικές και να τροποποιεί τη θέση της.

Ετσι απογοήτευσε το ίδιο το προσωπικό. Αρχισε να ασχολείται αποκλειστικά με το πώς θα αναπτυχθεί οικονομικά ο ΟΤΕ και να αποδέχεται όλα τα οργανωτικά σχέδια «εκσυγχρονισμού» που έφερνε η διοίκηση. Αρχισε να αποδέχεται τη μείωση προσωπικού στην πράξη - και μιλάμε για την ΠΑΣΚΕ που διαθέτει αυτοδυναμίες σε όλα τα συνδικάτα - και να εντείνει ακόμα περισσότερα την απογοήτευση των εργαζομένων απέναντι στο συνδικαλιστικό κίνημα.

Επομένως, όταν η κυβέρνηση αποφάσισε το φθινόπωρο να προωθήσει το πλήρες ξεπούλημα του ΟΤΕ, βρέθηκε σε δύσκολη θέση, γιατί αναγκάστηκε να προχωρήσει σε κινητοποιήσεις, όπου το προσωπικό, παρά την απογοήτευσή του, είχε καθολική συμμετοχή γιατί κατάλαβε πού οδηγούν αυτές οι πολιτικές και γιατί πρέπει να τις αντιπαλέψουμε.

Πλέον, οι ευθύνες της ηγεσίας μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο, γιατί κάτω από την πίεση των εργαζομένων είπαν ότι δε θα αφήσουν να προχωρήσει το πλήρες ξεπούλημα του ΟΤΕ και θα υπερασπιστούν τα εργασιακά δικαιώματα. Ομως, ο χρόνος περνά και παρά τις επανειλημμένες προτάσεις μας για αγωνιστικές κινητοποιήσεις, οι πλειοψηφίες αρκέστηκαν και πάλι σε κάποια λόγια και συμπαράταξη με τις επιδιώξεις της ΓΣΕΕ που πατά σε δυο βάρκες, έχοντας το κύριο βάρος υπέρ της κυβέρνησης και των μεγάλων συμφερόντων.

- Ποια η στάση της ΕΣΚ αυτά τα χρόνια;

- Εμείς πάντα λέγαμε ότι είναι χρέος των εργαζομένων, το συνδικαλιστικό κίνημα να αλλάξει προσανατολισμό. Ερμηνεύσαμε σωστά τις πολιτικές επιδιώξεις της κυβέρνησης και των ισχυρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης για το πού οδηγούσαν τα πράγματα. Ενημερώσαμε τους συναδέλφους μας και υποβάλαμε προτάσεις αγώνα. Ετσι θα συνεχίσουμε, καθώς πιστεύουμε ότι ο μόνος «μονόδρομος» για την υπεράσπιση και διεύρυνση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την εξυπηρέτηση των λαϊκών συμφερόντων μέσα από ένα 100% δημόσιο ΟΤΕ και ΔΕΚΟ, είναι η δημιουργία ενός ισχυρού ταξικού πόλου του συνδικαλιστικού κινήματος, που θα αντιπαλεύει αυτές τις πολιτικές. Θα αλλάζει τους συσχετισμούς στα όργανα και την κοινωνία, υπέρ της εφαρμογής πολιτικών λαϊκής οικονομίας και λαϊκής εξουσίας.

«Από 32.000 που ήμασταν το 1990, σήμερα είμαστε 19.500 και η επιδίωξη είναι να πάμε πολύ χαμηλότερα»

Τα παραπάνω τονίζει στο «Ρ», εκ μέρους της Ενιαίας Συνδικαλιστικής Κίνησης ΟΤΕ, ο Νίκος Σιτζάνης, α` αναπληρωτής γραμματέας της Πανελλήνιας Ενωσης Τεχνικών ΟΤΕ, σε συνέντευξή του, στο πλαίσιο του αφιερώματός μας στη λεγόμενη απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών.

Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:

- Τα τελευταία χρόνια η ιδιωτικοποίηση ή αποκρατικοποίηση ή μετοχοποίηση ως πολιτική εφαρμόστηκε κατά κόρον στον ΟΤΕ. Ποια τα αποτελέσματά της;

- Οταν ξεκίνησε η εφαρμογή αυτών των πολιτικών, για να καμφθεί η αντίθετη άποψη, οι κυβερνώντες τότε της ΝΔ προσπάθησαν κατ' αρχάς να καταρρακώσουν την αξιοπιστία των δημόσιων επιχειρήσεων. Ελεγαν ότι για τις όποιες δυσλειτουργίες τους έφταιγε το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς. Εβαζαν ζήτημα ότι έπρεπε να εκσυγχρονιστούν αυτές οι επιχειρήσεις και ότι γι' αυτό χρειάζονται κεφάλαια, τα οποία θα προέρχονταν από τους ιδιώτες. Εκρυβαν την πρόθεσή τους να απαλλαγούν από τις επιχειρήσεις του δημοσίου και να τις μεταβιβάσουν στο μεγάλο κεφάλαιο.

Ο Νίκος Σιτζάνης

- Ποια ήταν η στάση του ΠΑΣΟΚ απέναντι σε αυτήν την πρώτη προσπάθεια της ΝΔ;

- Το ΠΑΣΟΚ έλεγε τότε ότι ο ΟΤΕ πρέπει να έχει μία μετοχή κι αυτή να ανήκει στο δημόσιο. Ωστόσο, το 1993 όταν έγινε κυβέρνηση το πρώτο νομοσχέδιο ήταν για τη μετοχοποίηση του ΟΤΕ μέχρι 25%. Το 1998, με τροπολογία, το ποσοστό της ιδιωτικοποίησης έγινε 49%. Πρόσφατα με νέα τροπολογία, επιχείρησε το 100% ξεπούλημα και την παραχώρηση του μάνατζμεντ σε ιδιώτη. Τελικά, επέτρεψε την απώλεια του πλειοψηφικού πακέτου για το δημόσιο.

- Ποιες ήταν οι συνέπειες αυτής της πολιτικής για τους εργαζομένους;

- Ξεκίνησε η μείωση του προσωπικού. Από 32.000 που είμαστε το 1990, σήμερα είμαστε 19.500 και η επιδίωξη είναι να πάμε πολύ χαμηλότερα. Δεν έγιναν προσλήψεις μονίμων. Οι διοικήσεις επέβαλαν την εφαρμογή της μερικής απασχόλησης. Προσλαμβάνουν από τότε μόνο ωρομίσθιους και εκτάκτους οχτάμηνης απασχόλησης ή νοικιάζουν εργαζομένους, μέσω εικονικών εργολαβιών. Τα ωράρια εργασίας και η εντατικοποίηση ήταν αυτά που αυξήθηκαν.

«Δεν έγιναν προσλήψεις μονίμων. Η εργασία εντατικοποιήθηκε»

- Και οι συνέπειες για τους καταναλωτές;

- Η τιμή της αστικής μονάδας από 5 δραχμές που ήταν και χωρίς χρονοχρέωση, σήμερα είναι 9 δραχμές το λεπτό. Σχεδόν πενταπλασιάστηκε. Να διευκρινίσουμε ότι η αστική μονάδα αφορά κύρια τα νοικοκυριά, το λαό. Αντίθετα, αναλογικά, έγιναν πολύ πιο φτηνά τα διεθνή και υπεραστικά τιμολόγια. Αυτά, δηλαδή, που χρησιμοποιούν κυρίως οι επιχειρήσεις.

