Σε ένα μακρύ «τεντωμένο σκοινί» αναπτύσσονται οι ισορροπίες σε όλη τη Μέση Ανατολή, αφού, εκτός από τον πόλεμο σε Συρία και Ιράκ, συνεχείς διαστάσεις αποκτά και η κρίση στον Περσικό Κόλπο μετά τις κυρώσεις που διάφορες αραβικές χώρες επέβαλαν στο Κατάρ, με πρόσχημα ότι στηρίζει τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως το «Ισλαμικό Κράτος» («ΙΚ»). Βέβαια, η υποκρισία ξεχειλίζει αφού και στις δύο πλευρές συγκαταλέγονται μερικοί από τους βασικότερους πρωταγωνιστές (Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Τουρκία κ.τ.λ.) στη δημιουργία και ισχυροποίηση οργανώσεων όπως το «ΙΚ».

Η αλήθεια είναι πως οι εξελίξεις στον Κόλπο αναδεικνύουν πόσο ραγδαία οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και οι αντιθέσεις ακόμα και μεταξύ δυνάμεων ή ολόκληρων «στρατοπέδων» που μέχρι πρότινος συνεργάζονταν, δίνοντας νέα ορμή σε ευρύτερες ανακατατάξεις, σε γεωπολιτικό αλλά και επιχειρηματικό επίπεδο.

Αλλωστε, στη λίστα «αιτημάτων» που δόθηκε στο Κατάρ ως προϋποθέσεις για την άρση του αποκλεισμού του, επιβεβαιώθηκε πως το ζήτημα αφορά τον ευρύτερο συσχετισμό δύναμης στην περιοχή. Είναι ενδεικτικό ότι στους όρους που τέθηκαν ήταν η υποβάθμιση των σχέσεων του Κατάρ με το Ιράν, όπως και το κλείσιμο της στρατιωτικής βάσης που η Τουρκία έχει στο Κατάρ. Μάλιστα, όταν στα μισά της βδομάδας η Ντόχα απέρριψε αυτά τα αιτήματα, η Σαουδική Αραβία και οι υπόλοιπες χώρες διαμήνυσαν από κοινή συνάντηση στο Κάιρο ότι την «κατάλληλη στιγμή» θα επιβάλουν νέες κυρώσεις, αναγγέλλοντας ουσιαστικά κλιμάκωση της έντασης, την ώρα που το Κατάρ ξεκαθαρίζει ότι είναι έτοιμο να προστατέψει τα σύνορα και τα συμφέροντά του, με «όποιον τρόπο χρειαστεί».

Η στάση της Τουρκίας ήταν χαρακτηριστική, από την πρώτη στιγμή, απορρίπτοντας τις κυρώσεις ενάντια στο Κατάρ και χαρακτηρίζοντάς τες αντίθετες με το Διεθνές Δίκαιο. Την περασμένη Τετάρτη, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε συνέντευξή του, αναρωτήθηκε σχετικά με την επιμονή για κλείσιμο της τουρκικής βάσης στο Κατάρ: «Μα γιατί δεν διατυπώνουν το ίδιο αίτημα για τη CENTCOM (σ.σ. τη δύναμη των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων που είναι αρμόδια για Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και Κεντρική Ασία που διατηρεί δυνάμεις και στο Κατάρ); Γιατί και οι Αμερικανοί και οι Γάλλοι επίσης έχουν μία βάση στο Κατάρ...». Ο Τούρκος ηγέτης τόνισε πως «εκτός και αν το Κατάρ το θελήσει, δεν θα φύγουμε από εκεί», θυμίζοντας πως η συγκεκριμένη βάση προβλέπεται από την «αμυντική» συμφωνία που υπέγραψαν οι δύο χώρες το 2014. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι η Τουρκία έχει ζητήσει και από τη Σαουδική Αραβία να φτιάξει στρατιωτική βάση στα δικά της εδάφη, αλλά το Ριάντ «ήθελε καιρό να το σκεφτεί». «Εμείς, συνέχισε, θα μείνουμε πιστοί στη συμφωνία μας με το Κατάρ και θα δούμε στο τέλος τι θα γίνει».

