Τα κείμενα της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» που παρουσιάζονται συγκεντρωμένα στην παρούσα έκδοση καλύπτουν την περίοδο εκδήλωσης της βαθύτερης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα (2009 - 2012). Στη διάρκεια αυτής της περιόδου η διεθνής καπιταλιστική οικονομία βίωσε μια σημαντική κρίση, με εκτεταμένο συγχρονισμό στα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κέντρα (ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία).

Η παράθεση των κειμένων με χρονολογική σειρά βοηθά τον αναγνώστη να παρακολουθήσει την εξέλιξη των αναλύσεων, εκτιμήσεων, προβλέψεων του ΚΚΕ καθώς και της διαπάλης με αστικές και οπορτουνιστικές προτάσεις διαχείρισης της κρίσης.

Η αρθρογραφία της παρούσας έκδοσης εμπλουτίζει και αναπτύσσει δημιουργικά τις επεξεργασίες της σχετικής ημερίδας της ΚΕ του ΚΚΕ (14 Μάη 2009), που εκδόθηκαν επίσης από τη «Σύγχρονη Εποχή». Συμβάλλει στον πολιτικό εξοπλισμό πλατιών λαϊκών στρωμάτων σχετικά με το κρίσιμο ζήτημα της επιλογής διεξόδου απ' την καπιταλιστική κρίση. Βοηθά στη διαμόρφωση ταξικών κριτηρίων και μεθοδολογίας για την προσέγγιση αυτού του δύσκολου ζητήματος. Παράλληλα, η συγκέντρωση αυτού του πρωτογενούς μάχιμου υλικού προσφέρεται για επόμενες μαρξιστικές ερευνητικές προσπάθειες για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων συμπερασμάτων.

Η συγκεκριμένη αρθρογραφία συμβάλλει καταρχάς στην κατανόηση του χαρακτήρα της οικονομικής κρίσης, στον αντίποδα των κυρίαρχων αστικών και οπορτουνιστικών αναλύσεων που επιχειρούν να τον συσκοτίσουν. Τεκμηριώνει ότι πρόκειται για κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, κρίση υπερπαραγωγής κεφαλαίου σ' όλες τις μορφές του. Βοηθά να κατανοηθεί πρακτικά ο νομοτελειακός χαρακτήρας εκδήλωσης της κρίσης στον καπιταλισμό, η αιτία της περιοδικής διακοπής της διευρυμένης αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου.

Η κατανόηση του χαρακτήρα της οικονομικής κρίσης έχει στρατηγική πολιτική σημασία, δεν αποτελεί ένα ειδικό ακαδημαϊκό ζήτημα συζήτησης που αφορά μόνο τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας. Φωτίζει τα ιστορικά όρια ενός συστήματος, όπου σκοπός της παραγωγής είναι το κεφάλαιο και το κέρδος του και όχι η ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών. Υπογραμμίζει τα καθήκοντα του λαϊκού κινήματος.

Γι' αυτό και ένα πλήθος αστικών αναλύσεων επιχειρούν να συσκοτίσουν ότι η αιτία της κρίσης βρίσκεται στην ίδια τη σχέση εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας, στη βασική αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Στην προσπάθειά τους να αθωώσουν τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής δε διστάζουν να ενοχοποιήσουν κάθε μορφή εκδήλωσης της κρίσης (π.χ., οι αναλύσεις για κρίση χρέους, για χρηματοπιστωτική κρίση) καθώς και να αναδείξουν αποσπασματικά ως αιτία κάποιες από τις αντιφάσεις του συστήματος (π.χ., την αντίθεση μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης).

Κρύβουν το έδαφος της βασικής αντίθεσης πάνω στο οποίο οξύνεται το σύνολο των αντιφάσεων της καπιταλιστικής παραγωγής και οδηγεί στην κρίση (π.χ., η αναρχία και η ανισόμετρη ανάπτυξη της καπιταλιστικής παραγωγής, ο ανταγωνισμός για διασφάλιση του μέγιστου ποσοστού κέρδους).

Η αρθρογραφία της παρούσας έκδοσης δεν περιορίζεται φυσικά μόνο στην τεκμηρίωση του χαρακτήρα της κρίσης. Μελετά το βάθος και τη διάρκειά της στην Ελλάδα, στην ΕΕ και συνολικά στη διεθνή καπιταλιστική οικονομία. Εστιάζει στις αλλαγές στη διάρθρωση και στη δυναμική των κλάδων της ελληνικής οικονομίας. Αναδεικνύει την ενίσχυση της τάσης συρρίκνωσης του τομέα κατασκευών και της μεταποίησης και τις συνέπειες για την εγχώρια παραγωγική βάση. Εξετάζει την αναβάθμιση της σημασίας των βιομηχανικών κλάδων ενέργειας, μεταφορών, τηλεπικοινωνιών καθώς και του εμπορίου και του τουριστικού τομέα. Παράλληλα διερευνώνται η μεταβολή της θέσης της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατ. Μεσογείου και στην ΕΕ, λόγω της εκδήλωσης της κρίσης καθώς και οι συνέπειες στις διμερείς σχέσεις με ισχυρά κράτη της περιοχής (π.χ., Τουρκία, Ισραήλ).