Τα καθαρά κέρδη του ΟΤΕ (φτάνουν τα 300 δισ. δρχ. ετησίως) δείχνουν ότι εφόσον ήταν κρατικός, θα ήταν δυνατό και το κράτος να έχει κέρδη, και χαμηλότερα τιμολόγια να ισχύουν.

Ομως, δεν υπάρχει πολιτική υπέρ των λαϊκών στρωμάτων. Πολιτική, που να ορίζει φιλολαϊκά τιμολόγια και να εξασφαλίσει υψηλά κέρδη για έναν ΟΤΕ δημόσιο, που δε θα παραδίδει έργα και κονδύλιά του σε εργολάβους.

- Υποτίθεται ότι από τις διαδοχικές μετοχοποιήσες εισπράχτηκαν χρήματα που επενδύθηκαν για τη βελτίωση των υπηρεσιών του ΟΤΕ. Εγινε πράγματι έτσι; Μπορούσε ο ΟΤΕ να προχωρήσει σε τέτοιες επενδύσεις χωρίς να πουλήσει μετοχές του;

- Ο Οργανισμός μπορούσε και μπόρεσε να βελτιώσει τις υπηρεσίες του με δικά του κεφάλαια. Δε χρειαζόταν χρήματα ιδιωτών. Είχε χρήματα, όπως είχε και υψηλή πιστοληπτική ικανότητα.

Οι καλύτερες υπηρεσίες χρηματοδοτήθηκαν από τα ίδια τα κέρδη του ΟΤΕ και όχι από το ιδιωτικό κεφάλαιο. Τα κεφάλαια που εισέπραξε η κυβέρνηση από την πώληση μετοχών στο χρηματιστήριο, καταναλώθηκαν στις «μαύρες τρύπες» του κρατικού προϋπολογισμού. Η κυβέρνηση μέχρι σήμερα εισέπραξε 1,3 τρισ. δρχ. από το 49% του ΟΤΕ που ξεπούλησε. Ο ΟΤΕ εισέπραξε μόνο 130 δισ. δρχ., κι αυτά από αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου το 1994.

Το επιχείρημα ότι με αυτά τα χρήματα θα γινόταν εκσυγχρονισμός του ΟΤΕ αποδείχτηκε προπαγανδιστικό. Ο Οργανισμός μπόρεσε μέσα από έναν κυκεώνα σύγκρουσης συμφερόντων - θα μπορούσε και νωρίτερα να το έχει κάνει, και να μην έχει κανέναν ανάγκη - να εκσυγχρονίσει τα δίκτυά του, να κάνει την ψηφιακοποίηση, να παρέχει καινούριες υπηρεσίες και έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από άλλες επιχειρήσεις, για να αναπτύξει σύγχρονες υπηρεσίες.

- Οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ υποστηρίζουν ότι με τον ανταγωνισμό μειώνονται οι τιμές και βελτιώνεται η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Τι ισχύει στην πραγματικότητα;

- Είναι πλασματικά τα όσα λέγονται περί μείωσης των τιμών. Οι τιμές κόστους του ΟΤΕ είναι συγκεκριμένες. Αυξάνουν την τιμή της μονάδας, για να έχουν υψηλά περιθώρια κέρδους οι ιδιώτες.

Πάρτε για παράδειγμα τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Για να παρέχουν τις υπηρεσίες τους διασυνδέθηκαν με το δίκτυο του ΟΤΕ - ένα δίκτυο που μέχρι τότε κατηγορούσαν για κακή ποιότητα. Επέβαλαν πολύ υψηλά τιμολόγια και σύντομα αποκόμισαν τεράστια κέρδη. Μόνο όταν ξεκίνησε ο ΟΤΕ να παράσχει κινητή τηλεφωνία, ξεκίνησε μείωση των τιμολογίων. Ο έστω και μερικώς ελεγχόμενος από το δημόσιο ΟΤΕ, έριξε τις τιμές.

Για την ποιότητα που δήθεν θα φέρει η είσοδος των ιδιωτών, χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του σεισμού το Σεπτέμβρη 1999, όταν κατέρρευσαν τα δίκτυα των ΠΑΝΑΦΟΝ και ΤΕΛΕΣΤΕΤ. Αλλο ένα παράδειγμα δίνουν οι εταιρίες που διαφημίζουν ότι παρέχουν διεθνείς τηλεπικοινωνίες με το μισό κόστος από ό,τι ο ΟΤΕ. Απλώς νοικιάζουν τις γραμμές από τον ΟΤΕ και σε βάρος της ποιότητας του ΟΤΕ, μοιράζουν την ίδια γραμμή σε 2, 3 ή και 4 συνδρομητές. Δίνουν τα μισά λεφτά στον ΟΤΕ και κρατούν τα υπόλοιπα ως κέρδος, σε βάρος της ποιότητας.

Αποδεικνύεται ότι η ποιότητα των υπηρεσιών των ιδιωτών είναι χαμηλή. Επίσης, ο λεγόμενος ανταγωνισμός επηρεάζει αρνητικά και την ποιότητα των υπηρεσιών του ΟΤΕ. Για να ανταγωνιστεί σε κέρδη τους ιδιώτες, περικόπτει το προσωπικό, αυξάνει τις προσλήψεις έκτακτου, άπειρου, φτηνού εργατικού δυναμικού με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

- Από όσα λέτε προκύπτει ότι δεν αποτελούν αναγκαιότητα οι ιδιωτικοποιήσεις.

- Οι ιδιωτικοποιήσεις επιβάλλονται με ντιρεκτίβες της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τις πολυεθνικές εταιρίες στο χώρο των τηλεπικοινωνιών, που αναζητούν μεγαλύτερα κέρδη και μεγαλύτερο πεδίο δράσης. Είναι πολιτική απόφαση και δεν απορρέει από κάποια οικονομική αναγκαιότητα.

Και προσέξτε: ενώ μιλάνε για την ανάγκη εισόδου πολλών εταιριών στις αγορές και ανταγωνισμού για να πέσουν οι τιμές, την ίδια ώρα οι ισχυρές εταιρίες εξαγοράζουν τις ασθενέστερες και γίνονται μονοπώλια τεραστίων διαστάσεων, για να καθορίζουν αυτά τους κανόνες του παιχνιδιού προς όφελός τους.

- Ποια θα ήταν η λύση για φτηνές και ποιοτικές τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες;

- Η ποιότητα των υπηρεσιών για τις τηλεπικοινωνίες - όσον αφορά τον ΟΤΕ - είναι εξασφαλισμένη με τις επενδύσεις που έχουν γίνει και μάλιστα αυτή η εξασφάλιση προήλθε από χρήματα του λαού και όχι των ιδιωτών.

