Οι εξελίξεις στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας δεν μπορούν να ειδωθούν έξω από το όλο και πιο σύνθετο πλέγμα των ανταγωνισμών στην περιοχή, βασικά ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία, για το ξαναμοίρασμα σφαιρών επιρροής, για τον έλεγχο πηγών και δρόμων Ενέργειας και εμπορευμάτων.

Για να ερμηνευτούν σωστά πρέπει να συσχετιστούν με το γεγονός ότι η Τουρκία έχει ειδικό βάρος στο συσχετισμό δυνάμεων του ΝΑΤΟικού στρατοπέδου, σε συνθήκες στις οποίες οι αντιθέσεις οξύνονται στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, με επίκεντρο τη Συρία, αλλά αφορούν και το Ιράκ, το Ιράν και όλα τα ανοιχτά μέτωπα της περιοχής.

Το βέβαιο είναι ότι το παζάρι στην περιοχή «χοντραίνει» ανάμεσα στα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα και τους «περιφερειακούς» τους συμμάχους, με διπλωματικά και στρατιωτικά μέσα, πάνω σε ανταγωνιστικά σχέδια, με τη διαμόρφωση αξόνων και αντιαξόνων. Και απ' αυτό το παζάρι, που γίνεται για λογαριασμό των μονοπωλίων, δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν ο ελληνικός, ο τουρκικός και οι άλλοι λαοί.

Σε αυτό το παζάρι, λόγω της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής της ισχύος, η Τουρκία παίζει σημαντικό ρόλο. Διεκδικεί να θωρακίσει και να διευρύνει τα συμφέροντα της τουρκικής αστικής τάξης. Αυτός είναι ο λόγος της επέμβασης στο Αφρίν, των απειλών για επέμβαση στο Βόρειο Ιράκ, των αμφισβητήσεων που διατρέχουν ολόκληρο το Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο.

Το «κλειδί», για να κατανοηθούν οι εξελίξεις, είναι τα συμφέροντα και οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ στην περιοχή, ανταγωνιστικά προς τη Ρωσία, και πώς επιδρούν αντιφατικά στις σχέσεις με τη σύμμαχο Τουρκία. Αποκαλυπτική για όλα αυτά είναι η συνέντευξη που έδωσε χτες σε διαδικτυακό μέσο ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα (βλέπε και σελ. 7).

Αναφερόμενος στο «τρίγωνο» Ελλάδα - Τουρκία - ΗΠΑ, ο Τζ. Πάιατ σημείωσε: «Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κρατάμε υπόψη είναι ότι Ελλάδα και ΗΠΑ έχουν παρόμοια συμφέροντα σχετικά με την Τουρκία. Αυτό φάνηκε καθαρά όταν ο πρωθυπουργός Τσίπρας βρέθηκε στην Ουάσιγκτον (...) ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι το συμφέρον της Ελλάδας, που είναι το ίδιο με το δικό μας, είναι να παραμείνει η Τουρκία συνδεδεμένη με τη Δύση, συνδεδεμένη με το ΝΑΤΟ, επικεντρωμένη στους ευρωατλαντικούς θεσμούς».

Είναι φανερό επομένως ότι, παρά τις μεταξύ τους αντιθέσεις, κυρίως σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στη Συρία, επιλογή των ΗΠΑ είναι να διατηρήσουν την Τουρκία στο «δυτικό», ΝΑΤΟικό στρατόπεδο και σε καμιά περίπτωση να μην επιτρέψουν την ανάπτυξη στρατηγικής συμμαχίας με τη Ρωσία, που θα σήμαινε σοβαρή μετατόπιση, με συνέπειες στο συσχετισμό δυνάμεων ΗΠΑ - Ρωσίας, σε βάρος της πρώτης.

Γι' αυτό οι ΗΠΑ επιμένουν να αναδεικνύουν τον σημαντικό ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, τη σημασία της για την «ασφάλεια» στην περιοχή, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι με την ανοχή τους η Τουρκία κατέλαβε το Αφρίν. Βέβαια, μένει να αποδειχτεί μέχρι ποιου σημείου τα ανταγωνιστικά συμφέροντα και οι οξυμένες αντιθέσεις, θα διευθετούνται με συμβιβασμούς.

Είναι αυτονόητο, επίσης, ότι οι σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας αναπτύσσονται σε συνάρτηση με το γεγονός ότι η ελληνική αστική τάξη συνδέει άμεσα τα συμφέροντά της με την προώθηση της «ατζέντας» ΗΠΑ - ΝΑΤΟ στην περιοχή, έναντι των ανταγωνιστών τους, κυρίως απέναντι στη Ρωσία. Γι' αυτό η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ συμμετέχει ενεργά στους ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς και, ταυτόχρονα, καλλιεργεί εφησυχασμό σε ό,τι αφορά την τουρκική επιθετικότητα, αναγορεύοντας το ΝΑΤΟ σε εγγυητή της «ασφάλειας» και της «σταθερότητας» στην περιοχή.

Γι' αυτό, άλλωστε, ο Πάιατ «καρφώνει» την ελληνική κυβέρνηση στη συνέντευξή του, απαντώντας στην κριτική ότι οι ΗΠΑ «νίπτουν τας χείρας τους» για την τουρκική επιθετικότητα έναντι της Ελλάδας. Οπως είπε, «υποστηρίζουμε την προσέγγιση του πρωθυπουργού Τσίπρα και την έμφαση στο να διατηρηθούν κανάλια επικοινωνίας με την Αγκυρα (...) έχουμε να κερδίσουμε πολλά από τη διατήρηση πολύ στενής επικοινωνίας μεταξύ μας, μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, όσο αναπτύσσουμε τις αντίστοιχες ατζέντες μας σε σχέση με την Τουρκία (...) Γιατί όσο δύσκολο και αν είναι αυτό για εσάς, και όσο δύσκολο και αν είναι για εμάς, δεν υπάρχει καλύτερη εναλλακτική»...