Τη σημασία που έχει η συγκεκριμένη βάση για την Τουρκία αναδείκνυε, πιο αναλυτικά, κεντρικό άρθρο της εφημερίδας «Σαμπάχ» (που λειτουργεί ουσιαστικά ως έντυπο όργανο της κυβέρνησης του ΑΚΡ), στις 24 Ιούνη. «Η τουρκική στρατιωτική παρουσία στο Κατάρ έχει υψηλή σημασία για τη σταθερότητα και την ασφάλεια όχι μόνο του Κατάρ, αλλά ολόκληρης της περιοχής του Κόλπου», ενώ στο πλαίσιο της ευρύτερης ετοιμότητας της Τουρκίας να υπερασπιστεί την «ασφάλειά» της, πρόσθετε: «Η κρίση στον Κόλπο δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα και, παρατηρώντας τον άγριο ανταγωνισμό μεταξύ των δυνάμεων της περιφέρειας, είναι ασφαλές να υποτεθεί ότι οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) θα πρέπει να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Κατάρ αργά ή γρήγορα. Για να είμαστε καθαροί, κανείς δεν μπορεί να περιμένει, ούτε από την Τουρκία ούτε από το Κατάρ να παραιτηθούν από στρατηγικές κινήσεις τους εξαιτίας ορισμένων προσωρινών εντάσεων. Ας ελπίσουμε απλά ότι η Σαουδική Αραβία και τα υπόλοιπα έθνη του Κόλπου θα αντιληφθούν ότι τα τουρκικά στρατεύματα θα είναι ζωτικής σημασίας (και) για τη δική τους ασφάλεια στο μέλλον. Την ίδια στιγμή, η Αγκυρα πρέπει να χρησιμοποιήσει την επίδρασή της σε Ντόχα και Ριάντ για να λυθεί αυτή η κρίση μέσω διαλόγου».

Προσπαθώντας να διευρύνει τα περιθώρια δικών της παρεμβάσεων, σε όλα τα επίπεδα δηλαδή και το στρατιωτικό, η Τουρκία τα τελευταία χρόνια επιδιώκει διακριτή στρατιωτική παρουσία και έχει αναπτύξει στρατεύματα και βάσεις στην περιοχή Μπασίκα του βόρειου Ιράκ, στη Σομαλία και βέβαια στο Κατάρ. Πρόκειται για στοχευμένες κινήσεις της τουρκικής αστικής τάξης να διασφαλίσει τα συμφέροντά της, σε μια περίοδο που «ανασυντάσσονται» διάφορες συμμαχίες και αυτό αποτυπώνεται και στην περιπλοκότητα που χαρακτηρίζει πλέον τις σχέσεις και της Αγκυρας με την Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο. Αλλωστε, την ίδια αποφασιστικότητα της τουρκικής πλουτοκρατίας να προστατέψει τις δικές της προτεραιότητες με κάθε τρόπο, επιβεβαιώνουν και η επιμονή της να διατηρήσει «αυτοτέλεια» και σημαντικό ρόλο στα πεδία των μαχών σε Συρία και Ιράκ, οι επιχειρήσεις κατά των Κούρδων παρά τις «επιφυλάξεις» ΗΠΑ και Ρωσίας, ο ρόλος που διεκδίκησε στην ανακατάληψη κρίσιμων περιοχών όπως η Ράκα και η Μοσούλη κ.τ.λ.

Ολα αυτά είναι πλευρές της τουρκικής επιθετικότητας που εκδηλώνεται άλλωστε και σε «μέτωπα» όπως το Κυπριακό, τα Ελληνοτουρκικά. Αναδεικνύεται έτσι πόσο επικίνδυνα «φουντώνουν» οι κόντρες στη «γειτονιά» μας, αλλά και πόσο επικίνδυνες είναι οι μεθοδεύσεις της ελληνικής συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που για τη γεωπολιτική αναβάθμιση του ντόπιου κεφαλαίου «ανοίγει» όλο και περισσότερο το παζάρεμα με την τουρκική αστική τάξη, πάνω σε αντιθέσεις πολλαπλά «εύφλεκτες» και με μπούσουλα επιδιώξεις λυκοσυμμαχιών όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ.

