Με καταγγελίες για την «παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» των γυναικών και διακηρύξεις για την αντιμετώπιση της «έμφυλης βίας» συνοδεύτηκε, όπως κάθε χρόνο, η Παγκόσμια Μέρα για την Εξάλειψη της Βίας ενάντια στις Γυναίκες (25η Νοέμβρη). Πίσω από τις καταγγελίες και τις διακηρύξεις, όμως, η ΕΕ και οι κυβερνήσεις της αντιμετωπίζουν ένα υπαρκτό κοινωνικό φαινόμενο, που παραβιάζει κατάφωρα τα δικαιώματα των γυναικών, με μεγάλες δόσεις υποκρισίας.

Στην Ελλάδα, η φετινή Παγκόσμια Μέρα συνέπεσε με τη δρομολόγηση της συζήτησης και ψήφισης στη Βουλή του νομοσχεδίου για την κύρωση της «Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας» (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης).

Βέβαια, η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι η μόνη ούτε η πρώτη, που αξιοποιεί την υπογραφή και την κύρωση της Σύμβασης ως προσωπείο, πίσω από το οποίο επιδιώκει να εμφανιστεί ως «υπερασπιστής» των δικαιωμάτων των γυναικών. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αφορμή την 25η Νοέμβρη, υπενθύμισε πως έχει προτείνει την προσχώρηση της ΕΕ στη Σύμβαση και οι εργασίες για την κύρωσή της βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη. Απηύθυνε μάλιστα κάλεσμα σε όσα κράτη - μέλη της ΕΕ δεν έχουν ακόμα κυρώσει τη σύμβαση, να το πράξουν άμεσα.

Η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να αξιοποιήσει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, φροντίζοντας ο ίσκιος του να ξεπεράσει κατά πολύ το πραγματικό μπόι της νομοθετικής πρωτοβουλίας και κυρίως να «σκεπάσει» την επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών που συνεχίζεται. Οι επιδιώξεις της φάνηκαν ήδη στην εκδήλωση που οργάνωσε το Τμήμα Φεμινιστικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι πανηγυρισμοί για την «επιτυχία που ανήκει στην κυβέρνηση της αριστεράς», οι μεγαλοστομίες για το «ηθικό πλεονέκτημα» της κυβέρνησης αυτής, οι διακηρύξεις για το «ριζοσπαστικό αίτημα ισότητας και ελευθερίας», που υποτίθεται πως υπηρετεί, για τους αγώνες και τα αιτήματα που «δικαιώνει», έδωσαν και πήραν από το σύνολο των ομιλητών, ενώ τη θέση των ...πρώτων βιολιών ανέλαβαν οι ίδιοι οι υπουργοί Εσωτερικών και Δικαιοσύνης με τους χαιρετισμούς τους.

Οι κυβερνητικές «κορόνες» όπως φαίνεται θα συνεχιστούν μέσα από τη συζήτηση του νομοσχεδίου, προβάλλοντας επιλεκτικά και αποσπασματικά το «δέντρο» της ενδοοικογενειακής βίας, της σεξουαλικής παρενόχλησης και κρύβοντας το «δάσος» της πολύμορφης ταξικής βίας σε βάρος των γυναικών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγες μόνο μέρες μετά την εκδήλωση, το «ενδιαφέρον» της κυβέρνησης για την καταπολέμηση της βίας έδωσε τη σκυτάλη σε ένα μπαράζ καταστολής ενάντια σε μια σειρά κινητοποιήσεων του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Το ταξικό περιεχόμενο της ευαισθησίας της κυβέρνησης για τη βία εκφράστηκε απέναντι στις απολυμένες και απλήρωτες εργαζόμενες και εργαζόμενους στα «Market In» στα Γιάννενα, όταν συνδικαλιστές και εργαζόμενοι χτυπήθηκαν από τις αστυνομικές δυνάμεις επειδή υπερασπίζονται και με απεργιακή κινητοποίηση τους συναδέλφους τους.

