Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο «Reuters» («Καθημερινή 8/5/2016), 59 αμερικανικές ενεργειακές, πετρελαϊκές και εταιρείες παραγωγής φυσικού αερίου έχουν χρεοκοπήσει. Αυτός ο αριθμός κοντεύει να φτάσει τον αριθμό των εταιρειών πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών που χρεοκόπησαν την περίοδο της κρίσης αρχές της δεκαετίας του 2000.

Η μεγάλη πτώση των τιμών του πετρελαίου έχει οδηγήσει σε αυτό το αποτέλεσμα, το οποίο αναδεικνύει σε ένα βαθμό την κατάσταση της καπιταλιστικής οικονομίας των ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίες οι επισημάνσεις της Κεντρικής τους Τράπεζας Fed ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης επιβραδύνουν, ούτε οι τελευταίες προβλέψεις του ΔΝΤ για χαμηλότερη ανάπτυξη το 2016 και το 2017, σε σχέση με προηγούμενες προβλέψεις. Το ίδιο εκτιμά στην τελευταία της έκθεση και η Κομισιόν.

Στο ίδιο ρεπορτάζ του «Reuters», αναφέρεται ότι, σύμφωνα με τον Τσαρλς Γκιμπς, ειδικό στις εταιρικές αναδιαρθρώσεις στην «Akin Gump» με έδρα το Τέξας, το κύμα χρεοκοπιών που χτυπά την αμερικανική ενεργειακή βιομηχανία δεν έχει καν φτάσει στη μέση της διαδρομής. «Πιστεύω ότι θα έχουμε περισσότερα αιτήματα χρεοκοπίας στη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου απ' ό,τι στο πρώτο τρίμηνο», εκτιμά. Στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2016, 15 πετρελαϊκές εταιρείες και εταιρείες παραγωγής φυσικού αερίου είχαν καταθέσει αίτημα χρεοκοπίας. Ορισμένες πετρελαϊκές εταιρείες φαίνεται πως αντέχουν, με την ελπίδα ότι θα σταθεροποιηθούν οι τιμές σε υψηλότερα επίπεδα.

Το Φλεβάρη του 2016, η τιμή του πετρελαίου είχε πέσει στα 27 δολάρια το βαρέλι όταν στα μέσα του 2014 ήταν πάνω από 100 δολάρια το βαρέλι.

Το ρεπορτάζ κάνει συγκρίσεις με την κρίση του 2000 στις ΗΠΑ, κρίση που χτύπησε τον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών και όχι τυχαία. Τα συγκρίσιμα στοιχεία είναι μια ένδειξη της πορείας της οικονομίας των ΗΠΑ και των δυσκολιών της για δυναμική ανάκαμψη, αφού όπως ο τομέας των τηλεπικοινωνιών, και κυρίως της πληροφορικής, εκτός από στρατηγικός έχει μεγάλη συμμετοχή στο ΑΕΠ, το ίδιο και ο ενεργειακός τομέας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, είναι στρατηγικός και έχει μεγάλη συμβολή στο ΑΕΠ.

Ας δούμε λίγο τις συγκρίσεις. Γράφει το «Reuters»: «Η υποχώρηση του πετρελαίου κατά 60% από τα μέσα του 2014 έχει μειώσει την κεφαλαιοποίηση των αμερικανικών ενεργειακών εταιρειών κατά 1,02 τρισ. δολάρια. Συγκριτικά στις αρχές του 2000, η κεφαλαιοποίηση των εταιρειών τηλεπικοινωνίας είχε μειωθεί κατά 882 δισ. δολάρια». Αυτό δείχνει υποτίμηση της αξίας των επιχειρήσεων. Αυτή η σύγκριση θέλει να δείξει ότι η σημερινή κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη απ' αυτήν του 2000, όπως και το επόμενο παράδειγμα: «Και στις αγορές ομολόγων υπάρχουν σημάδια σύμφωνα με τα οποία θα χαθούν πολλά χρήματα, ιδίως στα ομόλογα υψηλής απόδοσης. Μεταξύ 1998 - 2002 είχαν εκδοθεί ομόλογα ύψους 177,1 δισ. δολαρίων από εταιρείες τηλεπικοινωνιών, ενώ λιγότερο από το 10% αυτών ήταν υψηλού ρίσκου. Οι ενεργειακές εταιρείες έχουν πουλήσει ομόλογα ύψους 350,7 δισ. δολαρίων μεταξύ 2010 - 2014, εκ των οποίων πάνω από το 50% ήταν ομόλογα υψηλής απόδοσης και ρίσκου». Αυτό το παράδειγμα δείχνει επίσης ότι όποιοι δάνεισαν τις εταιρείες πετρελαίου, κινδυνεύουν να χάσουν.

