Παρασκευή 5 Γενάρη 2018
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
ΣΟΥΔΑΝ
Στο επίκεντρο γεωπολιτικών διεργασιών και αναδιάταξης συμμαχιών

Η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στο Σουδάν είναι από τα πιο πρόσφατα, σημαντικά ανοίγματα της σουδανικής ηγεσίας σε περιφερειακές δυνάμεις...
Η επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στο Σουδάν είναι από τα πιο πρόσφατα, σημαντικά ανοίγματα της σουδανικής ηγεσίας σε περιφερειακές δυνάμεις...
Η ενδοϊμπεριαλιστική διένεξη χωρών του Κόλπου με το Κατάρ, που εντείνεται από τις αρχές του περασμένου Ιούνη μετά την επιλογή του τελευταίου να αυξήσει τη συνεργασία με το Ιράν (προκειμένου να προχωρήσει η αξιοποίηση του τεράστιου υποθαλάσσιου κοιτάσματος «North Dome/South Pars» στον Περσικό Κόλπο), προκαλεί ευρύτερες αναδιατάξεις δυνάμεων και ρευστών συμμαχιών. Η κόντρα αυτή δεν περιορίζεται στην Αραβική Χερσόνησο. Ούτε αφορά μόνο τη μεγαλύτερη αντιπαράθεση ανάμεσα στις ΗΠΑ (και τους συμμάχους τους) και στο Ιράν. Μεταφέρεται για τα καλά και στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Αφρικής (π.χ. Σομαλία, Τζιμπουτί), όπου ήδη έχουν εγκαταστήσει μεταξύ άλλων στρατιωτικές βάσεις το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Κίνα, η Ιαπωνία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, η Τουρκία, επιδιώκοντας μερίδιο από την πίτα ελέγχου νευραλγικών (για τη διεθνή ναυτιλία) περασμάτων στην Ερυθρά Θάλασσα.

Πολύ χαρακτηριστικές είναι, υπ' αυτήν την έννοια, οι άκρως ενδιαφέρουσες πολιτικές, στρατιωτικές και οικονομικές εξελίξεις την τελευταία διετία και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, με επίκεντρο το Σουδάν, μια χώρα της Ερυθράς Θάλασσας με μεγάλη γεωστρατηγική σημασία.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά, ξεκινώντας από ορισμένες κομβικές εξελίξεις στη γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής στις αρχές του 2016.

Αξιοποίηση περιφερειακών εντάσεων

Στις αρχές του 2016 η σουδανική κυβέρνηση του Προέδρου Ομάρ Αλ Μπασίρ (που ανέβηκε στην εξουσία με πραξικόπημα το 1989 και στη συνέχεια με εκλογές) διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν, με το οποίο συζητούσε και προχωρούσε έως το 2013 (!) σχέδια για την κατασκευή ιρανικής ναυτικής βάσης και σταθμού ανεφοδιασμού στο Πορτ Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα.

Η χρονική συγκυρία δεν είναι καθόλου τυχαία. Δέκα μήνες πριν (Μάρτης 2015), η σουνιτική μοναρχία στη Σαουδική Αραβία είχε ξεκινήσει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στη φτωχότερη χώρα της Αραβικής Χερσονήσου, την Υεμένη, κατά των αντικαθεστωτικών Σιιτών ενόπλων Χούτι, που θεωρούσε πως υποστηρίζονται στρατιωτικά και οικονομικά από το σιιτικό Ιράν. Το Ιράν, στο μεταξύ, αύξησε τη γεωπολιτική του επιρροή, από τη μια συμμετέχοντας στους πολέμους κατά των τζιχαντιστών σε Συρία και Ιράκ και αξιοποιώντας, από την άλλη, σαν «εισιτήριο» τη διεθνή συμφωνία του Ιούνη του 2015 για το πυρηνικό του πρόγραμμα (που οδήγησε στην άρση των περισσότερων διεθνών πολυετών κυρώσεων). Το Σουδάν, λοιπόν, χρησιμοποίησε εκείνη την περίοδο την ανάγκη της Σαουδικής Αραβίας για ανάπτυξη στρατού κατοχής στην Υεμένη, επιλέγοντας να διακόψει τις σχέσεις με το Ιράν. Από το Γενάρη του 2016 έως τα μέσα της ίδιας χρονιάς, το Σουδάν αναπτύσσει στο Αντεν της νότιας Υεμένης περίπου 8.000 στρατιώτες και ειδικές δυνάμεις, τα έξοδα των οποίων καλύπτουν η Σαουδική Αραβία και οι περισσότεροι σύμμαχοί της στην Αραβική Χερσόνησο. Τα σουδανικά στρατεύματα, που ενεργούν όπως και άλλες δυνάμεις, ως μισθοφορικές δυνάμεις, κατηγορούνται στην Υεμένη για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου και κατά της ανθρωπότητας.