Φάνηκε, επίσης, όταν το υπουργείο Παιδείας «υποδέχθηκε» με γκλομπ και χημικά εστιακούς φοιτητές και φοιτήτριες, μαζί με τους εργαζόμενους στο εστιατόριο της εστίας του ΕΜΠ, που διεκδικούν το δικαίωμα στη σίτιση και στη δουλειά. Στο Ειρηνοδικείο της Αθήνας μπήκαν με ανάλογο τρόπο σε εφαρμογή τα μέτρα καταστολής των κινητοποιήσεων για την προστασία της λαϊκής στέγης από τους πλειστηριασμούς, που συναποφασίστηκαν και από το υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο κατά τ' άλλα εισηγείται το νομοσχέδιο για την κύρωση της Σύμβασης.

Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση «διαφημίζει» τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, στις πρώτες θέσεις της νομοθετικής της ατζέντας βρίσκονται τα αντιλαϊκά «προαπαιτούμενα», μεταξύ αυτών και η επιβολή πρόσθετων εμποδίων στην οργάνωση των εργαζομένων και στο δικαίωμα στην απεργία. Η εργοδοτική επιθετικότητα απέναντι στη μητρότητα, η βία των μισθών πείνας, των εργατικών ατυχημάτων και της εξαντλητικής δουλειάς ή της μακροχρόνιας ανεργίας, της ανασφάλιστης δουλειάς, των απολύσεων, των πλειστηριασμών της λαϊκής περιουσίας, δεν περιλαμβάνονται στους «στενούς» ορισμούς που δίνει η κυβέρνηση στη βία κατά των γυναικών.

Κοινή συνισταμένη της ΕΕ, των κυβερνήσεων, των αστικών πολιτικών κομμάτων, αλλά και των οργανώσεων που συντονίζονται στην ίδια πολιτική, είναι η παρουσίαση της βίας ως φαινομένου που αφορά όλες τις γυναίκες, ανεξάρτητα από τάξη και εργασιακή κατάσταση, ηλικία, φυλή, θρησκεία και επίπεδο μόρφωσης. Αυτό που δεν λένε είναι ότι το πρόβλημα, που μπορεί να χτυπήσει την πόρτα κάθε γυναίκας, δεν τις βρίσκει όλες στην ίδια θέση να το αντιμετωπίσουν.

Αλλωστε, οι συνθήκες ζωής και εργασίας των γυναικών στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία αποτελούν το «γόνιμο έδαφος» για τους πολύπλευρους οικονομικούς, κοινωνικούς καταναγκασμούς που υφίσταται η εργαζόμενη και άνεργη γυναίκα στο πλαίσιο της οικογένειας. Η κύρωση της Σύμβασης, παρά τα όποια θετικά στοιχεία αυτή περιλαμβάνει, δεν έχει ούτε μια πρόβλεψη για να μπορέσει μια γυναίκα να αντιμετωπίσει την ανασφάλεια της ανεργίας, της φτώχειας, για να σταθεί στα πόδια της, χωρίς να αναγκάζεται να παραμείνει σε μια βίαιη οικογενειακή ή διαπροσωπική σχέση.

Αντίθετα, η κυβέρνηση μέσω του κρατικού προϋπολογισμού για το 2018 συνεχίζει την περικοπή της κρατικής χρηματοδότησης σε κοινωνικές υπηρεσίες και υποδομές Υγείας και Πρόνοιας, βάζει ταφόπλακα σε κάθε εργατικό - λαϊκό δικαίωμα. Η κυβέρνηση έχει ευθύνη και για την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση των ελάχιστων υπηρεσιών πρόληψης και στήριξης των κακοποιημένων γυναικών.

Αυτά είναι τα αποτελέσματα του κυβερνητικού σχεδιασμού, ο οποίος επαφίεται στα ευρωπαϊκά κονδύλια με ημερομηνία λήξης για τη χρηματοδότηση των αντίστοιχων δομών. Εξάλλου, μέσα από το πολυσέλιδο κείμενο της υπό κύρωση Σύμβασης, δίνεται η κατεύθυνση της διοχέτευσης κονδυλίων στην ιδιωτική πρωτοβουλία, μέσω των ΜΚΟ, για τη διαχείριση του φαινομένου της βίας και των συνεπειών του.

