Σάββατο 19 Αυγούστου 2017
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 12
ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
ΚΙΝΑ - ΙΝΔΙΑ
«Πυρετός» στα σύνορα με φόντο όξυνση ευρύτερων ανταγωνισμών

Στιγμιότυπο από τις βολές με πραγματικά πυρά που έκαναν στις 4 Αυγούστου δυνάμεις του σινικού πυροβολικού κοντά στα σύνορα με την Ινδία...

CCTV

Στιγμιότυπο από τις βολές με πραγματικά πυρά που έκαναν στις 4 Αυγούστου δυνάμεις του σινικού πυροβολικού κοντά στα σύνορα με την Ινδία...
«Θα γίνει πόλεμος;» αναρωτιόνταν στις 7 Αυγούστου το προτελευταίο τεύχος του αγγλόφωνου ινδικού περιοδικού «Ιndia Today», με αφορμή την ένταση που επικρατεί από τις 18 Ιούνη στη μεθόριο Ινδίας - Κίνας - Μπουτάν στα δυτικά Ιμαλάια, με πρόσχημα την έναρξη εργασιών οδοποιίας από τους Κινέζους στη διαφιλονικούμενη περιοχή Ντόκλαμ. Ηταν τότε που μερικές δεκάδες Ινδοί στρατιώτες πέρασαν τη σινική πλευρά του Ντόκλαμ, επικαλούμενοι «υποχρεώσεις» που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο του ινδο-μπουτανικού «Συμφώνου Φιλίας» και έκτοτε έχουν «στρατοπεδεύσει» στην περιοχή, εμποδίζοντας τις σινικές εργασίες οδοποιίας. Η κίνηση του ινδικού στρατού στην περιοχή έγινε επειδή θεωρήθηκε ότι το άνοιγμα νέου δρόμου από την Κίνα στην περιοχή θα μπορούσε μελλοντικά να κόψει την πρόσβαση των ινδικών δυνάμεων στο διάδρομο Σιλιγκούρι (Siliguri, γνωστός και ως «λαιμός του κοτόπουλου»), στερώντας τους την πρόσβαση προς τις ινδικές βορειοανατολικές πολιτείες.

Εκτοτε οι Κινέζοι απαιτούν την άμεση αποχώρηση των Ινδών από μία περιοχή που την θεωρούν «σινικό έδαφος», επικαλούμενοι συμφωνία που είχε υπογραφεί το 1890 ανάμεσα στη δυναστεία των Τσινγκ και τους Βρετανούς αποικιοκράτες στην Ινδία, και οι Ινδοί αντιστέκονται υποστηρίζοντας ότι απλώς «συνδράμουν» και προστατεύουν στρατιωτικά το Μπουτάν από τις επιβουλές του Πεκίνου, στο πλαίσιο συμφωνίας που υπέγραψαν πριν μερικά χρόνια...