Η επιλογή της αστικής τάξης, που στηρίζει τον επί σχεδόν τρεις δεκαετίες Πρόεδρο Μπασίρ, να πάρει το πλευρό της Σαουδικής Αραβίας στον πόλεμο της Υεμένης, σύντομα «αποδίδει», καθώς οι Σαουδάραβες, αναγνωρίζοντας τη συνδρομή των σουδανικών στρατευμάτων στην περιοχή, φαίνεται ότι συμμετείχαν στις πιέσεις προς τις ΗΠΑ, ώστε να άρουν τις κυρώσεις κατά του Σουδάν. Η εκλογή του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, το Νοέμβρη του 2016, διευκολύνει αυτές τις προσπάθειες, καθώς αυτός στηρίζει την αύξηση της κόντρας με το Ιράν και πιέζει για «επαναδιαπραγμάτευση» της διεθνούς συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, επειδή ανάμεσα στα άλλα θεωρεί πως αυτό θα εξυπηρετήσει καλύτερα τα μονοπώλια που τον στηρίζουν. Οι πιέσεις αυτές φαίνεται να «καρποφορούν» 10 μήνες αργότερα, και αφού ο Πρόεδρος Τραμπ έχει επιλέξει να στηρίξει τη δημιουργία του λεγόμενου αραβικού ΝΑΤΟ υπό την ηγεμονία της Σαουδικής Αραβίας, την οποία και επιλέγει ως την πρώτη χώρα που επισκέπτεται στο εξωτερικό με την ιδιότητα του Προέδρου των ΗΠΑ (Μάης του 2017). Στις 6 Οκτώβρη, η κυβέρνηση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ήρε τις 20ετείς οικονομικές κυρώσεις σε βάρος του Σουδάν, που είχε επιβάλει με πρόσχημα την υποστήριξη στην τρομοκρατία. Ταυτόχρονα, άρχισαν διαβουλεύσεις με στόχο να βγει το Σουδάν από την αμερικανική μαύρη λίστα των χωρών που υποθάλπουν την τρομοκρατία.

Στις 15 Νοέμβρη επισκέπτεται για πρώτη φορά το Χαρτούμ του Σουδάν ο Αμερικανός αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Τζον Σάλιβαν. Αποφεύγει επιμελώς να συναντήσει τον Σουδανό Πρόεδρο Ομάρ αλ Μπασίρ και πραγματοποιεί εκτενή ομιλία στο Χαρτούμ, πιέζοντας για μεταρρυθμίσεις με πρόσχημα τα ανθρώπινα δικαιώματα και την πάταξη της τρομοκρατίας. Ωστόσο, η άρση των αμερικανικών κυρώσεων έναντι του Σουδάν φαίνεται πως δεν είναι «ο κούκος που φέρνει την άνοιξη» στις πολυτάραχες αμερικανο-σουδανικές σχέσεις.

