ΣΕΠΕΡΝΤΣΤΑΟΥΝ.- Η «απογοήτευση» κυριαρχεί στις συνομιλίες Ισραήλ - Συρίας με αμερικανική μεσολάβηση, που μοιάζουν, σύμφωνα με δηλώσεις όλων των πλευρών και διπλωματικούς παρατηρητές, να πηγαίνουν «από το κακό στο χειρότερο», παρά τις διαρκείς (τρεις έως χτες, αναμενόταν και νέα) παρεμβάσεις του Αμερικανού Προέδρου Μπιλ Κλίντον για να τις «διασώσει». Πρόκειται, είπε ο ίδιος, «για μια σκληρή διαπραγμάτευση».

Η «κρίση» αναμένεται να ενταθεί, καθώς σήμερα φθάνει στη Δυτική Βιρτζίνια οΑμος Γιαρόν, Ισραηλινός διευθυντής των ενόπλων δυνάμεων, ο οποίος αναμένεται, σύμφωνα με την εφημερίδα «The Jerusalem Post» (7/1), να ζητήσει από την αμερικανική πλευρά δωρεάν «βοήθεια» σε στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας 17 δισ. δολαρίων, ως προϋπόθεση για να υπάρξει συμφωνία...

Την Πέμπτη ο Κλίντον έκανε την τρίτη του εμφάνιση στις συνομιλίες, προσπαθώντας να «άρει το αδιέξοδο», κάτι όμως που δε συνέβη. Η μεν ισραηλινή πλευρά διαμήνυσε, μέσω «διαρροής» σε ισραηλινά ΜΜΕ, ότι «οι Σύροι δεν προσφέρουν τα προσδοκώμενα», ενώ από τη συριακή πλευρά αξιωματούχος είπε δίχως περιστροφές ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται «σε κρίση».

Η απεσταλμένη του «Associated Press» στη Σέπερντσταουν ανέφερε χτες ότι δεν υπήρξε η προγραμματισμένη συνάντηση των μελών των δύο αντιπροσωπειών για θέματα ασφαλείας. Ο Κλίντον είχε την Πέμπτη συναντήσεις ξεχωριστά με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Εχούντ Μπαράκ και τον Σύρο υπουργό Εξωτερικών Φαρούκ αλ Σάρα, αλλά απέφυγε να καλέσει για νέα τριμερή. Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου έσπευσε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, μιλώντας για «εποικοδομητικές» και «προφανώς ουσιώδεις» συνομιλίες, προσθέτοντας πως «τόσο ο πρωθυπουργός (του Ισραήλ) όσο και ο υπουργός Εξωτερικών (της Συρίας) είναι δεσμευμένοι σ' αυτές». Πηγές της συριακής αντιπροσωπείας έλεγαν χτες ότι υπάρχει πιθανότητα τριμερούς συνάντησης, κάτι που ο Λευκός Οίκος δεν επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε.

Το βασικότερο «πρόβλημα» για τις συνομιλίες παραμένει το συριακό αίτημα να υπάρξει συνάντηση για να καθοριστεί το χρονοδιάγραμμα της παράδοσης των Υψωμάτων του Γκολάν, που το Ισραήλ κατέχει από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967. Οι Ισραηλινοί από πλευράς τους επιμένουν στους «όρους» μιας «ειρήνης» στην περιοχή, καθώς και στην εγκατάσταση νέων αμυντικών συστημάτων «έγκαιρης προειδοποίησης».

Χτες η συριακή πλευρά μιλούσε εμμέσως πλην σαφώς για την πραγμάτωση των «φόβων» της: Η εφημερίδα «Al-Thawra» έγραψε ότι «όταν το Ισραήλ εμποδίζει το έργο της επιτροπής για τα σύνορα... αυτό σημαίνει ότι επιχειρεί έναν τακτικό ελιγμό, που σημαίνει ότι δεν έχει σοβαρή πρόθεση επίτευξης ειρήνης... Η ισραηλινή πλευρά πρέπει να εγκαταλείψει τις εμμονές της σε θέματα ασφαλείας και να συνειδητοποιήσει ότι το ίδιο το Ισραήλ συνιστά απειλή για την ασφάλεια και τη σταθερότητα άλλων (χωρών) στην περιοχή και ότι αποτελεί πηγή έντασης στην περιοχή, όχι το αντίστροφο».