Για φτηνές τιμές, πρέπει να υπάρχουν στα χέρια του κράτους τα εργαλεία που θα του επιτρέπουν - αν πράγματι υπάρχει η πολιτική βούληση - να ασκεί κοινωνική πολιτική. Τα εργαλεία είναι οι Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας, έτσι ώστε όποιοι ιδιώτες θέλουν να κερδοσκοπήσουν π.χ. στις τηλεπικοινωνίες, να βρίσκουν αντιμέτωπα τα χαμηλά τιμολόγια του ΟΤΕ.

Δεν είναι ουτοπία αυτές οι επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας και κοινής ωφέλειας να είναι στα χέρια του κράτους 100%. Το κράτος έτσι θα μπορεί να παρεμβαίνει σε ό,τι αφορά την ποιότητα και τα τιμολόγια, αλλά και σε ό,τι αφορά τη χάραξη πολιτικών ανάπτυξης της Εθνικής Οικονομίας σε αυτούς τους ζωτικούς τομείς.

Το κοινωνικό σύνολο έχει συμφέρον να παλέψει μαζί με τους εργαζομένους σε αυτές τις επιχειρήσεις, να παραμένουν κρατικές και να χρησιμοποιηθούν σε όφελος του κοινωνικού συνόλου, στο πλαίσιο μιας άλλης πολιτικής. Γιατί για πολλά χρόνια οι ΔΕΚΟ ήταν στα χέρια του κράτους, αλλά πάντα χρησιμοποιούνταν για να εξυπηρετηθούν τα μεγάλα συμφέροντα. Γι' αυτό δεν αρκεί να είναι 100% κρατικές, αλλά να ακολουθούν πολιτικές προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και όχι για να αυξάνονται τα κέρδη του κεφαλαίου. Και βέβαια είναι φανερό ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Αρα είναι αναγκαίο να επιδιώξουμε συνολικά την εφαρμογή μιας άλλης ριζικά αντίθετης πολιτικής.

Η δουλιά του δασεργάτη είναι δύσκολη, κουραστική και επικίνδυνη. Ξεκινάει το Μάη και τελειώνει τον Αύγουστο. Οι διαδικασίες, την ευθύνη των οποίων έχουν τα δασαρχεία, περιλαμβάνει: Υλοτόμηση - διαμόρφωση στρογγυλής ξυλείας (υφίσταται κατεργασία), μετατόπιση - σύρσιμο στους δασόδρομους με μουλάρια, μεταφορά. Ο δασεργάτης επί 4 μήνες πάει στη δουλιά στις 6.30 το πρωί και τελειώνει τις 6 το απόγευμα. Η επικινδυνότητα του επαγγέλματος είναι μεγάλη και μέτρα προστασίας της σωματικής ακεραιότητας των δασεργατών - δουλεύουν κρατώντας ένα αλυσοπρίονο 15 κιλών κάτω από τόνους ξύλου και κάθε κίνηση μπορεί ν' αποβεί μοιραία - δε λαμβάνονται από το υπουργείο Γεωργίας, που αποτελεί στην ουσία τον εργοδότη τους. Δηλαδή, δεν παρέχει την απαραίτητη εκπαίδευση και εξοπλισμό για την αποφυγή εργατικών ατυχημάτων. Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλά ατυχήματα, εκ των οποίων αρκετά ήταν θανατηφόρα.

Τα έξοδα που έχει ο δασεργάτης για την αγορά των μέσων που χρειάζεται στη δουλιά του είναι πολλά. Ενα αλυσοπρίονο, που κάθε τρία χρόνια χρειάζεται ανανέωση, αξίζει 400 χιλιάδες δραχμές. Ενα μουλάρι - είναι ειδικό για το σύρσιμο των ξύλων - κοστίζει 1.500.000 δρχ. και χρειάζονται δυο. Υπολογίζεται ότι στις 3.000 δρχ. ανά κυβικό μέτρο - είναι το μέτρο υπολογισμού της ξυλείας που υλοτομείται - οι 2.000 δρχ. είναι έξοδα και οι 1.000 είναι το κέρδος, σύμφωνα με τις τιμές που επιβάλλει το υπουργείο Γεωργίας. Οσον αφορά στους δασεργάτες που ασχολούνται και με την εμπορία του ξύλου - γίνεται με δημοπράτηση του εμπορεύματος - το μίσθωμα που επιβάλλει το υπουργείο, ύστερα από την παραχώρηση εγκοπής ξύλου που γίνεται, φτάνει στις 16.000 δρχ. ανά κυβικό μέτρο και η τιμή πώλησης φτάνει στις 20.000 δρχ. προς τους εμπόρους, ενώ πριν 10 χρόνια έφτανε στις 28.000 δρχ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τιμή πώλησης του κατεργασμένου ξύλου προς τους καταναλωτές φτάνει στις 60.000 δρχ. ανά κυβικό μέτρο.

Κι όμως, δεν μπορούν να κρατηθούν στα πανέμορφα ορεινά χωριά τους οι λίγοι κάτοικοι που έχουν απομείνει

Οι δασεργάτες, βλέποντας ότι είναι απροστάτευτοι από το κράτος, προσπαθούν ν' αμυνθούν για να σώσουν το επάγγελμά τους, αλλά και τον τόπο τους, συμμετέχοντας στον Δασικό Αγροτικό Συνεταιρισμό Περτουλίου, που οι ίδιοι έχουν συγκροτήσει. Πριν κάποια χρόνια, λίγο έξω από το χωριό λειτουργούσε και εργοστάσιο επεξεργασίας του ξύλου, που απασχολούσε εποχικά περί τα 60 άτομα. Η κυβέρνηση έκρινε ασύμφορη τη λειτουργία του και το έκλεισε, στερώντας από τους κατοίκους του χωριού μια πηγή εισοδήματος.

«Το δάσος μας»...

Μπαίνουμε στο καφενείο του χωριού. Μόνο 2 - 3 άτομα πίνουν τον πρωινό καφέ, για να ενώσουν τις μοναξιές τους και να μιλήσουν για τα προβλήματα, αλλά και για τις ελπίδες τους για μια καλύτερη ζωή. Ρωτάμε το δασεργάτη Σωτήρη Πολυγένη για τις δυσκολίες της δουλιάς, για τις συνθήκες που βγαίνει το μεροκάματο. Μας απαντά:

«Δουλεύουμε 12 ώρες την ημέρα, πολύ κοπιαστικές. Και μη νομίζετε ότι είναι πολλά τα κέρδη, αφού πληρώνουμε από την τσέπη μας για τα μέσα που χρειαζόμαστε στη δουλιά, όπως αλυσοπρίονα, καύσιμα, μουλάρια». Συνεχίζοντας, τονίζει: «Το εισόδημα που έχουμε δε φτάνει για να ζήσουμε τις οικογένειές μας. Και δεν μπορούμε ν' ασχοληθούμε με κάτι άλλο. Το χωριό ερημώνει. Μας λέγανε ότι με τον "Καποδίστρια" θα είναι καλύτερα τα πράγματα. Δεν είδαμε να πάει τίποτα καλύτερα».