Το ρεπορτάζ αναφέρει ως προς αυτό: «Οσοι είχαν επενδύσει σε μετοχές και ομόλογα του ενεργειακού τομέα τα τελευταία δύο χρόνια έχουν υποστεί σοβαρές απώλειες. Παραμένει ασαφές πόσος χρόνος θα πρέπει να περάσει μέχρι να ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο μέρος της πτώσης και ποιος θα εξακολουθεί να βρίσκεται όρθιος στο τέλος».

Πράγματι, ένα σινιάλο σε σχέση με τα παραπάνω έρχεται από τις τράπεζες, που, ενώ φρόντιζαν να δίνουν λύσεις στις εταιρείες του ενεργειακού τομέα, που δυσκολεύονταν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τα οποία είχαν πάρει, αυτό έχει σταματήσει τώρα. Τόσο οι πτωχεύσεις, όσο και οι δυσκολίες αποπληρωμής δανείων, ωθούν τις τράπεζες να σταματούν χρηματοδοτικές διευκολύνσεις, αφού κινδυνεύουν να χάσουν τεράστια κεφάλαια.

Αλλωστε, και ο ίδιος ο τραπεζικός τομέας στις ΗΠΑ έχει δυσκολίες. Πρόσφατα, στον αστικό Τύπο γράφτηκε ότι πέντε αμερικανικές τράπεζες, ανάμεσά τους και οι JP Morgan Chase και Bank of America, δεν πήραν την έγκριση της Fed (Κεντρική Τράπεζα) και της FDIC (Ομοσπονδιακή Αρχή Εγγύησης Καταθέσεων), για τα σχέδια εκκαθάρισής τους σε περίπτωση κατάρρευσης, καθώς αυτά κρίθηκαν ανεπαρκή. Εκτός από τις JP Morgan Chase και Bank of America, οι υπόλοιπες τράπεζες που απέτυχαν στο σχετικό τεστ ήταν οι Wells Fargo, Bank of New York Mellon και State Street, των οποίων τα σχέδια εκκαθάρισης ήταν, σύμφωνα με τις ρυθμιστικές αρχές, «αναξιόπιστα ή τουλάχιστον δεν θα διευκόλυναν μια συντεταγμένη εκκαθάριση». Διαπιστώθηκαν προβλήματα αναγκών ρευστότητας και στα αναγκαία κεφάλαια για ενδεχόμενο εκκαθάρισης. Επίσης, ο τραπεζικός δείκτης KBW, ο οποίος περιλαμβάνει 24 μεγάλες τράπεζες, έχει υποχωρήσει κατά 19% από την αρχή του 2016 και κατά 26% από τον Ιούλη του 2015.

Δίνουμε ακόμη δύο ενδεικτικά παραδείγματα που δείχνουν παρόμοια φαινόμενα. Τέλη Απρίλη 2016, βγήκε η είδηση ότι η μεγαλύτερη εταιρεία φωτοβολταϊκών των ΗΠΑ, «Sunedison», με αξία κοντά στα 10 δισ., ενώ η αξία των παγίων της ανέρχεται σε 20,7 δισ. δολάρια, με τα μεγαλύτερα φωτοβολταϊκά πάρκα σε ΗΠΑ και άλλες χώρες, «βάρεσε κανόνι». Μόνο στην Ινδία σχεδίαζε επενδύσεις ύψους 15 δισ. δολαρίων έως το 2022 για φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 15 GW. Η εταιρεία ήταν ο ηγέτης του κλάδου. Εκτιμούν ότι πτώχευσε από υπέρογκο δανεισμό ύψους 16 δισ. δολαρίων. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να δικαιολογήσει το «κανόνι».

Επίσης, σύμφωνα με τα ετήσια αποτελέσματα που δημοσίευσε η «Apple», οι πωλήσεις της υποχώρησαν κατά 13% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ η ναυαρχίδα της, το «iPhone», έχασε 10 εκατομμύρια πωλήσεων το ίδιο διάστημα. Συγκεκριμένα, στην Κίνα, στην Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ, τα έσοδά της υποχώρησαν κατά 26%. Η μετοχή έχει χάσει το 9% της αξίας της. Μείωση εμφάνισαν και τα καθαρά κέρδη της εταιρείας, τα οποία υποχώρησαν κατά 22%, στα 10,5 δισ. δολάρια έναντι 13,6 δισ. δολαρίων το α' τρίμηνο του 2015. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πωλήσεις των iPhone σημείωσαν πτώση κατά 16%. Ενα, λοιπόν, μονοπώλιο στις νέες τεχνολογίες και στις τηλεπικοινωνίες, με δράση σχεδόν σε όλο τον κόσμο, πιο σωστά στις πιο ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες, έχει προβλήματα.