Κόντρες σε πολλά επίπεδα

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, εάν θα οδηγήσει σε πόλεμο η σημερινή ένταση στη σινο-ινδική μεθόριο των Δυτικών Ιμαλαΐων, δεν είναι εύκολη, μολονότι καμία από τις δύο χώρες δεν θα βγει ωφελημένη από μία επικίνδυνη σύγκρουση, που από τον τελευταίο σινο-ινδικό μεθοριακό πόλεμο του 1962 έχει ουσιαστικά περιοριστεί σε (λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά) επεισόδια μεθοριακής έντασης. Ωστόσο, εάν κάτι είναι βέβαιο, είναι το γεγονός πως η διένεξη Κίνας - Ινδίας στο Ντόκλαμ αφενός δεν αφορά άμεσα τις διμερείς εδαφικές διαφορές αφού εξελίσσονται σε περιοχή του Μπουτάν, που λειτουργεί εδώ και δεκαετίες ουσιαστικά ως ινδικό προτεκτοράτο, αφετέρου αφορά περισσότερο τις μελλοντικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και την ενδεχομένως μεγαλύτερη όξυνση των ανταγωνισμών. Η διένεξη διαδραματίζεται δηλαδή σε μία μεταβατική φάση μεγάλων αλλαγών που περνούν Κίνα και Ινδία, μέσα σε ένα ιδιαίτερα ρευστό περιφερειακό και διεθνές μεταβαλλόμενο πλαίσιο με φόντο την όξυνση της σύγκρουσης της αστικής τάξης και των μονοπωλίων αμφοτέρων χωρών που διαγκωνίζονται μεταξύ τους, επιδιώκοντας μεγαλύτερα μερίδια στις περιφερειακές και διεθνείς αγορές και αύξηση του γεωπολιτικού τους ρόλου. Σχετίζεται, επίσης, με την κλιμάκωση των περιφερειακών ανταγωνισμών στον άξονα Ινδίας - Πακιστάν, Ινδίας - Πακιστάν - Κίνας και Ινδίας - ΗΠΑ - Ιαπωνίας και της ευρύτερης κόντρας ΗΠΑ - Κίνας. Επιπλέον, αφορούν, πολύ περισσότερο, τις μακροπρόθεσμες σημαντικές επιπτώσεις που θα επιφέρουν στην ευρύτερη περιοχή τα μεγαλεπήβολα σχέδια της Κίνας για επενδύσεις πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2025 σε στρατηγικές περιοχές της Ευρασίας, στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, ένας Δρόμος», ώστε να μειώσει μελλοντικά, μεταξύ άλλων, την εξάρτησή της από τα Στενά Μάλακα που συνδέουν τον Ινδικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, απ' όπου περνά πάνω από το 85% του πετρελαίου και φυσικού αερίου που εισάγει το Πεκίνο.

Σημαντικές αλλαγές

Η ένταση στη σινο-ινδική μεθόριο συνέπεσε με την 90χρονη επέτειο την 1η Αυγούστου από την ίδρυση του «Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού» της Κίνας, που είναι ο μεγαλύτερος παγκοσμίως με 2.300.000 στρατιωτικούς. Ο Κινέζος Πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, φρόντισε τότε να στείλει μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση, τονίζοντας ότι η χώρα του «δεν θα συμβιβαστεί ποτέ» στην υπεράσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. «Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ σε κανένα λαό, οργάνωση ή πολιτικό κόμμα να αποσχίσει οποιοδήποτε μέρος του σινικού εδάφους, οποτεδήποτε και με οποιαδήποτε μορφή» είπε. Λοξοκοιτώντας στη συνέχεια και προς τη μεριά της Ινδίας, ο Πρόεδρος Σι τόνισε ότι «ο κινεζικός λαός αγαπά την ειρήνη» και ότι «ποτέ δεν θα επιδιώξει επίθεση ή την επέκταση, έχοντας συνάμα την αυτοπεποίθηση πως θα μπορεί να νικήσει όλες τις εισβολές»...

Το «μήνυμα» του Προέδρου Σι δεν είχε βεβαίως μόνο ως αποδέκτη την Ινδία αλλά και μεγαλύτερους ανταγωνιστές της Κίνας, όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ιδιαίτερα όσο η σινική αστική τάξη ξεδιπλώνει τα σχέδιά της σε διάφορα επίπεδα για αύξηση της γεωπολιτικής της ισχύος προς την εξυπηρέτηση των δικών της μονοπωλιακών συμφερόντων.