Με αυτήν την έννοια, είναι προκλητικά όσα αναφέρθηκαν στην εκδήλωση του Τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, όπου η Σύμβαση διαφημιζόταν ως «εγγύηση» για το δικαίωμα των γυναικών σε «ουσιαστικά μέτρα προστασίας, υποστήριξης και αποκατάστασης είτε αφορά την πρόληψη, την υγεία, την κατοικία, την κοινωνική και δικαστική βοήθεια, την εκπαίδευση, την απασχόληση».

Το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπει η ΕΕ την αντιμετώπιση της έκτασης και των συνεπειών του φαινομένου της βίας είναι αυτό του υπολογισμού της σχέσης κόστους - οφέλους. «Το κόστος της βίας κατά των γυναικών είναι ανησυχητικά υψηλό». Η διαπίστωση αυτή περιλαμβάνεται σε υλικό που έδωσε στη δημοσιότητα το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE).

Το Ινστιτούτο επισημαίνει τις σημαντικές κρατικές δαπάνες που συνεπάγεται η βία και υπολογίζει ότι 225 εκατ. ευρώ «χάνονται» ετησίως για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο χρόνος απουσίας από τη δουλειά και η μείωση της παραγωγικότητας, οι δαπάνες για υπηρεσίες Υγείας, για την αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών, αλλά και για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία των γυναικών - θυμάτων βίας, το κόστος άλλων υποδομών και υπηρεσιών που σχετίζονται με την Πρόνοια και τη Δικαιοσύνη, αθροίζονται για να υποστηρίξουν το σκεπτικό πως η πρόληψη και διαχείριση ορισμένων πλευρών του φαινομένου είναι πιο συμφέρουσα από οικονομικής άποψης για τις αστικές κυβερνήσεις.

Σε αυτήν την κατεύθυνση πρωτοστατούν κράτη - μέλη, όπως η Γαλλία. Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμ. Μακρόν, προανήγγειλε σε ομιλία του δέσμη σχετικών μέτρων, μεταξύ των οποίων επιβολή προστίμων για την παρενόχληση γυναικών στο δρόμο και προτεραιότητα των ελεγκτικών αρχών και μηχανισμών στα κρούσματα παρενόχλησης στους χώρους δουλειάς.

Κομμένη και ραμμένη στα ίδια μέτρα είναι και η δράση που επιδιώκεται να αναλάβουν οι γυναίκες ενάντια στα φαινόμενα και τα κρούσματα βίας που αντιμετωπίζουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη «καμπάνια» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (#metoo) με αναρτήσεις γυναικών που έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση, κυρίως από το χώρο του «θεάματος». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει λόγο για «παγκόσμιο κίνημα», το οποίο «ανέδειξε την έκταση της σεξουαλικής επίθεσης και παρενόχλησης στις κοινωνίες μας, ενθάρρυνε τα θύματα να υψώσουν τη φωνή τους και να διεκδικήσουν και να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους».

Ετσι, οι αντιδράσεις που περιορίζονται σε αναρτήσεις στο διαδίκτυο όχι μόνο αποσπούν τις ευλογίες της ΕΕ, αλλά... βαφτίζονται και «παγκόσμιο κίνημα». Γιατί δεν έχουν στο επίκεντρο τη διεκδίκηση κρατικών μέτρων προστασίας της γυναίκας στο χώρο εργασίας, στην κοινωνία, ενώ αφήνουν στο απυρόβλητο τις ευθύνες αστικών κυβερνήσεων και καπιταλιστικής εργοδοσίας. Γιατί δεν θίγουν τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπαράγεται η βία κατά των γυναικών, ως κοινωνικό φαινόμενο που εμφανίζεται στο έδαφος των εκμεταλλευτικών σχέσεων και των αντίστοιχων αντιλήψεων, της συνείδησης που αυτές δημιουργούν, των προτύπων που καλλιεργούν και αναπαράγουν.