Την ερμηνευτική εγκύκλιο για το νόμο 2892 του Μάρτη, που φέρει τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Ελαφρύνσεις στη φορολογία κεφαλαίου και άλλες διατάξεις», έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Οικονομικών. Με τον νόμο 2892 ορίζονται θέματα φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών, τα νέα απαλλασσόμενα όρια για τις φορολογικές αυτές περιπτώσεις καθώς και οι νέες κλίμακες προσδιορισμού του φόρου. Ορίζονται, επίσης, οι νέοι συντελεστές φορολογίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων, καθώς και τα νέα αφορολόγητα όρια για την απόκτηση πρώτης κατοικίας. Παράλληλα, όμως, με το συγκεκριμένο νόμο άρχισαν να ισχύουν και οι νέες τσουχτερές, υπέρ του δέοντος, αντικειμενικές τιμές των ακινήτων, οι οποίες εμφανίστηκαν αυξημένες, ως προς τα προηγούμενα επίπεδα, μέχρι και 60-70%. Με δεδομένο ότι η εφορία λαμβάνει τις αντικειμενικές τιμές ως μέτρο προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας στις μεταβιβάσεις, κληρονομιές κλπ., το αποτέλεσμα ήταν μια πολύ μεγάλη επιβάρυνση στις μεταβιβάσεις ακινήτων και μια πολύ μεγαλύτερη επιβάρυνση στην επιβολή φόρου σε κληρονομιές, γονικές παροχές, δωρεές κλπ. Ουσιαστικά είχαμε ένα νέο φοροεισπρακτικό μέτρο παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις του υπουργού Οικονομικών, Γ. Παπαντωνίου, ότι η κυβέρνηση προχωρεί σε μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης.
Οι κυριότερες διατάξεις του νόμου είναι οι ακόλουθες:
- Στις περιπτώσεις κληρονομιών παρέχεται απαλλαγή φόρου, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας ή διαμερίσματος, μέχρι 14 εκατ. δραχμές για κάθε κληρονόμο, ενώ το σχετικό ποσό προσαυξάνεται κατά 7 εκατ. δραχμές για το σύζυγο και τα δύο πρώτα τέκνα του κληρονόμου και κατά 8 εκατ. δραχμές για το τρίτο και κάθε επόμενο τέκνο. Η απαλλαγή για φόρο κληρονομιάς παραχωρείται μόνο κατά την περίπτωση που ο κληρονόμος, τα τέκνα κλπ., δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας σε άλλο διαμέρισμα ή κατοικία που πληρεί τις στεγαστικές τους ανάγκες.
- Προωθούνται μια σειρά από διατάξεις που περιορίζουν το δικαίωμα απαλλαγής από φόρο κληρονομιάς. Ετσι θεσπίζεται ότι αν ο κληρονόμος είχε απαλλαγεί από φόρο μεταβίβασης, ή γονικής παροχής για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, τότε δε δικαιούται απαλλαγή από φόρο κληρονομιάς. Αντίθετα, μέχρι πρότινος ίσχυε δικαίωμα απαλλαγής φόρου κληρονομιάς. Επίσης, μειώνεται ο πληθυσμός της πόλης που μπορεί κάποιος να έχει κατοικία ή οικοδομήσιμο οικόπεδο, αλλά παρ' όλα αυτά να δικαιούται απαλλαγή για πρώτη κατοικία, από 5.000 σε 3.000 κατοίκους. Τέλος, τα ενήλικα άγαμα τέκνα του φορολογούμενου που σπουδάζουν δε λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της φορολογικής απαλλαγής και της έννοιας στεγαστικές ανάγκες, με το επιχείρημα ότι μετά τις σπουδές τους δεν επανακάμπτουν στην οικογένειά τους... Αντίθετα, η κατοχή κατοικίας ή οικοπέδου σε τουριστική περιοχή παύει να αποτελεί λόγο μη απαλλαγής του κληρονόμου από φόρο κληρονομιάς.
- Στην περίπτωση απόκτησης πρώτης κατοικίας με γονική παροχή δεν υπόκειται σε φόρο ποσό 2,4 εκατ. δρχ., ποσό που προσαυξάνεται κατά 1,7 εκατ. δραχμές για το σύζυγο και τα δύο πρώτα τέκνα του δικαιούχου. Για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα το σχετικό ποσό ορίζεται στα 2,5 εκατ. δραχμές. Στις περιπτώσεις δικαιούχου με αναπηρία 67% και άνω το απαλλασσόμενο ποσό ορίζεται στο 50% της φορολογητέας αξίας του ακινήτου και με ανώτατο όριο τα 24 εκατ. δραχμές.
- Οι νέες φορολογικές κλίμακες για τις περιπτώσεις κληρονομιών, γονικών παροχών, δωρεών, προβλέπουν αφορολόγητο 6,5 εκατ. δραχμές για την Α΄ κατηγορία (σύζυγο, κατιόντες α΄ βαθμού, ανιόντες εξ αίματος πρώτου βαθμού), 5 εκατ. δραχμές για τη Β΄ κατηγορία, 2,1 εκατ. δραχμές για τη Γ΄ κατηγορία και 1,2 εκατ. δραχμές για τη Δ΄ κατηγορία. Εξάλλου αν οι κληρονόμοι είναι ανήλικα τέκνα, ο φόρος μειώνεται στο 60% μέχρι τα 12 εκατ. δραχμές και στο 30% για το ποσό των 12 μέχρι 47 εκατ. δραχμών.
- Τα όρια γονικής παροχής, μέχρι τα οποία καταβάλλεται το 50% του φόρου δωρεών, προσδιορίζονται στα 28 εκατ. δραχμές και στα 42 εκατ. δραχμές αν έχει αποβιώσει ο ένας από τους δύο γονείς.
Φορολογία μεταβιβάσεων
- Οπως και στις κληρονομιές, έτσι και στις μεταβιβάσεις ακινήτων, τίθενται οι ίδιοι περιορισμοί (μειώνεται ο πληθυσμός των πόλεων στις 3 χιλιάδες κατοίκους από 5 που μπορεί να έχει κάποιος κατοικία, δεν αναγνωρίζονται τα τέκνα που σπουδάζουν κλπ.).
- Μειώνονται οι συντελεστές φορολογίας μεταβιβάσεων σε 9% για τα πρώτα 5 εκατ. δραχμές και σε 11% για το επιπλέον ποσό.
- Τα νέα αφορολόγητα όρια για την απόκτηση πρώτης κατοικίας είναι 21 εκατ. δραχμές για τον άγαμο, 33 εκατ. δραχμές για τον έγγαμο, ποσό το οποίο προσαυξάνεται κατά 7 εκατ. δραχμές για τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 10 εκατ. δραχμές για καθένα από τα επόμενα τέκνα.
- Τέλος, για τις περιπτώσεις εκκρεμών υποθέσεων φορολογίας κεφαλαίου δίνεται η δυνατότητα υποβολής δήλωσης αποδοχής της σχετικής ρύθμισης μέχρι τις 31 του Οκτώβρη 2001. Η ρύθμιση αφορά σε εκκρεμείς υποθέσεις μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου, δηλαδή μέχρι τις 7/3/2001.