Από το 2008, οπότε η Κίνα είχε ξεκινήσει τις περιπολίες ανοικτά των σομαλικών ακτών στον Κόλπο του Αντεν, με πρόσχημα την καταπολέμηση των πειρατών, μέχρι σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά. Πρώτα απ' όλα, στα τέλη του 2013 καταστρώθηκαν τα φιλόδοξα σχέδια των νέων δρόμων του Μεταξιού με την πρωτοβουλία «Μία Ζώνη - Ενας Δρόμος» (One Belt, One Road, OBOR). Η πρωτοβουλία αφορά χερσαία και ναυτικά περάσματα στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας με στόχο τις αγορές της Ευρώπης, της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, μέσω του εκσυγχρονισμού ή της δημιουργίας υπερσύγχρονων σιδηροδρομικών δικτύων και οδικών αξόνων, λιμανιών, αγωγών Ενέργειας από την Κίνα, την Κεντρική και Νότια Ασία, έως την Ανατολική Αφρική (Τζιμπουτί, Κένυα κ.α.) και τη Νότια Ευρώπη (π.χ. λιμάνια Πειραιά και Βενετίας). Πριν περίπου ένα μήνα, η Κίνα εγκαινίασε την πρώτη στρατιωτική βάση ανεφοδιασμού στο εξωτερικό, στο Τζιμπουτί της Ανατολικής Αφρικής, εντείνοντας την κούρσα με τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές της...

Επιπροσθέτως, η Κίνα εντείνει τις επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Πακιστάν καθώς στο πλαίσιο του «Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας - Πακιστάν» επιδιώκει τη σύνδεση της νοτιοδυτικής σινικής πόλης Κασγκάρ (Kashgar) με το πακιστανικό νοτιοδυτικό λιμάνι Γκουαντάρ (Gwadar) του Μπαλουχιστάν προς τον Κόλπο του Ομάν και την Αραβική Θάλασσα. Οι μεγάλες σινικές επενδύσεις στο (για ιστορικούς και οικονομικούς λόγους) ανταγωνιστικό Πακιστάν τροφοδοτούν τις ανησυχίες της ινδικής αστικής τάξης πως μπορεί «να στενέψουν» τα περιθώρια δράσης και κέρδους των ινδικών μονοπωλίων στην ευρύτερη περιοχή. Από την άλλη, η καχυποψία και οι δισταγμοί μέρους της αστικής τάξης στην Ινδία, απέναντι στις κινήσεις στρατηγικής που προωθεί στην ευρύτερη γεωπολιτική σκακιέρα η Κίνα, περιορίζουν, σε αυτή τουλάχιστον τη φάση, τις δυνατότητες για ανάπτυξη των σινικών σχεδίων για έναν ανάλογο «Οικονομικό Διάδρομο μεταξύ Μπαγκλαντές - Ινδίας - Κίνας - Μιανμάρ».

Η απάντηση των Μόντι - Αμπε

Με αυτά τα δεδομένα και τα τεράστια μεγέθη της σινικής οικονομίας σε σχέση με αυτά της οικονομίας της Ινδίας, ο Ινδός εθνικιστικής πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι προσπάθησε στις 23 του περασμένου Μάη να απαντήσει με ένα ανάλογο σχέδιο.

Στη διάρκεια της ετήσιας συνάντησης στελεχών της Αφρικανικής Αναπτυξιακής Τράπεζας στο Γκουζαράτ της Ινδίας, ο Μόντι πρότεινε την ανάπτυξη ενός «Αναπτυξιακού Διαδρόμου Ασίας - Αφρικής» (AAGC) με την τεχνολογική υποστήριξη της Ιαπωνίας. Μάλιστα, ο Μόντι και ο Ιάπωνας ομόλογός του, Σίνζο Αμπε, παρουσίασαν στη συνέχεια εγγράφως το «όραμά τους» για την αύξηση επενδύσεων και ανάπτυξης στην Αφρική ως αντιστάθμισμα στην αύξηση της επιρροής και δράσης ανταγωνιστικών σινικών μονοπωλίων, τονίζοντας ότι επιδιώκουν τη δημιουργία μίας «ελεύθερης και ανοικτής περιοχής στην περιοχή της Ινδίας και του Ειρηνικού Ωκεανού», ανακαλύπτοντας «ξανά» αρχαία ναυτιλιακά περάσματα και δημιουργώντας νέους θαλάσσιους διαδρόμους. Το ινδο-ιαπωνικό «όραμα» αυτού του «Οικονομικού Διαδρόμου Ασίας - Αφρικής» είναι ακόμη στα χαρτιά και πολλά αναμένεται να καθοριστούν έως το τέλος τρέχοντος έτους, οπότε προβλέπονται νέες συναντήσεις μεταξύ Μόντι και Αμπε. Ωστόσο, οι κινήσεις και οι επενδύσεις κινεζικών μονοπωλίων στο πλαίσιο των νέων «Δρόμων του Μεταξιού» είναι καίριες, γρήγορες και ενδεχομένως καθοριστικές, καλύπτοντας μέσα σε μερικά χρόνια ένα τεράστιο έδαφος σε στρατηγικές περιοχές της Ευρασίας και του Ινδικού Ωκεανού.