Στην παρέα μας έρχεται και ο Γρηγόρης Παπαχαραλάμπους, πρόεδρος του Δασικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Περτουλίου και του Τοπικού Συμβουλίου του χωριού. «Αν δεν υπήρχε το δάσος - λέει - δε θα υπήρχε και η ζωή στο χωριό, έστω αυτή που υπάρχει. Και θα υπήρχε περισσότερη ζωή, εάν έπαιρναν τ' αναγκαία μέτρα. Γιατί η δουλιά μας μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά την αγαπάμε». Στο άκουσμα ότι διάφοροι επιχειρηματίες παρουσιάζονται σαν σωτήρες για να πάρουν τα δάση στο όνομα υλοποίησης δήθεν αναπτυξιακών προγραμμάτων, δηλώνει αντίθετος, επισημαίνοντας ότι αυτό θα σημάνει και την καταστροφή των δασών. Και καταλήγοντας τονίζει: «Αυτή είναι η ζωή μας. Και οι κυβερνώντες λένε συνέχεια για την ΟΝΕ. Θέλουν να μας πάρουν ό,τι έχουμε σήμερα. Για παράδειγμα εγώ δουλεύω όλη τη μέρα, κουβαλώντας ένα αλυσοπρίονο 15 κιλών κι έρχεται ο Σπράος και λέει πως πρέπει ν' αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης. Οσον αφορά στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, αυτό θα μπορούσε να γίνει εάν η κυβέρνηση έδινε οικονομικά κίνητρα στις οικογένειες των χωριών».

Ερημο τοπίο...

Η συνέχεια στο Νεραϊδοχώρι. Εκεί ζουν περίπου 40 οικογένειες. Η ίδια εικόνα εγκατάλειψης. Η ματιά σου «καρφώνεται» στο πέπλο της ομίχλης που έχει σκεπάσει το χωριό και διακρίνεις τις λιγοστές σκιές που διαβαίνουν τους έρημους δρόμους. Στο καφενείο μας περιμένει ο δασεργάτης Χρήστος Νέος, μέλος του Δασικού Αγροτικού Συνεταιρισμού Νεραϊδοχωρίου. Ως μεγάλα προβλήματα των δασεργατών ο Χρήστος Νέος αναφέρει την έλλειψη υποδομής για την ανάπτυξη των δασών, αλλά και την ανυπαρξία μέτρων για την προστασία της ζωής τους, αφού οι κίνδυνοι που καραδοκούν την ώρα της δουλιάς είναι πολλοί και μεγάλοι. Θα μπορούσε η κυβέρνηση και συγκεκριμένα το υπουργείο Γεωργίας να πάρει τ' αναγκαία μέτρα για την προστασία και την ανάπτυξη των δασών, αξιοποιώντας τους ειδικούς επιστήμονες που διαθέτει η χώρα μας. Οσον αφορά στο επάγγελμά μας είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Δουλεύουμε με χίλιους κινδύνους για τη ζωή μας, ενώ το μεροκάματο είναι πενιχρό».

Και συμπληρώνει: «Πολλοί ονειρεύονται να ζήσουν σ' ένα χωριό. Ωστόσο, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε δε μας αφήνουν ν' απολαύσουμε τα πλεονεκτήματα της ζωής στο χωριό. Για παράδειγμα, του χρόνου η οικογένειά μου θ' αναγκαστεί να μετακομίσει στα Τρίκαλα, γιατί το ένα από τα παιδιά μου θα πάει στο Γυμνάσιο».

Το λόγο παίρνει στη συνέχεια ο Αποστόλης Ζάχος, πρώην πρόεδρος της Κοινότητας Νεραϊδοχωρίου για να πει: «Τα χωριά μας ερημώνουν και γι' αυτό ευθύνονται οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις. Οι κάτοικοι τίθενται υπό διωγμό και αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στις πόλεις προστίθενται στις στρατιές των ανέργων. Η ύπαιθρος και ειδικά τα ορεινά χωριά αργοπεθαίνουν. Μόνο με αγώνες θα ξανάρθει η ζωντάνια και η ανάπτυξη».

Περτούλι, Νεραϊδοχώρι. Δυο χωριά στα ορεινά του Νομού Τρικάλων, σε υψόμετρο 1.300 μέτρων περίπου και σε απόσταση μεταξύ τους 3 χιλιομέτρων. Εκεί είναι και ο προορισμός μας για το ρεπορτάζ με θέμα «Η ζωή στα ορεινά χωριά και τα προβλήματα των κατοίκων τους». Ανεβαίνοντας στα δύο χωριά στα μάτια μας ζωγραφίζονται μαγευτικά τοπία. Το όρος Κόζιακας μας καλεί να ταξιδέψουμε στις βουνοπλαγιές της Πίνδου. Ο ουρανός θαρρείς πως ερωτεύεται τη γη και ακουμπά πάνω της για να γίνουν ένα. Προχωράμε κι αγναντεύουμε χιλιάδες έλατα ενός απέραντου δάσους απλωμένου στην ομορφιά του πράσινου, που μας προσφέρει ανάσες καθαρού αέρα.

Στο δάσος βρίσκεται και η ελπίδα των κατοίκων της περιοχής, καθώς οι περισσότερες οικογένειες - όσες, δηλαδή, κατάφεραν ν' αντέξουν και να μην πάρουν το δρόμο της εσωτερικής ή εξωτερικής μετανάστευσης - ζουν δουλεύοντας σ' αυτό. Ομως οι δασεργάτες παραπονιούνται: «Το δάσος έπαψε να δίνει πολύ ψωμί». Το εισόδημά τους, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, μειώνεται όλο και περισσότερο, καθώς η πολιτεία δεν παίρνει μέτρα τόσο για τη ζωή και την ανάπτυξη του δάσους, όσο και για τη δική τους επιβίωση. Και το χειρότερο για τους δασεργάτες είναι ότι δεν έχουν εναλλακτικές λύσεις για να ζήσουν, αφού η κτηνοτροφία, που τα παλιότερα χρόνια «άνθιζε» στην περιοχή και ήταν μία επιπλέον πηγή εισοδήματος, μαράζωσε και ο τουρισμός παρά τις φυσικές ομορφιές που υπάρχουν δεν τροφοδοτείται με τ' απαραίτητα κίνητρα για ν' αναπτυχθεί και να δώσει ζωή στα χωριά και στους κατοίκους τους.

Η ζωή των δασεργατών και των οικογενειών τους είναι δύσκολη και γίνεται ακόμα πιο δύσκολη το χειμώνα, καθώς τα χιόνια σκεπάζουν τα χωριά και μένουν αποκλεισμένα πολλές μέρες. Οι δασεργάτες αναγκάζονται να στείλουν τις γυναίκες με τα παιδιά τους στην πόλη των Τρικάλων, αφού τα χωριά τους δεν έχουν Γυμνάσιο και Λύκειο. Την επόμενη χρονιά θα μπει λουκέτο και στα Δημοτικά Σχολεία που υπάρχουν ακόμα και μέχρι σήμερα τα κρατούν ανοιχτά «με νύχια και με δόντια» οι κάτοικοι των χωριών. Μάλιστα, στην εποχή της «δημόσιας και δωρεάν παιδείας» η θέρμανση και η καθαριότητα των σχολείων είναι ευθύνη των γονέων!!!

