Οι τραπεζίτες, που κάνουν πως «βγάζουν σπυριά»- κάθε φορά που εντοπίζεται κάποιος τοκογλύφος τύπου Γούκου και προβάλλεται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σαν το «κακό πρόβατο», στην πράξη κινούνται στον αστερισμό της λογικής «την τοκογλυφία πολλοί αγάπησαν τον τοκογλύφο κανείς»! Ετσι, ενώ στα λόγια οι Ελληνες τραπεζίτες καταδικάζουν δημόσια τους μεμονωμένους τοκογλύφους - που από κάποιο λάθος πιάνονται «στα πράσα» - στην πράξη, αποδεικνύονται οι πιο αδίστακτοι τοκογλύφοι. Του λόγου το αληθές, δε βεβαιώνει μόνο η «πικρή» καθημερινή πραγματικότητα, την οποία βιώνουν κυρίως οι οικονομικά αδύνατοι και ανίσχυροι. Το ομολόγησε την περασμένη βδομάδα, δημόσια, και ο Νίκος Καραμούζης, πρώην υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας και σήμερα αναπληρωτής διευθυντής της τράπεζας EFG Eurobank (του ομίλου Λάτση). Μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου Money Show του περιοδικού «Economist» την περασμένη βδομάδα, η Ν. Καραμούζης ήταν αποκαλυπτικός. Σκιαγράφησε με το δικό του τρόπο την τοκογλυφία στην οποία επιδίδονται οι τραπεζίτες στην Ελλάδα, λέγοντας: «Οι τράπεζες με σημαντικές θέσεις σε ομόλογα σταθερής απόδοσης ή σε κερδοσκοπικές διατραπεζικές θέσεις, στην προοπτική μείωσης των επιτοκίων (σ.σ. λόγω της υποχρεωτικής προσαρμογής στα χαμηλότερα επιτόκια του ευρώ μέχρι τις 31/12/2000) ή σε δάνεια πελατών με σταθερό επιτόκιο, αποκόμισαν σημαντικά οφέλη τα τελευταία δύο χρόνια, που κατά την πρόχειρη εκτίμησή μου, ξεπερνούν τα 300-400 δισ. δραχμές»!

Πράγματι, μια ματιά στα επίσημα στοιχεία με την πορεία μεταβολής των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων, βεβαιώνει την έξαρση της τοκογλυφίας που σημειώθηκε στην Ελλάδα παραμονές ένταξης της χώρας στην ΟΝΕ και τη ζώνη του ευρώ. Οποιος συγκρίνει διαχρονικά την πορεία μείωσης των επιτοκίων καταθέσεων - χορηγήσεων και του πληθωρισμού, θα διαπιστώσει ότι η τοκογλυφία στην οποία επιδίδονταν τα τελευταία χρόνια - νόμιμα, λόγω απελευθέρωσης του τραπεζικού συστήματος - οι τραπεζίτες, εντάθηκε την τελευταία διετία.

Η τοκογλυφία «είναι εδώ»...

Από τη σύγκριση των στοιχείων -που παραθέτουμε στον πίνακα- προκύπτουν, συνοπτικά τα εξής:

Πρώτον, ο ρυθμός μείωσης των επιτοκίων των δανείων που χορηγούσαν οι τράπεζες (καταναλωτικά, στεγαστικά, επιχειρηματικά κλπ) ήταν μικρότερος σε σχέση με τη μείωση του επίσημου πληθωρισμού, με συνέπεια να μεγαλώσει η «ψαλίδα» ανάμεσα στον πληθωρισμό και τα καταναλωτικά δάνεια (που δείχνει πόσο πάνω από τον πληθωρισμό είναι τα επιτόκια). Συγκεκριμένα, από 1 προς 2,6 που ήταν η σχέση το 1994, σήμερα (στοιχεία Σεπτέμβρη 2000) έχει φτάσει σε 1 προς 4,4. Η εξέλιξη αυτή, σήμαινε με απλά λόγια ότι τα επιτόκια καταναλωτικών δανείων, ενώ το 1994 ήταν 2,6 φορές μεγαλύτερα από τον πληθωρισμό, ελέω τραπεζικής τοκογλυφίας, σήμερα είναι περίπου 4,5 φορές μεγαλύτερα. Ανάλογα, μεγάλωσε η διαφορά στον πληθωρισμό και τα επιτόκια στεγαστικών δανείων, καθώς οι δύο αυτές κατηγορίες -στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια- σημειώνουν τα τελευταία χρόνια κατακόρυφη άνοδο, αφού οι εργαζόμενοι προσπαθούν να αντισταθμίσουν τις απώλειες που προκαλεί η αντιλαϊκή πολιτική μονόπλευρης λιτότητας, με δανεικά.