Κινήσεις προς Ιράν και ΗΠΑ...

Παράλληλα, η Ινδία προωθεί από το 2016 σημαντικά επενδυτικά σχέδια στο Ιράν, αναλαμβάνοντας την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του ιρανικού λιμανιού Τσαμπαχάρ που βρίσκεται στον κόλπο του Ομάν, κοντά στα σύνορα με το ανταγωνιστικό Πακιστάν, φιλοδοξώντας να το μετατρέψει σε διαμετακομιστικό κόμβο, που θα προσφέρει άμεση πρόσβαση στις αγορές στο βόρειο τμήμα του Ινδικού Ωκεανού και της Κεντρικής Ασίας. Στις 8 Αυγούστου, ο Ινδός υπουργός Μεταφορών Νιτίν Γκαντκάρι δήλωσε πως ήδη έχει εξασφαλιστεί το 65% των κονδυλίων που απαιτούνται για τον εκσυγχρονισμό του λιμανιού Τσαμπαχάρ, πως οι εργασίες θα έχουν ολοκληρωθεί έως το 2018, οπότε μετά θα ενεργοποιηθεί η σύμβαση παραχώρησης του λιμανιού για 10 χρόνια...

Η Ινδία πασχίζει να αξιοποιήσει την ευρύτερη κόντρα ΗΠΑ - Κίνας για να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα, αναπτύσσοντας εδώ και χρόνια με τις ΗΠΑ στρατηγική σχέση, σχεδόν αμέσως μετά από τις ινδικές πυρηνικές δοκιμές του 1998. Εκτοτε, Ινδία και ΗΠΑ ήρθαν πιο κοντά, ιδιαίτερα στους τομείς της ασφάλειας και των στρατιωτικών σχέσεων. Η τάση αυτή φαίνεται πως θα συνεχιστεί και επί Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, καθώς στις 6 Ιούλη και για οκτώ μέρες ΗΠΑ - Ινδία και Ιαπωνία πραγματοποίησαν μεγάλα ναυτικά γυμνάσια στην περιοχή Μάλαμπαρ (Malabar 2017), με στόχο τον εντοπισμό «εχθρικών» υποβρυχίων που επιχειρούν να κινηθούν μέσω των Στενών Μάλακα και τον Κόλπο της Βεγγάλης.

Μετά απ' όλα αυτά, είναι μάλλον σαφές πως η σημερινή εστία έντασης στις σχέσεις Κίνας - Ινδίας στα δυτικά Ιμαλάια είναι προσχηματική. Αφορά ευρύτερους, πολυεπίπεδους ανταγωνισμούς σε ένα ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον, δίχως επί του παρόντος να είναι σίγουρο εάν και πότε θα οδηγήσουν σε ευρύτερη σύγκρουση. Από την άλλη, δεν θα πρέπει κάποιος να παραβλέπει το ενδεχόμενο ακόμη και μίας (έστω πρόσκαιρης) αποκλιμάκωσης της έντασης σε περίπτωση που οι κυρίαρχες δυνάμεις αστικών τάξεων και μονοπωλίων σε Κίνα και Ινδία κρίνουν πως θα μπορούσαν να ωφεληθούν περισσότερο από μία μεταξύ τους συνεργασία παρά από μία μεταξύ τους σύγκρουση.

Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στην περιοχή, μέσα στην επόμενη δεκαετία, αναμένονται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, αν όχι καταιγιστικές.


Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