Την ίδια στιγμή, «κλειδί» αποτελεί το ζήτημα της Ενέργειας, με δεδομένο ότι το Κατάρ αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) στον κόσμο. Από την εκδήλωση της κρίσης, τα τουρκικά ΜΜΕ γεμίζουν καθημερινά με μακροσκελή ρεπορτάζ που δείχνουν πως η κρίση στον Κόλπο είναι ενταγμένη στη «μεγάλη εικόνα» για τον έλεγχο των υδρογονανθράκων και τη χάραξη νέων δρόμων μεταφοράς τους, αλλά και το κλείσιμο «παλιών». Για παράδειγμα, πρόσφατο δημοσίευμα της επίσης φιλοκυβερνητικής εφημερίδας «Γενί Σαφάκ» ξεχώριζε πλευρές όπως ότι το Κατάρ ελέγχει το 72% των εξαγωγών LNG και βρίσκεται σε προνομιακή θέση για την προμήθεια αγορών στη Δύση αλλά και την αναπτυσσόμενη Ανατολή. Ακόμα, ότι ο ρόλος του LNG μπορεί να αναβαθμιστεί σημαντικά στην αγορά Ενέργειας (με δεδομένο ότι μεταφέρεται μόνο με πλοία και άρα μπορεί να παρακάμψει εμπόδια στη δημιουργία χερσαίων αγωγών), κάτι που γεννά προβληματισμό σε διάφορους ισχυρούς παίκτες στην Ενέργεια.

Ο ίδιος αρθρογράφος παρατηρούσε: «Αποκτώντας μια αυξανόμενα σημαντική θέση στις παγκόσμιες αγορές Ενέργειας, το LNG μπορεί να αλλάξει την ενεργειακή εξίσωση στον κόσμο, ειδικά όσον αφορά τους ενεργειακούς παίκτες και τις ενεργειακές πολιτικές και να δημιουργήσει πολλές περιφερειακές κρίσεις όπως η σημερινή στο Κατάρ...

Οι εξαγωγές LNG του Κατάρ προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες για χώρες εισαγωγείς σχετικά με τη διαφοροποίηση των πηγών τους και τη μείωση της εξάρτησής τους από μία ή περισσότερες χώρες. Είναι επίσης προφανές ότι αυτή η κατάσταση έκανε πολλές χώρες που θεωρούνται ότι έχουν λόγο στο ενεργειακό πεδίο να επανακαθοριστούν και να επανεξετάσουν την κατάσταση. Από την άλλη πλευρά, πολλές χώρες εισαγωγείς που έχουν φυσικές ανάγκες σε αέριο πρέπει να δουν το Κατάρ ως εναλλακτική και τη σημαντικότερη χώρα - πηγή για την προμήθεια ενεργειακής ασφάλειας...».

Δίπλα σε τέτοιες επισημάνσεις, χρειάζεται να θυμόμαστε πως η Τουρκία συμμετέχει σε όλο και περισσότερες απόπειρες ενεργειακών συνεργασιών, οι οποίες μάλιστα επέδρασαν σημαντικά και στην εξέλιξη γεωπολιτικών συμμαχιών. Για παράδειγμα, τέτοια περίπτωση είναι η κατασκευή του αγωγού «Turkish Stream» που ξεκίνησε μετά την αναθέρμανση των σχέσεών της με τη Ρωσία. Υπάρχουν ακόμα οι επαφές με το Ισραήλ, για τη μεταφορά αερίου από τα μεγάλα «οικόπεδα» «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν» προς Ευρώπη και αλλού μέσω τουρκικών εδαφών, που επίσης επέδρασαν στην αποκατάσταση των σχέσεων της Αγκυρας με το Τελ Αβίβ. Γενικά, η τουρκική αστική τάξη επενδύει αρκετά σε μια προσπάθεια μετατροπής της χώρας σε «κόμβο μεταφοράς» Ενέργειας, πιεσμένη και από την υποχώρηση των ρυθμών της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Βέβαια, η έκβαση του «παιχνιδιού» δεν θα καθοριστεί από έναν παίκτη, αλλά θα καθοριστεί μέσα σε ένα σύνθετο πλέγμα ευρύτερων ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και συμβιβασμών, που εξετάζονται στις πλάτες των λαών όλης της περιοχής.