Η υπόθεση της προώθησης επί δύο και πλέον δεκαετίες των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο Αιγαίο, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, δεν έχει καμία σχέση με την υπόθεση της ειρήνης και της καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών. Αντίθετα, αποτελεί διαδικασία παράλληλη με την ΝΑΤΟποίηση του Αιγαίου και την διαρκή υποβάθμιση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Πρόκειται για μέτρα ΝΑΤΟικής έμπνευσης, που σε καμία περίπτωση δεν προάγουν την προσέγγιση και την ειρηνική συνύπαρξη των δύο χωρών, οι οποίες άλλωστε συμμετέχουν στο ΝΑΤΟ επί 60 χρόνια και οι στρατιωτικές τους δυνάμεις συμπράττουν σε μόνιμη βάση στα πλαίσια ΝΑΤΟικών αποστολών και ασκήσεων. Αυτό όμως δεν απέτρεψε όλα αυτά τα χρόνια να φθάσουν τουλάχιστον 5 φορές στα πρόθυρα πολέμου. Αλλού λοιπόν στοχεύουν τα ΜΟΕ.

Σταθερό σημείο αναφοράς των κατά καιρούς συζητήσεων γύρω από τα ΜΟΕ αποτελεί το Μνημόνιο της Βουλιαγμένης του 1988, μεταξύ των τότε υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας Κ. Παπούλια και της Τουρκίας Μ. Γιλμάζ. Σε αυτό προβλεπόταν η μη διεξαγωγή ασκήσεων και άλλων πτήσεων στο Αιγαίο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, των εθνικών και των θρησκευτικών εορτών των δύο χωρών. Ωστόσο ποτέ δεν εφαρμόστηκε πλήρως και διαρκώς παραβιάζεται από την τουρκική πλευρά.

Παρόλα αυτά, από τότε και στο εξής, κατά καιρούς εμφανίζεται και ένα πακέτο ΜΟΕ που αποτελεί μια παραλλαγή του προηγούμενου, τροφοδοτώντας έτσι έναν έμμεσο ελληνοτουρκικό διάλογο για το Αιγαίο, με αμερικανοΝΑΤΟική επιδιαιτησία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πλαίσιο της συζήτησης των ΜΟΕ από την τουρκική πλευρά έχουν τεθεί οι διεκδικήσεις της για αποστρατιωτικοποίηση του Αιγαίου, όπου εντάσσεται και η πρόταση για πτήση των μαχητικών χωρίς να φέρουν όπλα.

Σταθμό στην πορεία των συζητήσεων των ΜΟΕ αποτελεί η Συμφωνία της Μαδρίτης του 1997 μεταξύ των πρωθυπουργών της Ελλάδας Κ. Σημίτη και της Τουρκίας Σ. Ντεμιρέλ, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ. Με βάση αυτή, η ελληνική πλευρά αναγνωρίζει τα «νόμιμα ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο, δηλαδή πέραν των όσων ορίζουν οι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Επίσης η ελληνική πλευρά αναλαμβάνει τη «δέσμευση αποφυγής μονομερών ενεργειών». Ως τέτοιες βέβαια θα μπορούσαν να ερμηνευτούν, η άσκηση εκ μέρους της Ελλάδας των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, όπως η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια ή οι έρευνες για πετρέλαιο.

Οι συζητήσεις σε επίπεδο στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων υπό την αιγίδα του τότε γγ του ΝΑΤΟ Ξ. Σολάνα ξεκίνησαν από τον Ιούλη του 1997. Κατά καιρούς υπήρχαν ανακοινώσεις για διάφορα επιμέρους ΜΟΕ, όπως η καθιέρωση γραμμών επικοινωνίας μεταξύ των υπουργείων Αμυνας των δύο χωρών και των επιτελείων. Τα ΜΟΕ κωδικοποιήθηκαν σε μια δέσμη 5 μέτρων κατά τις επαφές που είχε στις 3 Δεκέμβρη του 2007 η τότε υπουργός Εξωτερικών με τον Τούρκο ομόλογό της που επισκέφθηκε την Αθήνα. Τα μέτρα αυτά είναι τα ίδια με όσα ανακοινώθηκαν χτες στην Αγκυρα με ορισμένες φραστικές διαφορές.