Πέμπτη 24 Γενάρη 2013
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΓΚΕΟΡΓΚ ΒΙΛΧΕΛΜ ΠΑΜΠΣΤ
Το Δυτικό Μέτωπο

«Αισθητική ποιότητα» και «βλέμμα στα αριστερά», έννοιες που μοιάζουν να συμπίπτουν στο έργο του αμφιλεγόμενου γερμανόφωνου σκηνοθέτη Γκέοργκ Βίλχελμ Παμπστ, που παράχθηκε στο τέλος της δεκαετίας του '20, αρχές εκείνης του '30 και στοιχήθηκε πίσω από την έννοια «της τριλογίας» που συνθέτουν οι ταινίες: «ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ» (1929), «ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ» (1930) και «ΟΠΕΡΑ ΤΗΣ ΠΕΝΤΑΡΑΣ» (1931). Η παραπάνω τριλογία εκτιμάται πολύπλευρα σημαντική από την ιστορία της τέχνης του κινηματογράφου. Ο ευφυής Παμπστ πήρε δικαιωματικά τα ηνία της γερμανικής κινηματογραφίας της προ-χιτλερικής περιόδου με τις προαναφερθείσες σπουδαίες ταινίες του, στις οποίες οι ανησυχίες του για τα κοινωνικά προβλήματα υπερκέρασαν τη χαρακτηριστική μελοδραματική του κλίση που επιδεικνύει την περίοδο της «Νέας Αντικειμενικότητας». Τις τελευταίες δύο ταινίες που ευτυχώς κυκλοφόρησαν σε επανέκδοση, πρόσφατα σχετικά, είχε την ευκαιρία να «πρωτογνωρίσει» ένα νεαρό ηλικιακά κοινό, αλλά και να ξαναθυμηθούν οι μεγαλύτεροι...

Η ταινία «ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ», παραγωγή της εταιρείας NERO, βασίζεται στην νουβέλα του Γερμανού Ερνστ Γιόχανσεν «Οι Τέσσερις του Πεζικού» και εμφανίζεται σχεδόν ταυτόχρονα με την αμερικάνικη ταινία του Lewis Milestone (1895 - 1980), «ALL QUIET ON THE WESTERN FRONT» (1930), βασισμένη στο δημοφιλές μυθιστόρημα του Ρεμάρκ. Το πλαίσιο καθορίζεται στα χαρακώματα και τους βάλτους του μετώπου, λίγο πριν τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που ένας Γερμανός λοχαγός και οι άνδρες του προσπαθούν να κρατήσουν τις θέσεις τους, από τις επιθέσεις των Γάλλων. Ο πόλεμος φουντώνει και κοπάζει, οι ώρες της απεγνωσμένης απόκρουσης των εχθρικών δυνάμεων εναλλάσσονται με περιόδους νεκρικής αναμονής. Οι προσωπικές σχέσεις, στις οποίες εστιάζει η ταινία μέσα από τις σύντομες στρατιωτικές άδειες, τις αγχώδεις και μετέωρες, προς την πραγματική ζωή στα μετόπισθεν, κατάντησαν από τον πόλεμο φτηνές και κτηνώδεις, με πρωταρχικό, ενστικτώδες μέλημα την επιβίωση. Και ο πόλεμος να είναι ασφυκτικά παρών σε όλα τα επίπεδα της ζωής...

Σε εκφραστικό επίπεδο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Παμπστ υπήρξε ο πρώτος Γερμανός σκηνοθέτης που επηρεάστηκε ουσιαστικά από τη θεωρία και την πρακτική του μοντάζ του Αϊζενστάιν. Το, πριν τον Παμπστ, γερμανικό σινεμά είχε αναπτυχθεί - μέσα από τις διαφορετικές του φάσεις - ως ένα κατ' εξοχήν σινεμά της «mise en scene» (της σκηνοθεσίας μπροστά από την κάμερα) και όχι του μοντάζ, δεδομένου ότι είχε κρατήσει σε απομόνωση τις καινοτομίες του Γκρίφιθ αλλά και των Σοβιετικών. Η προσωπική συμβολή του Παμπστ στην κινηματογραφική τεχνική συνίσταται στην ανακάλυψη ότι η αίσθηση του αποσπασματικού στην πρόσληψη που δημιουργείται από το μοντάζ στο εσωτερικό σκηνών, θα μπορούσε όντως να καλυφθεί - για αφηγηματικούς σκοπούς - «κόβοντας» πάνω στην εξέλιξη της κίνησης, εν μέσω μιας κίνησης που θα ολοκληρωθεί στο επόμενο πλάνο. Το βλέμμα του θεατή ακολουθεί την κίνηση του χαρακτήρα/ρόλου και όχι της ταινίας. Αυτό καθιστά τη διαδικασία του μοντάζ περισσότερο ρευστή και κατανοητή.

Η διεθνής επιτυχία της ταινίας οφείλεται τόσο στο μήνυμά της, που καταδεικνύει ότι ο πόλεμος είναι εγγενώς τερατώδης, όσο και στην καλλιτεχνική της αξία. Εικόνες φρίκης από τα χαρακώματα μιλάνε για θάνατο, τις ξανασυναντάμε έγχρωμες στο περσινό «ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» του Σπίλμπεργκ με πολύ πιο δραματική μορφή. Λάσπες, αέρια, οβίδες, πτώματα, μαζική παραγωγή σταυρών για τάφους, λιποτάκτες, νοσοκομεία χωρίς αναισθητικό ίδια σφαγεία. Και στις πόλεις πείνα και αποκτηνωμένα ανθρώπινα όντα αποτέλεσμα του πολέμου.

Ωστόσο, η θεμελιώδης αδυναμία της ταινίας συνίσταται στο ότι... δεν παραβαίνει τα όρια του «πασιφισμού»! Ενα και μοναδικό το λεκτικό σχόλιο ενός Γερμανού στρατιώτη: «Εάν ήμασταν ήρωες, θα είμαστε σπίτια μας τώρα!» Ταινία που πρέπει να δείτε...

Παίζουν: Γκούσταβ Ντίζλ, Χανς Γιόακιμ Μέμπιους, Τζάκι Μονιέ, Χάνα Χέσριχ, Φριτς Κάμπερς, κ.ά.

Παραγωγή: Γερμανία (1929).


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