Προ του διαφαινόμενου αδιεξόδου, η αμερικανική διπλωματία έμοιαζε να μελετά «εναλλακτικούς τρόπους» προώθησης των συνομιλιών: Σύμφωνα με πληροφορίες η Μαντλίν Ολμπράιτ ζήτησε από ομάδα εμπειρογνωμόνων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να σκαρώσουν ένα «έγγραφο εργασίας» που θα περιγράφει μια «συμφωνία -πλαίσιο». Και αυτό διότι, όπως... εξήγησε διαφωτιστικά ο Τζέιμς Ρούμπιν, εκπρόσωπος του αμερικανικού ΥπΕξ, οι συνομιλίες διεξάγονται «απογοητευτικά αργά» (!).

Ορισμένοι Αμερικανοί διπλωμάτες παραδέχτηκαν (ανώνυμα, βέβαια) ότι φαίνεται σαν οι Ισραηλινοί να «δημιουργούν ατμόσφαιρα έντασης» τεχνητά, επιδιώκοντας ανταλλάγματα ή ακόμη και την «αποτυχία» των συνομιλιών, αλλά μέλη της ισραηλίτικης αντιπροσωπείας αντέτειναν ότι τα προβλήματα είναι «υπαρκτά». Το ζήτημα, έλεγε Ισραηλινός διπλωμάτης, είναι «ποιος θα υποχωρήσει πρώτος».

Ο Ουίλιαμ Κουάντ, σύμβουλος του Τζίμι Κάρτερ στις συνομιλίες του Καμπ Ντέιβιντ, το 1978, δήλωσε ότι η παρουσία του Κλίντον είναι «απαραίτητη» για την «επιτυχία» των συνομιλιών. «Αν ο Κλίντον θέλει να επιτύχει, θα πρέπει να έχει επεισοδιακή ανάμειξη, αλλά είναι εκεί συνεχώς. Ο Κάρτερ ήταν εκεί και τις 13 ημέρες των συνομιλιών (του Καμπ Ντέιβιντ)... Οι Ισραηλινοί και οι Σύροι δε θέλουν να διαπραγματεύονται με υφυπουργούς. Αν ο Μπαράκ πρέπει να πει ότι θα αποσυρθεί, θέλει ο Κλίντον να είναι παρών», είπε.

Στο μεταξύ στο Ισραήλ ο ηγέτης του αντιπολιτευόμενου δεξιού κόμματος Λικούντ, Αριέλ Σαρόν, κατηγόρησε την κυβέρνηση Μπαράκ επειδή «άφησε να διαρρεύσει το ότι ζητά προηγμένο αμυντικό εξοπλισμό», προσθέτοντας ότι «η κυβέρνηση Μπαράκ κάνει αβάσιμες υποσχέσεις».

Ενώ ο Μπαράκ δήλωσε πως προτίθεται να κάνει δημοψήφισμα πριν εγκρίνει την απόσυρση από τα Υψώματα του Γκολάν, κάτι που μέλη της κυβέρνησής του έμοιαζαν να απορρίπτουν.

Βασικές παράμετροι μιας συμφωνίας είναι α) η απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τα Υψώματα του Γκολάν, β) η παροχή «εγγυήσεων ασφαλείας» από τη Συρία, γ) η εξασφάλιση της πρόσβασης του Ισραήλ σε υδάτινους πόρους και δ) μια συμφωνία Ισραήλ - Λιβάνου για την απόσυρση από την κατεχόμενη ζώνη.