Τα επόμενα στάδια της διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε Βρετανούς και Ευρωενωσιακούς αξιωματούχους αναμένεται να διεξαχθούν σε κλίμα ακόμη μεγαλύτερης αντιπαράθεσης και αβεβαιότητας με υπόβαθρο την όξυνση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού στην Ευρώπη. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η εμπειρία των έντονων διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν στις 17 του περασμένου Ιούλη, με τις δύο πλευρές να καταλήγουν τελικά στις 8 Δεκέμβρη σε μία (μη δεσμευτική νομικώς...) 15σέλιδη συμφωνία, στο παρά 5 της Συνόδου Κορυφής στις 14 - 15 Δεκέμβρη.

Η συμφωνία της 8ης Δεκέμβρη καλύπτει ορισμένες βασικές αρχές, που αφορούν τρία ζητήματα: α) Τα δικαιώματα των πολιτών των 27 χωρών της ΕΕ στη Βρετανία και των Βρετανών στις χώρες της ΕΕ. β) Τα σύνορα Ιρλανδίας - Βόρειας Ιρλανδίας. γ) Τη μεθοδολογία για την «κοστολόγηση» του «διαζυγίου» Λονδίνου - Βρυξελλών και τις οικονομικές υποχρεώσεις της Βρετανίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ έως το 2020. Φαντάζεται κανείς τι λυσσαλέα παζάρια έχουν να ακολουθήσουν ανάμεσα στις δύο πλευρές για πολύ πιο σύνθετα και ευαίσθητα ζητήματα, όπως π.χ. οι μελλοντικές σχέσεις Βρετανίας - 27 χωρών της ΕΕ σε εμπόριο, άμυνα, ασφάλεια κ.λπ. με πιθανή (αν όχι δεδομένη...) τη σκληρή στάση των πιο ισχυρών χωρών - μελών με σκοπό να αποτρέψουν άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Βρετανών...

Στη συμφωνία με τίτλο «Κοινή Εκθεση των διαπραγματευτών της ΕΕ και της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) για την πρόοδο της πρώτης φάσης διαπραγματεύσεων υπό το άρθρο 50 για τη διατεταγμένη αποχώρηση από την ΕΕ» εκφράζεται η διάθεση να αποχωρήσει η Βρετανία διατηρώντας κάποιου είδους πρόσβαση στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ (λεγόμενο «ήπιο» Brexit). Αυτό φαίνεται πως δρομολογείται, παρά τις αρχικές απειλές της Βρετανίδας πρωθυπουργού, Τ. Μέι, για αποχώρηση από την ΕΕ «ακόμη και δίχως συμφωνία» («σκληρό» Brexit). Η Μέι αναγκάστηκε σε υποχώρηση και όσον αφορά στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, καθώς αυτό θα συνεχίσει να γνωμοδοτεί σε περιπτώσεις που αφορούν τα δικαιώματα των πολιτών από τις χώρες - μέλη της ΕΕ για τουλάχιστον οκτώ χρόνια. Επιπλέον, η Βρετανία υποχρεώνεται να συνεισφέρει κανονικά έως το 2020 στους προϋπολογισμούς της ΕΕ και να συμβάλει οικονομικά με άλλους τρόπους για να εξασφαλίσει την παραμονή σε διάφορα προγράμματα της ΕΕ στο μέλλον, χάνοντας εντούτοις, ουσιαστικά, τη δυνατότητα συμμετοχής στη διαμόρφωση αποφάσεων για το μέλλον της ΕΕ.

Στον πρώτο γύρο διαπραγμάτευσης η βρετανική πλευρά εμφανίζεται να έχει κάνει αρκετές, αν όχι τις περισσότερες, υποχωρήσεις. Τίποτε ωστόσο δεν εξασφαλίζει πως η επόμενη φάση θα είναι λιγότερο οδυνηρή καθώς αφορά πιο περίπλοκα θέματα, τα οποία θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να άρουν την υποστήριξη του βορειο-ιρλανδικού κόμματος DUP από την κυβέρνηση μειοψηφίας της Τερέζα Μέι.

Οσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο και των Βρετανών στις χώρες της ΕΕ, τονίζεται ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα είναι ο υπέρτατος ερμηνευτής του ευρω-ενωσιακού δικαίου, ενώ τα βρετανικά δικαστήρια θα πρέπει να κινούνται σε θέματα που έχουν να κάνουν με τα δικαιώματα των πολιτών από άλλες χώρες της ΕΕ με βάση τις σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο θα είναι αρμόδιο για τα θέματα αυτά, ενδεχομένως, και έπειτα από μία περίοδο οκτώ ετών από την αποχώρηση, το Brexit.

Για το πλαίσιο αντιμετώπισης των συνόρων Ιρλανδίας - Β. Ιρλανδίας και θεμάτων που αφορούν την ειρηνευτική συμφωνία του 1998 για τη Β. Ιρλανδία, βεβαιώνεται πως οι δύο πλευρές παραμένουν δεσμευμένες στους όρους της συμφωνίας σχετικά με τις υποχρεώσεις τους για την ειρήνη, τη σταθερότητα, τη συμφιλίωση. Τονίζεται πως το Ηνωμένο Βασίλειο επιβεβαιώνει «τη δέσμευσή του για την αποφυγή σκληρών συνόρων, συμπεριλαμβανομένων φυσικών εμποδίων ή σχετικών ελέγχων». Επίσης, αναφέρεται ότι εάν δεν υπάρξει συμφωνία σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις, τότε «το Ηνωμένο Βασίλειο διατηρεί πλήρως τις υποχρεώσεις προς τους κανόνες της Ενιαίας Αγοράς και της Τελωνειακής Ενωσης (της ΕΕ)».

Ως προς τη διευθέτηση του κόστους του «διαζυγίου», δεν καθορίζεται αριθμητικά επακριβώς. Συμφωνήθηκε ωστόσο μεθοδολογία που περιλαμβάνει λίστα «εργαλείων» και πλαίσιο αρχών για το κόστος του Brexit και τους διακανονισμούς για τη «συνεχιζόμενη συμμετοχή του ΗΒ στα προγράμματα του Πολυετούς Χρηματοπιστωτικού Πλαισίου (ΜFF) (έως την ολοκλήρωσή τους), στους χρηματοπιστωτικούς και άλλους διακανονισμούς με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τα ταμεία της ΕΕ, τις Δομές για Πρόσφυγες στην Τουρκία, τις υπηρεσίες του Συμβουλίου της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης.

Επιπλέον, ορίζεται η συμμετοχή της Βρετανίας στους προϋπολογισμούς της ΕΕ έως το 2020, ότι η πληρωμή των 12 δόσεων θα γίνει σε ευρώ και θα αρχίσουν να καταβάλλονται από το τέλος του 2019. Αναφέρεται επίσης ότι σε αυτήν τη φάση διαπραγματεύσεων θα καθοριστούν «πρακτικά ζητήματα» για τη μεθοδολογία και τον προγραμματισμό καταβολής των δόσεων από τη Βρετανία στην ΕΕ. Αναφέρεται ρητά πως το ΗΒ, εάν το θελήσει, μπορεί να συμμετάσχει σε κάποια προγράμματα προϋπολογισμού της ΕΕ «και μετά το 2020, ως χώρα - μη μέλος».

Η συμφωνία αυτή θεωρείται πως εξασφαλίζει στο Λονδίνο το «εισιτήριο» για την έναρξη της δεύτερης φάσης διαπραγματεύσεων που αφορά τις μελλοντικές σχέσεις μεταξύ του ΗΒ και των χωρών της ΕΕ.

