Associated Press

Στρατιώτες και πολίτες της ΠΓΔΜ προχωρούν πλησίον της διαχωριστικής γραμμής, 25 χλμ. βόρεια από τα Σκόπια

Ευφορία επικρατούσε χτες στους δυτικούς διπλωματικούς κύκλους, μετά την υπογραφή δύο ξεχωριστών συμφωνιών εκεχειρίας των Ενόπλων Δυνάμεων της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας με τους ενόπλους του «Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού»: Οι δύο χωριστές αυτές συμφωνίες συνάφτηκαν με το ΝΑΤΟ (!), το οποίο λειτούργησε, σε μια πρωτόγνωρη (αλλά όχι και τόσο ξαφνική) εξέλιξη, ως «ενδιάμεσος» των δύο πλευρών -νομιμοποιώντας, ειρήσθω εν παρόδω, και το «νέο» UCK...

Οι δύο συμφωνίες (υποτίθεται ότι) διασφαλίζουν την έναρξη μιας «επ' αόριστον» εκεχειρίας, αρχομένης τα μεσάνυχτα της Πέμπτης προς Παρασκευή, είπε ο υπουργός Αμυνας, Βλάντο Μπούκοφσκι. Ωστόσο, δυτικοί διπλωμάτες στα Σκόπια προειδοποιούσαν, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας προς το πρακτορείο «Ρόιτερς», ότι πρόκειται «απλώς και μόνο για το πρώτο βήμα», σε έναν αβέβαιο δρόμο με καταληκτικό στόχο (και πάλι υποτίθεται) να «αφοπλιστούν» οι αυτονομιστές, να «προβεί η ΠΓΔΜ σε συνταγματικές τροποποιήσεις» και να αποκατασταθεί η «ηρεμία» στη γειτονική χώρα, όπου τα πράγματα βρίσκονται ένα βήμα πριν τον ολοκληρωτικό εμφύλιο. Στην πράξη, αυτό για το οποίο δεσμεύονται οι δύο πλευρές είναι να παύσουν, προς το παρόν, τις εχθροπραξίες - οι κυβερνητικές δυνάμεις τους βομβαρδισμούς με πυροβολικό και από αέρος και οι αυτονομιστές του «Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού» τις επιθέσεις με ελεύθερους σκοπευτές, και με όλμους, καθώς και τις ενέδρες και τις προσπάθειες επέκτασής τους σε νέα εδάφη.

Τα «γεράκια», εκατέρωθεν, σύμφωνα με μια διπλωματική πηγή, πείστηκαν ότι αυτή η εκεχειρία «μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης», ωστόσο «αν δεν αποδειχθεί ότι είναι έτσι, και αυτή η εκεχειρία θα ακυρωθεί από τα πράγματα, όπως όλες οι υπόλοιπες». Αξιωματούχος του υπουργείου Αμυνας της ΠΓΔΜ είπε ότι η εκεχειρία αποτελεί μέρος ενός σχεδίου που προϋποθέτει την επίτευξη «πολιτικής λύσης» έως τις 15 του Ιούλη, ώστε κατόπιν να εισέλθουν δυνάμεις του ΝΑΤΟ με αποστολή τη «συλλογή των όπλων» (άγνωστο πόσων) που κατέχει ο «Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός», εάν, εννοείται, δεχτεί κάτι τέτοιο η ηγεσία του...

Η εκεχειρία που συνάφτηκε χτες φέρει την «σφραγίδα» του ΝΑΤΟ, καθώς ο χαρακτηριζόμενος ως «ειδικός απεσταλμένος» της Συμμαχίας, Πίτερ Φέιθ, υπήρξε ο «σημαντικός παίκτης» στη διασφάλιση της συμφωνίας από τις δύο πλευρές. Η συμφωνία υπογράφτηκε παρουσία του ιδίου σε συναντήσεις με τον αρχηγό του Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων της ΠΓΔΜ, Πάντε Πέτρεφσκι, ενώ από πλευράς του «Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού» υπέγραψε ο Αλί Αχμέτι, «πολιτικός εκπρόσωπός» του. Και αυτό, μάλιστα, παρότι το ίδιο το ΝΑΤΟ επέμενε ρητώς πως θα «αναμειγνυόταν» στην κρίση μετά την επίτευξη «πολιτικής λύσης» και μιας «διαρκούσης ειρήνης». Η ασυνέπεια της Συμμαχίας δεν είναι ασφαλώς τίποτε το πρωτοφανές, ωστόσο θα έπρεπε να αποτελεί μια προειδοποίηση...

«Αυτή είναι μια συμφωνία ανάμεσα στον Εθνικό Απελευθερωτικό Στρατό και το ΝΑΤΟ και ανάμεσα στους Μακεδόνες και το ΝΑΤΟ. Οι δύο πλευρές δε συνομίλησαν», είπε διπλωματική πηγή.

