Με αφορμή τα τριάντα χρόνια από το θάνατο του ΓΓ του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, θεωρητικού του ιστορικού συμβιβασμού, διοργανώνονται, λέει, στην Ιταλία εκδηλώσεις. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία επισημαίνουν ότι για την ιδεολογική και πολιτική του κληρονομιά ερίζουν πολλοί: «Σειρά αναλυτών, τέλος, αναφέρει σήμερα ότι δεν είναι τυχαίο πως πολλές πολιτικές δυνάμεις κάνουν αναφορά, όλο και συχνότερα, στην "κληρονομιά του Μπερλινγκουέρ"». Το κίνημα Πέντε Αστέρων ολοκλήρωσε την εκστρατεία του πριν από τις ευρωεκλογές, με τον Μπέπε Γκρίλο να δηλώνει: «Εμείς είμαστε οι πραγματικοί κληρονόμοι του ιστορικού κομμουνιστή γραμματέα». Ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι του απάντησε ότι, πριν προχωρήσει σε τέτοιου είδους υψηλές αναφορές, «το κίνημα Πέντε Αστέρων πρέπει να πλύνει το στόμα του». Το ιταλικό αριστερό «Ψηφοδέλτιο Τσίπρας», τέλος, υπογράμμισε ότι «εκπροσωπεί τις αξίες για τις οποίες αγωνίστηκε ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ». Τι ήταν όμως ο «ιστορικός συμβιβασμός»; Η συγκυβέρνηση του ΚΚ με αστικά κόμματα, ως συμφέρουσα στρατηγική και για τα μονοπώλια και για το λαό.

Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που τόσοι πολλοί διεκδικούν την κληρονομιά του. Ο ιστορικός συμβιβασμός ήταν παράδοση άνευ όρων της εργατικής τάξης στον ταξικό της αντίπαλο και οι αστοί τιμούν τους πρωτεργάτες του. Μία απ' αυτές τις τιμές είναι και η απόδοση ευσήμων απ' τους διαχειριστές τους.