Σύσφιξη σχέσεων με Ρωσία, Τουρκία, Κατάρ

Μερικές βδομάδες αργότερα (23 Νοέμβρη 2017), σε μία πιθανή προσπάθεια διαπραγματευτικού ελιγμού έναντι των ΗΠΑ, ο Σουδανός Πρόεδρος Ομάρ αλ Μπασίρ μετέβη στη Ρωσία, όπου πραγματοποίησε συνάντηση με τον ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν και σημαντικούς υπουργούς της κυβέρνησης. Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό, λόγω του διεθνούς εντάλματος σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης κατά του Μπασίρ «για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», η ρωσική κυβέρνηση έστειλε αεροπλάνο που τον μετέφερε στη Μόσχα.

Εκεί ο Μπασίρ πρότεινε στη ρωσική πλευρά να φτιάξουν ναυτική βάση στις σουδανικές ακτές στην Ερυθρά Θάλασσα, ζητώντας την «προστασία» της Μόσχας από την «αμερικανική επιθετικότητα στην Ερυθρά Θάλασσα». Σε συνέντευξή του δε στο ρωσικό δίκτυο «Σπούτνικ» κατηγόρησε τις ΗΠΑ πως έχουν στα σκαριά και άλλα σχέδια για τη διάσπαση της χώρας του σε πέντε κομμάτια, μετά την απόσχιση και ανεξαρτησία του Νοτίου Σουδάν το 2011! Επιπλέον, ο Μπασίρ πρότεινε να γίνει το Σουδάν η «πύλη» της Ρωσίας στην Ανατολική και Βόρεια Αφρική. Ακολούθως, έκλεισε συμφωνίες για την αγορά ρωσικών μαχητικών τζετ «Su-30», «Su-35» και ξεκίνησε τα παζάρια για την πιθανή αγορά ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος αεράμυνας «S-300», ενώ σε συνάντηση με στελέχη του ρωσικού ενεργειακού μονοπωλίου «Rosatom» συμφώνησε για την κατασκευή του πρώτου σουδανικού πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 5.000 ΜW από το 2020. Η συμφωνία υπεγράφη τελικά στις 22 Δεκέμβρη στο Χαρτούμ.

Το επόμενο διάστημα, ο Μπασίρ προχώρησε στη σύσφιξη σχέσεων με έναν ακόμη όψιμο εταίρο της Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, την Τουρκία, υποδεχόμενος στο Χαρτούμ με ιδιαίτερη θέρμη την τελευταία βδομάδα του Δεκέμβρη του 2017 τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρ. Τ. Ερντογάν. Οι δύο ηγέτες συζήτησαν σχέδια για την ανακατασκευή του λιμανιού στο Σουάκιν του βορειοανατολικού Σουδάν, που άκμασε την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά έπεσε σε αχρηστία όταν δημιουργήθηκε το παρακείμενο λιμάνι Πορτ Σάιντ στην Ερυθρά Θάλασσα. Ο Ερντογάν διαβεβαιώνει πως θα ξαναφτιάξει όχι μόνο το λιμάνι, αλλά και όλο το Σουάκιν «από την αρχή», ώστε να μπορεί να φιλοξενεί εμπορικά και στρατιωτικά πλοία και να γίνει θέρετρο προσέλκυσης Τούρκων και άλλων τουριστών στο δρόμο προς την Τζέντα και τους ιερούς μουσουλμανικούς τόπους στη Σαουδική Αραβία.

Παράλληλα, συζητούν σχέδια στρατιωτικής, οικονομικής και ενεργειακής συνεργασίας, ενώ αίσθηση προκαλεί η πρότερη συνάντηση των αρχηγών των Γενικών Επιτελείων Στρατού Σουδάν, Τουρκίας και Κατάρ στο Χαρτούμ. Ακόμη μεγαλύτερη αίσθηση προκαλεί, λίγες μέρες αργότερα, άλλη συνάντηση επιτελαρχών των στρατών Σουδάν, Ρωσίας και Κατάρ στο Χαρτούμ, δημιουργώντας προφανή «απορία» στη Σαουδική Αραβία, λόγω της συνεχιζόμενης κόντρας της με το Κατάρ.