Η εκεχειρία αυτή θεωρήθηκε «ξαφνική», καθώς μόλις μερικές ώρες πριν την υπογραφή της υπήρχαν «σφοδρές συγκρούσεις» στην περιοχή γύρω από το Κουμάνοβο, κάπου 30 χλμ. βορείως των Σκοπίων. Οι αυτονομιστές επιτέθηκαν από τις περιοχές περί το χωριό Σλούπτσανε έως το πρωί. Δεν υπήρξαν αναφορές για θύματα.

Εάν η εκεχειρία εφαρμοστεί και εάν επέλθει πολιτική συμφωνία (τα δύο αυτά «εάν» σηκώνουν πολλή συζήτηση...), θα υπάρξει η πολυσυζητούμενη αποστολή στρατευμάτων από 15 χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, που θα αναπτυχθούν μέσα στον Ιούλη υπό βρετανική διοίκηση και θα παραμείνουν στη χώρα για 4 με 6 βδομάδες, έχοντας - ονομαστική - αποστολή τον «αφοπλισμό» των αυτονομιστών. Ωστόσο, ενδέχεται οι χρονικές προθεσμίες να μην αποδειχθούν ρεαλιστικές (αν κανείς πάρει στα σοβαρά το ότι το ΝΑΤΟ θέλει όντως να «αφοπλίσει» τον UCK), καθώς η διαδικασία θα αρχίσει δύο βδομάδες μετά την εγκατάσταση των ΝΑΤΟικών. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ΝΑΤΟ, Πολ Μπάρναρντ, βρετανικά, ελληνικά, ιταλικά και γαλλικά στρατεύματα θα «αναμειχθούν απευθείας» στη διαδικασία αφοπλισμού, ενώ τα στρατεύματα των ΗΠΑ θα παράσχουν «λογιστική υποστήριξη» στην επιχείρηση.

Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Προέδρου της ΠΓΔΜ, Νίκολα Ντιμιτρόφ, δήλωσε προς την τηλεόραση του «Ασοσιέιτεντ Πρες» ότι πρόκειται για «σημαντικό βήμα εμπρός», εξηγώντας πως «φυσικά δεν τελείωσε η κρίση, αλλά (η εκεχειρία) θα δημιουργήσει τις συνθήκες για πολιτικό διάλογο και είναι μια από τις προϋποθέσεις για τον αφοπλισμό».

Ο αυτοπαρουσιαζόμενος ως στρατιωτικός επικεφαλής του UCK, Γκεζίμ Οστρένι, σχολίασε ότι «αυτή η εκεχειρία διαφέρει διότι την άρχισαν η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ».

Με κοινή δήλωσή τους ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Τζορτζ Ρόμπερτσον, όσο και ο «επικεφαλής» της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Χαβιέ Σολάνα (και προκάτοχος του Ρόμπερτσον, για να μην ξεχνιόμαστε), καλωσόρισαν τη συμφωνία καλώντας «όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές να σεβαστούν πλήρως αυτές τις διακηρύξεις της συμφωνίας εκεχειρίας και να δράσουν με την ύψιστη δυνατή πειθαρχία και αυτοσυγκράτηση, αποφεύγοντας συμβάντα που θα μπορούσαν να γείρουν την πλάστιγγα προς την επιστροφή στη βία». Θετικές ήταν επίσης οι αντιδράσεις εκ μέρους των δύο απεσταλμένων του Προέδρου των ΗΠΑ και της ΕΕ, Τζέιμς Πέρντιου και Φρανσουά Λεοτάρ, αντίστοιχα.

Ωστόσο ένας δυτικός απεσταλμένος σχολίασε, πιο ρεαλιστικά, «ρωτήστε με αύριο αν κρατάει η εκεχειρία και θα σας πω πόσο σοβαρά μπορούμε να την εκλάβουμε».

Εξάλλου, ορισμένες από τις «συνοδευτικές» παραμέτρους της εκεχειρίας, όπως η διεξαγωγή εκλογών το Νοέμβρη, μοιάζουν πολύ πρώιμες: Ακόμη και η έλευση των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων, σύμφωνα με διπλωμάτες, «απέχει αρκετά».

Οσο για την ουσία της αναζήτησης «πολιτικής λύσης», ήδη εμφανίστηκε η πρώτη ρήξη μεταξύ των σλαβομακεδονικών και των αλβανικών κομμάτων. Η εκτίμηση του Αρμπεν Τζαφέρι όσον αφορά στις προτάσεις του Γάλλου συνταγματολόγου Ρομπέρ Μπατεντέρ είναι πως «δεν έχουν εφαρμογή στην ΠΓΔΜ, διότι αφορούν σε δυτικές κοινωνίες». Η αντίρρηση του Τζαφέρι έχει να κάνει με την άποψη Μπατεντέρ που λέει ότι δεν μπορεί να δοθεί δικαίωμα βέτο στη μειονότητα σχετικά με τις αποφάσεις του Κοινοβουλίου που θα αφορούν στην αλβανική μειονότητα, διότι αυτό αντιτίθεται στις τρέχουσες δημοκρατικές τάσεις. Ο διάλογος μοιάζει στην ΠΓΔΜ με ναρκοπέδιο...