Οι «εγγυήσεις» που προώθησε το υπουργείο Εσωτερικών για να υλοποιήσει τους στόχους της κυβέρνησης, επιγραμματικά, είναι:

• Ο έλεγχος έως προσδιορισμός της δράσης της Αυτοδιοίκησης από τον διορισμένο Γενικό Γραμματέα (ΓΓ) Περιφέρειας. Μάλιστα, με νόμο, η κυβέρνηση ακύρωσε την όποια δυνατότητα είχαν οι δήμοι να προσβάλλουν αποφάσεις του ΓΓ Περιφέρειας στον υπουργό, καθώς αυτές θεωρούνται τελεσίδικες.
• Η διατήρηση του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος ανάδειξης των Δημοτικών Συμβουλίων και των συλλογικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης, με προφανή στόχο να μη διαταραχτεί ο δικομματισμός και οι υπηρεσίες που προσφέρει στη διατήρηση του σημερινού συστήματος.
• Η συνταγματική δυνατότητα των δήμων να επιβάλλουν φόρους και τέλη για να μπορέσουν να λειτουργήσουν, αλλά και για να αντεπεξέλθουν σε κρατικές αρμοδιότητες που τους μεταφέρονται αναγκαστικά, χωρίς τους αντίστοιχους πόρους (παιδικοί σταθμοί, γυμναστήρια, συντήρηση και λειτουργία σχολικών κτιρίων).
• Η συρρίκνωση έως κατάργηση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ). Στην πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος δεν προβλέπεται η κατοχύρωση των ΚΑΠ, αλλά αντίθετα καλείται η ΤΑ να απαγκιστρωθεί από αυτούς.
• Η κατάργηση της σχετικής αυτονομίας στη δράση των δήμων, με τον έλεγχο της συμπεριφοράς τους με δείκτες αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας. Οι δείκτες αυτοί μετρούν τις δαπάνες του κάθε δήμου, εκλαμβάνοντας ως αναποτελεσματική και σπάταλη την όποια κοινωνική υπηρεσία και αντίθετα αποτελεσματική την υπηρεσία που θα αποφέρει κέρδη (συνήθως γι' αυτό χρειάζεται να χαρατσωθούν άγρια οι δημότες ή να παραδοθούν δημοτικές αρμοδιότητες στους ιδιώτες, που με τη σειρά τους θα χαρατσώσουν το λαό). Οι συγκεκριμένοι δείκτες θα επηρεάσουν τη χρηματοδότηση που θα λαμβάνουν οι δήμοι από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Η λειτουργία των δήμων ως επιχειρήσεων, ξεπουλώντας υπηρεσίες τους στο ιδιωτικό κεφάλαιο.
• Η απαξίωση των νομαρχιών, αφού τα χρήματα που λαμβάνουν από τον κρατικό προϋπολογισμό δεν τους επιτρέπουν να λειτουργήσουν καν σαν διοικητικοί μηχανισμοί διεκπεραίωσης κρατικών υποθέσεων.

Σε «πολύτιμο» συνεργάτη στα αντιλαϊκά της σχέδια, μετατρέπει σταδιακά η κυβέρνηση το θεσμό της Αυτοδιοίκησης. Η χρονιά που φεύγει ήταν αποκαλυπτική του νέου ρόλου που όλο και περισσότερο αναλαμβάνει, στα πλαίσια μιας πολιτικής που ανάγει το θεσμό σε μηχανισμό υλοποίησης των... απαιτήσεων ενός κόσμου που διαμορφώνουν οι πολυεθνικές και υπηρετούν Ευρωπαϊκή Ενωση και κυβέρνηση.

Στην κατεύθυνση αυτή, η κυβέρνηση, με μια σειρά επιλογών, προωθεί τον απόλυτο έλεγχο της δράσης των δήμων και των νομαρχιών, ώστε να μην παρεκκλίνουν από το... στόχο, την υλοποίηση δηλαδή της πολιτικής της. Το στόχο αυτό, προσδιόρισε ως «ανάγκη προσαρμογής της χώρας μας σ' ένα ριζικά διαφορετικό τρόπο διοικητικής και οικονομικής λειτουργίας», η αρμόδια υπουργός Εσωτερικών, Β. Παπανδρέου, στη Συνδιάσκεψη θέσεων του ΠΑΣΟΚ, το Φλεβάρη του 2000. Μόνο που δε διευκρίνισε, πως από αυτόν το... στόχο, όχι μόνο δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα οι δημότες, αλλά, επιπλέον, καλούνται να το στηρίξουν με τη μετατροπή τους σε φτωχούς, άνεργους και θεατές στο παιχνίδι της εξουσίας που χαίρονται οι λίγοι.

Κι επειδή οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών της ΕΕ αρνούνται να αναλάβουν αυτό το κόστος, ώστε να μη διαταραχτεί ο... νέος κόσμος, επιχειρείται η μεταφορά της σχετικής ευθύνης στα κατώτερα επίπεδα εξουσίας. Και στο σημείο αυτό αναλαμβάνει... δράση η Αυτοδιοίκηση.

Το τελευταίο διάστημα και ειδικά το 2000, έγιναν φανερές οι προθέσεις της κυβέρνησης να μεταφέρει στην Αυτοδιοίκηση κρατικές αρμοδιότητες, ώστε να αποποιηθεί των οικονομικών και πολιτικών ευθυνών της. Να μεταφέρει με λίγα λόγια τις αντιδράσεις στο επίπεδο των Δήμων και των Νομαρχιών. Παράλληλα, επιχειρεί, μέσα από τη μεταφορά κοινωνικών υπηρεσιών στην Αυτοδιοίκηση - όπως υγεία και παιδεία - να τις διασπάσει, ώστε αυτές να ξεπουληθούν πιο εύκολα στο μεγάλο κεφάλαιο.

Την ίδια ώρα, συνεχίζει να αποψιλώνει από πόρους τους δήμους, ενώ σαφής είναι η κυβερνητική πρόθεση να καταργήσει τη χρηματοδότηση που λαμβάνουν από τον κρατικό προϋπολογισμό και να λειτουργήσουν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, επιβάλλοντας ταυτόχρονα, φόρους και τέλη.

Υπηρεσίες, όπως οι παιδικοί σταθμοί, που αυτονόητα θα έπρεπε να παρέχονται δωρεάν, όλο και πιο συχνά πληρώνονται ακριβά

Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε πως οι δήμοι και οι νομαρχίες μετατρέπονται σε μηχανισμούς συνδιαχείρισης της κυβερνητικής πολιτικής, που βάζει πάνω απ' όλα τη σύμπλευση με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη εντός της ΕΕ. Στην επιλογή αυτή οι ηγεσίες των ανώτατων συλλογικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης όχι μόνο συμπράττουν, αλλά τείνουν χέρι βοηθείας. Είναι χαρακτηριστικό πως στο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΚΕ), το Νοέμβρη στην Κω, το ουσιαστικό αίτημα ήταν να μη μείνει η Αυτοδιοίκηση στο περιθώριο αυτής της πολιτικής, αλλά αντίθετα να παίξει ενεργό ρόλο. Στην κατεύθυνση αυτή η ηγεσία της ΚΕΔΚΕ (κυρίως τα προσκείμενα σε ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ μέλη της) προβάλλουν την άποψη της λειτουργίας των δήμων με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια και προτείνουν την αντικατάσταση της χρηματοδότησης που λαμβάνουν από τον κρατικό προϋπολογισμό με τη δυνατότητά τους να επιβάλλουν φόρους.