O Σουδανός υπουργός Εξωτερικών, Ιμπραχίμ Γκαντούρ, έσπευσε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, δηλώνοντας πως η χώρα του «δεν εμπλέκεται σε συμμαχίες», αλλά είναι έτοιμη να προχωρήσει σε στρατιωτική συνεργασία «με την Τουρκία και οποιαδήποτε άλλη φιλική χώρα».

Παράλληλα, η μεγάλη κινητικότητα που επιδεικνύει το τελευταίο διάστημα η σουδανική κυβέρνηση προκαλεί το έντονο ενδιαφέρον της Αιγύπτου, όχι μόνο γιατί έχουν με το Σουδάν πολυετή συνοριακή διένεξη, αλλά και γιατί βρίσκονται σε κόντρα με την Αιθιοπία, η οποία εδώ και περίπου έξι χρόνια κατασκευάζει στον Νείλο το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό φράγμα σε όλη την Αφρική (γνωστό ως «Φράγμα Μεγάλης Αιθιοπικής Αναγέννησης», GERD). Το τεράστιο υπό κατασκευή φράγμα προκαλεί έντονες ανησυχίες σε Αίγυπτο και Σουδάν, καθώς θα μπορούσε να μειώσει τα στρατηγικά τους αποθέματα σε υδάτινους πόρους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αγροτική παραγωγή και την οικονομία τους.

Μεγαλύτερη η φτώχεια για το λαό

Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις σχετίζονται με τα συμφέροντα της αστικής τάξης του Σουδάν, που χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να αυξήσει τον πλούτο της. Αυτή είναι που στηρίζει εδώ και τρεις δεκαετίες τη δικτατορία Μπασίρ και τις λεπτές «ακροβασίες» του με περιφερειακές και μεγαλύτερες δυνάμεις. Ο 73χρονος Πρόεδρος Μπασίρ έχει υποστηρίξει πως θα αποχωρήσει από την εξουσία το 2020. Στο μεταξύ, συνεχίζονται εδώ και πολλά χρόνια οι καταστροφικοί πόλεμοι στις σουδανικές επαρχίες Νταρφούρ, Βόρειο Κορντοφάν και Πολιτεία Γαλάζιου Νείλου.

Οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα του Σουδάν είναι αυτά που «πληρώνουν το μάρμαρο» της συμμετοχής σε περιφερειακές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και της αναβάθμισης της θέσης της αστικής τάξης. Την ώρα που ξοδεύονται τεράστια κονδύλια για εξοπλισμούς, το 50% - ίσως και παραπάνω - του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, η επίσημη ανεργία είναι στο 20% (η πραγματική υπολογίζεται πολύ μεγαλύτερη), ενώ και ο σημαντικός ενεργειακός πλούτος της χώρας είναι στα χέρια λίγων μονοπωλιακών ομίλων και τα έσοδα πηγαίνουν στις τσέπες των καπιταλιστών, κάτι που φυσικά δεν πρόκειται να αλλάξει με τη διαφαινόμενη αναδιάταξη συμμαχιών.


Δ. ΟΡΦ.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Επανεξετάζει τη συμφωνία για ρωσική ναυτική βάση(2021-06-03 00:00:00.0)
Διακοπή των συνομιλιών με τους στρατιωτικούς(2019-04-23 00:00:00.0)
Αντιδράσεις από την απόπειρα τρομοκράτησης του Σουδανικού ΚΚ(2013-01-29 00:00:00.0)
Σύγκρουση για τις πετρελαιοφόρες περιοχές(2012-04-20 00:00:00.0)
Σοβαρά τα προβλήματα στο νότο...(2007-01-10 00:00:00.0)
Πρώτα, αχνά, σημάδια εκτόνωσης της έντασης(2005-08-05 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