Ωστόσο, λίγες μέρες μετά τη συμφωνία, η Επιτροπή της ΕΕ εξέδωσε «κατευθυντήριες οδηγίες» για τη συνέχιση της διαπραγμάτευσης, υποστηρίζοντας ότι η μεταβατική περίοδος μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ (που έχει προγραμματιστεί για τις 29 Μάρτη 2019) δεν θα πρέπει να εκταθεί πέραν της 31ης Δεκέμβρη 2020. Αντίθετα, οι Βρετανοί διαπραγματευτές έχουν προτείνει η περίοδος «μετάβασης» να είναι τουλάχιστον διετής...

Είναι φανερό ότι τα επόμενα, δυσκολότερα παζάρια ανάμεσα στις δύο πλευρές θα είναι στην καλύτερη περίπτωση μία... «λυσσαλέα μάχη με το χρόνο», όπως είπε πρόσφατα ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος, αναγγέλλοντας την έγκριση της δεύτερης φάσης διαπραγματεύσεων με τη Βρετανία από τη Σύνοδο Κορυφής στις 14 - 15 Δεκέμβρη, αξιολόγησε το πρώτο στάδιο παζαριών ως αποτέλεσμα «μέτριας προόδου».

Αυστηρότερος εμφανίστηκε ο επικεφαλής διαπραγματευτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος προειδοποίησε ότι «δεν υπάρχει καμία πιθανότητα» το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες να καταλήξουν σε εμπορική συμφωνία για τις μελλοντικές σχέσεις τους πριν από την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ερωτηθείς αν μια εμπορική συμφωνία θα μπορούσε να είναι έτοιμη προς υπογραφή σε πολύ σύντομο διάστημα μετά το «διαζύγιο», ο Μπαρνιέ επανέλαβε ότι έως το Μάρτη του 2019, το μόνο ουσιαστικά που θα είναι έτοιμο θα είναι «μια πολιτική διακήρυξη», η οποία θα περιγράφει τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις. Συνεπώς, δεν αποκλείεται τα παζάρια να συνεχιστούν και την επόμενη δεκαετία.

Μέχρι τότε, βρετανικά και πολυεθνικά μονοπώλια με έδρα στο Λονδίνο συνεχίζουν τη βολιδοσκόπηση προθέσεων και την αύξηση πιέσεων στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Εντείνουν έτσι τις επαφές όχι μόνο με τα στελέχη της κυβέρνησης Μέι αλλά και με στελέχη του Εργατικού Κόμματος, ο πρόεδρος του οποίου, Τζέρεμι Κόρμπιν, προέβλεψε πως θα γίνει πρωθυπουργός «μέσα στους επόμενους 12 μήνες». Η πρόβλεψή του έγινε μετά την «ανταρσία» Συντηρητικών βουλευτών στη Βουλή των Κοινοτήτων την περασμένη βδομάδα, που επέτρεψε την ψήφιση νομοσχεδίου το οποίο δίνει στο Κοινοβούλιο (και όχι στην κυβέρνηση!) τον τελευταίο λόγο στην απόρριψη ή έγκριση της όποιας συμφωνίας διαπραγματευτούν οι δύο πλευρές.

Παράλληλα, το αμερικανικό δίκτυο «Bloomberg», μεταδίδοντας είδηση για τις επαφές του διευθυντή της τράπεζας «Goldman Sachs», Ρίτσαρντ Γκοντ, με τον «σκιώδη» υπουργό Εσωτερικών, του Εργατικού Κόμματος, Τζον Μακντόνελ, παρατήρησε ότι «οι πολυεθνικές βλέπουν σοβαρά την πιθανότητα μελλοντικής κυβέρνησης Εργατικών» και ότι «πολλά στελέχη πολυεθνικών» θα ήθελαν να δουν και ένα δεύτερο δημοψήφισμα για το Brexit.

Κοντολογίς, τα παζάρια θα κλιμακωθούν το προσεχές διάστημα, τροφοδοτώντας αβέβαιες εξελίξεις προς πάσα κατεύθυνση, πάντα με γνώμονα τα συμφέροντα των μονοπωλίων.