Ανάλογη είναι και η απαίτηση των νομαρχών, οι οποίοι, επίσης στο τακτικό τους συνέδριο, το Δεκέμβρη στην Ξάνθη, ζήτησαν να έχουν ίδια έσοδα για να αναλάβουν ουσιαστικά μεγαλύτερο ρόλο στη διαχείριση της υπάρχουσας πολιτικής. Κάτι τέτοιο, να σημειώσουμε, προβλέπεται να περιληφθεί στη συνταγματική αναθεώρηση.

Να σημειώσουμε, στο μεταξύ, πως και το 2000 συνεχίστηκε η παρακράτηση των ΚΑΠ που λαμβάνουν οι δήμοι και οι νομαρχίες, αυξάνοντας τα αντίστοιχα ποσά, σε 1,7 τρισ. δραχμές και σε 40 δισ. αντίστοιχα.

Την ίδια ώρα, ΚΕΔΚΕ και Ενωση Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας «διαμαρτύρονταν» για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στη συνδιαχείριση του Γ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Αμφότερες οι ηγεσίες έδειξαν μεγάλη προθυμία να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις που θέτει η ΕΕ για να χρηματοδοτηθεί ένα έργο. Δηλαδή αυτό να αποφέρει κέρδος, άσχετα αν υπηρετεί τις ανάγκες του τόπου και των κατοίκων του. Καμία κριτική δεν άσκησαν στην επιλεξιμότητα που θέτει η ΕΕ, σύμφωνα με την οποία - όπως είχε εύστοχα παρατηρήσει ο Σπ. Χαλβατζής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στο συνέδριο της ΕΝΑΕ - «δεν είναι επιλέξιμο ένα αθλητικό έργο σε μια λαϊκή συνοικία, αλλά είναι επιλέξιμο ένα γήπεδο γκολφ σε μια τουριστική περιοχή».

Στα μέσα της χρονιάς το υπουργείο Εσωτερικών παρουσίασε τις προτάσεις του για τη λεγόμενη Χάρτα Αυτοδιοίκησης του 21ου αιώνα. Είναι φανερή η πρόθεση να στραφούν οι δήμοι στους ίδιους πόρους, στην αξιοποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων και στη συνεργασία με το ιδιωτικό κεφάλαιο ή με ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Μέσα στο 2000 είδαμε κινήσεις - συνέχεια της προτεινόμενης πολιτικής - αξιοποίησης ακόμα και του ίδιου του Δήμου. Χαρακτηριστικές ήταν οι προσπάθειες των δήμων Χαϊδαρίου και Νίκαιας να παραχωρηθεί το σύνολο σχεδόν των δημοτικών αρμοδιοτήτων σε χρηματοπιστωτικό οργανισμό του εξωτερικού, κάτι που αποφεύχτηκε μετά από τις αντιδράσεις κατοίκων και δημοτικών παρατάξεων.

Η Νέα Χάρτα Αυτοδιοίκησης συνοδεύτηκε και από μια σειρά σεναρίων για λεγόμενη διοικητική διαίρεση της χώρας. Η ΕΝΑΕ, ναι μεν πρόβαλλε το αίτημα να κατοχυρωθεί συνταγματικά η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ως δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης, ωστόσο έδειξε πρόθυμη να δεχτεί αλλαγές των ορίων των νομαρχιών ακόμα και στο επίπεδο της περιφέρειας (άποψη επικρατούσα στην ηγεσία της ΚΕΔΚΕ), αρκεί να μην αλλάξει η ονομασία «νομός» για ιστορικούς λόγους...

Η κυβέρνηση από την πλευρά της, στο επίπεδο του αριθμού των βαθμίδων διοίκησης που θα υπάρξουν στη χώρα, έχει «ξεμπερδέψει» με την πολυβάθμια Αυτοδιοίκηση. Στη συνταγματική αναθεώρηση καταργεί ακόμα και τη δυνατότητα θεσμοθέτησης της αιρετής Περιφερειακής Διοίκησης. Αντίθετα προβλέπονται μόνο δύο βαθμοί: ο πρώτος, δηλαδή η Τοπική Αυτοδιοίκηση και ο δεύτερος που δεν ονοματίζεται.

Μένει να δούμε αν και το 2001 η Αυτοδιοίκηση και τα συλλογικά της όργανα θα εξακολουθήσουν την ίδια συναινετική στάση απέναντι στην εφαρμοζόμενη πολιτική για το θεσμό. Αν θα συμπρωταγωνιστήσουν στην επιχείρηση απαξίωσης της συμμετοχής του δημότη στα του δήμου του και αντίθετα στη μετατροπή του σε καλό ή κακό πελάτη.

Οι προθέσεις της κυβέρνησης, άλλωστε, είναι δηλωμένες...

Θέλω, λοιπόν, να σου μιλήσω για τον Νίκο από τη Γεωργία. Είναι μόλις δυο χρόνια μικρότερος από εσένα. Κατά τα άλλα, το ίδιο όπως και εσύ, «να τινάζεις το πέτο σου» και αυτός. Την πρώτη φορά που τον είδα ήταν μόνος του κάτω από τις κολόνες της απέναντι πολυκατοικίας.

«Ελα να δεις», μού φώναξε η νονά.

Στηθήκαμε πίσω από το παράθυρο και τον κοιτάζαμε. Δεν έλεγε να πάρει ανάσα ο κερατάς! Πάνω, κάτω, πέρα, δώθε. Σαν μηχανάκι. Τελικά δεν αντέχω. Ανοίγω το παράθυρο.

«Ε, φίλε, τι κάνεις εκεί;», τού φωνάζω.

«Ποιος, εγώ;», μού απαντάει.

«Ναι, εσύ, βλέπεις κανέναν άλλον;», τού λέω.

«Εγώ; Παίζω! Δε βλέπεις;».

«Τι παίζεις;», τον προβοκάρω.

«Μπάλα»!

«Και πού είναι η μπάλα;», τον ρωτάω.

«Νάτη, δεν τη βλέπεις;».

«Αυτό είναι χαρτί», τού φωνάζω.

Τώρα εσύ ξέρεις από ποδόσφαιρο... παίζεται μπάλα με χαρτί τσαλακωμένο, δεν παίζεται, βέβαια. Παίρνει, λοιπόν, η νονά ένα μπαλάκι του τένις, που είχαμε για το γάτο, και του το πετάει. Ε, καλά! Εκείνο το απόγευμα, και τις επόμενες μέρες, Γουέμπλεϊ έγινε η Μαυρομιχάλη.