Δεύτερον, η μείωση των επιτοκίων καταθέσεων ήταν ταχύτερη από τη μείωση των επιτοκίων χορηγήσεων. Σε αντίθεση με το μεγάλωμα της «ψαλίδας» πληθωρισμού και επιτοκίων χορηγήσεων, στα επιτόκια καταθέσεων η ψαλίδα μίκρυνε και τείνει να... μηδενιστεί. Για παράδειγμα, ενώ τα επιτόκια ταμιευτηρίου (που αποτελούν στο μεγαλύτερο μέρος τους τις λαϊκές αποταμιεύσεις) το 1994 ήταν 38,5% πάνω από τον πληθωρισμό -πριν τη φορολογία τόκων- σήμερα είναι μόλις 6,3% μεγαλύτερα. Αν όμως, από τα επιτόκια ταμιευτηρίου (πρόσφατα διαμορφώθηκαν στο 4,25% από την Εθνική Τράπεζα) αφαιρεθεί ένα 15% που είναι ο συντελεστής φορολογίας των τόκων καταθέσεων, τότε, προκύπτει καθαρό επιτόκιο 3,6%, καθώς ο πληθωρισμός (αρχή - τέλος) έτρεχε τον Οκτώβρη με ρυθμό 4%. Δηλαδή, μετά από πολλά χρόνια, έχουμε αρνητικά επιτόκια για τις λαϊκές αποταμιεύσεις. Και το γιουρούσι των τραπεζιτών στις λαϊκές αποταμιεύσεις, αναμένεται να ενταθεί στο επόμενο διάστημα, αν παρθούν υπόψη οι «ψίθυροι» παραγόντων που κάνουν λόγο για μείωση των επιτοκίων καταθέσεων ταμιευτηρίου στο 2,5% μέχρι το τέλος του 2000 (!) που ο πληθωρισμός θα τρέχει γύρω στο 3,5%. Ενδεικτικές από αυτή την άποψη, είναι και οι θέσεις που διατύπωσε από το βήμα του συνεδρίου του «Economist» και ο Γιάννης Στουρνάρας, πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων και νυν πρόεδρος της Εμπορικής Τράπεζας. Προϊδεάζοντας για τις προθέσεις των τραπεζιτών, να επιδιώξουν μεγιστοποίηση των κερδών τους εντείνοντας την τοκογλυφία, ο Γ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι «τα επιτόκια των στοιχείων του Παθητικού και ιδιαίτερα τα επιτόκια των καταθέσεων ταμιευτηρίου, έχουν μεγαλύτερα περιθώρια προσαρμογής προς τα κάτω απ' ό,τι τα επιτόκια των στοιχείων του Ενεργητικού και ιδιαίτερα τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων και τα επιτόκια δανεισμού των μεγάλων επιχειρήσεων».

Τρίτον, μεγάλωσε η «ψαλίδα» ανάμεσα στα επιτόκια καταθέσεων και χορηγήσεων, που σημαίνει ότι οι τραπεζίτες δανείζονται από τους καταθέτες φτηνό χρήμα (αφού πληρώνουν μικρά, επιτόκια) και το πουλάνε πανάκριβα, στους εργαζόμενους, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και γενικά τους οικονομικά αδύνατους και ανίσχυρους. Για παράδειγμα, ενώ το 1994 τα επιτόκια καταναλωτικών δανείων ήταν 88% μεγαλύτερα από τα επιτόκια καταθέσεων ταμιευτηρίου, η διαφορά αυτή μεγάλωσε. Ετσι, το 1999 τα επιτόκια καταναλωτικών ήταν 157,5% πάνω από τα επιτόκια καταθέσεων και σήμερα η διαφορά έχει ξεπεράσει το... 200%!

Ενα τέταρτο στοιχείο, που αποτελεί τεκμήριο για την ένταση της τραπεζικής τοκογλυφίας, είναι η εκρηκτική άνοδος των τραπεζικών κερδών, τα τελευταία χρόνια (1997, 1998, 1999, αλλά και φέτος). Οπως προκύπτει από τους ισολογισμούς 12 εμπορικών τραπεζώντων τραπεζών, που δημοσιεύτηκαν στο πρώτο εξάμηνο του 2000 (Ομιλος Εθνικής, Εμπορική, Ομιλος ΑLPHA Πίστεως, EFG EUROBANK, Ομιλος Πειραιώς, Τέλεσις, Εγνατία, Γενική, Αττικής, ΕΤΕΒΑ, Ομιλος Εργασίας και Ιονική), τα συνολικά τους κέρδη εμφανίζουν το 1999 αύξηση κατά 205,2%. Από 450,3 δισ. δραχμές που ήταν τα κέρδη τους του 1998 εκτιναχτηκαν πέρσι στο αστρονομικό ποσό των 1.374,6 δισ. δραχμές. Το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης κερδών το εμφανίζει η Εμπορική Τράπεζα (914,1%) και το ... μικρότερο η Εργασίας (70,8%). Δηλαδή, το μέσο ποσοστό αύξησης των τραπεζικών κερδών το 1999 ήταν περίπου 80 (ναι καλά διαβάσατε) ΟΓΔΟΝΤΑ φορές μεγαλύτερο από τον πληθωρισμό, (της Εμπορικής ήταν 351 φορές και της Εργασίας 27) και περίπουτο ίδιο μεγαλύτερο και από τις ονομαστικές αυξήσεις τωνμισθών και συντάξεων.