Σημαντικό μέρος των άρθρων εξετάζει επίσης την επίδραση της κρίσης στην επιτάχυνση μακρόχρονων αλλαγών του συσχετισμού δυνάμεων στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, αφού το γενικό χαρακτηριστικό της απαξίωσης κεφαλαίου κατά την εξέλιξη της κρίσης δεν εκδηλώνεται ισόμετρα και αναλογικά από χώρα σε χώρα και από κλάδο σε κλάδο της οικονομίας. Οι αλλαγές της συγκεκριμένης περιόδου που εξετάζουμε αφορούν κυρίως στη βελτίωση της θέσης της Κίνας και γενικότερα της ομάδας χωρών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική) σε συνδυασμό με την υποχώρηση του μεριδίου των ΗΠΑ στο Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν. Αφορούν, επίσης, στην όξυνση των αντιθέσεων στο εσωτερικό της ΕΕ λόγω της επίδρασης του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης, που οδήγησε σε μεταβολή ισχύος ακόμα και μεταξύ των κρατών του λεγόμενου «ισχυρού πυρήνα» της ΕΕ, προς όφελος της Γερμανίας.

Παράλληλα, στα άρθρα της ΚΟΜΕΠ προσδιορίζονται βασικά πεδία όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ιδιαίτερα η διαπάλη για τον έλεγχο ενεργειακών πηγών και οδών σε συνδυασμό με τους θαλάσσιους διεθνείς διαδρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων, με χαρακτηριστικές εστίες έντασης την Ανατολική Μεσόγειο, την Αρκτική, τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Καθώς από τη μια οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και από την άλλη οι δυσκολίες και οι αντιφάσεις της αστικής πολιτικής διαχείρισης της κρίσης, αυξάνουν οι πιθανότητες μεγαλύτερων περιφερειακών στρατιωτικών αναμετρήσεων ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Ο κίνδυνος του ιμπεριαλιστικού πολέμου αυξάνει καθώς δε φαίνονται στον ορίζοντα σημαντικές τεχνολογικές καινοτομίες και νέοι κλάδοι της οικονομίας που θα μπορούσαν να αποτελέσουν διέξοδο στην αναζήτηση ικανοποιητικού ποσοστού κέρδους, του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου. Οι προτάσεις της «πράσινης» και της «κοινωνικής» οικονομίας δεν μπορούν να μεταβάλουν ριζικά τα σημερινά δεδομένα της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας από αυτήν την άποψη.

Ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να συγκρίνει ανά έτος εκτιμήσεις και προβλέψεις του ΚΚΕ για όλα τα προαναφερόμενα ζητήματα σε σχέση με εξελίξεις που ακολούθησαν (π.χ., αντιθέσεις στην Ευρωζώνη / ΕΕ, στην Ανατ. Μεσόγειο) και συγκριτικά με τους ισχυρισμούς των αστικών κομμάτων.

Η αρθρογραφία της ΚΟΜΕΠ φωτίζει επίσης την αυξανόμενη δυσκολία της αστικής διαχείρισης και τον αντιλαϊκό χαρακτήρα όλων των προτεινόμενων μειγμάτων και παραλλαγών μεταξύ περιοριστικής και επεκτατικής, νεοκεϋνσιανής πολιτικής. Ασκεί κριτική στα εμβληματικά υποδείγματα της πολιτικής Μέρκελ στη Γερμανία και Ομπάμα στις ΗΠΑ, καθώς και στην ελληνική προσαρμοσμένη εκδοχή τους από το νέο δίπολο του αστικού πολιτικού συστήματος, τη συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η κριτική των προτάσεων της αστικής πολιτικής και του οπορτουνιστικού ρεύματος έχει ιδιαίτερη σημασία για να μην εγκλωβιστεί το λαϊκό κίνημα στην αναζήτηση διαχειριστικής λύσης που θα δώσει νέα ώθηση στο ρυθμό καπιταλιστικής ανάπτυξης. Βοηθά να κατανοηθεί ότι παρά τις διαφορές τους οι διάφορες παραλλαγές επεκτατικής και περιοριστικής διαχείρισης υπηρετούν τον ίδιο αντιλαϊκό στρατηγικό στόχο και οδηγούν σε συνεχείς θυσίες του λαού στο βωμό της ανταγωνιστικότητας, τόσο στη φάση της κρίσης όσο και στην περίοδο της αναζωογόνησης και του περάσματος σε ανοδική φάση διευρυμένης καπιταλιστικής αναπαραγωγής.