Μετά, καθώς καταλαβαίνεις, καθένας κατεργάρης στον πάγκο του, πού καιρός να σκεφτείς τον μικρό Μαραντόνα. Ο Νίκος, εκεί στα πόδια μου και εγώ καθάριζα με ένα χαμόγελο, άντε και κανένα πείραγμα, όταν ήμουν στα κέφια μου. Σχεδόν τον είχα ξεχάσει...

Την παραμονή, λοιπόν, των Χριστουγέννων, μόλις έχει πέσει το βραδάκι, φορτωμένος με τρόφιμα για κάμποσες μέρες, και τα δώρα σου, βέβαια... κάνω τη δεύτερη, ουσιαστική, αυτή τη φορά, γνωριμία μου με τον Νίκο. Μόλις έχω παρκάρει και ετοιμαζόμαστε με τη νονά να βγάλουμε τα πράγματα από το αυτοκίνητο.

«Κοίτα», μού λέει εμπιστευτικά εκείνη.

«Πού να κοιτάξω;», ρωτάω.

«Εκεί» μού λέει, και μου δείχνει ένα παράθυρο, που μόλις έβγαινε είκοσι πόντους πάνω από το πεζοδρόμιο. Στα πόδια μου δηλαδή. Ενα παράθυρο θεοσκότεινο. Πίσω από το τζάμι, λοιπόν, ποιος λες ότι ήτανε, ρε, Γιώργο; Ναι, ακριβώς, ο Νίκος από τη Γεωργία. Το παιδί που κλότσαγε τα χαρτιά (και τώρα το μπαλάκι του τένις) σαν τον Τσάρτα, στη Μαυρομιχάλη. Τόσο ταξίδι, ρε, Γιώργο αυτό το παιδί, για να ταφεί στο υπόγειο...

«Τι κάνεις εδώ;», τον ρωτάω χαζά. (Επρεπε κάτι να πω, αισθάνθηκα ένοχος).

«Εδώ είναι το σπίτι μου», μού απαντάει.

«Εδώ;», τού λέω!

«Ναι, εδώ», μού απαντάει.

«Και γιατί δεν ανάβεις το φως», τον ρωτάω, «τι κάθεσαι στο σκοτάδι;».

«Χάλασε», με αποπαίρνει κοφτά.

«Και γιατί δε λες στον πατέρα σου να στο φτιάξει;».

«Ο πατέρας μου είναι στη Γεωργία».

«Στη μάνα σου τότε».

«Η μάνα μου είναι στη δουλιά». Η μάνα του, Γιώργο, θα γύρναγε τα ξημερώματα. Ο Μαραντόνα θα την έβγαζε όλη την παραμονή στο παράθυρο μοναχός του. Θα κοίταζε την άσφαλτο της Μαυρομιχάλη. Ανέλαβα, λοιπόν, πρωτοβουλία και σε παρακαλώ να με συγχωρέσεις. Πήραμε με τη νονά τον Νίκο στο σπίτι, αφήνοντας ένα σημείωμα για τη μάνα του. Οι τρεις μας κάναμε ένα φανταστικό ρεβεγιόν. Αναψα και τα φωτάκια, που φέτος είχα βαρεθεί να το κάνω. Στρώσαμε άσπρα τραπεζομάντιλα. Βάλαμε κόκκινες πετσέτες. Τον περιποιηθήκαμε σαν να ήταν ο Σεβαρντνάτζε! Τού μάθαμε πού μπαίνει το μαχαίρι, πού το πιρούνι, πού το κουτάλι. Στο τέλος τσουγκρίσαμε κόκκινο κρασί οι τρεις μας. Είπαμε και τραγούδια.

Να σου πω και την τελευταία λεπτομέρεια, ρε, Γιώργο, γιατί και αυτή έχει τη σημασία της. Σε πρόδωσα για δεύτερη φορά. Αυτός είναι Παναθηναϊκός και θα προτιμούσε, όπως είπε διστακτικά, να ήτανε πράσινη η μπάλα. (Εγώ την είχα πάρει σύμφωνα με τα δικά σου γούστα).

«Ρε, του λέω, πώς μπορείς να χτυπάς πράσινη μπάλα αφού αγαπάς τον Παναθηναϊκό; Βάρα την κίτρινη να το ευχαριστηθείς».

«Εχεις δίκιο», μού λέει και την πλάκωσε με ευχαρίστηση στις κλοτσιές.

Γιώργο, θέλω να με συγχωρήσεις και για την ομάδα σου. Αυτός έχει γερό σουτ. Θα της βγάλει την Παναγία της ΑΕΚ. Θα την κλοτσάει με όση δύναμη διαθέτει η ψυχούλα του, για να βγάλει όλο το άχτι του!

Ο Τόνης είναι ο μικρός γιος ενός εργάτη που δουλεύει σκληρά για να έχει το παιδί του, όταν μεγαλώσει, μια καλύτερη απ' αυτόν τύχη. Ομως στενοχωριέται πολύ γιατί ο Τόνης αραδιάζει απίθανες ιστορίες για ένα φανταστικό χωριό Ινδιάνων που έζησαν στο παρελθόν και το επισκέπτεται κάθε μέρα όταν περνά την πόρτα της αυλής που οδηγεί σ' έναν σκουπιδότοπο με παλιά σκουριασμένα αντικείμενα. Ο πατέρας και όλοι γύρω εκτός από τη μητέρα πιστεύουν ότι ο Τόνης λέει ψέματα, όμως γι' αυτόν ο κόσμος που περιγράφει είναι πιο αληθινός από την πραγματικότητα. Μέχρι που μια μέρα η φαντασία θα γίνει ένα με την πραγματικότητα και η πόρτα θα πάψει να είναι μαγική... Ενα βιβλίο για μικρούς και μεγάλους, μεταφρασμένο από την Αλίκη Παπαθεολόγου που ξανακυκλοφόρησε με την επιμέλεια της Αννας Αμπατιέλου (τηλέφωνο 4513.490).

* Ενα άλλο βιβλίο γραμμένο σαν παραμύθι για μεγάλους είναι «Το μυστικό της γιαγιάς» της Χριστίνας Τζάθα (εκδόσεις «Γκοβόστη»). Πρόκειται για μια γλυκιά αλλά και μυστηριώδη γιαγιά που αγαπούσε την τέχνη, την κοινωνική ζωή αλλά και τη μοναξιά, ήταν ευαίσθητη, απότομη αλλά και τρυφερή, με παιδική ψυχή. Πεθαίνοντας άφησε στην εγγονή της κληρονομιά τέσσερα ντοσιέ - με διαφορετικό χρώμα το καθένα. Το πρώτο, κατακόκκινο, έγραφε «έρωτας». Το δεύτερο, πιο ανοιχτόχρωμο, «γάμος», το τρίτο βαθύ μοβ «πάθος» και το τέταρτο - ένα γαλάζιο είχε τίτλο: «η φιλία, η αγάπη, τα όλα. Τέλος». Ενα τέλος θλιβερό και για τις τέσσερις ιστορίες, που όμως ήταν όλες ενδιαφέρουσες και τις βίωσε το ίδιο πρόσωπο: Μια ανεξάρτητη, εργαζόμενη γυναίκα.

Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί και ένα μικρότερο βιβλίο της συγγραφέα με τίτλο: «Αλήθειες που δεν άλλαξε ο χρόνος» - ένα βιβλίο με συμβουλές για τις κοπέλες.

Η Χριστίνα Τζάθα ήταν για πολλά χρόνια πρώτη γραμματέας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και ασχολήθηκε με το καλλιτεχνικό ρεπορτάζ.

* «Οταν βρω ένα θησαυρό» είναι το τελευταίο βιβλίο της Πέπης Δαράκη για παιδιά και νέους που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αγκυρα». Ηρωίδα του ένα κοριτσάκι που ζει στην επαρχία, η Ρηνούλα. Εξυπνη και ευαίσθητη, κάνει παρέα όχι μόνο με τα παιδάκια που είναι συμπατριώτες της, αλλά και με ένα αγοράκι αλλοδαπό που τα άλλα παιδιά αποφεύγουν. Η οικογένειά της θα περάσει δύσκολες μέρες φτώχειας και ανεργίας αλλά στο τέλος, όπως στα περισσότερα βιβλία για παιδιά θα είναι ευτυχισμένο. Οπως και στο άλλο βιβλίο της ίδιας συγγραφέα, τα «Αιγαιοπελαγίτικα παραμύθια» που κυκλοφόρησαν από τα «Ελληνικά Γράμματα» με εικονογράφηση Κωστή Βαλάση. Επτά παραμύθια που εκφράζουν τη λαϊκή σοφία και έχουν κυρίως πρωταγωνίστριες νέες, δυνατές και γνωστικές γυναίκες...

Σήμερα, μια ομάδα γυναικών αγωνίζεται να διασώσει το κοπανέλι, που είναι ένα πολύτιμο στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Εχουν μάλιστα ιδρύσει και σύλλογο φίλων διάσωσης και διάδοσης του κοπανελιού με την επωνυμία «Χριστίνα». Πώς δόθηκε αυτό το όνομα;

Το 1981 μια συντροφιά γυναικών στην Αθήνα γνωρίζει την τεχνική πλεξίματος δαντέλας με κοπανέλια στο Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης της Αγγελικής Χατζημιχάλη στην Πλάκα. Η εμπνευσμένη διδασκαλία και αγάπη της δασκάλας τους Χριστίνας Κουστουράκη- Κουκουλάρη για τη δαντέλα αυτή οδήγησε την ομάδα το 1989 στην ίδρυση του ομώνυμου συλλόγου. Σκοπός του η διάσωση και διάδοση του κρητικού κοπανελιού και γενικότερα του ελληνικού κοπανελιού και της ελληνικής δαντέλας, η έρευνα των τεχνικών του, η μελέτη και η σύγκρισή τους.

Το σωματείο λειτουργεί επίσης σχολή για την εκμάθηση του κρητικού κοπανελιού με μεγάλη προσέλευση μαθητριών από 8 έως... 88 χρόνων. (Εκτός από το σύλλογο «Χριστίνα» το κρητικό κοπανέλι διδάσκεται και στο Κέντρο Λαϊκής Τέχνης Αγγελικής Χατζημιχάλη).

Μέλη του συλλόγου επισκέπτονται όλα τα μέρη της Ελλάδας όπου άνθιζε η τέχνη της δαντέλας και συναντάνε τις λιγοστές πλέκτριες που υπάρχουν ακόμα. Καταγράφουν ό,τι πληροφορίες υπάρχουν, φωτογραφίζουν όσα κομμάτια βρουν, δημιουργούν αρχείο με ζωντανές μαρτυρίες, ευαισθητοποιούν τον κόσμο κάνοντας προσωπικές επαφές με τα πολιτιστικά κέντρα κάθε περιοχής, διοργανώνουν ομιλίες, εκθέσεις. Κατάπληκτες έχουν μείνει με την ανταπόκριση του κόσμου, κάτι που δείχνει πως οι ρίζες που μας συνδέουν με την πολιτιστική μας παράδοση δεν έχουν ακόμα κοπεί, παρά την αδιαφορία του κράτους.

Με τη μέχρι σήμερα έρευνα του συλλόγου έχει διαπιστωθεί ότι η δαντέλα πλέκεται ακόμα σε Κρήτη, Αίγινα, Μήλο, Αττική, Σαλαμίνα, Μέγαρα, Μυτιλήνη, Κεφαλονιά, Ιθάκη και Χίο. Κάθε τόπος έχει τη δική του τεχνική.

Σε πάρα πολλά λαογραφικά μουσεία μπορεί κανείς να θαυμάσει δείγματα της δαντέλας αυτής, πλεγμένα στον ελληνικό χώρο, επηρεασμένα όμως από τις τεχνικές της Ευρώπης. Απ' αυτά το πιο οργανωμένο μουσείο είναι το Κοργιαλένειο Λαογραφικό Μουσείο της Κεφαλονιάς κι αυτό οφείλεται στην αγάπη και τη δραστηριότητα της εμπνεύστριας και δημιουργού Ελένης Κοσμετάτου.

Στην άλλη άκρη της Ελλάδας, σε ένα μικρό χωριό του Νομού Χανίων, το Γαβαλοχώρι, υπάρχει ένα μουσείο πλούσιο σε εκθέματα δαντέλας με κοπανέλι. Η εικόνα που παρουσιάζει το καλοκαίρι το χωριό με τις πλέκτριες στις αυλές, που κρατούν ζωντανή την παράδοση, είναι μοναδική για τον ελλαδικό χώρο. Η παράδοση της δαντέλας αυτής συνεχίζεται και σε μερικά μοναστήρια, όπως το γυναικείο μοναστήρι Τίμιου Προδρόμου στις Κόρακες Χανίων.

Το γραφείο του συλλόγου βρίσκεται στην οδό Παπαρρηγοπούλου 15 (3ος όροφος, γραφείο 31) πλατεία Κλαυθμώνος (Δευτέρα 5-7, Πέμπτη 10-12 π.μ., τηλ. 3239.187).

Στα άμεσα σχέδια του συλλόγου για τα επόμενα χρόνια είναι η συγγραφή βιβλίου για το ελληνικό κοπανέλι (έχει ήδη συγκεντρωθεί το υλικό), η στέγασή του σε αίθουσα κάποιου δημοσίου ή ιδιωτικού φορέα ώστε να λειτουργεί μόνιμη έκθεση και η ανάθεση σε αυτό της οργάνωσης της Παγκόσμιας Εκθεσης Δαντέλας στην Ελλάδα το 2006.

Το 1999 κυκλοφόρησε ένα καλαίσθητο δίγλωσσο λεύκωμα με θέμα «Οι ελληνικές δαντέλες στο Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου στο Λονδίνο». Το βιβλίο προβάλλει διεθνώς τις κρητικές δαντέλες από το 17ο μέχρι το 19ο αιώνα και έγινε ύστερα από πρόταση του συλλόγου από τον ΕΟΜΜΕΧ με τις εκδόσεις «ΙΝΔΙΚΤΟΣ».