Η τεράστια πτώση των τιμών του πετρελαίου έχει σχέση με την υπερπαραγωγή του διεθνώς και τη μεγάλη μείωση της ζήτησης λόγω της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης. Επίδραση σ' αυτό έχουν και οι οξύτατοι ανταγωνισμοί, ανάμεσα στα κράτη του ΟΠΕΚ, στις ΗΠΑ, στη Ρωσία, που φαίνεται από το ότι ο ΟΠΕΚ δεν μείωνε την παραγωγή για να συγκρατηθούν οι τιμές, ενώ οι ΗΠΑ επεδίωκαν να εξοστρακίσουν ανταγωνιστές τους από την παγκόσμια αγορά (κυρίως Ευρώπη και Λατινική Αμερική), όπως τη Ρωσία, τη Βενεζουέλα, τη Βραζιλία, αλλά και άλλες χώρες του ΟΠΕΚ. Βεβαίως, οι ΗΠΑ είχαν ένα μειονέκτημα. Η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου (όπου η πρώτη ύλη εξάγεται με τη νέα μέθοδο της υδραυλικής ρηγμάτωσης, η οποία επιτρέπει την άντλησή της μέσα από πετρώματα), που συνέβαλε στο να κάνουν εξαγωγές, είναι κοστοβόρα. Η πτώση των τιμών έφερε μεγάλες ζημιές που έφτασαν μέχρι και τις πτωχεύσεις.

Η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε με ετήσιο ρυθμό 0,5% το πρώτο τρίμηνο του 2016, σύμφωνα με τα υπουργεία Εμπορίου και Εργασίας, μετά από 1,4% το τέταρτο τρίμηνο του 2015 και 2,0% το τρίτο τρίμηνο του 2015. Επίσης, η Κεντρική Τράπεζα (Fed) εκτιμά υποχώρηση της λαϊκής κατανάλωσης (λέει ότι έχει μετριαστεί), ενώ τα στοιχεία για τις πάγιες επενδύσεις και τις καθαρές εξαγωγές τα εκτιμά ως υποτονικά.

Ολα τα παραπάνω δείχνουν αδύναμη ανάπτυξη, επιβράδυνση της οικονομίας των ΗΠΑ, με απρόβλεπτη εξέλιξη, αφού και η οικονομία της Ευρωζώνης παρουσιάζει παρόμοια φαινόμενα, ενώ η Κίνα αναπτύσσεται μεν με ρυθμό 6,5%, αλλά δεν σημαίνει ότι μπορεί όπως στο παρελθόν να συμβάλλει με τις εισαγωγές της, που έχουν μειωθεί, στην ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ.

Η δε εμμονή των διεθνών διακρατικών καπιταλιστικών οργανισμών όπως το ΔΝΤ, ο ΟΟΣΑ, για ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης, αφενός δεν μπορεί να δημιουργήσει δυναμική ανάπτυξης, αφετέρου αντιβαίνει σ' αυτό που βρίσκεται ήδη στην προεκλογική αντιπαράθεση των ΗΠΑ ως προτροπή στους καπιταλιστές, η αύξηση των μισθών, αφού μειώνει το ποσοστό κέρδους τους και δε συμβάλλει στον ανταγωνισμό. Γι' αυτό «έχει μετριαστεί η κατανάλωση των λαϊκών νοικοκυριών», σύμφωνα με τα στοιχεία της Fed. Αξεπέραστες αντιφάσεις του καπιταλισμού. Αλλά όποια εξέλιξη και αν υπάρχει τη νύφη την πληρώνει ο λαός. Ολα τα παραπάνω φαινόμενα οφείλονται στο γεγονός ότι η παραγωγή είναι κοινωνική, αλλά τα αποτελέσματά της τα καρπώνονται οι καπιταλιστές,(καπιταλιστική ιδιοκτησία που καθορίζει τις σχέσεις παραγωγής), γεγονός που ωθεί και στην αναρχία. Ετσι έρχεται η υπερσυσσώρευση κεφαλαίου και η κρίση, που φορτώνει βάσανα τους εργαζόμενους. Γι' αυτό χρειάζεται κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, ώστε να αντιστοιχηθεί η κοινωνική παραγωγή με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, δηλαδή κατάκτηση της εργατικής εξουσίας για την οικοδόμηση σοσιαλισμού - κομμουνισμού.