Βοηθά στην αποτελεσματική στρατηγική αντιπαράθεση με την πρόταση της κυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ για μια «Νέα Ελλάδα» της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που θα στηρίζεται στην προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, στην ανάδειξη της χώρας σε κόμβο μεταφοράς ενέργειας και εμπορευμάτων, στην ενίσχυση των μονοπωλιακών ομίλων στον τουρισμό και στη ναυτιλία. Η άσφαιρη κριτική του ΣΥΡΙΖΑ για αναποτελεσματική κυβερνητική διαχείριση όχι μόνο δεν αμφισβητεί αλλά προβάλλει το στρατηγικό στόχο της άρχουσας τάξης περί επιστροφής σε υψηλό ρυθμό καπιταλιστικής ανάπτυξης. Οι προτάσεις του τόσο σε εθνοκρατικό όσο και σε ευρωενωσιακό επίπεδο αποσπούν την πολιτική από την οικονομία, καλλιεργούν αυταπάτες φιλολαϊκής λύσης χωρίς κατάργηση της σύγχρονης καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, χωρίς ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων.

Η ρεφορμιστική αναζήτηση της ανύπαρκτης φιλολαϊκής συνταγής, της δήθεν κατάλληλης αναλογίας μεταξύ κρατικής ρύθμισης και αγοράς συσκοτίζει τον ταξικό ρόλο του αστικού κράτους στην οικονομία. Αφήνει στο απυρόβλητο τον πραγματικό αντίπαλο, την κρατική εξουσία των μονοπωλίων, και ακυρώνει τη δυνατότητα του λαϊκού κινήματος να μετατρέψει την οικονομική κρίση σε βαθιά κρίση του αστικού πολιτικού συστήματος, να δημιουργήσει προϋποθέσεις για να απελευθερωθεί επιτέλους η κοινωνική παραγωγή από τα δεσμά του κεφαλαίου.

Αντίθετα, η αρθρογραφία της ΚΟΜΕΠ εξοπλίζει το μαζικό λαϊκό κίνημα για να αναλάβει τον πολιτικό του ρόλο, θωρακίζει την εργατική τάξη για να εκπληρώσει την ιστορική της αποστολή. Φωτίζει το βασικό συμπέρασμα ότι η πηγή της κρίσης μπορεί να στερέψει μόνο με την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, της αναρχίας και της ανισομετρίας της καπιταλιστικής παραγωγής. Εξηγεί γιατί σε συνθήκες κρίσης το εργατικό, το λαϊκό κίνημα πρέπει να ανασυνταχθεί στους εργασιακούς χώρους, στους κλάδους, στις γειτονιές και να περάσει στην αντεπίθεση. Γιατί δεν πρέπει να υποχωρήσει στις διεκδικήσεις του αλλά να αξιοποιήσει όλες τις αντιφάσεις, τις δυσκολίες του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος στην αναπαραγωγή του. Γιατί δεν πρέπει να πέσει στην παγίδα του υπηρέτη της κυβερνητικής εναλλαγής, της επιλογής του τρόπου σφαγιασμού των δικαιωμάτων του λαού.

Αναδεικνύει τη σημασία πολιτικοποίησης του οικονομικού αγώνα με αφετηρία το στόχο «να πληρώσουν την κρίση τα μονοπώλια».

Στις σημερινές συνθήκες η πάλη κατά των συνεπειών της κρίσης, για διέξοδο από την κρίση υπέρ του λαού μπορεί να αποτελέσει κρίκο για την οργάνωση της λαϊκής αντεπίθεσης, μπορεί να γίνει εφαλτήριο μαζικής υποστήριξης του αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων.

Σε αυτήν την κατεύθυνση αγωνίζεται σήμερα το ΚΚΕ για να προωθηθεί η ενότητα δράσης της εργατικής τάξης και η κοινή δράση της με τους μισοπρολετάριους, τους φτωχούς αγρότες, τους αυτοαπασχολούμενους, με ιδιαίτερη φροντίδα στην προσέλκυση των νέων και των γυναικών, χωρίς να κρύβει το στρατηγικό σκοπό του, την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Φωτίζοντας τις μεγάλες αναξιοποίητες παραγωγικές δυνατότητες που έχει σήμερα η Ελλάδα, δυνατότητες που μπορούν να απελευθερωθούν μόνο με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της παραγωγής από την εργατική - λαϊκή εξουσία, αφού κοινωνικοποιηθούν τα εργοστάσια, οι υποδομές, τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής και η γη.

Οι εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» και η ΚΟΜΕΠ βρίσκονται όπως πάντα στην πρώτη γραμμή αυτής της σκληρής ιδεολογικής και πολιτικής διαπάλης που διεξάγει το ΚΚΕ. Φυσικά, η συγκεκριμένη συλλογή άρθρων δεν εξαντλεί το σύνολο των ζητημάτων που άπτονται του αντικειμένου της καπιταλιστικής κρίσης. Η συλλογική προσπάθεια επιστημονικής επεξεργασίας των βασικών ζητημάτων της ταξικής πάλης από το ΚΚΕ θα συνεχιστεί, λαμβάνοντας υπόψη αδυναμίες που αναδείχτηκαν και αναδεικνύονται καθημερινά. Η διάδοση και η συζήτηση του υλικού της παρούσας έκδοσης θα συμβάλει και σ' αυτή την κατεύθυνση.