Στοιχείο τοκογλυφίας των τραπεζών, αποτελεί και το εξής γεγονός: Αν κάποιος ιδιώτης, που είχε πάρει στεγαστικό δάνειο διάρκειας 10 ή 20 ετών, θελήσει να το εξοφλήσει νωρίτερα από την ημερομηνία λήξης, οι τραπεζίτες τον υποχρεώνουν να πληρώσει... πρόστιμο, το ύψος του οποίου ανέρχεται σε αρκετές δεκάδες (συχνά και εκατοντάδες) χιλιάδες δρχ. Συγκεκριμένα, το πρόστιμο αυτό, είναι ίσο με τους τόκους 3 μηνών (αν το δάνειο εξοφληθεί εφάπαξ 2 χρόνια πριν τη λήξη του) ή σε 2,5% επί του ανεξόφλητου υπολοίπου (αν οι τοκοχρεολυτικές δόσεις για το ανεξόφλητο υπόλοιπο υπερβαίνουν τα 2 χρόνια)! Σημαντικά οφέλη, είχαν οι τραπεζίτες τα τελευταία χρόνια και από την «αναχρηματοδότηση ή επαναδιαπραγμάτευση» των δανείων (στεγαστικών, καταναλωτικών κλπ) σταθερού επιτοκίου, καθώς έθεταν σαν όρο (για την επαναδιαπραγμάτευση του δανείου) την πληρωμή προμήθειας. Και η προμήθεια, αυτή, ανερχόταν σε αρκετές δεκάδες χιλιάδες. Για παράδειγμα, η Εθνική Τράπεζα, που πριν 2-3 χρόνια καλούσε τους πελάτες να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης των δανείων - δηλαδή να αντικαταστήσουν τα στεγαστικά δάνεια που είχαν συνάψει στο παρελθόν με υψηλά επιτόκια με νέα χαμηλότοκα δάνεια - έθετε σαν όρο (για την επαναδιαπραγμάτευση) να πληρώσει ο δανειολήπτης το σεβαστό ποσό των 120.000 δραχμών (!) που το εμφάνιζε σαν... έξοδα σύναψης της νέας δανειακής σύμβασης. Την ίδια ή και χειρότερη τοκογλυφική τακτική, ακολουθούσαν και ακολουθούν και σήμερα όλες οι τράπεζες, κρατικές και ιδιωτικές, ελληνικές και ξένες.

Το γεγονός, ότι ο Ν. Καραμούζης, αποκάλυψε την ένταση της τοκογλυφίας των τραπεζιτών την τελευταία διετία, δεν οφείλεται σε κάποια «κρίση ειλικρίνειας». Η όλη προβληματική του στελέχους της Eurobank, καθώς και άλλων τραπεζικών στελεχών, εξετάζει το θέμα των εναλλακτικών λύσεων που θα επιτρέψουν τη διατήρηση των τραπεζικών κερδών, στα σημερινά υψηλά επίπεδα, στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται μετά την ένταξη της ελληνικής οικονομίας στη Ζώνη του ευρώ. Στην ουσία, ο Ν. Καραμούζης, αναφέρθηκε σε μια αλήθεια, για να υπογραμμίσει πως οι τραπεζίτες πρέπει να αναζητήσουν νέες πηγές αύξησης της κερδοφορίας τους στη «μεταΟΝΕ εποχή», καθώς από την 1η Γενάρη 2001 η Ελλάδα θα ανήκει στη ζώνη του ευρώ. Και πρέπει εδώ να σημειώσουμε, ότι οι τραπεζίτες δηλώνουν αισιόδοξοι για συνέχιση της κερδοφορίας των τραπεζών και στα επόμενα χρόνια, γνωρίζοντας -προφανώς από πρώτο χέρι- ότι οι υποσχέσεις που μοίραζε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, ότι το 2001 που η Ελλάδα θα ενταχθεί στην ΟΝΕ θα τερματιστούν και οι θυσίες του ελληνικού λαού (δηλαδή των εργαζομένων), ήταν... κάλπικες.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε, ότι και οι εξελίξεις στα επιτόκια και γενικότερα το τραπεζικό σύστημα, αποκαλύπτουν το γεγονός ότι η «ισχυρή Ελλάδα μέσα στην ΟΝΕ», που οραματιζόταν και διακήρυσσε με κάθε ευκαιρία ο πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Κ. Σημίτης, δεν ήταν τίποτ' άλλο παρά μια Ελλάδα, στην οποία οι τραπεζίτες και γενικότερα οι μεγαλοεπιχειρηματίες γίνονται ισχυρότεροι με την αύξηση των κερδών και υπερκερδών τους σε βάρος των πλατιών λαϊκών στρωμάτων, που βλέπουν τους αριθμούς να ευημερούν και οι ίδιοι να υποφέρουν...